Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qarabağda “Padşah oyunu”, Qubadlıda “Şah bəzəmə”, Ordubadda “Xan bəzəmə” adı ilə tanınan bu oyuna Azərbaycanın bir çox bölgələrində rast gəlmək mümkündür. Həmin mərasim bəzi rayonlarda (Qubadlı, Laçın) ilaxır çərşənbədə, Cəbrayılın Sirik kəndində, Ordubad rayonunda isə martın 21-22-si keçirilir.
Bəzi yerlərdə bu oyunun keçirilməsi üçün qabaqcadan müəyyən qədər vəsait də yığılır. Qubadlı rayonunun Dəmirçilər kənddə bu oyunu keçirmək üçün vaxtilə pul yığılıb heyvan alınmış, həmin heyvanın ətindən yemək bişirilib həmin gün camaata verilmişdi. Beyləqan rayonunu Günəşli kəndində isə 2014-cü ildə həmin mərasimi keçirmək üçün hər evdən on manat pul yığılmış, həmin vəsait çalğıçıların pulunun ödənilməsinə, onların yeməyinə, mağarın qurulmasına və s. xərclənmişdi.
Padşah olacaq şəxs səsvermə ilə müəyyən edilirdi. Məsələn, Laçın rayonunun Sadınlar kəndində səsə qoyular, kim daha çox səs toplasa, onu da padşah seçərdilər. Qubadlı rayonunun Dəmirçilər kəndində isə padşah, onun əyan-əşrəfi yaşlı, sayılıb seçilən adamların arasından seçilirdi. 2009-cu ildə Sumqayıt şəhər stadionunda bu mərasimi keçirən zaman məktəb direktoru Yadigar müəllim şah seçilmiş, kəndin icra nümayəndəsi Şahbaz müəllim də onun vəziri olmuşdu. İdris İbayevin dediyinə görə, Sirikdə İsgəndər oğlu Məhəmməd adlı qolu şikəst, yoxsul bir kişi olub. Hər il Novruz bayramına iki gün qalmış onu çimizdirib, əyninə təz paltar geyindirib padşah qoyar, ona vəzir-vəkil seçərdilər. Elə adamı vəzir seçilərdi ki, onun baməzəliliyi olsun, camaatı danışdırmağı, məclisi şənləndirməyi bacarsın.
Padşah bir qayda olaraq kişilərdən olur, yalnız müstəsna hallarda qadınlar da padşah seçilirdi. Padşah olan şəxs bir sutka dinməməli, danışmamalıdır. Gülən kimi onu taxtdan düşürür, özünü də soyundurub dar ağacından asırdılar. Ordubad rayonunda ən məşhur məzhəkəçilər, gülüş ustaları xanı güldürmək üçün dəridən-qabıqdan çıxırdılar. Xan gülsün deyə bəzən meydanda qadın, qız olmasına baxmayaraq xanla açıq-saçıq zarafatlar da edirdilər. Xan bütün bu məzhəkələrin qabağında özünü saxlaya bilməyib gülərdisə, meydana toplaşan tamaşaçılar onu geyimli-kecimli suya basır, onu “xanlıq”dan salırdılar. Taxtdan salınmış şəxs isə bir daha xan seçilə bilmirdi.
Mərasim üçün xüsusi bir mağar qurulur. Padşahı mağara yaxın qonşu bir evdə bəzəyirlər. Məclis başlayanda vağzalı çalınar, şah vəzir-vəkilin, fərraşların əhatəsində məclisə daxil olur. Padşah qəlbidə oturur, ondan bir az aşağıda vəzir, lap aşağıda buyruqçuları durur. Bir tərəfində xəbər aparıb gətirənləri, bir tərəfdə də şahın xəzinədarı oturur. Padşah əyninə arxalıq, üstündən də çuxa geyinir, başına da papaq qoyur. Padşahın geyimi kənddən kəndə fərqlənir. Məsələn, Sadınlar kəndində padşah əyninə qırmızı xələt geyinir, başına da kardondan düzəldilmiş bəzəkli papaq qoyurdu. Qızların məclisində isə padşah seçilən qızın başına yaylıq atılırdı. Qubadlı rayonunda şahın özü ilə yanaşı, onun atı da bəzənirdi. Atın belinə kənarları qotazlarla bəzədilmiş qırmızı palan salınırdı. Ordubad rayonunda isə padşah seçilən şəxs meydanın yuxarı başında qurulmuş taxtda oturur, vəzir, vəkil də gəlib taxtın sağında, solunda əyləşirdi. Yaraqlı-yasaqlı fərraşlar şahın hüzurunda əmrə müntəzir dayanırdılar. Cəllad qırmızı libas geyinir, əlində balta meydanın aşağı başında gözləyirdi.
