Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Proqramlaşdırma (ing. programming) – proqram yaratmaqla bağlı nəzəri və praktiki yaradıcılıq sahəsidir.
Kompüterin proqram təminatı iki yerə bölünür: sistem və tətbiqi.
| Sistem PT | Əməliyyat sistemi | Yardımçı proqramlar (NC, WC) | Proqramlaşdırma dilləri | |
| Tətbiqi PT | Verilənlər bazası | Mətn redaktorları | Qrafiki redaktorlar | İstifadəçinin proqramları |
Kompüterdə məsələnin həlli aşağıdakı mərhələlərdən ibarətdir:
1.Məsələnin qoyuluşu: məsələ haqqında informasiyanın toplanması; məsələnin şərtinin formalaşdırılması; son məqsədin müəyyən olunması; nəticələrin formasının müəyyən olunması; verilənlərin təsviri (onların tipləri, dəyişmə diapazonu, strukturu və s.).
2.Məsələnin, modelin analizi və tədqiqi: movcud analoqların analizi; texniki və proqram vasitələrinin analizi; riyazi modelin hazırlanması (işlənilməsi); verilənlərin strukturunun hazırlanması (işlənilməsi).
3.Alqoritmin hazırlanması (işlənilməsi): alqoritmin layihələndirilməsi üsulunun seşilməsi; alqoritmin yazılış formasının seçilməsi (blok-sxem, psevdokod və s. testin və testləşdirmə üsulunun seçilməsi; alqoritmin layihələndirilməsi.
4.Proqramlaşdırma: proqramlaşdırma dilinin seçilməsi; verilənlərin təşkili qaydalarının dəqiqləşdirilməsi; seçilmiş proqramlaşdırma dilində alqoritmin yazılması.
5.Testdən keçirmə və sazlama (otladka): sintaksisin yoxlanılması; məntiqi quruluşun və semantikanın yoxlanılması; test hesablamalar və testin nəticələrinin analizi; proqramın təkmilləşdirilməsi.
6.Məsələnin həllinin nəticələrinin analizi və lazım gələrsə riyazi modelin dəqiqləşdirilməsi (2-5 mərhələlərinin təkrar ediliməsi).
7.Proqramın müşayiəti:
konkret məsəslələrin həlli üçün proqrama əlavələrin edilməsi; həll olunan məsələ, riyazi model, alqoiritm, proqram, testlərin toplanması və istifadəçi üçün sənədləşmənin tərtibi.
Proqram təminatının istismarı və hazırlanması ilə məşğul olan mütəxəssislərin kateqoriyaları
Proqramlarım hazırlanması ilə məşğul olan mütəxəssislərin əsas hissəsini proqramçılar təşkil edir. Proqramçılar yaradıcılıq xarakterinə və kvalifikasiya səviyyəsinə görə müxtəlifdir. Sistem proqramçı (system/software programmer, toolsmith)– kompüterin iş qabiliyyətinin təmin olunması və proqramların yerinə yetirilmə mühitinin yaradılması üçün sistem proqram təminatınin hazırlanması, istismarı və müşayiət olunması ilə məşğul olur. Tətbiqi proqramçı (application programmer)– funksional məsələlərin (məsələn: ticarət müəssisəsinin fəaliyyətinin idarə olunması; məhsulun buraxılışının idarə olunması və c.) həlli üçün proqramların hazırlanması və sazlanması ilə məşğul olur. Proqramçı-analitik (programmer-analyst)– bir-birilə bağlı olan proqramlar kompleksinin layihələndirilməsi və analizi ilə məşğul olur. Məsələni qoyan (постановщик) – kompüterdə realizasiyası tələb olunan məsələlərin formal qoyuluşu ilə məşğul olan mütəxəssis. Verilənlər bazasının administratoru – verilənlər bazasının təşkilati dəstəyi ilə məşğul olan mütəxəssis. Şəbəkə administratoru – lokal şəbəkənin təşkilati dəstəyi ilə məşğul olan mütəxəssis. Proqramın əsas istehlakçısı proqramlaşdırma sahəsində mütəxəssis olmayan son istifadəçilərdir (end user). Kompüterdə işləmək üçün xüsusi öyrədilmiş texniki işçilər – operatorlar var ki, onlar proqram yazmırlar, yalnız hazır proqramların kompüterdə işlənilməsini təmin edirlər.
Üçlük – ternary ~ троичный ~ üçlü ~ proqramlaşdırmada: 3 mümkün qiymətli element; 3 mümkün durumu olan şərt; əsası 3 olan say sistemi. Tut: BINARY, UNARY.
Sınaq verilənləri – test data ~ контрольные данные ~ test verileri ~ proqramın düzgün işləməsini yoxlamaq üçün istifadə olunan qiymətlər toplusu.
Sınama – testing ~ тестирование ~ sınama ~ müxtəlif komandalar və giriş kəmiyyətləri toplusunu buraxmaq yolu ilə proqramın düzgün işləməsinin yoxlanması.
