Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qayalıq vələmirquşu (lat. Emberiza buchanani) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin sərçəkimilər dəstəsinin vələmir quşları fəsiləsinin vələmirquşu cinsinə aid heyvan növü. Azərbaycanda təhlükədə olan quşlar siyahısına daxil edilmişdir. Azərbaycan faunasına E.b.cerrutii Filippi yarımnövü daxil olur.
| Qayalıq vələmirquşu | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Sinif: İnfrasinif: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Klad: Yarımdəstə: İnfradəstə: Fəsiləüstü: Fəsilə: Cins: Növ: Qayalıq vələmirquşu | ||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
| ||||||||
Təsviri
Bağ vələmirquşundan ağ bığı və boz çiyin tükləri ilə seçilir. Ancaq çəhrayı dimdiyi, ağımtıl göz halqası ilə bağ vələmirquşuna və dağ vələmirquşuna bənzəyirlər. Yetkin fərdin başı açıq kül rəngli boz, dağ vələmirquşundan daha açıq rənglidir və bu boz rəng sinəsinə qədər enib qurşaq əmələ gətirmir. Döşü qırmızımtıl-qəhvəyi olub, boğazı və "bığ" xətti ağımtıl, ayaqları və quyruqaltı açıq krem rəngindədir. Payızda yeni lələk dəyişdiyi zaman alt tərəfi açıq qırmızı olur. Üstdəki xəttlər tünd, quyruq hissəsi boz rənglidir. Qanad lələkləri (digərlərindəki kimi qaramtıl deyil) boz qəhvəyidir. Cavanı dağ vələmirquşundan boz quyruq hissəsi, daha açıq rəngli ayağı və quyruq altı örtükləri ilə seçilir.
Yayılması
Dünya miqyasında böyük yayılma arealına malik olub, Şərqi Türkiya, İraq, İran, Əfqanıstan, Mərkəzi Asiyanın dağları, Şimal Hindistan və Qərbi Çində (Sintzyan-Uyğur Muxtar Rayonu) yuvalayır. Azərbaycanda əsasən Naxçıvan Muxtar Respublikasının isə Nehrəmdağ, Noxuddağ, Dərəşam, İlandağ, Camaldın və Darıdağ ərazilərində və çox az sayda Zuvand yaylasında rast gəlinir. Qobustan Qoruğunun Böyük-daş dağında və Türyançay qoruğunun Bozdağında rast gəlinməsi dəqiqləşdirilməlidir
Həyat tərzi
Əsas yaşayış yeri quraq, qayalıq, daşlıqlı və bitki örtüyü zəif inkişaf etmiş yüksək dağlarda yaşayırlar. Qidasını həşarat və toxumlar təşkil edir. Erkək və dişi bir-birindən az fərqlənirlər. Yuvalayan növdür
Sayı
Dünya üzrə sayı məlum deyil. Ancaq Avropada 6400 cüt qiymətləndirilir (Türkiyə, Azərbaycan, Ermənistan). Aparılan ekspedisiya-tədqiqatlar zamanı nadir hallarda rast gəlindiyindiyi üçün azsayl növ olduğu məlumdur. Azərbaycanda ümumi sayı (əsasən Naxçıvanda olmaqla) 100 cüt ətrafında qiymətləndirilir.
Azalma səbəbləri
Davamsız otarma və ərazlərdə əkin-biçin işləri, dağ yollarının çəkilməsi səbəb ola bilər.
Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər
Yaşayış ərazilərini qismən Zəngəzur Milli Parkı, Ordubad və Zuvand yasaqlığında qorunur. Bern konvensiyalarına daxil edilmişdir.
Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər
Yaşayış ərazilərində otarmanın, otların biçilməsinin, əkin işlərinin və yaşadığı ərazilərdən yol çəkilməsinin məhdudlaşdırılması növün davamlılığını qoruyar.
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1999.
- IOC World Bird List Version 6.3. 2016. doi:10.14344/IOC.ML.6.3
- . 2013-07-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-11.
