Qida sənayesi

Qida sənayesi — ərzaq məhsullarının istehsalı, emalı, qablaşdırılması, paylanması və satışı ilə məşğul olan qlobal bir sektordur. Bu sənaye kənd təsərrüfatından başlayan və son istehlakçının qida məhsulunu əldə etməsi ilə bitən mürəkkəb bir tədarük zəncirini əhatə edir. Qida sənayesi həm iqtisadiyyatın əsas sektoru, həm də insanların sağlamlıq və rifahına birbaşa təsir edən həyati bir sahədir.

Qida sənayesi yalnız insanların qidalanmasını təmin etməklə kifayətlənmir, həm də iqtisadiyyatın güclənməsinə, sosial rifahın artırılmasına və qlobal problemlərin həllinə töhfə verir.

Əsas alt sektorları

Taxıl, tərəvəz, meyvə, ət, balıq və süd məhsulları kimi təməl ərzaq məhsullarının yetişdirilməsi və istehsalı. Ərzaq məhsullarının istehsal prosesindən keçərək işlənmiş qidaya çevrilməsi (məsələn, buğdadan un istehsalı, süd məhsullarından pendir hazırlanması). Qidanın saxlanılma müddətini uzatmaq və onu istehlakçılar üçün cəlbedici etmək üçün qablaşdırma texnologiyaları. Qida məhsullarının istehsal müəssisəsindən mağazalara, restoranlara və ya istehlakçılara çatdırılması. Supermarketlər, mağazalar və ya bazarlar vasitəsilə qida məhsullarının satışa çıxarılması. Hazır qida məhsullarının istehlakı üçün xidmətlərin (restoranlar, kafe, fast food şəbəkələri) təmin edilməsi.

Əhəmiyyəti

Qida sənayesi dünya üzrə ən böyük iqtisadi sektorlardan biridir və milyonlarla insanı işlə təmin edir. Sənaye, insanların sağlam qidaya çıxışını təmin edərək, cəmiyyətin sağlamlığına birbaşa təsir edir. Yeni emal texnologiyaları, biotexnologiya və qida istehsalındakı innovasiyalar sənayeni irəli aparır.

Texnoloji yeniliklər

Məhsulların daha dəqiq emalı, keyfiyyətin izlənməsi və çatdırılma prosesində süni zəka texnologiyalarının istifadəsi. Genetik modifikasiya ilə daha davamlı və məhsuldar bitkilərin yetişdirilməsi. Ət məhsullarına alternativ olaraq bitki əsaslı proteinlər və laboratoriyada istehsal olunan ət məhsulları populyarlaşır. Ətraf mühitə təsiri azaldan bioloji parçalana bilən materiallardan istifadə.

Azərbaycanda qida sənayesi

Taxıl, pambıq, çay, meyvə, tərəvəz, süd və ət məhsulları əsas məhsullar arasındadır. Son illərdə Azərbaycan hökuməti kənd təsərrüfatı və qida sənayesinə xüsusi diqqət ayırır, ixrac imkanlarını artırır və yerli istehsalı təşviq edir. Fındıq, meyvə, şərab və digər qida məhsulları əsas ixrac mallarını təşkil edir. Yerli qida sənayesində müasir avadanlıq və texnologiyalardan istifadə artır.

İstinadlar

1. Parmeggiani, Lougi, redaktor??? // Encyclopædia of Occupational Health and Safety (3rd). Geneva: International Labour Office. 1983. ISBN .
2. Hickel, Jason. The divide : a brief guide to global inequality and its solutions. London. 2017. ISBN . OCLC 984907212.
3. "Industry". Food Standards Agency (UK). 2012-06-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-12-09.
4. "Food market structures: Overview". Economic Research Service (USDA). 2024-07-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-11-29.
5. Mbow, C.; Rosenzweig, C.; Barioni, L. G.; Benton, T.; və b. Chapter 5: Food Security (PDF) // IPCC SRCCL, 2019. 2019. 2019-12-20 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-11-29.
6. "Macroeconomy" (PDF). FAO.org. The Food and Agriculture Organization of the United Nations. 24 December 2012 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 15 May 2015.
7. "Labour" (PDF). FAO.org. The Food and Agriculture Organization of the United Nations. 1 May 2015 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 15 May 2015.
8. Brody, Howard. "Professional medical organizations and commercial conflicts of interest: ethical issues". Annals of Family Medicine. 8 (4). 1 August 2016: 354–358. doi:10.1370/afm.1140. ISSN 1544-1717. PMC 2906531. PMID 20644191.
9. "I'm An Agronomist!". Imanagronomist.net. 16 November 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 May 2013.
10. Gray, Allison; Hinch, Ronald. A Handbook of Food Crime: Immoral and Illegal Practices in the Food Industry and What to Do About Them. Policy Press. 1 October 2019. 371–. ISBN .
11. Booth, Sue; Coveney, John, Booth, Sue; Coveney, John (redaktorlar ), "'Big Food'—The Industrial Food System", Food Democracy: From consumer to food citizen, SpringerBriefs in Public Health (ingilis), Singapore: Springer, 2015, 3–11, doi:10.1007/978-981-287-423-8_2, ISBN , İstifadə tarixi: 26 November 2020
12. Stuckler, David; Nestle, Marion. "Big Food, Food Systems, and Global Health". PLOS Medicine (ingilis). 9 (6). 19 June 2012: e1001242. doi:10.1371/journal.pmed.1001242. ISSN 1549-1676. PMC 3378592. PMID 22723746.

Ədəbiyyat

• Nelson, Scott Reynolds. Oceans of Grain: How American Wheat Remade the World (2022) excerpt
• Nestle, M. Food Politics: How the Food Industry Influences Nutrition and Health. California Studies in Food and Culture. University of California Press. 2013. ISBN . 534 pages.
• Vasconcellos, J.A. Quality Assurance for the Food Industry: A Practical Approach. CRC Press. 2003. ISBN . 448 pages.
• Kress-Rogers, E.; Brimelow, C.J.B. Instrumentation and Sensors for the Food Industry. Woodhead Publishing Series in Food Science, Technology and Nutrition. Woodhead. 2001. ISBN . 836 pages.
• Traill, B.; Pitts, E. Competitiveness in the Food Industry. Springer. 1998. ISBN . 301 pages.