Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Lisenziya, proqramlardan istifadə etmə qaydalarıdır. Yəni istifadəçiyə təqdim edilən bəyannamədə proqramın istifadəsi ilə bağlı bütün məsələlərə aydınlıq gətirilir. Proqramlar üçün müxtəlif lisenziyalar mövcuddur. Ümumiyyətlə isə proqramlar lisenziyalarına görə üç qrupa bölünür: pulsuz, şərti pulsuz və pullu. Bu qruplar da öz daxilində müxtəlif növlərə bölünürlər.
Pulsuz proqramlar
Bu tip lisenziyalı proqramlar tamamən məhdudiyyətsiz olaraq təqdim edilirlər. Yəni funksionallıq və istifadə müddətinə görə hər hansı bir məhdudiyyət tətbiq olunmur. Bu cür proqramlara görə fərdi istifadə üçün ödəniş edilmir. Lakin əgər bu proqramlar kommersiya xarakterli istifadə olunursa bu zaman onlara görə ödəniş etmək lazım gələcək. Bundan başqa freeware proqramların yayılmasına da müəllif tərəfindən müəyyən məhdudiyyətlər qoyula bilər.
Bu cür proqramlar həm pulsuz, həm də qaynaq kodları açıq olur. Açıq kodlu proqramlardan nəinki istifadə etmək, həm də onlara dəyişiklik etmək sərbəstdir. Belə olan halda proqramçı istifadəçilər bu proqramların kodlarına dəyişiklik edərək həm də onları təkmilləşdirmək şansı qazanırlar. Təbii ki, bu zaman müəlliflik hüquqları qorunur. Bununla belə açıq kodlu proqramlara müəyyən məhdudiyyətlər də tətbiq edilə bilər. Məsələn proqramın kommersiya məqsədilə istifadəsi və yayılması məhdudlaşdırıla bilər. Və həmçinin proqrama edilən dəyişikliklər qaynaq koda əlavələr kimi yayıla bilər.
- GNU GPL (GNU General Public License)
Bu cür lisenziya universal içtimai lisenziyadır. Bu o deməkdir ki, bu lisenziya altındakı proqram təminatlarının istifadəsi, öyrənilməsi, kodlarına dəyişiklik, proqramın və onun qaynaq kodlarının yayılması sərbəstdir.
- Public Domain
Public Domain lisenziyası yuxarıda bəhs edilən GNU GPL ilə oxşardır. Bu lisenziyanın da mahiyyəti ondan ibarətdir ki, proqram təminatı gələcəkdə daha da inkişaf etdirilsin. Son dövrlər bu lisenziyaya demək olar ki, rast gəlinmir.
- Adware
Adware lisenziyalı proqramlar funksional baxımdan məhdudiyyətsiz və pulsuz olurlar. Lakin proqramdan istifadə etməyin şərti kimi proqram daxilində reklamların yerləşdirilməsi və göstərilməsi zəruri olur. Bu o deməkdir ki, Siz proqramdan istifadə etdiyiniz zaman proqramın müəyyən yerlərində reklamlar çıxır. Proqramın müəllifləri proqramı pulsuz etsələrdə, onlar əziyyətlərinin qarşılığını reklam verən şirkətlərdən almış olurlar. Bu cür proqramlarla işləyən zaman reklam verən şirkətlərin saytlarından reklam modulları (bannerlər) yüklənir. Lakin bəzi hallarda bu təhlükəsizlik baxımından heç də arzuolunan hal olmur. Beləki, antivirus proqramları bəzən belə modullarda troyanlar aşkar edirlər.
- Donateware, Donationware
Bu tip lisenziyalı proqramlar da məhdudiyyətsiz və pulsuz olurlar. Lakin əgər proqramdan istifadə edən şəxs bu proqramdan razı qalarsa o zaman (əgər istəsə) proqram müəllifinə ianələr edə bilər.