Həmin gecə padşah müəyyən əmrlər verir, başındakı adamlar onun əmrini icra edirdilər. Padşahın sözü hər kəs üçün qanun idi və kimsə ona etiraz etmirdi. Kim pad-şahın sözünə baxmırdısa və ya onun əmrinə tabe olmurdusa, onu tutub padşahın hüzuruna aparır, onun qarşısında dizi üstə oturdurdular. Günahı onun üzünə deyilir və cəzalandırılırdı. Məclisdə əsasən müəyyən adamlara kəsilən cərimələrdən pul yığılırdı. Bundan əlavə, padşah kimisə asılmaqla cəzalandırdıqda onun yaxın adamı pul ödəyib onu azad edə bilirdi. Həmin pullar xəzinədarda yığılır və həmin vəsait xeyirxah işlərə sərf olunurdu. Məsələn, Qubadlı rayonu Dəmirçilər kəndində həmin mərasimdən yığılan vəsait hesabına onlar bir dəfə məscidin darava deyilən hissəsini təmir olunmuş, növbəti il yığılan vəsait hesabına imkansız adamlara, yetim-yesirə əl tutulmuşdu. Beyləqan rayonu Günəşli kəndində isə 2013-cü ildə keçirilən oyun zamanı yığılan pul ilə kəndə artezian üçün mator alınmışdı.
“Padşah oyunu”nun tarixi şəkli ilə müasir vəziyyətini müqayisəli olunduqda zaman keçdikcə bir çox şeyləri itirdiyi müşahidə edilir. Əvəllər bu mərasim daha geniş ərazidə qeyd olunurdusa, tədricən onun əhatə dairəsi daralmağa başlamışdı. Köçkünlükdən sonra Laçın rayonunda, demək olar ki, bu adət keçirilmir. Ordubad şəhərində vaxtilə hər məhəllənin öz xanı olurdusa, son 50 ildə yalnız bir yerdə – şəhərin “Şərşəhər” adlanan meydanında “Xanbəzəmə” şəbədəsi keçirilir. Mərasimin keçirildiyi günlərin sayında da azalma müşahidə olunur. Əvvəllər “Padşah oyunu” bir neçə gün qeyd olunurdu. İndiki dövrdə isə bu oyun bir gün keçirilir, əvvəlki illərdəki kimi səhərə qədər deyil, gecə saat on ikiyə qədər davam edir. Əvvəllər hamı qırmızı paltar geyinib məclisə gəlir, hətta padşah da başdan-ayağa qırmızı geyinirdi. Padşah olacaq şəxs bir gün qabaqcadan çimir, qüsullanaraq taxta çıxırdı. Mərasimin icra olunduğu bir sutka ərzində o, ac qalır, danışmır və gülmürdü. Son dövrlər keçirilən oyunlarda bu xüsusiyyətlər, demək olar ki, çox vaxt gözlənilmir.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qarabagda Padsah oyunu Qubadlida Sah bezeme Ordubadda Xan bezeme adi ile taninan bu oyuna Azerbaycanin bir cox bolgelerinde rast gelmek mumkundur Hemin merasim bezi rayonlarda Qubadli Lacin ilaxir cersenbede Cebrayilin Sirik kendinde Ordubad rayonunda ise martin 21 22 si kecirilir Sah bezeme Bezi yerlerde bu oyunun kecirilmesi ucun qabaqcadan mueyyen qeder vesait de yigilir Qubadli rayonunun Demirciler kendde bu oyunu kecirmek ucun vaxtile pul yigilib heyvan alinmis hemin heyvanin etinden yemek bisirilib hemin gun camaata verilmisdi Beyleqan rayonunu Gunesli kendinde ise 2014 cu ilde hemin merasimi kecirmek ucun her evden on manat pul yigilmis hemin vesait calgicilarin pulunun odenilmesine onlarin yemeyine magarin qurulmasina ve s xerclenmisdi Padsah olacaq sexs sesverme ile mueyyen edilirdi Meselen Lacin rayonunun Sadinlar kendinde sese qoyular kim daha cox ses toplasa onu da padsah secerdiler Qubadli rayonunun Demirciler kendinde ise padsah onun eyan esrefi yasli sayilib secilen adamlarin arasindan secilirdi 2009 cu ilde Sumqayit seher stadionunda bu merasimi keciren zaman mekteb direktoru Yadigar muellim sah secilmis kendin icra numayendesi Sahbaz muellim de onun veziri olmusdu Idris Ibayevin dediyine gore Sirikde Isgender oglu Mehemmed adli qolu sikest yoxsul bir kisi olub Her il Novruz bayramina iki gun qalmis onu cimizdirib eynine tez paltar geyindirib padsah qoyar ona vezir vekil secerdiler Ele adami vezir secilerdi ki onun bamezeliliyi olsun camaati danisdirmagi