Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Proton (UR-500, "Proton-K", "Proton-M") — Rusiya daşıyıcı raketi. Raketdən ağır yüklərin kosmosa çıxarılması üçün istifadə olunur. Proton avtomatlaşdırılmış kosmik aparatları həm Yerin orbitinə, həm də açıq kosmosda uzaq məsafələrə daşıya bilir. "Proton" XX əsrin 60-cı illərinin əvvəlində yaranmışdır. Əvvəlcə Raket 2 proqramı çərçivəsində 30–100 meqaton mərmilərin kontinentlərarası nəqli üçün nəzərdə tutulan raket kimi layihələndirilmişdir. 1965-ci ildə bu məqsəddən yayınaraq aya uçuş proqramı daxilində kosmosa uçan raket kimi inkişaf etdirilir. 16 iyul 1965-ci ildə ilk alınmayan startından sonra onun üzərində çoxlu sayda təkmilləşdirmə işləri aparılır. Hazırda bu raket dünyada ən etibarlı daşıyıcı sayılır. Çatışmayan cəhəti ətraf mühitə mənfi təsir göstərən hipergolen və toksik qaz qarışıqlarıdır. 2000-ci illərin ortalarından etibarən Proton raket-daşıyıcısının yeni modifikasiya olunmuş variantı Proton-M həm Rusiyaya məxsus kosmik aparatların, həm də xarici kommersial kosmik yüklərin kosmosa çatdırılması üçün istifadə olunur.
Tarixi
1960-cı illərin əvvəllərində SSRİ rəhbərliyi kosmosa həm ağır yüklü hərbi məqsədli yüklərin, həm də bir neçə min ton trotil ekvivalentli döyüş başlıqlarını çıxara bilən ağır daşıyıcı raketlərin yaradılmasında maraqlı idi. Bu raketlərin layihələrndirilməsi işini konstruktor bürosuna tapşırıldı. Həmin vaxt korporasiya qitələrarası ballistik raketlərin hazırlanması ilə məşğul idi. Vladimir Çelomeyin səyləri nəticəsində, SSRİ Nazirlər Şurası 16 mart və 1 avqust 1961-ci il qərarlarına uyğun olaraq, OKB-52 konstruktor zavodu UR-200 qitələrarası ballistik raketin layihələndirilməsinə başladı. Bir il sonrakı sərəncama əsasən daha müasir UR-500 (digər adı Proton) raketinin layihələndirilməsinə başlanıldı. UR-500 raketinin baş konstruktoru təyin edildi. 1962-ci ildə bu vəzifəyə Yuri Trufanov, daha sonra isə Dmitri Poluxin təyin edildi. Bütün bu dövr ərzində layihənin icraçı məsul konstruktoru Vitali Vırodov olaraq qaldı. Raketin hazırlanmasına üç il vaxt verildi.
İlkin layihələndirməyə əsasən UR-500 parallel olaraq birləşdirilmiş 4 ikimərtəbəli raketdən ibarət idi. Bu variantın daha dərindən incələnməsi nəticəsində məlum oldu ki, belə variantda hazırlanan raket arzu olunan ağırlıqda yükü qaldırmaq imkanında deyil. Raketin daha dərindən hazırlanması layihəsinin tədqiqi nəticəsində, OKB-23 üçmərtəbəli sxemlə mərtəbələrin tandem şəklində yerləşdirilməsi variantını seçdi. Bununla belə, yuxarı mərtəbələrin hazırlanmasında UR-200 raketinin dəyişdirilmiş variantından istifadə edildi. Raket həm hərbi variantlarda: Qlobal orbital bombardmanı üçün və qitələrarası ballistik raket kimi (uçuş məsafəsi 12.000 km), həm də ağır çəkili peyklərin kosmosa çatdırılması üçün daşıyıcı raket kimi hazırlanırdı. Raket hazırlanır və hissələrlə dəmiryolu vasitəsilə Baykonur kosmodromuna çatdırılırdı.