- Postcardware və ya Cardware
Bu cür lisenziya da çox maraqlı bir üsulla pulsuz proqramların yayılmasını nəzərdə tutur. Beləki proqramın müəllifləri istifadəçilərdən onlara poçt kartı və ya təşəkkür məktubu göndərmələrini istəyir. Bu cür poçt kartları və təşəkkür məktubları müəlliflər tərəfindən özlərini və proqramlarını reklam etmək və eləcə də öz proqramlarının istifadəsi ilə bağlı statistika və analiz aparmaq üçün istifadə edilir.
- Registerware
Registerware lisenziyalı proqramlardan istifadə etməyin tək şərti qeydiyyatdan keçmək və özü haqqında tələb olunan məlumatları təqdim etməkdir.
- Nagware, Begware
Bu tip lisenziyalı proqramlar yükləndikdən və quraşdırıldıqdan sonra mütəmadi olaraq ekrana "Sizin istifadə etdiyiniz proqram qeydiyyatdan keçirilməyib" kimi ismarışlar çıxır. Bu ismarışların çıxmaması üçün proqram qeydiyyatdan keçirilməli və ödəniş edilməlidir.
Şərti Pulsuz Proqramlar
- Shareware
Shareware lisenziyalı proqramların devizi belədir - "Almadan öncə sınaqdan keçir". İstifadəçi bu cür proqramları instalyasiya edib istifadə etdiyi zaman proqramın istifadəsi ilə bağlı müəyyən məhdudiyyətlərlə qarşılaşır. Bu məhdudiyyətlər ya proqramın funksionalı ilə, ya da istifadə müddəti ilə bağlı olur. Proqramın sınaq istifadə müddəti bitdikdə, istifadəçiyə ödəniş etmək və proqramın tam versiyasını əldə etməsi təklif olunur.
- Trial, Trialware
Bu cür lisenziya da əvvəlkinə (Shareware) bənzəyir, lakin Trial proqramlardaki məhdudiyyət yalnız proqramın istifadə müddəti və ya yüklənmə sayı ilə bağlı olur. Proqramın funksionalı ilə bağlı isə hər hansı məhdudiyyət nəzərdə tutulmur.
- Demo, Demoware
Demo lisenziyalı proqramlar istifadəçilərə proqram və onun funksiyalarını nümayiş etdirmək məqsədilə pulsuz olaraq təqdim edilir. Bu cür proqramların funksiyalarına müəyyən məhdudiyyətlər qoyulur.
Pullu proqramlar
- Commercial, Payware
Adından da göründüyü kimi bu cür lisenziya ilə yayılan proqramlar ödənişlidir. Ödənişli proqramların istifadəsi qanunla tənzimlənir. Demo versiyalar da məhz bu cür ödənişli proqramlar üçün nəzərdə tutulur. Adətən Payware proqramlar istifadəçiyə paketlənmiş şəkildə (qutuda) təqdim olunur, lakin onları internet üzərindən də ödəniş edərək əldə etmək mümkündür.
Digər lisenziya növləri
- Liteware
Kommersiya versiyasının "yüngül" variantı olan bu proqramlar adətən zamanla deyil, funksional baxımdan məhdudiyyətli olurlar.
- Linkware
Bu proqramlar pulsuz olur. Burada müəllif istifadəçidən onun saytından (əgər varsa) öz saytında link (istinad) qoymasını xahiş edir.
- Homepageware
Bu tip lisenziyalı proqramların hər dəfə istifadəsi zamanı istifadəçinin internet brauzerində proqram istehsalçısının saytı ana səhifə kimi təyin edilir.
- Careware
Careware proqramlar yükləndiyi zaman istifadəçi ilə həqiqi mənada zarafat edirlər. Beləki proqram müəyyən zaman ərzində istifadəçidən pozitiv olmağı tələb edir və müəllifin ünvanına xoş sözlər söyləməsini istəyir.
- Requestware
Pulsuz olan bu proqram növlərinin müəllifləri proqramlarından istifadənin əvəzində istifadəçilərdən nəsə etmələrini xahiş edirlər.
