Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Plateresko (isp. Plateresco) — XV əsrin sonlarından başlayaraq 2 əsr davam edən, İspaniya və onun müstəmləkələri üçün ənənəvi olan və ispan mədəniyyətində əsas yer tutan memarlıq üslubu. Bu, qotik məkan anlayışının mudexar, qotik flamboyant və Lombardiya memarlığının dekorativ ünsürlərinin və Toskana mənşəli İntibah elementlərinin qarışığıdır.
Etimologiyası
Bəzən bu terminin adını "yastı" (plato — yayla) sözü ilə əlaqələndirsələr də, onun adı ispan dilində gümüş mənasını verən "plata" sözündən yaranmışdır və binaların incə, zərgər işinə bənzər şəkildə bəzənməsi nəzərdə tutulur. Bu termini ilk dəfə XVII əsrdə Dieqo Ortiz de Zunyiqa kral kapellası barədə işlətmişdir.
Tarixi
Bu üslub öz inkişaf tarixində 2 mərhələdən keçib və İntibahın ispan variantı hesab edilir. İlkin mərhələ XV əsrin sonuna təsadüf edir və kral həyat yoldaşı kraliça İzabellanın şərəfinə adlandırılır, lakin XIX əsrdə yaranmış və kraliça II İzabellanın şərəfinə adlandırılan isabelino üslubu ilə səhv salınmamalıdır. Bu dövrdə qotik ənənələr güclü idi, mavritan elementləri də vardı və ümumilikdə bu dövr müxtəlif üslubların qarışığından ibarət idi. Həmin dövrdə Pireney yarımadasında hələ də ərəblər və ispanlar arasımda siyasi və dini qarşıdurmalar mövcud idi. Sonradan İtaliya incəsənətinin klassik formalarının İspaniyaya təsiri hiss olunmağa başladı. XV–XVI əsrlərdə İspaniyada əsasən çox da böyük olmayan kilsələr, kral məqbərələri, köhnə böyük qotik kilsələrə əlavə olaraq gözəl kapellalar tikilirdi.
Yeni üslubun ilk işartıları Toledodakı San-Xuan-de-los-Reyes (1476) kilsəsinin interyerində görünürdü. Memar Xuan de Quas tavanda mavritan elementi — səkkizguşəli ulduz çəkmişdi, baxmayaraq ki, xarici görünüşcə kilsə sərt və qotika ənənələrinə uyğundur.
Platereskonun yetkin mərhələsi — XVI əsrə təsadüf edir. Əsas xüsusiyyətləri fasad kompozisiyasındakı dəyişikliklər olmuşdur. Fasadlar klassik memarlıq və heykəltəraşlıq formaları, barelyeflər, büstlər, antik allahların heykəlləri ilə zənginləşdirilir. Ən böyük nümunələri Salamanka Universiteti (1515–1533), "Balıqqulağılı ev" (1493–1517), universitetdir (1540–1559).
İstinadlar
- Bozal, Valeriano; Art history in Spain: From the origins to the Enlightenment, pp. 157, 165. Ed Akal (1978). .
- Arellano, Fernando; The Hispanic American Art, pp. 13–14. Ed. Universidad Católica Andrés (1988). .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Plateresko isp Plateresco XV esrin sonlarindan baslayaraq 2 esr davam eden Ispaniya ve onun mustemlekeleri ucun enenevi olan ve ispan medeniyyetinde esas yer tutan memarliq uslubu Bu qotik mekan anlayisinin mudexar qotik flamboyant ve Lombardiya memarliginin dekorativ unsurlerinin ve Toskana menseli Intibah elementlerinin qarisigidir Salamanka Universitetinin fasadiEtimologiyasiBezen bu terminin adini yasti plato yayla sozu ile elaqelendirseler de onun adi ispan dilinde gumus menasini veren plata sozunden yaranmisdir ve binalarin ince zerger isine benzer sekilde bezenmesi nezerde tutulur Bu termini ilk defe XVII esrde Dieqo Ortiz de Zunyiqa kral kapellasi barede isletmisdir TarixiSevilya seher belediyyesinin binasi memar Dieqo de Rianyo Bu uslub oz inkisaf tarixinde 2 merheleden kecib ve Intibahin ispan varianti hesab edilir Ilkin merhele XV esrin sonuna tesaduf edir ve kral heyat yoldasi kralica Izabellanin serefine adlandirilir lakin XIX esrde yaranmis ve kralica II Izabellanin serefine adlandirilan isabelino uslubu ile sehv salinmamalidir Bu dovrde qotik eneneler guclu idi mavritan elementleri de vardi ve umumilikde bu dovr muxtelif uslublarin qarisigindan ibaret idi Hemin dovrde Pireney yarimadasinda hele de erebler ve ispanlar arasimda siyasi ve dini qarsidurmalar movcud idi Sonradan Italiya incesenetinin klassik formalarinin Ispaniyaya tesiri hiss olunmaga basladi XV XVI esrlerde Ispaniyada esasen cox da boyuk olmayan kilseler kral meqbereleri kohne boyuk qotik kilselere elave olaraq gozel kapellalar tikilirdi Yeni uslubun ilk isartilari Toledodaki San Xuan de los Reyes 1476 kilsesinin interyerinde gorunurdu Memar Xuan de Quas tavanda mavritan elementi sekkizguseli ulduz cekmisdi baxmayaraq ki xarici gorunusce kilse sert ve qotika enenelerine uygundur Platereskonun yetkin merhelesi XVI esre tesaduf edir Esas xususiyyetleri fasad kompozisiyasindaki deyisiklikler olmusdur Fasadlar klassik memarliq ve heykelterasliq formalari barelyefler bustler antik allahlarin heykelleri ile zenginlesdirilir En boyuk numuneleri Salamanka Universiteti 1515 1533 Baliqqulagili ev 1493 1517 universitetdir 1540 1559 IstinadlarBozal Valeriano Art history in Spain From the origins to the Enlightenment pp 157 165 Ed Akal 1978 ISBN 978 84 7090 025 9 Arellano Fernando The Hispanic American Art pp 13 14 Ed Universidad Catolica Andres 1988 ISBN 978 980 244 017 7