Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qibtilər (ərəb. أقباط; qibt. ⲛⲓⲣⲉⲙⲛ̀ⲭⲏⲙⲓ) — Misirdə yaşayan Xristianlıq dininə mənsub xalq.
 | ||||||||||||
| Yaşadığı ərazilər | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||
| Dili | ||||||||||||
| Dini | ||||||||||||
Etimologiyası
Hut-ka-Ptah
|
Tarixi
Dini baxımdan Qibtilərin tarixi ərzində baş vermiş ən önəmli hadisələrdən biri 416-cı ildə keçirilmiş IV Okuman kilsə məclis hesab edilir. Kilsə məclisi zamanı, Qibtilərin Xristianlıq tarixi və adətləri haqqında, digər məzhəblərlə fərqi düşüncələri olduğu məlum olur. Digər məzhəblər Qibtilərin heç bir kilsə məclisinə çağrılmamaları və onlarla bir yerdə ibadət edilməsinin qadağan edilməsi barədə təklif irəli sürürlər. Qısa zaman ərzində Qibtilərin Xristianlıq dininin əsas inancalarını şəxsi məqsədlərə görə dəyişdirilməsi adı ilə digər məzhəblər onlarla olan əlaqələrini kəsirlər. Bizans İmperiyası dövrü Qibtilər üçün ağır keçmişdir. Bizans İmperiyasının rəsmi məhzəbi katoliklik idi.
Həmin zamanlarda bu iki məhzəb arasında ciddi fərqlər vardı. Katoliklər Xristianlıq dinindən uzaqlaşdığına görə Qibtiləri kütləvi formada təqib etməyə başlayırlar. Sayları çox olmasada təxminən minə yaxın Qibtinin bu təqiblər zamanı həlak olduğu dini qaynaqlarda qeyd edilmişdir. Qibtilərlə Katoliklər arasında olan mənfi münasibət o qədər kəskin olmuşdur ki, hətta Ərəb Xilafəti ilə Bizans İmperiyası arasında baş vermiş müharibələr zamanı Qibtilər eyni dindən olan Katoliklərə heç bir yardım etməmişdilər.
Qibtilər 300 yüz il ərzində Ərəblərin rəhbərliyi altında yaşamışdılar. Tarixi mənbələrdə bu illərdə qibtilərin xilafət tərəfindən təziqə məruz qalmadıqları və sakit həyat tərzi keçirdikləri qeyd edilmişdir. Ərəblərlə olan normal münasibətlər Xaç yürüşləri zamanı pozulmuşdur. Ərəblər səlibçilərlə qibtilərin eyni dindən olduqlarını əsas qətirərək, onların əlbir fəaliyyət göstərdiklərini iddia etmişdilər. Qısa zaman ərzində Ərəbistan yarımadasında yaşayan Qibtilərə münasibət dəyişmişdir. Qibtilər iki əsrə yaxın Osmanlı İmperiyasının rəhbərliyi altında yaşamışlar, bu müddət ərzində Xristianlıq dinindən olduqları üçün vergiləri digər xalqlara nisbətən çox verdikləri məlumdur. Qibtilərin ilk dəfə olaraq dövlət orqanlarında fəaliyyət göstərməsidə Osmanlı İmperiyası zamanına təsadüf edir. Hal-hazırda dünyada 7 milyondan çox Qibti yaşayır.
Makedoniyalı İsgəndərin Misiri işğal etdiyi zamanlarda Qibtilər Misir əhalisinin bir qismini təşkil edirdilər. Qədim tarixə malik olan Qibti dili dilinin yaranması Qədim Misir zamanında baş vermişdir. Bu dilin yazılmasında yunan əlifbasında olan həriflərdən istifadə edilir. Tarixən Qibtilər dini inancalarına görə müxtəlif təziqlərə məruz qalmışlardır. Qibtilər Xristianlıq dinini qəbul etmələri, eramızın 46-cl ilində baş vermişdir. Roma İmperiyasının qoyduğu ağır vergiləri ödəyə bilmədikdə, Xristian təbliğatcısı Markın tərəfinə keçən, Qibtilər II və III əsrlərdə Roma İmperiyasının təzqilərinə məruz qalırlar. Qibtilərin dini görüşünün Xristianlıq olaraq bu günə qədər formalaşmasında, Konstantinin rolu böyükdür. Onun Xristianlıq dinini mühafizə etməsi və ölümünə yaxın özünündə bu dini qəbul etməsi, digər xristian təriqətləri kimi Qibtilərində Konstantin dövründə mövqeylərinin güclənməsinə səbəb olmuşdur.
Xarici keçidlər
- St Taklahimanot Coptic Orthodox Church – Egypt
- Coptic Museum 2006-04-14 at the Wayback Machine
- Egypt's Copts After Kosheh
- Egypt: Minorities and the State
- International Religious Freedom Report: Misir
İstinadlar
- "Egyptian Coptic protesters freed". BBC. 22 December 2004. 28 August 2018 tarixində .
