Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qeyri-dağıdıcı yoxlama, QDY (ing. Nondestructive testing, NDT) – materialların, komponentlərin və ya sistemlərin xüsusiyyətlərinə zərər vermədən yoxlamaq üçün istifadə olunan testlər toplusu. Bu üsul, komponentin bütövlüyünü qoruyaraq onun vəziyyətini yoxlamağa imkan verdiyi üçün sənayenin bir çox sahələrində istifadə olunur.
QDY metodlarını tətbiq edən şəxslər xüsusi sertifikasiya təlimləri almalıdırlar, çünki avadanlıqlar həssas və mürəkkəbdir, nəticələrin təhlili subyektiv ola bilər, radiasiya və ya maqnetizm kimi riskli faktorlara diqqət yetirilməlidir.
Metodları
Qeyri-dağıdıcı yoxlama (QDY) metodları müxtəlif elmi prinsiplərə əsaslanan metodlara bölünür.Bu metodlar spesifik xüsusiyyətlərinə görə bəzi tətbiq sahələri üçün olduqca uyğun ola bilər, lakin digər sahələrdə isə az və ya heç bir fayda verməyə bilər. Buna görə də, doğru metodun seçilməsi QDY-nin yerinə yetirilməsində əsaslı rol oynayır.
- Vizual inspeksiya (VT) – ən sadə üsuldur, materialların vizual baxış keçilərək yoxlanması
- Penetrant testi (PT) – səthə açıq qüsurların yoxlanması
- Maqnit hissəcik testi (MT) – ferromaqnit materiallarda qüsurların yoxlanması
- Radioqrafik test (RT) – X-şüaları, qamma şüaları və ya neytronlar vasitəsilə qüsurların yoxlanması
- Ultrasəs testi (UT) – yüksək tezlikli səs dalğaları ilə daxili qüsurların yoxlanması
- Eddi cərəyan testi (ECT) – elektrik keçirici materiallarda qüsurların elektromaqnit induksiya ilə aşkar edilməsi.
Tətbiq sahələri
- Mühəndislik (tikinti, mexaniki, elektrik, neft)
- Aviakosmik və Aeronavtika
- Tibbi Görüntüləmə – exokardioqrafiya, ultrasəs, rəqəmsal rentgen
- İncəsənət və Arxeologiya – əsərlərə zərər vermədən yoxlamaq
- Əyləncə Sənayesi – atraksionların təhlükəsizliyinin yoxlanması.
Əhəmiyyəti
- İstehsalatda dayanmanı və zərəri azaldır – QDY texnologiyaları vasitəsilə məhsul və avadanlıqların vaxtında yoxlanması, qəfil sıradan çıxmaların qarşısını alır və istehsalat prosesində fasilələri minimuma endirir.
- Təhlükəsizliyi və etibarlılığı artırır – müntəzəm və sistemli yoxlamalar nəticəsində potensial təhlükəli qüsurlar vaxtında aşkarlanır və aradan qaldırılır, bu da həm işçi heyətinin təhlükəsizliyini, həm də avadanlığın etibarlı işləməsini təmin edir.
- Vaxt və maliyyəyə qənaət edir – ənənəvi dağıdıcı sınaqlardan fərqli olaraq, QDY prosesləri məhsulun istifadəyə yararlı vəziyyətdə qalmasını təmin etdiyindən əlavə xərclərin qarşısını alır və ümumi texniki xidmət xərclərini azaldır.
- Potensial problemləri erkən mərhələdə aşkar edir, davamlılığı artırır – kiçik çatlar, boşluqlar və ya material qüsurları istismar zamanı böyümədən əvvəl müəyyən edilir və bu, avadanlığın uzunmüddətli və fasiləsiz fəaliyyətinə zəmin yaradır.
ISO 9712
ISO 9712 standartı qeyri-dağıdıcı yoxlama (QDY) sahəsində çalışan personalın ixtisaslaşması və sertifikatlaşdırılması üçün tələbləri müəyyən edir. Beynəlxalq Standartda göstərilən sistem, mövcud QDY metodları daxilində yeni üsullar və ya başqa QDY üsulları üçün də tətbiq oluna bilər. Bunun üçün müvafiq və əhatəli bir sertifikatlaşdırma sxemi mövcud olmalı və bu metod və ya texnika beynəlxalq, regional və ya milli standartlarla əhatə olunmalı, yaxud sertifikatlaşdırma orqanını qane edəcək şəkildə effektivliyi sübut edilməlidir. Sertifikatlaşdırma aşağıdakı bir və ya bir neçə üsul üzrə səriştəliliyi əhatə edir
- Akustik emissiya testləri
- Eddi cərəyan testləri
- İnfraqırmızı termoqrafik testlər
- Sızma testləri (hidravlik təzyiq testləri istisna olmaqla)
- Maqnit testləri
- Penetrant testləri
- Radioqrafik testlər:
- Deformasiya testləri
- Ultrasəs testləri
- Vizual inspeksiya
İstinadlar
- Charles Hellier. Handbook of Nondestructive Evaluation. McGraw-Hill. 2003. 1.1. ISBN .
