Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
İkiqanadlılar dəstəsinin Glossinidae fəsiləsinə daxil olan növlər insane və heyvanların qanı ilə qidalanır. Onların əksəriyyəti insanlar və heyvanlarda tripanosomoz xəstəliyinin keçiricisidir.
| Qlossina milçəkləri | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Qlossina milçəkləri | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
| ||||||||||
Sese milçəkləri Afrikada, əsasən Saxara səhrasının cənubunda yayılmışdır. Bitki örtüyü ilə əlaqədar olaraq ekoloji qruplar əmələ gətirir.
I qrupa Glossina palpalis, Glossina tachinoides və s. aid olub, Qərbi və Mərkəzi Afrikanın meşə zolağında və göllərin sahilində bitən bitkilər arasında yayılmışdır. əsasən, sürünənlərin və insanın qanı ilə qidalanırlar. Bu qrupdan Glossina palpalis antilopdan insana yuxu xəstəliyinin törədicisi tripanosomları keçirir.
II qrupa, Glossina pallidipes və s. aid olub, Şərqi və Mərkəzi Afrikanın Savanna meşələrində yayılaraq, ev və vəhşi heyvanların qanı ilə qidalanır. Çox vaxt insana hücum edir.
III qrupa əsas etibarilə, mülayim iqlim şəraitinə və yüksək rütubətli tropik meşələrin dərinliklərində yayılan Glossina jusca, və s. aiddir. Bu qrupdan yalnız Glossina brevipalpalis insana hücum edir. Sese milçəklərinin uzunluğu 9–14mm-dir. Ağız aparatı insanın və heyvanların dərisini sancmağa uyğunlaşmışdır. Onların həm erkəyi və həm də dişisi obliqat hematofaqdır.
Belə bir keçirici xəstəliklərdən biri də Qambi tripanosomu və Yuxu tripanosomudur.
Qambi tripanosomunun törətdiyi xəstəlik Qərbi və Mərkəzi Afrikada yayılmışdır. Bədən oxlovvari, yuxarıdan aşağıya basılmış və bir qədər əyilmiş formadadır.
Qambi tripanosomunun keçiricisi Glossina palpalis – sese milçəyidir. Sese milçəyi parazitin qamçılı formasını ev heyvanlarından insana keçirdikdən sonra tripanosom qana, limfa düyünlərinə daxil olaraq intensiv surətdə qeyri-cinsiyyətli yolla çoxalır. 20–25 gündən sonra bütün orqanlara, o cümlədən baş və onurğa beyinə, ürəyə, böyrəklərə, qaraciyərə, dalağa, sümük iliyinə keçib ağır iltihab prosesinə və distrofik dəyişikliklərə səbəb olur.
Xəstə adamlarda parazitin inkişafı iki mərhələdə gedir:
1. İlkin və ya hemolimfatik mərhələ; 2. Sonrakı və ya meninqoensefalitik mərhələ. Parazitin inkubasiya dövrü 2–3 həftə çəkir. Inkubasiya dövrü qurtardıqdan sonra keçiricinin insanı sancdığı yerdə 1–2 sm böyüklükdə ətrafı ağımtıl örtüyə malik qırmızı düyün əmələ gəlir. Düyün bir neçə gündən sonra itir və yerində piqmentləşmiş çapıq qalır.
Xəstənin üzündə, göz qapaqlarında, boynunda, dəridə şiş yaranır, lakin təricən itib gedir. Xəstəliyin ilkin və daimi əlamətlərindən biri periferik limfa düyünlərinin böyüməsidir. Qaraciyər və dalaq genişlənir, xəstədə zəiflik, həddən artıq yorğunluq, yuxusuzluq, şiddətli baş ağrıları, psixi pozğunluqlar və anemiya müşahidə olunur.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Ikiqanadlilar destesinin Glossinidae fesilesine daxil olan novler insane ve heyvanlarin qani ile qidalanir Onlarin ekseriyyeti insanlar ve heyvanlarda tripanosomoz xesteliyinin keciricisidir Qlossina milcekleriElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir Qlossina milcekleriBeynelxalq elmi adiGlossina Christian Rudolph Wilhelm Wiedemann 1830Sekil axtarisiNCBI 7393EOL 56214FW 139454Qlossina milceyi Sese milcekleri Afrikada esasen Saxara sehrasinin cenubunda yayilmisdir Bitki ortuyu ile elaqedar olaraq ekoloji qruplar emele getirir I qrupa Glossina palpalis Glossina tachinoides ve s aid olub Qerbi ve Merkezi Afrikanin mese zolaginda ve gollerin sahilinde biten bitkiler arasinda yayilmisdir esasen surunenlerin ve insanin qani ile qidalanirlar Bu qrupdan Glossina palpalis antilopdan insana yuxu xesteliyinin toredicisi tripanosomlari kecirir II qrupa Glossina pallidipes ve s aid olub Serqi ve Merkezi Afrikanin Savanna meselerinde yayilaraq ev ve vehsi heyvanlarin qani ile qidalanir Cox vaxt insana hucum edir III qrupa esas etibarile mulayim iqlim seraitine ve yuksek rutubetli tropik meselerin derinliklerinde yayilan Glossina jusca ve s aiddir Bu qrupdan yalniz Glossina brevipalpalis insana hucum edir Sese milceklerinin uzunlugu 9 14mm dir Agiz aparati insanin ve heyvanlarin derisini sancmaga uygunlasmisdir Onlarin hem erkeyi ve hem de disisi obliqat hematofaqdir Bele bir kecirici xesteliklerden biri de Qambi tripanosomu ve Yuxu tripanosomudur Qambi tripanosomunun toretdiyi xestelik Qerbi ve Merkezi Afrikada yayilmisdir Beden oxlovvari yuxaridan asagiya basilmis ve bir qeder eyilmis formadadir Qambi tripanosomunun keciricisi Glossina palpalis sese milceyidir Sese milceyi parazitin qamcili formasini ev heyvanlarindan insana kecirdikden sonra tripanosom qana limfa duyunlerine daxil olaraq intensiv suretde qeyri cinsiyyetli yolla coxalir 20 25 gunden sonra butun orqanlara o cumleden bas ve onurga beyine ureye boyreklere qaraciyere dalaga sumuk iliyine kecib agir iltihab prosesine ve distrofik deyisikliklere sebeb olur Xeste adamlarda parazitin inkisafi iki merhelede gedir 1 Ilkin ve ya hemolimfatik merhele 2 Sonraki ve ya meninqoensefalitik merhele Parazitin inkubasiya dovru 2 3 hefte cekir Inkubasiya dovru qurtardiqdan sonra keciricinin insani sancdigi yerde 1 2 sm boyuklukde etrafi agimtil ortuye malik qirmizi duyun emele gelir Duyun bir nece gunden sonra itir ve yerinde piqmentlesmis capiq qalir Xestenin uzunde goz qapaqlarinda boynunda deride sis yaranir lakin tericen itib gedir Xesteliyin ilkin ve daimi elametlerinden biri periferik limfa duyunlerinin boyumesidir Qaraciyer ve dalaq genislenir xestede zeiflik hedden artiq yorgunluq yuxusuzluq siddetli bas agrilari psixi pozgunluqlar ve anemiya musahide olunur