- Official population counts put the number of Copts at around 16–18% of the population, while some Coptic voices claim figures as high as 23%. While some scholars defend the soundness of the official population census (cf. E.J.Chitham, The Coptic Community in Egypt. Spatial and Social Change, Durham 1986), most scholars and international observers assume that the Christian share of Egypt's population is higher than stated by the Egyptian government. Most independent estimates fall within range between 10% and 20%, for example the CIA World Factbook . The World Factbook. CIA. 26 December 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 August 2010., Khairi Abaza and Mark Nakhla. "The Copts and Their Political Implications in Egypt". The Washington Institute. 25 October 2005. İstifadə tarixi: 27 August 2010., Encyclopædia Britannica (1985), or Macropædia (15th ed., Chicago). For a projected 83,000,000+ Egyptians in 2009, this assumption yields the above figures.
In 2008, and Bishop Morkos, bishop of , declared that the number of Copts in Egypt is more than 12 million. In the same year, father Morkos Aziz the prominent priest in Cairo declared that the number of Copts (inside Egypt) exceeds 16 million. "?". United Copts of Great Britain. 29 October 2008. İstifadə tarixi: 27 August 2010. and "?". العربية.نت. İstifadə tarixi: 27 August 2010. Furthermore, the Washington Institute for Near East Policy Khairi Abaza and Mark Nakhla. "The Copts and Their Political Implications in Egypt". 25 October 2005. İstifadə tarixi: 27 August 2010. Encyclopædia Britannica (1985), and Macropædia (15th ed., Chicago) estimate the percentage of Copts in Egypt to be up to 20% of the Egyptian population. - 2009 American Community Survey Arxivləşdirilib 2020-02-12 at Archive.today, U.S. Census Bureau "All Egyptians including Copts 197,160"
- According to published accounts and several Coptic/US sources (including the US-Coptic Association), the Coptic Orthodox Church has between 700,000 and one million members in the United States (c. 2005–2007). "Why CCU?". Coptic Credit Union. Accessed June 21, 2009. May 15, 2020 tarixində . İstifadə tarixi: October 11, 2011.
- "Coptics flock to welcome 'Baba' at Pittsburgh airport". Pittsburgh Tribune (2007). Accessed June 21, 2009. February 11, 2012 tarixində . İstifadə tarixi: October 11, 2011.
- . JS Online (2005). Accessed June 21, 2009. August 21, 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 11, 2011.
- . US-Copts Association (2007). Accessed June 21, 2009. 2007-02-20 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-10-11.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qibtiler ereb أقباط qibt ⲛⲓⲣⲉⲙⲛ ⲭⲏⲙⲓ Misirde yasayan Xristianliq dinine mensub xalq Qibtiler اقباط ⲛⲓⲣⲉⲙⲛ ⲭⲏⲙⲓ XX esrin evvelerinde Qibti rahibleri Yasadigi erazilerMisir 15 000 000ABS 1 500 000Sudan 550 000Avstraliya 75 000DiliEreb dili Qibti diliDiniXristianliqEtimologiyasiHut ka PtahTarixiDini baximdan Qibtilerin tarixi erzinde bas vermis en onemli hadiselerden biri 416 ci ilde kecirilmis IV Okuman kilse meclis hesab edilir Kilse meclisi zamani Qibtilerin Xristianliq tarixi ve adetleri haqqinda diger mezheblerle ferqi dusunceleri oldugu melum olur Diger mezhebler Qibtilerin hec bir kilse meclisine cagrilmamalari ve onlarla bir yerde ibadet edilmesinin qadagan edilmesi barede teklif ireli sururler Qisa zaman erzinde Qibtilerin Xristianliq dininin esas inancalarini sexsi meqsedlere gore deyisdirilmesi adi ile diger mezhebler onlarla olan elaqelerini kesirler Bizans Imperiyasi dovru Qibtiler ucun agir kecmisdir Bizans Imperiyasinin resmi mehzebi katoliklik idi Qahire seherinde yerlesen Qibti Kilsesi Hemin zamanlarda bu iki mehzeb arasinda ciddi ferqler vardi Katolikler Xristianliq dininden uzaqlasdigina gore Qibtileri kutlevi formada teqib etmeye baslayirlar Saylari cox olmasada texminen mine yaxin Qibtinin bu teqibler zamani helak oldugu dini qaynaqlarda qeyd edilmisdir Qibtilerle Katolikler arasinda olan menfi munasibet o qeder keskin olmusdur ki hetta Ereb Xilafeti ile Bizans Imperiyasi arasinda bas vermis muharibeler zamani Qibtiler eyni dinden olan Katoliklere hec bir yardim etmemisdiler Qibtiler 300 yuz il erzinde Ereblerin rehberliyi altinda yasamisdilar Tarixi menbelerde bu illerde qibtilerin xilafet terefinden teziqe meruz qalmadiqlari ve sakit heyat