Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qazızadə Mehmed Tahir Əfəndi (1747, Tokat – 1838, Konstantinopol) — Osmanlı alimi və şeyxülislamı.
| Mehmed Tahir Əfəndi | |
|---|---|
| Əvvəlki | Məkkəyizadə Mustafa Asım Əfəndi |
| Sonrakı | Yasinzadə Əbdülvəhab Əfəndi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Tokat, Osmanlı imperiyası |
| Vəfat tarixi | (91 yaşında) |
| Vəfat yeri | İstanbul, Osmanlı imperiyası |
| Dəfn yeri | |
Həyatı
1747-ci ildə Tokatda dünyaya gəlmişdir. Atası Qazı Ömər Əfəndidir. İlk təhsilini atasından aldıqdan sonra İstanbula gəlmiş, burada dövrün önəmli alimlərindən dərslər almışdır. 1782-ci ildə müdərrislik dərəcəsi alaraq bir çox mədrəsələrdə fəaliyyət göstərdi. Ardından Anadolu və Rumelinin bir çox əyalətində qazı olaraq xidmət göstərdi. Rumeli başqazısı Osmanpaşazadə İzzət bəyin xidmətində qaldı və bu müddət ərzində Yenişəhər qazısı kimi fəaliyyət göstərdi. Bir müddət dövlət vəzifəsindən uzaq qalsa da, çox keçmədən Məkkə qazısı, 1818-ci ildə isə İstanbul qazısı olaraq təyin edildi. 1824-cü ildə Anadolu başqazılığı, 26 noyabr 1825-ci ildə isə şeyxülislamlığa yüksəldi. Bu vəzifəyə yüksəlməyində Sultan Mahmudun yeniçəri ocağını ləğv etmə planlarının mühüm rolu vardı. Belə ki, gənc sultan yumşaq xarakterli olan Məkkəyizadə Mustafa Əfəndi ilə bu planlarını icra edə bilməyəcəyini anlamışdı.
Yeniçəri ocağının ləğv edildiyi ərəfədə toplanan məşvərət məclislərində Qazızadənin iştirakı mühüm rol oynadı. Belə ki, bu planın dini və elmi yöndən təsdiqi də məhz onun tərəfindən baş tutmuşdur. 25 may 1826-cı ildə şeyxülislamın köşkündə baş tutan bu məclislərdən birində Qazızadə müasir üslubda təlim görmək istəməyən yeniçərilərin aradan qaldırılmasının dini baxımdan uyğun olması barədə fətva verdi. Bu fətvanı o əsnada məclisdə olan digər üləmalar da təsdiqlədi. Bu fətva səbəbilə Sultan Mahmud tərəfindən şeyxülislama almas bir üzük hədiyyə edilmişdir. 1828–1829 Osmanlı-Rusiya müharibəsi əsnasında toplanan məclislərdən birində rəisülküttab Pərtəv Əfəndinin etirazına baxmayaraq sülh bağlamağı təklif edən Qazızadə bu istiqamətdə bir qərarın çıxmasını təmin etdi.
2 ildən çox bu vəzifədə qalan Qazızadə Mehmed Tahir Əfəndi 6 may 1828-ci ildə yaşlılığı səbəbilə vəzifədən ayrıldı. Vəfat etdiyi 1838-ci ilədək olan fəaliyyəti barədə məlumat yoxdur. Vəfatının ardından cənazəsi Əyyubsultanda dəfn edilmişdir.