- Cartz, Louis. Nondestructive Testing. A S M International. 1995. ISBN .
- "Introduction to Nondestructive Testing". asnt.org.
- "EDM Notch Reference Standards » PH Tool". customers.phtool.com.
- https://www.asnt.org/what-is-nondestructive-testing/methods/visual-testing
- "History of PI". www.ndt-ed.org. 2009-08-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2006-11-21.
- https://www.asnt.org/what-is-nondestructive-testing/methods/magnetic-particle-testing
- "Radiography (RT) Reference Standards » PH Tool". customers.phtool.com.
- Blitz, Jack; G. Simpson. Ultrasonic Methods of Non-Destructive Testing. Springer-Verlag New York, LLC. 1991. ISBN .
- Waldmann, T. "A Mechanical Aging Mechanism in Lithium-Ion Batteries". Journal of the Electrochemical Society. 161 (10). 2014: A1742–A1747. doi:10.1149/2.1001410jes.
- https://www.asnt.org/what-is-nondestructive-testing/industries
- Bridges, Andrew. "High Speed Cameras for Non-Destructive Testing". NASA TechBriefs. November 2013. İstifadə tarixi: 1 November 2013.
- https://www.azooptics.com/Article.aspx?ArticleID=1719
- Singh S, Goyal A. "The origin of echocardiography: a tribute to Inge Edler". Tex Heart Inst J. 34 (4). 2007: 431–8. PMC 2170493. PMID 18172524.
- "Connecticut Digital Archive | Connect. Preserve. Share". collections.ctdigitalarchive.org. İstifadə tarixi: 2019-08-18.
- "Today in History – Fales & Gray Explosion Underscores Need for a Hartford Hospital | Connecticut History | a CTHumanities Project" (ingilis). İstifadə tarixi: 2019-08-17.
- "ISO 9712:2012 Non-destructive testing — Qualification and certification of NDT personnel".
- Ahi, Kiarash. "A Method and System for Enhancing the Resolution of Terahertz Imaging". Measurement. 138. 2018: 614–619. Bibcode:2019Meas..138..614A. doi:10.1016/j.measurement.2018.06.044.
- U.S. Patent 3,277,302, titled "X-Ray Apparatus Having Means for Supplying An Alternating Square Wave Voltage to the X-Ray Tube", granted to Weighart on October 4, 1964, showing its patent application date as May 10, 1963 and at lines 1-6 of its column 4, also, noting James F. McNulty’s earlier filed co-pending application for an essential component of invention
- ASTM E1351: "Standard Practice for Production and Evaluation of Field Metallographic Replicas" (2006)
- BS ISO 3057 "Non-destructive testing - Metallographic replica techniques of surface examination" (1998)
Xarici keçidlər
Vikianbarda Qeyri-dağıdıcı yoxlama ilə əlaqəli mediafayllar var.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qeyri dagidici yoxlama QDY ing Nondestructive testing NDT materiallarin komponentlerin ve ya sistemlerin xususiyyetlerine zerer vermeden yoxlamaq ucun istifade olunan testler toplusu Bu usul komponentin butovluyunu qoruyaraq onun veziyyetini yoxlamaga imkan verdiyi ucun senayenin bir cox sahelerinde istifade olunur Radioqrafiyada istifade olunan rentgen qutusu QDY metodlarini tetbiq eden sexsler xususi sertifikasiya telimleri almalidirlar cunki avadanliqlar hessas ve murekkebdir neticelerin tehlili subyektiv ola biler radiasiya ve ya maqnetizm kimi riskli faktorlara diqqet yetirilmelidir MetodlariQeyri dagidici yoxlama QDY metodlari muxtelif elmi prinsiplere esaslanan metodlara bolunur Bu metodlar spesifik xususiyyetlerine gore bezi tetbiq saheleri ucun olduqca uygun ola biler lakin diger sahelerde ise az ve ya hec bir fayda vermeye biler Buna gore de dogru metodun secilmesi QDY nin yerine yetirilmesinde esasli rol oynayir Vizual inspeksiya VT en sade usuldur materiallarin vizual baxis kecilerek yoxlanmasi Penetrant testi PT sethe aciq qusurlarin yoxlanmasi Maqnit hissecik testi MT ferromaqnit materiallarda qusurlarin yoxlanmasi Radioqrafik test RT X sualari qamma sualari ve ya neytronlar vasitesile qusurlarin yoxlanmasi Ultrases testi UT yuksek tezlikli ses dalgalari ile daxili qusurlarin yoxlanmasi Eddi cereyan testi ECT elektrik kecirici materiallarda qusurlarin elektromaqnit induksiya ile askar edilmesi Tetbiq saheleriMuhendislik tikinti mexaniki elektrik neft Aviakosmik ve Aeronavtika Tibbi Goruntuleme exokardioqrafiya ultrases reqemsal rentgen Incesenet ve Arxeologiya eserlere zerer vermeden yoxlamaq Eylence Senayesi atraksionlarin tehlukesizliyinin yoxlanmasi