Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qaçağanlar (lat. Cicindelinae) — heyvanlar aləminin buğumayaqlılar tipinin həşəratlar sinfinin sərtqanadlılar dəstəsinə aid heyvan fəsiləsi.
| Qaçağanlar | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Ranqsız: Tipüstü: Ranqsız: Ranqsız: Tip: Klad: Yarımtip: Sinif: Ranqsız: Yarımsinif: Budaq: İnfrasinif: Ranqsız: Dəstə: Yarımdəstə: Ranqsız: Fəsiləüstü: Fəsilə: Qaçağanlar | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
| ||||||||||
Xarici quruluşu
Orta və kiçik ölçülü çox qıvraq, hərəkətli böcəklərdir. Onlar çox sürətlə qaçır, narahat edildikdə isə ildırım sürəti ilə qısa məsafələrə uçur və orada fəal şəkildə qaçaraq, ov axtarmağı davam etdirirlər. Onlar qaçarkən qısa dayanacaqlar edirlər. Görünür, bu vaxt tutduqları ovu yeyirlər. Parlaq və əlvan rəngləri vardır, ancaq bu, onların yaşayış mühiti ilə ahəngdar olduğundan, təbiətdə az nəzərə çarpırlar. Bədənlərinin uzunluğu 10–12 mm-dir.
Həyat tərzi
Qaçağanlar bir qayda olaraq, gündüz həyat tərzi keçirən yırtıcılardır. Onların iri, oraqşəkilli çənələri olan sürfələri ətrafında kiçik çuxur olan şaquli yuva qazır, həmin yuvaya girərək başlarını çıxarır və qarışqa aslanının sürfəsi kimi, yuvaya düşən ovu tuturlar. Qaçağanlar əsasən çay qıraqlarında, bulaqların, gölməçələrin ətrafındakı nəmişlik ərazilərdə, eləcə də meşə kənarlarında o qədər zəngin ot bitkiçiliyi olmayan açıq sahələrə üstünlük verirlər. Arandan tutmuş hündür dağlıqlara qədər rast gəlinir.Azərbaycanda (lat. Cicindela campestris) adi növdür. Uzunluğu 12–15 mm, önkürəyi və qanadüstləri tutqun-yaşıl, qarın tərəfi mavi-yaşıl, parlaqdır. Böyürləri, döşü və ayaqları mis-qırmızıdır. Qanadüstlərində sayı dəyişkən olan bir neçə məxməri-ağ nöqtə vardır. Çılpaq, nəm sahələrdə gözə çarpır, sürətlə qaçaraq cücü axtarır. Azərbaycanda eləcə də şərqiaralıqdənizi növü olan Fərat çapağanı Megacephala euphratica Latz. tapılmışdır. Bu nadir növ şor göllərin və şoranlıqların gilli və meşəli sahilləri ilə bağlıdır. Gecə yırtıcısıdır, ancaq səhər və axşam vaxtları da fəal olur. Təbiətdə yaşlı böcəklər apreldə üzə çıxaraq avqusta qədər rast gəlinir. Müxtəlif xırda onurğasızlarla qidalanır. Böcəyin bədəninin uzunluğu 19–32 mm, rəngi mavi-yaşıl, qanadüstlərinin ucunda sarı xal vardır. Uzun, nazik, sarı ayaqları üzərində sürətlə qaçır. Azərbaycan Respublikasının Qırmızı kitabına salınmışdır.
Yayılması
Hazırda qaçağanların 200 növü məlumdur. Onlardan 100-ü MDB-də yaşayır. Abşeron yarımadasının qaçağanlarını ətraflı öyrənmiş Nəsirova (1978) bura üçün 11 növ göstərmişdir. Kür-Araz ovalığında və Naxçıvan MR-da (Araz vadisi) seyrək və məhdud, Abşeronda – Xəzər sahili boyunca isə nadir hallarda rast gəlinir.
Təsnifatı
- ()
- Fərat çapağanı ()
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2005.