- Abandonware
Bu tip lisenziyalı proqramlar vaxtilə pullu olan proqramlardır. Proqram istehsalçıları satmamaq şərtilə bu proqramları istifadəçilər üçün pulsuz edirlər.
- Orphanware
Bu tip proqramlar isə adından da göründüyü kimi "yetim" proqramlardır. Bir qayda olaraq orphanware proqramların müəllifləri ya əvvəlcədən məlum olmur, ya da onları sonradan da tapmaq mümkün olmur.
- Beerware
Daha bir qəribə lisenziya növüdür. Burada proqramın istifadəsinə görə ödənən pul müəllifin pivə almasına yönəlir.
- CDware
Bu proqramlar isə daha çox kompakt disklərdə yayılır və reklam xarakteri daşıyır.
- Guiltware
Bir növ Nagware lisenziyasına bənzəyən lisenziya növüdür. Lakin burada pulun ödənilməməsinə görə çıxan ismarışlar daha bezdirici olurlar.
- Spyware
Adından göründüyü kimi bunlar şpion proqramlardır. Adware adıyla maskalanan bu proqramlar istifadəçinin icazəsi olmadan istifadəçi və onun kompüteri haqqında informasiya toplayırlar. Bu cür proqramlar ilə mübarizə aparmaq üçün antivirus və brandmauerlərdən istifadə olunur.
- Crippleware
Bu lisenziya növü Shareware və Liteware lisenziyalarının kombinasiyasını təşkil edir. "Yüngül" versiyalı bu proqramlarda əsas imkanlar məhdudlaşdırılmış olur, lakin vaxt məhdudiyyəti tətbiq edilmir. Proqramın tam versiyasını pulu ödənildikdən sonra əldə etmək mümkün olur.
- Ransomware
Bu tip proqramlar da zərərvericilər kateqoriyasına aiddir. Belə proqramlar sistemə yüklənib quraşdırıldıqdan sonra kompüterin normal istifadəsinə məhdudiyyətlər qoyurlar. İstifadəçidən bu məhdudiyyətlərin aradan qaldırılması qarşılığında pul tələb edilir.
- Betaware
Betaware proqramlar pullu və ya pulsuz proqramların tam versiyaları işıq üzü görmədən əvvəl bazara təqdim edilən sınaq (beta versiya) proqramlardır. Adətən test müddəti bitəndən sonra bu proqramlardan istifadə etmək mümkün olmur.
İstinadlar
- . 2014-06-26 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-30.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Lisenziya proqramlardan istifade etme qaydalaridir Yeni istifadeciye teqdim edilen beyannamede proqramin istifadesi ile bagli butun meselelere aydinliq getirilir Proqramlar ucun muxtelif lisenziyalar movcuddur Umumiyyetle ise proqramlar lisenziyalarina gore uc qrupa bolunur pulsuz serti pulsuz ve pullu Bu qruplar da oz daxilinde muxtelif novlere bolunurler Pulsuz proqramlarFreeware Bu tip lisenziyali proqramlar tamamen mehdudiyyetsiz olaraq teqdim edilirler Yeni funksionalliq ve istifade muddetine gore her hansi bir mehdudiyyet tetbiq olunmur Bu cur proqramlara gore ferdi istifade ucun odenis edilmir Lakin eger bu proqramlar kommersiya xarakterli istifade olunursa bu zaman onlara gore odenis etmek lazim gelecek Bundan basqa freeware proqramlarin yayilmasina da muellif terefinden mueyyen mehdudiyyetler qoyula biler Aciq kod Bu cur proqramlar hem pulsuz hem de qaynaq kodlari aciq olur Aciq kodlu proqramlardan neinki istifade etmek hem de onlara deyisiklik etmek serbestdir Bele olan halda proqramci istifadeciler bu proqramlarin kodlarina deyisiklik ederek hem de onlari tekmillesdirmek sansi qazanirlar Tebii ki bu zaman muelliflik huquqlari qorunur Bununla bele aciq kodlu proqramlara mueyyen mehdudiyyetler de tetbiq edile biler