Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qırtlaq musiqisi – qırtlaqdakı qeyri-adi səs tembri ilə oxuma texnikası, Sibirin, Monqolustanın, Tibetin və türk xalqlarının ənənəvi musiqisinə xasdır. Adətən qırtlaq musiqi əsas tondan (alçaq tezlikli vızıltı) və təbii səs ardıcıllığının (adətən 4 -13 imadan istifadə olunur) tonu ilə hərəkət edən yuxarı səsdən təşkil olunur.
İmalar səs komponentləri ağız və boğaz boşluğunun rezonans formasının dəyişmə yolunda güclənərkən yaxşı eşidilir.
Ən məşhuru xorekteer texnikasının istifadə olunduğu Tuva qırtlaq musiqisidir. Monqolustanda və Tuvada tez-tez istifadə olunan qırtlaq musiqisi ən çox yayılmış və müxtəlif olan xoomey növüdür.
Qırtlaq musiqisi tuva, altay, başqırd, xakas, yakut, qazax, qırğız kimi türk xalqlarının və monqol, buryat, xalqlarının mədəniyyətinə xasdır. Altaylılarda və xakaslılarda uzun epik nitq üçün istifadə olunan kay, xay növləri yayılmışdır. Başqırdların qırtlaq musiqisi özləü adlanır. Yakutlarda isə “xabarğa ırıata” adı ilə tanınır. Qırtlaq musiqisinin bu qədim yakut növü səslənmə və texnikasına görə ifası Tuvanın “karğıraa” növü ilə oxşardır.
Tibetlilərdə qırtlaq musiqisi buddist kanonunun səsli oxuma hissəsi üçün istifadə olunur. Tibet adət-ənənəsində qırtlaq musiqisi oxuyan ifaçılar hazırlayan institutlar var. Onların arasında məşhurları Qyume və Qyuto monastırlarıdır.
Qırtlaq musiqisi Şimali Afrikanın kosa və Kanadanın inuit xalqlarında da tanınır.
Avropa xalqlarından qırtlaq musiqisi taxnikası irlandların mədəniyyətində var.
Növləri
- karğıraa
- xoomey
- sığıt
- borbannadır
- ezengileer
Ədəbiyyat
- Аксенов А. Н. Тувинская народная музыка. Москва, 1964.
- Мазепус В. В. Артикуляционная классификация и принципы нотации тембров музыкального фольклора // Фольклор. Комплексная текстология. Москва, 1998.
- Харвилахти Л. Алтайское горловое пение: пробы анализа фонозаписей с помощью ЭВМ // Фольклор. Комплексная текстология. Москва, 1998.
- Мазепус В. В. Горловое пение // Большая российская энциклопедия. Т.7. Москва, 2007, с.439.
- В. Сузукей. Тувинское горловое пение «хоомей» в контексте современности // Мир науки, культуры, образования № 2, 2007, Горно-Алтайск, с. 48-51
Xarici keçidlər
http://overtone.ru/, qırtlaq musiqisi haqqında sayt
Sibir xalqlarının musiqisi 2016-12-21 at the Wayback Machine
Варган и горловое пение
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qirtlaq musiqisi qirtlaqdaki qeyri adi ses tembri ile oxuma texnikasi Sibirin Monqolustanin Tibetin ve turk xalqlarinin enenevi musiqisine xasdir Adeten qirtlaq musiqi esas tondan alcaq tezlikli vizilti ve tebii ses ardicilliginin adeten 4 13 imadan istifade olunur tonu ile hereket eden yuxari sesden teskil olunur Ucuncu O3 ve besinci O5 imalarin ses axiciliginin qrafiki F baza tezliyi Imalar ses komponentleri agiz ve bogaz boslugunun rezonans formasinin deyisme yolunda guclenerken yaxsi esidilir En meshuru xorekteer texnikasinin istifade olundugu Tuva qirtlaq musiqisidir Monqolustanda ve Tuvada tez tez istifade olunan qirtlaq musiqisi en cox yayilmis ve muxtelif olan xoomey novudur Qirtlaq musiqisi tuva altay basqird xakas yakut qazax qirgiz kimi turk xalqlarinin ve monqol buryat xalqlarinin medeniyyetine xasdir Altaylilarda ve xakaslilarda uzun epik nitq ucun istifade olunan kay xay novleri yayilmisdir Basqirdlarin qirtlaq musiqisi ozleu adlanir Yakutlarda ise xabarga iriata adi ile taninir Qirtlaq musiqisinin bu qedim yakut novu seslenme ve texnikasina gore ifasi Tuvanin kargiraa novu ile oxsardir Tibetlilerde qirtlaq musiqisi buddist kanonunun sesli oxuma hissesi ucun istifade olunur Tibet adet enenesinde qirtlaq musiqisi oxuyan ifacilar hazirlayan institutlar var Onlarin arasinda meshurlari Qyume ve Qyuto monastirlaridir Qirtlaq musiqisi Simali Afrikanin kosa ve Kanadanin inuit xalqlarinda da taninir Avropa xalqlarindan qirtlaq musiqisi taxnikasi irlandlarin medeniyyetinde var Novlerikargiraa xoomey sigit borbannadir ezengileerEdebiyyatAksenov A N Tuvinskaya narodnaya muzyka Moskva 1964 Mazepus V V Artikulyacionnaya klassifikaciya i principy notacii tembrov muzykalnogo folklora Folklor Kompleksnaya tekstologiya Moskva 1998 Harvilahti L Altajskoe gorlovoe penie proby analiza fonozapisej s pomoshyu EVM Folklor Kompleksnaya tekstologiya Moskva 1998 Mazepus V V Gorlovoe penie Bolshaya rossijskaya enciklopediya T 7 Moskva 2007 s 439 V Suzukej Tuvinskoe gorlovoe penie hoomej v kontekste sovremennosti Mir nauki kultury obrazovaniya 2 2007 Gorno Altajsk s 48 51Xarici kecidlerhttp overtone ru qirtlaq musiqisi haqqinda sayt Sibir xalqlarinin musiqisi 2016 12 21 at the Wayback Machine Vargan i gorlovoe penie