Mənbə
- TSMA, nr. E. 3277 (Kadızâde’ye ait 35 adet orijinal belge), BA, HH, nr. 22689;
- BA, Cevdet-Adliye, nr. 2832;
- İlmiyye Salnâmesi, s. 587–589;
- Sahaflar Şeyhizâde Esad Efendi, Târih (haz. Ziya Yılmazer), İstanbul 2000, s. 218;
- Hızır İlyas, Târîh-i Enderun, İstanbul 1276, s. 431;
- Cevdet, Târih, XII, 138, 146, 253–255;
- Lutfî, Târih, I, 127;
- Uzunçarşılı, Kapukulu Ocakları, I, 33, 34, 50, 53, 531;
- Danişmend, Kronoloji, IV, 110, 111;
- Abdülkadir Altunsu, Osmanlı Şeyhülislâmları, Ankara 1972, s. 186–187;
- A. Levy, "The Ottoman Ulema and The Military Reforms of Sultan Mahmud II", AAS, VII (1971), s. 15, 18;
- Mehmet Arslan, "Yeniçeriliğin Kaldırılmasına Dair Edebî Bir Metin: Aynî’nin Manzum Nusretnâmesi", Türklük Bilimi Araştırmaları, sy. 3, Sivas 1996, s. 36;
- Şerafettin Turan, "Edirne Antlaşması", DİA, X, 442–443.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qazizade Mehmed Tahir Efendi 1747 Tokat 1838 Konstantinopol Osmanli alimi ve seyxulislami Mehmed Tahir Efendi139 Osmanli seyxulislamiEvvelkiMekkeyizade Mustafa Asim EfendiSonrakiYasinzade Ebdulvehab EfendiSexsi melumatlarDogum tarixi 1747Dogum yeri Tokat Osmanli imperiyasiVefat tarixi 1838 91 yasinda Vefat yeri Istanbul Osmanli imperiyasiDefn yeri EyyubsultanHeyati1747 ci ilde Tokatda dunyaya gelmisdir Atasi Qazi Omer Efendidir Ilk tehsilini atasindan aldiqdan sonra Istanbula gelmis burada dovrun onemli alimlerinden dersler almisdir 1782 ci ilde muderrislik derecesi alaraq bir cox medreselerde fealiyyet gosterdi Ardindan Anadolu ve Rumelinin bir cox eyaletinde qazi olaraq xidmet gosterdi Rumeli basqazisi Osmanpasazade Izzet beyin xidmetinde qaldi ve bu muddet erzinde Yeniseher qazisi kimi fealiyyet gosterdi Bir muddet dovlet vezifesinden uzaq qalsa da cox kecmeden Mekke qazisi 1818 ci ilde ise Istanbul qazisi olaraq teyin edildi 1824 cu ilde Anadolu basqaziligi 26 noyabr 1825 ci ilde ise seyxulislamliga yukseldi Bu vezifeye yukselmeyinde Sultan Mahmudun yeniceri ocagini legv etme planlarinin muhum rolu vardi Bele ki genc sultan yumsaq xarakterli olan Mekkeyizade Mustafa Efendi ile bu planlarini icra ede bilmeyeceyini anlamisdi Yeniceri ocaginin legv edildiyi erefede toplanan mesveret meclislerinde Qazizadenin istiraki muhum rol oynadi Bele ki bu planin dini ve elmi yonden tesdiqi de mehz onun terefinden bas tutmusdur 25 may 1826 ci ilde seyxulislamin koskunde bas tutan bu meclislerden birinde Qazizade muasir uslubda telim gormek istemeyen yenicerilerin aradan qaldirilmasinin dini baximdan uygun olmasi barede fetva verdi Bu fetvani o esnada meclisde olan diger ulemalar da tesdiqledi Bu fetva sebebile Sultan Mahmud terefinden seyxulislama almas bir uzuk hediyye edilmisdir 1828 1829 Osmanli Rusiya muharibesi esnasinda toplanan meclislerden birinde reisulkuttab Pertev Efendinin etirazina baxmayaraq sulh baglamagi teklif eden Qazizade bu istiqametde bir qerarin cixmasini temin etdi 2 ilden cox bu vezifede qalan Qazizade Mehmed Tahir Efendi 6 may 1828 ci ilde yasliligi sebebile vezifeden ayrildi Vefat etdiyi 1838 ci iledek olan fealiyyeti barede melumat yoxdur Vefatinin ardindan cenazesi Eyyubsultanda defn edilmisdir MenbeTSMA nr E 3277 Kadizade ye ait 35 adet orijinal belge BA HH nr 22689 BA Cevdet Adliye nr 2832 Ilmiyye Salnamesi s 587 589 Sahaflar Seyhizade Esad Efendi Tarih haz Ziya Yilmazer Istanbul 2000 s 218 Hizir Ilyas Tarih i Enderun Istanbul 1276 s 431 Cevdet Tarih XII 138 146 253 255 Lutfi Tarih I 127 Uzuncarsili Kapukulu Ocaklari I 33 34 50 53 531 Danismend Kronoloji IV 110 111 Abdulkadir Altunsu Osmanli Seyhulislamlari Ankara 1972 s 186 187 A Levy The Ottoman Ulema and The Military Reforms of Sultan Mahmud II AAS VII 1971 s 15 18 Mehmet Arslan Yeniceriligin Kaldirilmasina Dair Edebi Bir Metin Ayni nin Manzum Nusretnamesi Turkluk Bilimi Arastirmalari sy 3 Sivas 1996 s 36 Serafettin Turan Edirne Antlasmasi DIA X 442 443