Meselen proqramin kommersiya meqsedile istifadesi ve yayilmasi mehdudlasdirila biler Ve hemcinin proqrama edilen deyisiklikler qaynaq koda elaveler kimi yayila biler GNU GPL GNU General Public License Bu cur lisenziya universal ictimai lisenziyadir Bu o demekdir ki bu lisenziya altindaki proqram teminatlarinin istifadesi oyrenilmesi kodlarina deyisiklik proqramin ve onun qaynaq kodlarinin yayilmasi serbestdir Public Domain Public Domain lisenziyasi yuxarida behs edilen GNU GPL ile oxsardir Bu lisenziyanin da mahiyyeti ondan ibaretdir ki proqram teminati gelecekde daha da inkisaf etdirilsin Son dovrler bu lisenziyaya demek olar ki rast gelinmir Adware Adware lisenziyali proqramlar funksional baximdan mehdudiyyetsiz ve pulsuz olurlar Lakin proqramdan istifade etmeyin serti kimi proqram daxilinde reklamlarin yerlesdirilmesi ve gosterilmesi zeruri olur Bu o demekdir ki Siz proqramdan istifade etdiyiniz zaman proqramin mueyyen yerlerinde reklamlar cixir Proqramin muellifleri proqrami pulsuz etselerde onlar eziyyetlerinin qarsiligini reklam veren sirketlerden almis olurlar Bu cur proqramlarla isleyen zaman reklam veren sirketlerin saytlarindan reklam modullari bannerler yuklenir Lakin bezi hallarda bu tehlukesizlik baximindan hec de arzuolunan hal olmur Beleki antivirus proqramlari bezen bele modullarda troyanlar askar edirler Donateware Donationware Bu tip lisenziyali proqramlar da mehdudiyyetsiz ve pulsuz olurlar Lakin eger proqramdan istifade eden sexs bu proqramdan razi qalarsa o zaman eger istese proqram muellifine ianeler ede biler Postcardware ve ya Cardware Bu cur lisenziya da cox maraqli bir usulla pulsuz proqramlarin yayilmasini nezerde tutur Beleki proqramin muellifleri istifadecilerden onlara poct karti ve ya tesekkur mektubu gondermelerini isteyir Bu cur poct kartlari ve tesekkur mektublari muellifler terefinden ozlerini ve proqramlarini reklam etmek ve elece de oz proqramlarinin istifadesi ile bagli statistika ve analiz aparmaq ucun istifade edilir Registerware Registerware lisenziyali proqramlardan istifade etmeyin tek serti qeydiyyatdan kecmek ve ozu haqqinda teleb olunan melumatlari teqdim etmekdir Nagware Begware Bu tip lisenziyali proqramlar yuklendikden ve qurasdirildiqdan sonra mutemadi olaraq ekrana Sizin istifade etdiyiniz proqram qeydiyyatdan kecirilmeyib kimi ismarislar cixir Bu ismarislarin cixmamasi ucun proqram qeydiyyatdan kecirilmeli ve odenis edilmelidir Serti Pulsuz ProqramlarShareware Shareware lisenziyali proqramlarin devizi beledir Almadan once sinaqdan kecir Istifadeci bu cur proqramlari instalyasiya edib istifade etdiyi zaman proqramin istifadesi ile bagli mueyyen mehdudiyyetlerle qarsilasir Bu mehdudiyyetler ya proqramin funksionali ile ya da istifade muddeti ile bagli olur Proqramin sinaq istifade muddeti bitdikde istifadeciye odenis etmek ve proqramin tam versiyasini elde etmesi teklif olunur Trial Trialware Bu cur lisenziya da evvelkine Shareware benzeyir lakin Trial proqramlardaki mehdudiyyet yalniz proqramin istifade muddeti ve ya yuklenme sayi ile bagli olur Proqramin funksionali ile bagli ise her hansi mehdudiyyet nezerde tutulmur Demo Demoware Demo lisenziyali proqramlar istifadecilere proqram ve onun funksiyalarini