- Bouchard P., Bousquet Y., Davies A. E., Alonso-Zarazaga M. A., Lawrence J. F., Newton A. F., Reid C. A. M., Slipiński S. A., Smith A. B. T. Family-group names in Coleoptera (Insecta) (ing.). // ZooKeys / T. L. Erwin Sofia: Pensoft Publishers, 2011. Vol. 88, Iss. 88. P. 1–972. ISSN 1313-2989; 1313-2970 doi:10.3897/ZOOKEYS.88.807 PMID:21594053
- Azərbayvcanın heyvanlar aləmi, II cild. Bakı, Elm, 2004
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qacaganlar lat Cicindelinae heyvanlar aleminin bugumayaqlilar tipinin heseratlar sinfinin sertqanadlilar destesine aid heyvan fesilesi QacaganlarElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Ranqsiz IlkagizlilarTipustu TuleyenlerRanqsiz PanarthropodaRanqsiz Tip BugumayaqlilarKlad Yarimtip AltiayaqlilarSinif HeseratlarRanqsiz Yarimsinif QanadlilarBudaq Infrasinif YeniqanadlilarRanqsiz Ranqsiz Tam cevrilme ile inkisaf eden heseratlarDeste SertqanadlilarYarimdeste Etyeyen boceklerRanqsiz Fesileustu Fesile QacaganlarBeynelxalq elmi adiCicindelinae Pierre Andre Latreille 1802Sekil axtarisiITIS 678853NCBI 27450FW 302586Xarici qurulusuOrta ve kicik olculu cox qivraq hereketli boceklerdir Onlar cox suretle qacir narahat edildikde ise ildirim sureti ile qisa mesafelere ucur ve orada feal sekilde qacaraq ov axtarmagi davam etdirirler Onlar qacarken qisa dayanacaqlar edirler Gorunur bu vaxt tutduqlari ovu yeyirler Parlaq ve elvan rengleri vardir ancaq bu onlarin yasayis muhiti ile ahengdar oldugundan tebietde az nezere carpirlar Bedenlerinin uzunlugu 10 12 mm dir Heyat terziQacaganlar bir qayda olaraq gunduz heyat terzi keciren yirticilardir Onlarin iri oraqsekilli ceneleri olan surfeleri etrafinda kicik cuxur olan saquli yuva qazir hemin yuvaya girerek baslarini cixarir ve qarisqa aslaninin surfesi kimi yuvaya dusen ovu tuturlar Qacaganlar esasen cay qiraqlarinda bulaqlarin golmecelerin etrafindaki nemislik erazilerde elece de mese kenarlarinda o qeder zengin ot bitkiciliyi olmayan aciq sahelere ustunluk verirler Arandan tutmus hundur dagliqlara qeder rast gelinir Azerbaycanda lat Cicindela campestris adi novdur Uzunlugu 12 15 mm onkureyi ve qanadustleri tutqun yasil qarin terefi mavi yasil parlaqdir Boyurleri dosu ve ayaqlari mis qirmizidir Qanadustlerinde sayi deyisken olan bir nece mexmeri ag noqte vardir Cilpaq nem sahelerde goze carpir suretle qacaraq cucu axtarir Azerbaycanda elece de serqiaraliqdenizi novu olan Ferat capagani Megacephala euphratica Latz tapilmisdir Bu nadir nov sor gollerin ve soranliqlarin gilli ve meseli sahilleri ile baglidir Gece yirticisidir ancaq seher ve axsam vaxtlari da feal olur Tebietde yasli bocekler aprelde uze cixaraq avqusta qeder rast gelinir Muxtelif xirda onurgasizlarla qidalanir Boceyin bedeninin uzunlugu 19 32 mm rengi mavi yasil qanadustlerinin ucunda sari xal vardir Uzun nazik sari ayaqlari uzerinde suretle qacir Azerbaycan Respublikasinin Qirmizi kitabina salinmisdir YayilmasiHazirda qacaganlarin 200 novu melumdur Onlardan 100 u MDB de yasayir Abseron yarimadasinin qacaganlarini etrafli oyrenmis Nesirova 1978 bura ucun 11 nov gostermisdir Kur Araz ovaliginda ve Naxcivan MR da Araz vadisi seyrek ve mehdud Abseronda Xezer sahili boyunca ise nadir hallarda rast gelinir Tesnifati Ferat capagani IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 2005 Bouchard P Bousquet Y Davies A E Alonso Zarazaga M A Lawrence J F Newton A F Reid C A M Slipinski S A Smith A B T Family group names in Coleoptera Insecta ing ZooKeys T L Erwin Sofia Pensoft Publishers 2011 Vol 88 Iss 88 P 1 972 ISSN 1313 2989 1313 2970 doi 10 3897 ZOOKEYS 88 807 PMID 21594053 Azerbayvcanin heyvanlar alemi II cild Baki Elm 2004Hemcinin bax