Mənbə
- Azərbaycan Respublikasının Qırmızı Kitabı. Fauna. II nəşr. Bakı: 176 səh.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qayaliq velemirqusu lat Emberiza buchanani heyvanlar aleminin xordalilar tipinin quslar sinfinin sercekimiler destesinin velemir quslari fesilesinin velemirqusu cinsine aid heyvan novu Azerbaycanda tehlukede olan quslar siyahisina daxil edilmisdir Azerbaycan faunasina E b cerrutii Filippi yarimnovu daxil olur Qayaliq velemirqusuElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarSinif QuslarInfrasinif YenidamaqlilarKlad Klad Klad Klad Klad Klad Deste SercekimilerKlad Yarimdeste Oxuyan sercelerInfradeste Fesileustu Fesile Velemir quslariCins VelemirqusuNov Qayaliq velemirqusuBeynelxalq elmi adiEmberiza buchanani Edward Blyth 1844 Sekil axtarisiITIS 559870NCBI 504291TesviriBag velemirqusundan ag bigi ve boz ciyin tukleri ile secilir Ancaq cehrayi dimdiyi agimtil goz halqasi ile bag velemirqusuna ve dag velemirqusuna benzeyirler Yetkin ferdin basi aciq kul rengli boz dag velemirqusundan daha aciq renglidir ve bu boz reng sinesine qeder enib qursaq emele getirmir Dosu qirmizimtil qehveyi olub bogazi ve big xetti agimtil ayaqlari ve quyruqalti aciq krem rengindedir Payizda yeni lelek deyisdiyi zaman alt terefi aciq qirmizi olur Ustdeki xettler tund quyruq hissesi boz renglidir Qanad lelekleri digerlerindeki kimi qaramtil deyil boz qehveyidir Cavani dag velemirqusundan boz quyruq hissesi daha aciq rengli ayagi ve quyruq alti ortukleri ile secilir YayilmasiDunya miqyasinda boyuk yayilma arealina malik olub Serqi Turkiya Iraq Iran Efqanistan Merkezi Asiyanin daglari Simal Hindistan ve Qerbi Cinde Sintzyan Uygur Muxtar Rayonu yuvalayir Azerbaycanda esasen Naxcivan Muxtar Respublikasinin ise Nehremdag Noxuddag Deresam Ilandag Camaldin ve Daridag erazilerinde ve cox az sayda Zuvand yaylasinda rast gelinir Qobustan Qorugunun Boyuk das daginda ve Turyancay qorugunun Bozdaginda rast gelinmesi deqiqlesdirilmelidirHeyat terziEsas yasayis yeri quraq qayaliq dasliqli ve bitki ortuyu zeif inkisaf etmis yuksek daglarda yasayirlar Qidasini hesarat ve toxumlar teskil edir Erkek ve disi bir birinden az ferqlenirler Yuvalayan novdurSayiDunya uzre sayi melum deyil Ancaq Avropada 6400 cut qiymetlendirilir Turkiye Azerbaycan Ermenistan Aparilan ekspedisiya tedqiqatlar zamani nadir hallarda rast gelindiyindiyi ucun azsayl nov oldugu melumdur Azerbaycanda umumi sayi esasen Naxcivanda olmaqla 100 cut etrafinda qiymetlendirilir Azalma sebebleriDavamsiz otarma ve erazlerde ekin bicin isleri dag yollarinin cekilmesi sebeb ola biler Qorunmasi ucun qebul edilmis tedbirlerYasayis erazilerini qismen Zengezur Milli Parki Ordubad ve Zuvand yasaqliginda qorunur Bern konvensiyalarina daxil edilmisdir Qorunmasi ucun meslehet gorulmus tedbirlerYasayis erazilerinde otarmanin otlarin bicilmesinin ekin islerinin ve yasadigi erazilerden yol cekilmesinin mehdudlasdirilmasi novun davamliligini qoruyar IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 1999 IOC World Bird List Version 6 3 2016 doi 10 14344 IOC ML 6 3 2013 07 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 06 11 MenbeAzerbaycan Respublikasinin Qirmizi Kitabi Fauna II nesr Baki 176 seh Hemcinin bax