numayis etdirmek meqsedile pulsuz olaraq teqdim edilir Bu cur proqramlarin funksiyalarina mueyyen mehdudiyyetler qoyulur Pullu proqramlarCommercial Payware Adindan da gorunduyu kimi bu cur lisenziya ile yayilan proqramlar odenislidir Odenisli proqramlarin istifadesi qanunla tenzimlenir Demo versiyalar da mehz bu cur odenisli proqramlar ucun nezerde tutulur Adeten Payware proqramlar istifadeciye paketlenmis sekilde qutuda teqdim olunur lakin onlari internet uzerinden de odenis ederek elde etmek mumkundur Diger lisenziya novleriLiteware Kommersiya versiyasinin yungul varianti olan bu proqramlar adeten zamanla deyil funksional baximdan mehdudiyyetli olurlar Linkware Bu proqramlar pulsuz olur Burada muellif istifadeciden onun saytindan eger varsa oz saytinda link istinad qoymasini xahis edir Homepageware Bu tip lisenziyali proqramlarin her defe istifadesi zamani istifadecinin internet brauzerinde proqram istehsalcisinin sayti ana sehife kimi teyin edilir Careware Careware proqramlar yuklendiyi zaman istifadeci ile heqiqi menada zarafat edirler Beleki proqram mueyyen zaman erzinde istifadeciden pozitiv olmagi teleb edir ve muellifin unvanina xos sozler soylemesini isteyir Requestware Pulsuz olan bu proqram novlerinin muellifleri proqramlarindan istifadenin evezinde istifadecilerden nese etmelerini xahis edirler Abandonware Bu tip lisenziyali proqramlar vaxtile pullu olan proqramlardir Proqram istehsalcilari satmamaq sertile bu proqramlari istifadeciler ucun pulsuz edirler Orphanware Bu tip proqramlar ise adindan da gorunduyu kimi yetim proqramlardir Bir qayda olaraq orphanware proqramlarin muellifleri ya evvelceden melum olmur ya da onlari sonradan da tapmaq mumkun olmur Beerware Daha bir qeribe lisenziya novudur Burada proqramin istifadesine gore odenen pul muellifin pive almasina yonelir CDware Bu proqramlar ise daha cox kompakt disklerde yayilir ve reklam xarakteri dasiyir Guiltware Bir nov Nagware lisenziyasina benzeyen lisenziya novudur Lakin burada pulun odenilmemesine gore cixan ismarislar daha bezdirici olurlar Spyware Adindan gorunduyu kimi bunlar spion proqramlardir Adware adiyla maskalanan bu proqramlar istifadecinin icazesi olmadan istifadeci ve onun komputeri haqqinda informasiya toplayirlar Bu cur proqramlar ile mubarize aparmaq ucun antivirus ve brandmauerlerden istifade olunur Crippleware Bu lisenziya novu Shareware ve Liteware lisenziyalarinin kombinasiyasini teskil edir Yungul versiyali bu proqramlarda esas imkanlar mehdudlasdirilmis olur lakin vaxt mehdudiyyeti tetbiq edilmir Proqramin tam versiyasini pulu odenildikden sonra elde etmek mumkun olur Ransomware Bu tip proqramlar da zerervericiler kateqoriyasina aiddir Bele proqramlar sisteme yuklenib qurasdirildiqdan sonra komputerin normal istifadesine mehdudiyyetler qoyurlar Istifadeciden bu mehdudiyyetlerin aradan qaldirilmasi qarsiliginda pul teleb edilir Betaware Betaware proqramlar pullu ve ya pulsuz proqramlarin tam versiyalari isiq uzu gormeden evvel bazara teqdim edilen sinaq beta versiya proqramlardir Adeten test muddeti bitenden sonra bu proqramlardan istifade etmek mumkun olmur Istinadlar 2014 06 26 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 11 30 Xarici kecidler