Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qazançı qalası – Culfa rayonunun Qazançı kəndindən şimalda, Əlincəçayın hər iki sahilində e.ə. II – I minilliyin əvvəllərinə aid abidə.
| Qazançı qalası | |
|---|---|
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Şəhər | Culfa |
| Yerləşir | Qazançı kəndi |
| Aidiyyatı | Tunc dövrü |
| İstinad nöm. | 404 |
| Kateqoriya | Qala |
| Əhəmiyyəti | Ölkə əhəmiyyətli |
| | |
Etimologiyası
Qalanın adının türk dilində olması şübhə doğurmur. Bəzi tədqiqatçılar Qazançı qalasının adını Kitabi Dədə Qorqud dastanının baş qəhrəmanlarından biri olan Qazan xanın adı ilə əlaqələndirirlər.
Tarixi
Qalanın sol sahil hissəsində aparılan arxeoloji araşdırmalar zamanı əldə edilən gil qab parçaları burada Orta Tunc dövründən başlayaraq, Dəmir dövrünədək yaşayış olduğunu göstərir.
Qalanın yerləşdiyi ərazinin təbii cəhətdən müdafiə olunmasına baxmayaraq, bu ərazi relyefə uyğun olaraq qala divarı ilə əhatə olunmuşdur. Arxeoloji qazıntı işləri aparılmadığından divarların tikildiyi dövrü müəyyənləşdirmək çətindir. Lakin, memarlıq xüsusiyyətlərinə əsasən demək olar ki, qala divarları, başlıca olaraq, iki dövrdə inşa edilmişdir. Birinci dövrə aid tikintiləri təqribən e.ə. II minilliyin ortalarına və ikinci yarısına aid etmək olar. Bu divarlar uzunsov formalı yerli daş bloklardan inşa edilmişdir.
Divarların xarici tərəfində birtərəfli çıxıntılara rast gəlinir. Diş biçimli belə çıxıntılara Çalxanqalada da rast gəlinmişdir.
Qala divarlarının quruluşu onların dəfələrlə bərpa edildiyini göstərir. Divarların eni müxtəlif ölçülüdür. Şimal və şimal-şərqdə qala təbii cəhətdən zəif müdafiə olunduğu üçün burada divarların eni 2,6–3 metrə çatır. Divarların salamat qalan hissəsinin hündürlüyü 1–2 metrdir. Qalanın içərisində dördkünc planlı bina qalıqları vardır. Qalanın şərq tərəfi gediş-gəliş üçün əlverişli olduğundan, onun giriş qapısının da bu tərəfdə olduğu güman edilir.
Memarlıq xüsusiyyətləri
Qalanın solsahil və sağsahil hissəsi bir – birindən sıldırım qayalardan ibarət dərin dərə ilə ayırılır; sağsahil hissəsi hündür konusvari təpə formasındadır. Məlumatlara görə təpənin zirvəsində yarımdairəvi bürclərlə möhkəmləndirilmiş qala olmuşdur. Abidənin sol sahhili iki hissədən ibarət olub, hər tərəfdən sıldırım qayalarla əhatələnmişdir. Bu hissədə yarımdairəvi bürclərin qalıqları saxlanmışdır.
Qala çoxpilləli möhtəşəm müdafiə sistemindən ibarətdir. Sədlərdən bir – birinə keçid yolu vardır. Müdafiə divarları (eni 2 – 2,5 m) yonulmuş iri daşlardan yetkin memarlıq üslubunda inşa edilmişdir. Qazançı qalasının e.ə. II minilliyin əvvəllərində Əlincəçay vadisində yaşamış iri tayfa birliklərindən birinin mərkəzi olduğu güman edilir. Qala divarlarının tikinti texnikası Oğlanqalanı təkrar edir.
Tədqiqi
Arxeoloji qazıntılar zamanı Qazançı qalasından tapılmış boz və çəhrayı rəngli gil qab nümunələri, daşdan əmək alətləri dən daşı və sair Boyalı Qablar mədəniyyəti üçün səciyyəvidir. Qazançı qalasından toplanmış yerüstü materiallar dən daşları, boz və çəhrayı rəngli gil qab (küpə, kasa, çölmək tipli qablar və s.) nümunələrdən ibarətdir. Qaladan əldə edilmiş tapıntılar Culfa rayon tarix – diyarşünaslıq muzeyində saxlanılır.
İstinadlar
- S. Babayev – Naxçıvanda "Kitabi Dədə Qorqud" toponimləri, Bakı, 1999, səh 169
- V.H.Əliyev – Новые материалы о культуре росписной керамики в Азербайджане, "Советская археология", 1967, № 1.
- "Qazançı qalası". 2016-11-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-08-08.