terzi kecirdikleri qeyd edilmisdir Ereblerle olan normal munasibetler Xac yurusleri zamani pozulmusdur Erebler selibcilerle qibtilerin eyni dinden olduqlarini esas qetirerek onlarin elbir fealiyyet gosterdiklerini iddia etmisdiler Qisa zaman erzinde Erebistan yarimadasinda yasayan Qibtilere munasibet deyismisdir Qibtiler iki esre yaxin Osmanli Imperiyasinin rehberliyi altinda yasamislar bu muddet erzinde Xristianliq dininden olduqlari ucun vergileri diger xalqlara nisbeten cox verdikleri melumdur Qibtilerin ilk defe olaraq dovlet orqanlarinda fealiyyet gostermeside Osmanli Imperiyasi zamanina tesaduf edir Hal hazirda dunyada 7 milyondan cox Qibti yasayir Makedoniyali Isgenderin Misiri isgal etdiyi zamanlarda Qibtiler Misir ehalisinin bir qismini teskil edirdiler Qedim tarixe malik olan Qibti dili dilinin yaranmasi Qedim Misir zamaninda bas vermisdir Bu dilin yazilmasinda yunan elifbasinda olan heriflerden istifade edilir Tarixen Qibtiler dini inancalarina gore muxtelif teziqlere meruz qalmislardir Qibtiler Xristianliq dinini qebul etmeleri eramizin 46 cl ilinde bas vermisdir Roma Imperiyasinin qoydugu agir vergileri odeye bilmedikde Xristian tebligatcisi Markin terefine kecen Qibtiler II ve III esrlerde Roma Imperiyasinin tezqilerine meruz qalirlar Qibtilerin dini gorusunun Xristianliq olaraq bu gune qeder formalasmasinda Konstantinin rolu boyukdur Onun Xristianliq dinini muhafize etmesi ve olumune yaxin ozununde bu dini qebul etmesi diger xristian teriqetleri kimi Qibtilerinde Konstantin dovrunde movqeylerinin guclenmesine sebeb olmusdur Xarici kecidlerSt Taklahimanot Coptic Orthodox Church Egypt Coptic Museum 2006 04 14 at the Wayback Machine Egypt s Copts After Kosheh Egypt Minorities and the State International Religious Freedom Report MisirIstinadlar Egyptian Coptic protesters freed BBC 22 December 2004 28 August 2018 tarixinde Official population counts put the number of Copts at around 16 18 of the population while some Coptic voices claim figures as high as 23 While some scholars defend the soundness of the official population census cf E J Chitham The Coptic Community in Egypt Spatial and Social Change Durham 1986 most scholars and international observers assume that the Christian share of Egypt s population is higher than stated by the Egyptian government Most independent estimates fall within range between 10 and 20 for example the CIA World Factbook The World Factbook CIA 26 December 2018 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 27 August 2010 Khairi Abaza and Mark Nakhla The Copts and Their Political Implications in Egypt The Washington Institute 25 October 2005 Istifade tarixi 27 August 2010 Encyclopaedia Britannica 1985 or Macropaedia 15th ed Chicago For a projected 83 000 000 Egyptians in 2009 this assumption yields the above figures In 2008 and Bishop Morkos bishop of declared that the number of Copts in Egypt is more than 12 million In the same year father Morkos Aziz the prominent priest in Cairo declared that the number of Copts inside Egypt exceeds 16 million United Copts of Great Britain 29 October 2008 Istifade tarixi 27 August 2010 and العربية نت Istifade tarixi 27 August 2010 Furthermore the Washington Institute for Near East Policy Khairi Abaza and Mark Nakhla The Copts and Their Political Implications in Egypt 25 October 2005 Istifade tarixi 27 August 2010 Encyclopaedia Britannica 1985 and Macropaedia 15th ed Chicago estimate the percentage of Copts in Egypt to be up to 20 of the Egyptian population 2009 American Community Survey Arxivlesdirilib 2020 02 12 at Archive today U S Census Bureau All Egyptians including Copts 197 160 According to published accounts and several Coptic US sources including the US Coptic Association the Coptic Orthodox Church has between 700 000 and one million members in the United States c 2005 2007 Why CCU Coptic Credit Union Accessed June 21 2009 May 15 2020 tarixinde Istifade tarixi October 11 2011 Coptics flock to welcome Baba at Pittsburgh airport Pittsburgh Tribune 2007 Accessed June 21 2009 February 11 2012 tarixinde Istifade tarixi October 11 2011 JS Online 2005 Accessed June 21 2009 August 21 2011 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi October 11 2011 US Copts Association 2007 Accessed June 21 2009 2007 02 20 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 10 11