Raketin hazırlanması layihəsi Nikita Xruşşov tərəfindən tam dəstəklənirdi.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Proton UR 500 Proton K Proton M Rusiya dasiyici raketi Raketden agir yuklerin kosmosa cixarilmasi ucun istifade olunur Proton avtomatlasdirilmis kosmik aparatlari hem Yerin orbitine hem de aciq kosmosda uzaq mesafelere dasiya bilir Proton XX esrin 60 ci illerinin evvelinde yaranmisdir Evvelce Raket 2 proqrami cercivesinde 30 100 meqaton mermilerin kontinentlerarasi neqli ucun nezerde tutulan raket kimi layihelendirilmisdir 1965 ci ilde bu meqsedden yayinaraq aya ucus proqrami daxilinde kosmosa ucan raket kimi inkisaf etdirilir 16 iyul 1965 ci ilde ilk alinmayan startindan sonra onun uzerinde coxlu sayda tekmillesdirme isleri aparilir Hazirda bu raket dunyada en etibarli dasiyici sayilir Catismayan ceheti etraf muhite menfi tesir gosteren hipergolen ve toksik qaz qarisiqlaridir 2000 ci illerin ortalarindan etibaren Proton raket dasiyicisinin yeni modifikasiya olunmus varianti Proton M hem Rusiyaya mexsus kosmik aparatlarin hem de xarici kommersial kosmik yuklerin kosmosa catdirilmasi ucun istifade olunur Proton K Zvezda modulunu beynelxalq kosmik stansiyaya cixaran zamanBu adin diger istifade formalari ucun bax Proton deqiqlesdirme Tarixi1960 ci illerin evvellerinde SSRI rehberliyi kosmosa hem agir yuklu herbi meqsedli yuklerin hem de bir nece min ton trotil ekvivalentli doyus basliqlarini cixara bilen agir dasiyici raketlerin yaradilmasinda maraqli idi Bu raketlerin layihelerndirilmesi isini konstruktor burosuna tapsirildi Hemin vaxt korporasiya qitelerarasi ballistik raketlerin hazirlanmasi ile mesgul idi Vladimir Celomeyin seyleri neticesinde SSRI Nazirler Surasi 16 mart ve 1 avqust 1961 ci il qerarlarina uygun olaraq OKB 52 konstruktor zavodu UR 200 qitelerarasi ballistik raketin layihelendirilmesine basladi Bir il sonraki serencama esasen daha muasir UR 500 diger adi Proton raketinin layihelendirilmesine baslanildi UR 500 raketinin bas konstruktoru teyin edildi 1962 ci ilde bu vezifeye Yuri Trufanov daha sonra ise Dmitri Poluxin teyin edildi Butun bu dovr erzinde layihenin icraci mesul konstruktoru Vitali Virodov olaraq qaldi Raketin hazirlanmasina uc il vaxt verildi Ilkin layihelendirmeye esasen UR 500 parallel olaraq birlesdirilmis 4 ikimertebeli raketden ibaret idi Bu variantin daha derinden incelenmesi neticesinde melum oldu ki bele variantda hazirlanan raket arzu olunan agirliqda yuku qaldirmaq imkaninda deyil Raketin daha derinden hazirlanmasi layihesinin tedqiqi neticesinde OKB 23 ucmertebeli sxemle mertebelerin tandem seklinde yerlesdirilmesi variantini secdi Bununla bele yuxari mertebelerin hazirlanmasinda UR 200 raketinin deyisdirilmis variantindan istifade edildi Raket hem herbi variantlarda Qlobal orbital bombardmani ucun ve qitelerarasi ballistik raket kimi ucus mesafesi 12 000 km hem de agir cekili peyklerin kosmosa catdirilmasi ucun dasiyici raket kimi hazirlanirdi Raket hazirlanir ve hisselerle demiryolu vasitesile Baykonur kosmodromuna catdirilirdi Raketin hazirlanmasi layihesi Nikita Xrussov terefinden tam desteklenirdi