- A. Q. Seyidov – Naxçıvan tunc dövründə, Bakı, 200, səh 42
- Qazançı qalası məqaləsi, Naxçıvan Ensiklopediyası, AMEA, Bakı, 2002, səh 266
Xarici keçidlər
- Naxçıvan abidələri. Əlincə qalası. Qazançı qalası. Qazançı körpüsü (film), YouTube portalında.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qazanci qalasi Culfa rayonunun Qazanci kendinden simalda Elincecayin her iki sahilinde e e II I minilliyin evvellerine aid abide Qazanci qalasiOlke AzerbaycanSeher CulfaYerlesir Qazanci kendiAidiyyati Tunc dovruAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiIstinad nom 404KateqoriyaQalaEhemiyyetiOlke ehemiyyetliQazanci qalasiEtimologiyasiQalanin adinin turk dilinde olmasi subhe dogurmur Bezi tedqiqatcilar Qazanci qalasinin adini Kitabi Dede Qorqud dastaninin bas qehremanlarindan biri olan Qazan xanin adi ile elaqelendirirler TarixiQalanin sol sahil hissesinde aparilan arxeoloji arasdirmalar zamani elde edilen gil qab parcalari burada Orta Tunc dovrunden baslayaraq Demir dovrunedek yasayis oldugunu gosterir Qalanin yerlesdiyi erazinin tebii cehetden mudafie olunmasina baxmayaraq bu erazi relyefe uygun olaraq qala divari ile ehate olunmusdur Arxeoloji qazinti isleri aparilmadigindan divarlarin tikildiyi dovru mueyyenlesdirmek cetindir Lakin memarliq xususiyyetlerine esasen demek olar ki qala divarlari baslica olaraq iki dovrde insa edilmisdir Birinci dovre aid tikintileri teqriben e e II minilliyin ortalarina ve ikinci yarisina aid etmek olar Bu divarlar uzunsov formali yerli das bloklardan insa edilmisdir Divarlarin xarici terefinde birterefli cixintilara rast gelinir Dis bicimli bele cixintilara Calxanqalada da rast gelinmisdir Qala divarlarinin qurulusu onlarin defelerle berpa edildiyini gosterir Divarlarin eni muxtelif olculudur Simal ve simal serqde qala tebii cehetden zeif mudafie olundugu ucun burada divarlarin eni 2 6 3 metre catir Divarlarin salamat qalan hissesinin hundurluyu 1 2 metrdir Qalanin icerisinde dordkunc planli bina qaliqlari vardir Qalanin serq terefi gedis gelis ucun elverisli oldugundan onun giris qapisinin da bu terefde oldugu guman edilir Memarliq xususiyyetleriQalanin solsahil ve sagsahil hissesi bir birinden sildirim qayalardan ibaret derin dere ile ayirilir sagsahil hissesi hundur konusvari tepe formasindadir Melumatlara gore tepenin zirvesinde yarimdairevi burclerle mohkemlendirilmis qala olmusdur Abidenin sol sahhili iki hisseden ibaret olub her terefden sildirim qayalarla ehatelenmisdir Bu hissede yarimdairevi burclerin qaliqlari saxlanmisdir Qala coxpilleli mohtesem mudafie sisteminden ibaretdir Sedlerden bir birine kecid yolu vardir Mudafie divarlari eni 2 2 5 m yonulmus iri daslardan yetkin memarliq uslubunda insa edilmisdir Qazanci qalasinin e e II minilliyin evvellerinde Elincecay vadisinde yasamis iri tayfa birliklerinden birinin merkezi oldugu guman edilir Qala divarlarinin tikinti texnikasi Oglanqalani tekrar edir TedqiqiArxeoloji qazintilar zamani Qazanci qalasindan tapilmis boz ve cehrayi rengli gil qab numuneleri dasdan emek aletleri den dasi ve sair Boyali Qablar medeniyyeti ucun seciyyevidir Qazanci qalasindan toplanmis yerustu materiallar den daslari boz ve cehrayi rengli gil qab kupe kasa colmek tipli qablar ve s numunelerden ibaretdir Qaladan elde edilmis tapintilar Culfa rayon tarix diyarsunasliq muzeyinde saxlanilir IstinadlarS Babayev Naxcivanda Kitabi Dede Qorqud toponimleri Baki 1999 seh 169 V H Eliyev Novye materialy o kulture rospisnoj keramiki v Azerbajdzhane Sovetskaya arheologiya 1967 1 Qazanci qalasi 2016 11 04 tarixinde Istifade tarixi 2012 08 08 A Q Seyidov Naxcivan tunc dovrunde Baki 200 seh 42 Qazanci qalasi meqalesi Naxcivan Ensiklopediyasi AMEA Baki 2002 seh 266Xarici kecidlerNaxcivan abideleri Elince qalasi Qazanci qalasi Qazanci korpusu film YouTube portalinda Hemcinin bax