EhemiyyetiIstehsalatda dayanmani ve zereri azaldir QDY texnologiyalari vasitesile mehsul ve avadanliqlarin vaxtinda yoxlanmasi qefil siradan cixmalarin qarsisini alir ve istehsalat prosesinde fasileleri minimuma endirir Tehlukesizliyi ve etibarliligi artirir muntezem ve sistemli yoxlamalar neticesinde potensial tehlukeli qusurlar vaxtinda askarlanir ve aradan qaldirilir bu da hem isci heyetinin tehlukesizliyini hem de avadanligin etibarli islemesini temin edir Vaxt ve maliyyeye qenaet edir enenevi dagidici sinaqlardan ferqli olaraq QDY prosesleri mehsulun istifadeye yararli veziyyetde qalmasini temin etdiyinden elave xerclerin qarsisini alir ve umumi texniki xidmet xerclerini azaldir Potensial problemleri erken merhelede askar edir davamliligi artirir kicik catlar bosluqlar ve ya material qusurlari istismar zamani boyumeden evvel mueyyen edilir ve bu avadanligin uzunmuddetli ve fasilesiz fealiyyetine zemin yaradir ISO 9712ISO 9712 standarti qeyri dagidici yoxlama QDY sahesinde calisan personalin ixtisaslasmasi ve sertifikatlasdirilmasi ucun telebleri mueyyen edir Beynelxalq Standartda gosterilen sistem movcud QDY metodlari daxilinde yeni usullar ve ya basqa QDY usullari ucun de tetbiq oluna biler Bunun ucun muvafiq ve ehateli bir sertifikatlasdirma sxemi movcud olmali ve bu metod ve ya texnika beynelxalq regional ve ya milli standartlarla ehate olunmali yaxud sertifikatlasdirma orqanini qane edecek sekilde effektivliyi subut edilmelidir Sertifikatlasdirma asagidaki bir ve ya bir nece usul uzre seristeliliyi ehate edir Akustik emissiya testleri Eddi cereyan testleri Infraqirmizi termoqrafik testler Sizma testleri hidravlik tezyiq testleri istisna olmaqla Maqnit testleri Penetrant testleri Radioqrafik testler Deformasiya testleri Ultrases testleri Vizual inspeksiyaIstinadlarCharles Hellier Handbook of Nondestructive Evaluation McGraw Hill 2003 1 1 ISBN 978 0 07 028121 9 Cartz Louis Nondestructive Testing A S M International 1995 ISBN 978 0 87170 517 4 Introduction to Nondestructive Testing asnt org EDM Notch Reference Standards PH Tool customers phtool com https www asnt org what is nondestructive testing methods visual testing History of PI www ndt ed org 2009 08 23 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2006 11 21 https www asnt org what is nondestructive testing methods magnetic particle testing Radiography RT Reference Standards PH Tool customers phtool com Blitz Jack G Simpson Ultrasonic Methods of Non Destructive Testing Springer Verlag New York LLC 1991 ISBN 978 0 412 60470 6 Waldmann T A Mechanical Aging Mechanism in Lithium Ion Batteries Journal of the Electrochemical Society 161 10 2014 A1742 A1747 doi 10 1149 2 1001410jes https www asnt org what is nondestructive testing industries Bridges Andrew High Speed Cameras for Non Destructive Testing NASA TechBriefs November 2013 Istifade tarixi 1 November 2013 https www azooptics com Article aspx ArticleID 1719 Singh S Goyal A The origin of echocardiography a tribute to Inge Edler Tex Heart Inst J 34 4 2007 431 8 PMC 2170493 PMID 18172524 Connecticut Digital Archive Connect Preserve Share collections ctdigitalarchive org Istifade tarixi 2019 08 18 Today in History Fales amp Gray Explosion Underscores Need for a Hartford Hospital Connecticut History a CTHumanities Project ingilis Istifade tarixi 2019 08 17 ISO 9712 2012 Non destructive testing Qualification and certification of NDT personnel Ahi Kiarash A Method and System for Enhancing the Resolution of Terahertz Imaging Measurement 138 2018 614 619 Bibcode 2019Meas 138 614A doi 10 1016 j measurement 2018 06 044 U S Patent 3 277 302 titled X Ray Apparatus Having Means for Supplying An Alternating Square Wave Voltage to the X Ray Tube granted to Weighart on October 4 1964 showing its patent application date as May 10 1963 and at lines 1 6 of its column 4 also noting James F McNulty s earlier filed co pending application for an essential component of invention ASTM E1351 Standard Practice for Production and Evaluation of Field Metallographic Replicas 2006 BS ISO 3057 Non destructive testing Metallographic replica techniques of surface examination 1998 Xarici kecidlerVikianbarda Qeyri dagidici yoxlama ile elaqeli mediafayllar var