Ədəbiyyat
- İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.
Həmçinin bax
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Proqramlasdirma ing programming proqram yaratmaqla bagli nezeri ve praktiki yaradiciliq sahesidir Komputerin proqram teminati iki yere bolunur sistem ve tetbiqi Sistem PT Emeliyyat sistemi Yardimci proqramlar NC WC Proqramlasdirma dilleriTetbiqi PT Verilenler bazasi Metn redaktorlari Qrafiki redaktorlar Istifadecinin proqramlari Komputerde meselenin helli asagidaki merhelelerden ibaretdir 1 Meselenin qoyulusu mesele haqqinda informasiyanin toplanmasi meselenin sertinin formalasdirilmasi son meqsedin mueyyen olunmasi neticelerin formasinin mueyyen olunmasi verilenlerin tesviri onlarin tipleri deyisme diapazonu strukturu ve s 2 Meselenin modelin analizi ve tedqiqi movcud analoqlarin analizi texniki ve proqram vasitelerinin analizi riyazi modelin hazirlanmasi islenilmesi verilenlerin strukturunun hazirlanmasi islenilmesi 3 Alqoritmin hazirlanmasi islenilmesi alqoritmin layihelendirilmesi usulunun sesilmesi alqoritmin yazilis formasinin secilmesi blok sxem psevdokod ve s testin ve testlesdirme usulunun secilmesi alqoritmin layihelendirilmesi 4 Proqramlasdirma proqramlasdirma dilinin secilmesi verilenlerin teskili qaydalarinin deqiqlesdirilmesi secilmis proqramlasdirma dilinde alqoritmin yazilmasi 5 Testden kecirme ve sazlama otladka sintaksisin yoxlanilmasi mentiqi qurulusun ve semantikanin yoxlanilmasi test hesablamalar ve testin neticelerinin analizi proqramin tekmillesdirilmesi 6 Meselenin hellinin neticelerinin analizi ve lazim gelerse riyazi modelin deqiqlesdirilmesi 2 5 merhelelerinin tekrar edilimesi 7 Proqramin musayieti konkret meseslelerin helli ucun proqrama elavelerin edilmesi hell olunan mesele riyazi model alqoiritm proqram testlerin toplanmasi ve istifadeci ucun senedlesmenin tertibi Proqram teminatinin istismari ve hazirlanmasi ile mesgul olan mutexessislerin kateqoriyalari Proqramlarim hazirlanmasi ile mesgul olan mutexessislerin esas hissesini proqramcilar teskil edir Proqramcilar yaradiciliq xarakterine ve kvalifikasiya seviyyesine gore muxtelifdir Sistem proqramci system software programmer toolsmith komputerin is qabiliyyetinin temin olunmasi ve proqramlarin yerine yetirilme muhitinin yaradilmasi ucun sistem proqram teminatinin hazirlanmasi istismari ve musayiet olunmasi ile mesgul olur Tetbiqi proqramci application programmer funksional meselelerin meselen ticaret muessisesinin fealiyyetinin idare olunmasi mehsulun buraxilisinin idare olunmasi ve c helli ucun proqramlarin hazirlanmasi ve sazlanmasi ile mesgul olur Proqramci analitik programmer analyst bir birile bagli olan proqramlar kompleksinin layihelendirilmesi ve analizi ile mesgul olur Meseleni qoyan postanovshik komputerde realizasiyasi teleb olunan meselelerin formal qoyulusu ile mesgul olan mutexessis Verilenler bazasinin administratoru verilenler bazasinin teskilati desteyi ile mesgul olan mutexessis Sebeke administratoru lokal sebekenin teskilati desteyi ile mesgul olan mutexessis Proqramin esas istehlakcisi proqramlasdirma sahesinde mutexessis olmayan son istifadecilerdir end user Komputerde islemek ucun xususi oyredilmis texniki isciler operatorlar var ki onlar proqram yazmirlar yalniz hazir proqramlarin komputerde islenilmesini temin edirler Ucluk ternary troichnyj uclu proqramlasdirmada 3 mumkun qiymetli element 3 mumkun durumu olan sert esasi 3 olan say sistemi Tut BINARY UNARY Sinaq verilenleri test data kontrolnye dannye test verileri proqramin duzgun islemesini yoxlamaq ucun istifade olunan qiymetler toplusu Sinama testing testirovanie sinama muxtelif komandalar ve giris kemiyyetleri toplusunu buraxmaq yolu ile proqramin duzgun islemesinin yoxlanmasi EdebiyyatIsmayil Calalli Sadiqov Informatika terminlerinin izahli lugeti 2017 Baki nesriyyati 996 s Hemcinin baxProqramlasdirma dilleri Alqoritmler Salam dunya proqrami Hello World Proqramlasdirmanin avtomatlasdirilmasi Astagel qiymetlendirme Bir vahid xetasiIstinadlar