Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bitkinin adı toxumlarının parlaq qara rənginə görə verilmişdir. Bu cinsə 20 növ daxildir. Azərbaycanda 5 növü bitir. Onlardan ikisi gülçülükdə geniş istifadə edilir. Dəməşq qaraçörəyi (N.damasceana) yabanı halda Avropada, Asiyada və Afrikada bitir. Hündürlüyü 60 sm-ə qədər çatır, lələkvari yarpaqlı və müxtəlif rəngli gülləri olan budaqlı bitkidir. 1542-ci ildən yaşıllaşdırmada istifadə olunur. Çoxsaylı sortları vardır. İspan qaraçörəyi (N.hispanica) yaşıllaşdırmada çox da geniş yayılmamışdır. Bu bitkinin vətəni Şimali Afrika və İspaniyadır. 1596-cı ildən yaşıllaşdırmada onun müxtəlif sortlarından istifadə olunur. Nigella toxumları həmin bitkinin yaxınlığında külək vasitəsilə yayılaraq çoxalır. Bu bitkinin toxumları çox olur. Kəsilmiş qaraçörək uzun müddət suda qalır. Bu bitki növündən yaşıllaşdırmada, çəpərlərin salınmasında istifadə olunur.
| Qaraçörəkotu | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Qaraçörəkotu | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Təbabətdə
Əkin qaraçörəkotu (lat. Nigella). Bu bitki Azərbaycannın Qarabağ və Qazax-Borçalı zonalarında geniş yayılmışdır. Qaraçörəkotunun toxumları Azərbaycan kulinariyasında və təbabətində qədimdən istifadə edilir.
Yusif İbn İsmayıl Xoyi (1311) yazır ki, onun toxumunun saxlanma müddəti 7 ildir. Qaraçörəkotu həliminin buxarla inqalyasiyası zəhərli həşaratlar dişləyəndə, kolit, sinə ağrıları, öskürək, qanlı qusma və ürək bulanmasında xeyirlidir. Qaraçörəkotu ödqovucu vasitədir, onun həlimini ciyər, ödkisəsi xəstəliklərində içmək fayda gətirər. Əgər hər səhər qaraçörəkotu həlimini zeytun yağı ilə içsən, bu, üzə təravət verər. Qaraçörəkotu həliminin sirkə ilə qarışığı bağırsaqdan qurdları çıxardır. 9 q qaraçörəkotu toxumunu 16 q suda qaynadaraq 3 gün içirlər – bu böv (zərərli hörümçək növü) dişləyəndə kömək edir. Titrəmə və qızdırmada qaraçörəkotu iskəncəbin (bal və sirkənin qaynanmış qarışığı) ilə xeyirlidir. Qaraçörəkotu həlimini bal suyu ilə böyrəklərdə və sidik kisəsində daşlara qarşı istifadə etmək olar. Qaraçörəkotu çiçəyini mərhəm şəklində babasilin üzərinə qoyurlar. Əzilmiş qaraçörəkotu toxumunun sirkə ilə isladılmış sarğısı baş ağrılarında və revmatizmdə kara gəlir. Həliminin dozası – 6,2 q qədər, yağının – 3,1 q qədərdir. Onu anis və şüyüd əvəz edir.
İbn Sina yazır ki, qaraçörəkotunu soda ilə içsən, astmada xeyirlidir. Mərhəm şəklində dəmrovu, qoturluğu müalicə edir və şişləri özünə çəkir.
Məhəmməd Yusif Şirvani yazır: "Əgər qaraçörəkotu toxumunu azca sirkədə qaynadaraq onunla ağzını yaxalasan, bu, diş ağrısını dayandırar. Sınaqdan keçib" (60,41 s). "Hər kəs qaraçörəkotunun toxumunu əzərək, balla qarışdırsa və hər gün 3 q bu qarışıqdan acqarnına qəbul etsə, revmatizmdən xilas olunar" (60, 97 s).
Tibet həkimləri qaraçörəkotu həlimini ciyər xəstəliklərində və qusma zamanı məsləhət görürlər. Hind təbabətində qaraçörəkotu zirəni əvəz edir. Hind və Seylon həkimləri bu bitkini bağırsaqda qaz əmələ gəldikdə və iştahgətirici vasitə kimi məsləhət görürlər.
Xalq təbabətində qaraçörəkotu toxumu bağırsaqlarda qaz yığıldıqda, qurda qarşı və sarılıqda istifadə edilir. Fransada qaraçörəkotu toxumlarını qara istiotu əvəz edir.
Qəbuletmə qaydası belədir: bir litrə suda 10 q toxumu bişirərək gündə 3 dəfə səhər, gürdüz və axşam içirlər. Isti dəmi: 0,5-1 q toxumun üzərinə 3 stəkan qaynar su tökərək, stəkanla gündə 3 dəfə qəbul etmək lazımdır (54, 181 s.).
MÜASİR TİBB ELMİ. Qaraçörəkotu qazları yox edir, yüngül işlətmə təsirini göstərir, qurdları çıxardır. Müasir tədqiqatlar nəticəsində müəyyən edilib ki, əkin qaraçörəkotu toxumu mikrobların inkişafının qarşısını alır. Toxumundan alınmış timoxinon ödqovucu nigelon isə spazmagötürücü xüsusiyyətə malikdir (54, 181 s).
- Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 238. doi:10.5962/BHL.TITLE.746
- Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 534.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bitkinin adi toxumlarinin parlaq qara rengine gore verilmisdir Bu cinse 20 nov daxildir Azerbaycanda 5 novu bitir Onlardan ikisi gulculukde genis istifade edilir Demesq qaracoreyi N damasceana yabani halda Avropada Asiyada ve Afrikada bitir Hundurluyu 60 sm e qeder catir lelekvari yarpaqli ve muxtelif rengli gulleri olan budaqli bitkidir 1542 ci ilden yasillasdirmada istifade olunur Coxsayli sortlari vardir Ispan qaracoreyi N hispanica yasillasdirmada cox da genis yayilmamisdir Bu bitkinin veteni Simali Afrika ve Ispaniyadir 1596 ci ilden yasillasdirmada onun muxtelif sortlarindan istifade olunur Nigella toxumlari hemin bitkinin yaxinliginda kulek vasitesile yayilaraq coxalir Bu bitkinin toxumlari cox olur Kesilmis qaracorek uzun muddet suda qalir Bu bitki novunden yasillasdirmada ceperlerin salinmasinda istifade olunur QaracorekotuElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Deste QaymaqciceklilerFesile QaymaqciceyikimilerYarimfesile Triba Cins QaracorekotuBeynelxalq elmi adiNigella L 1753Sekil axtarisiITIS 18792NCBI 3443EOL 61481TebabetdeEkin qaracorekotu lat Nigella Bu bitki Azerbaycannin Qarabag ve Qazax Borcali zonalarinda genis yayilmisdir Qaracorekotunun toxumlari Azerbaycan kulinariyasinda ve tebabetinde qedimden istifade edilir Yusif Ibn Ismayil Xoyi 1311 yazir ki onun toxumunun saxlanma muddeti 7 ildir Qaracorekotu heliminin buxarla inqalyasiyasi zeherli hesaratlar disleyende kolit sine agrilari oskurek qanli qusma ve urek bulanmasinda xeyirlidir Qaracorekotu odqovucu vasitedir onun helimini ciyer odkisesi xesteliklerinde icmek fayda getirer Eger her seher qaracorekotu helimini zeytun yagi ile icsen bu uze teravet verer Qaracorekotu heliminin sirke ile qarisigi bagirsaqdan qurdlari cixardir 9 q qaracorekotu toxumunu 16 q suda qaynadaraq 3 gun icirler bu bov zererli horumcek novu disleyende komek edir Titreme ve qizdirmada qaracorekotu iskencebin bal ve sirkenin qaynanmis qarisigi ile xeyirlidir Qaracorekotu helimini bal suyu ile boyreklerde ve sidik kisesinde daslara qarsi istifade etmek olar Qaracorekotu ciceyini merhem seklinde babasilin uzerine qoyurlar Ezilmis qaracorekotu toxumunun sirke ile isladilmis sargisi bas agrilarinda ve revmatizmde kara gelir Heliminin dozasi 6 2 q qeder yaginin 3 1 q qederdir Onu anis ve suyud evez edir Ibn Sina yazir ki qaracorekotunu soda ile icsen astmada xeyirlidir Merhem seklinde demrovu qoturlugu mualice edir ve sisleri ozune cekir Mehemmed Yusif Sirvani yazir Eger qaracorekotu toxumunu azca sirkede qaynadaraq onunla agzini yaxalasan bu dis agrisini dayandirar Sinaqdan kecib 60 41 s Her kes qaracorekotunun toxumunu ezerek balla qarisdirsa ve her gun 3 q bu qarisiqdan acqarnina qebul etse revmatizmden xilas olunar 60 97 s Tibet hekimleri qaracorekotu helimini ciyer xesteliklerinde ve qusma zamani meslehet gorurler Hind tebabetinde qaracorekotu zireni evez edir Hind ve Seylon hekimleri bu bitkini bagirsaqda qaz emele geldikde ve istahgetirici vasite kimi meslehet gorurler Xalq tebabetinde qaracorekotu toxumu bagirsaqlarda qaz yigildiqda qurda qarsi ve sariliqda istifade edilir Fransada qaracorekotu toxumlarini qara istiotu evez edir Qebuletme qaydasi beledir bir litre suda 10 q toxumu bisirerek gunde 3 defe seher gurduz ve axsam icirler Isti demi 0 5 1 q toxumun uzerine 3 stekan qaynar su tokerek stekanla gunde 3 defe qebul etmek lazimdir 54 181 s MUASIR TIBB ELMI Qaracorekotu qazlari yox edir yungul isletme tesirini gosterir qurdlari cixardir Muasir tedqiqatlar neticesinde mueyyen edilib ki ekin qaracorekotu toxumu mikroblarin inkisafinin qarsisini alir Toxumundan alinmis timoxinon odqovucu nigelon ise spazmagoturucu xususiyyete malikdir 54 181 s Linney K Genera plantarum eorumque characteres naturales secundum numerum figuram situm amp proportionem omnium fructificationis partium 5 Stokholm 1754 S 238 doi 10 5962 BHL TITLE 746 Linnaeus C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 1 S 534