Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
 | Bu məqalə 1810-cu ildə baş vermiş Quba üsyanı haqqındadır. Digər mənalar üçün Quba üsyanı səhifəsinə baxın. |
Quba üsyanı — 1810-cu ildə Rusiyanın işğalçılıq siyasətinə qarşı baş vermiş xalq üsyanı.
Haqqında
1810-cu ilin avqustunda xalqın döyüş yardımına arxalanan keçmiş Quba xanı Şeyxəli xan rus qoşun komandiri Leviçkini Gilgil çayı yaxınlığında məğlubiyyətə uğratdı, ona köməyə gələn general Repini də geri oturtdu. Rus generalı Şeyxəli xanı tutub gətirən və ya öldürən adama 1500 çervon "mükafat" verəcəyini bildirsə də, istəyinə nail olmadı. Çünki Şeyxəli xanın qələbələrindən ruhlanan Quba əyalətinin əhalisi üsyana qalxmışdı. Yerli bəylərin çoxunun Rusiya tabeliyindən çıxıb Şeyxəli xana qoşulduğunu baş komandanlıq özü də etiraf edirdi.
Quba üsyanının başlıca qüvvəsi silaha qurşanmış kəndlilər idi. Silahlı kəndli üsyanı Şeyxəli xanın başçılıq etdiyi müqavimət hərəkatının dayağına çevrilmişdi. Şirvanlı Mustafa xan da Qubadakı xalq üsyanına yardım göstərirdi.
Quba üsyanı çar komandanlığını güzəştli yol tutmağa məcbur etdi. Rus komandanlığı üsyanın daha da genişlənməsindən qorxur, buna görə "Şeyxəli xanı Qubanın xanı kimi tanıyaraq, Qubanı ona mənsub olan ətraf kəndlər ilə (xanın) hakimliyinə verməyi və traktat ilə (Qarabağ, Şəki və Şirvanda olduğu kimi) onu Rusiya təbəəliyinə keçirməyi" təklif edirdi. Lakin çar hökuməti bu təklifə razılıq vermədi. Çar komandanlığı üsyanı yatırmaq üçün Gəncədən bir rota, Qarabağdan iki rota, Bakıdan bir rota rus piyadası, Şəkidən 1000 atlıdan və Şirvandan isə 100 atlıdan ibarət qoşun göndərdi. Baş komandan Quba üzərinə yürüşü polkovnik Lisaneviçə tapşırdı. O, belə işlər üzrə artıq bir sınanmış "mütəxəssis" kimi ad çıxarmışdı.
1810-cu il oktyabr ayının 4-də və 25-də baş verən iki döyüşdə Şeyxəli xan məğlub oldu. Növbəti kəndli üsyanı da yatırıldı. Üsyanı yatıran ruslar əyalət şurasını ləğv edərək Quba xanlığının varlığına son qoydular. İşğalçı məram güdən İran qoşunu mənəvi baxımdan bu çıxışlara "müttəfiq" olacaq durumda deyildi.
1810-cu il Quba üsyanı nəticəsində əhalinin sosial silki strukturunda müəyyən dəyişikliklər yaratmışdı. Quba bəylərinin əksəriyyəti rus qoşunlarına qarşı mübarizədə Şeyxəli xanın tərəfindən vuruşduğundan çar hökuməti tərəfindən ciddi təqiblərə məruz qaldılar. Onların bir hissəsi sürgünə göndərilmiş, digər bir qisminin isə mülkləri müsadirə edilmiş, hüquqları və imtiyazları məhdudlaşdırılmışdı.
Mənbə
- Azərbaycan tarixi. XIX–XXI əsrin əvvəli. Bakı,2010.
- S. İbişov. Quba xanlığı: Əhali tarixi və azadlıq mücadiləsi. Bakı, 2012
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqale 1810 cu ilde bas vermis Quba usyani haqqindadir Diger menalar ucun Quba usyani sehifesine baxin Quba usyani 1810 cu ilde Rusiyanin isgalciliq siyasetine qarsi bas vermis xalq usyani Haqqinda1810 cu ilin avqustunda xalqin doyus yardimina arxalanan kecmis Quba xani Seyxeli xan rus qosun komandiri Levickini Gilgil cayi yaxinliginda meglubiyyete ugratdi ona komeye gelen general Repini de geri oturtdu Rus generali Seyxeli xani tutub getiren ve ya olduren adama 1500 cervon mukafat vereceyini bildirse de isteyine nail olmadi Cunki Seyxeli xanin qelebelerinden ruhlanan Quba eyaletinin ehalisi usyana qalxmisdi Yerli beylerin coxunun Rusiya tabeliyinden cixib Seyxeli xana qosuldugunu bas komandanliq ozu de etiraf edirdi Quba usyaninin baslica quvvesi silaha qursanmis kendliler idi Silahli kendli usyani Seyxeli xanin basciliq etdiyi muqavimet herekatinin dayagina cevrilmisdi Sirvanli Mustafa xan da Qubadaki xalq usyanina yardim gosterirdi Quba usyani car komandanligini guzestli yol tutmaga mecbur etdi Rus komandanligi usyanin daha da genislenmesinden qorxur buna gore Seyxeli xani Qubanin xani kimi taniyaraq Qubani ona mensub olan etraf kendler ile xanin hakimliyine vermeyi ve traktat ile Qarabag Seki ve Sirvanda oldugu kimi onu Rusiya tebeeliyine kecirmeyi teklif edirdi Lakin car hokumeti bu teklife raziliq vermedi Car komandanligi usyani yatirmaq ucun Genceden bir rota Qarabagdan iki rota Bakidan bir rota rus piyadasi Sekiden 1000 atlidan ve Sirvandan ise 100 atlidan ibaret qosun gonderdi Bas komandan Quba uzerine yurusu polkovnik Lisanevice tapsirdi O bele isler uzre artiq bir sinanmis mutexessis kimi ad cixarmisdi 1810 cu il oktyabr ayinin 4 de ve 25 de bas veren iki doyusde Seyxeli xan meglub oldu Novbeti kendli usyani da yatirildi Usyani yatiran ruslar eyalet surasini legv ederek Quba xanliginin varligina son qoydular Isgalci meram guden Iran qosunu menevi baximdan bu cixislara muttefiq olacaq durumda deyildi 1810 cu il Quba usyani neticesinde ehalinin sosial silki strukturunda mueyyen deyisiklikler yaratmisdi Quba beylerinin ekseriyyeti rus qosunlarina qarsi mubarizede Seyxeli xanin terefinden vurusdugundan car hokumeti terefinden ciddi teqiblere meruz qaldilar Onlarin bir hissesi surgune gonderilmis diger bir qisminin ise mulkleri musadire edilmis huquqlari ve imtiyazlari mehdudlasdirilmisdi MenbeAzerbaycan tarixi XIX XXI esrin evveli Baki 2010 S Ibisov Quba xanligi Ehali tarixi ve azadliq mucadilesi Baki 2012