Portuqaliya inqilabı (1910)

Portuqaliya inqilabı — monarxiyanı ləğv edən və respublika idarəetmə formasını quran inqilab. İnqilab nəticəsində monarxiya ləğv edildi. Portuqaliya Krallığı mövcudluğunu dayandırdı. Birinci Portuqaliya Respublikası meydana gəldi (5 oktyabr 1910 — 28 may 1926).

Portuqaliya inqilabı
Implantação da República Portuguesa
Yer	Portuqaliya krallığı Portuqaliya
Tarix	5 oktyabr 1910
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Arxa fon

XIX əsrin sonlarından bəri, bir çox şəhər əhalisi beynəlxalq məsələlərdə Portuqaliyanın mənafelərini qoruya bilməyən kralın hərəkətsizliyindən narazı qaldığından, ölkədə respublika əhval-ruhiyyəsi artmağa başladı (Çəhrayı Kart və Afrika üçün Mübarizə). Lissabon regisidi 1 fevral 1908-ci ildə törədilib. Kralın siyasətindən və ölkədəki ümumi vəziyyətdən narazı olan respublikaçı terrorçular, Lissabon Meydanında Portuqaliya kral ailəsinin kortejinə atəş etdilər. Sui-qəsd cəhdi nəticəsində Kral I Karlos (1863-1908) və böyük oğlu Braqanza hersoqu (1887-1908) Luiş Filipe öldürüldü. Qurtarılan II Manuel yeni kral elan edildi, lakin musiqiyə və sənətə həvəsli idi , siyasət və ordu ilə qətiyyən maraqlanmırdı. Respublikaçılar hakimiyyəti öz əllərinə almağa qərar verdi.

İstinadlar

1. "Implantação da República". Infopédia. 30 August 2010. 31 March 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 8 July 2021.
2. . Vidas Lusófonas. 30 August 2010. 15 May 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
3. . leme.pt. 30 August 2010. 30 September 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 July 2021.
4. (PDF). Rede Municipal de Bibliotecas Públicas do concelho de Palmela. 30 August 2010. 23 April 2015 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib.
5. . In-Devir. 30 August 2010. 22 June 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.

Ədəbiyyat

• Ефимов Н. В. Революция 1910 г. в Португалии // Новая и новейшая история — 1976 — № 4
• ALMEIDA, Paula Cardoso O fim da monarquia: 5 de Outubro de 1910 1ª ed. — Matosinhos — QuidNovi — 2007
• QUENTAL, Antero de [et. al.] Portugal em crise: da agonia da Monarquia à implantação da República 1ª ed. — Porto — Fronteira do Caos — 2006. — (Pensar Portugal; 5)
• A Maçonaria e a Implantação da República — Documentos Inéditos (Simões Raposo/Carvalhão Duarte) Grémio Lusitano et Fundação Mário Soares (2009); ISBN 
• Revolta Militar no Porto em 31 de Janeiro de 1891 — Os Conselhos de Guerra o Respectivas Sentenças Porto editora (1891)
• article de Jorge de ABREU A Revolução Portugueza — O 5 de Outubro (Lisboa 1910) Casa Alfredo David (Lisbonne — 1912)
• Augusto Ferreira do AMARAL A Aclamação e D. Manuel II (Lisbonne-1966)

Xarici keçidlər

• Portuqaliya inqilabı (1910)  // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
• Португальская революция на hrono.info
• "5 de Outubro de 1910 visto a um século de distância" (portuqal). 2012-05-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-02-17.