meclisi senlendirmeyi bacarsin Padsah bir qayda olaraq kisilerden olur yalniz mustesna hallarda qadinlar da padsah secilirdi Padsah olan sexs bir sutka dinmemeli danismamalidir Gulen kimi onu taxtdan dusurur ozunu de soyundurub dar agacindan asirdilar Ordubad rayonunda en meshur mezhekeciler gulus ustalari xani guldurmek ucun deriden qabiqdan cixirdilar Xan gulsun deye bezen meydanda qadin qiz olmasina baxmayaraq xanla aciq saciq zarafatlar da edirdiler Xan butun bu mezhekelerin qabaginda ozunu saxlaya bilmeyib gulerdise meydana toplasan tamasacilar onu geyimli kecimli suya basir onu xanliq dan salirdilar Taxtdan salinmis sexs ise bir daha xan secile bilmirdi Merasim ucun xususi bir magar qurulur Padsahi magara yaxin qonsu bir evde bezeyirler Meclis baslayanda vagzali calinar sah vezir vekilin ferraslarin ehatesinde meclise daxil olur Padsah qelbide oturur ondan bir az asagida vezir lap asagida buyruqculari durur Bir terefinde xeber aparib getirenleri bir terefde de sahin xezinedari oturur Padsah eynine arxaliq ustunden de cuxa geyinir basina da papaq qoyur Padsahin geyimi kendden kende ferqlenir Meselen Sadinlar kendinde padsah eynine qirmizi xelet geyinir basina da kardondan duzeldilmis bezekli papaq qoyurdu Qizlarin meclisinde ise padsah secilen qizin basina yayliq atilirdi Qubadli rayonunda sahin ozu ile yanasi onun ati da bezenirdi Atin beline kenarlari qotazlarla bezedilmis qirmizi palan salinirdi Ordubad rayonunda ise padsah secilen sexs meydanin yuxari basinda qurulmus taxtda oturur vezir vekil de gelib taxtin saginda solunda eylesirdi Yaraqli yasaqli ferraslar sahin huzurunda emre muntezir dayanirdilar Cellad qirmizi libas geyinir elinde balta meydanin asagi basinda gozleyirdi Hemin gece padsah mueyyen emrler verir basindaki adamlar onun emrini icra edirdiler Padsahin sozu her kes ucun qanun idi ve kimse ona etiraz etmirdi Kim pad sahin sozune baxmirdisa ve ya onun emrine tabe olmurdusa onu tutub padsahin huzuruna aparir onun qarsisinda dizi uste oturdurdular Gunahi onun uzune deyilir ve cezalandirilirdi Meclisde esasen mueyyen adamlara kesilen cerimelerden pul yigilirdi Bundan elave padsah kimise asilmaqla cezalandirdiqda onun yaxin adami pul odeyib onu azad ede bilirdi Hemin pullar xezinedarda yigilir ve hemin vesait xeyirxah islere serf olunurdu Meselen Qubadli rayonu Demirciler kendinde hemin merasimden yigilan vesait hesabina onlar bir defe mescidin darava deyilen hissesini temir olunmus novbeti il yigilan vesait hesabina imkansiz adamlara yetim yesire el tutulmusdu Beyleqan rayonu Gunesli kendinde ise 2013 cu ilde kecirilen oyun zamani yigilan pul ile kende artezian ucun mator alinmisdi Padsah oyunu nun tarixi sekli ile muasir veziyyetini muqayiseli olunduqda zaman kecdikce bir cox seyleri itirdiyi musahide edilir Eveller bu merasim daha genis erazide qeyd olunurdusa tedricen onun ehate dairesi daralmaga baslamisdi Kockunlukden sonra Lacin rayonunda demek olar ki bu adet kecirilmir Ordubad seherinde vaxtile her mehellenin oz xani olurdusa son 50 ilde yalniz bir yerde seherin Serseher adlanan meydaninda Xanbezeme sebedesi kecirilir Merasimin kecirildiyi gunlerin sayinda da azalma musahide olunur Evveller Padsah oyunu bir nece gun qeyd olunurdu Indiki dovrde ise bu oyun bir gun kecirilir evvelki illerdeki kimi sehere qeder deyil gece saat on ikiye qeder davam edir Evveller hami qirmizi paltar geyinib meclise gelir hetta padsah da basdan ayaga qirmizi geyinirdi Padsah olacaq sexs bir gun qabaqcadan cimir qusullanaraq taxta cixirdi Merasimin icra olundugu bir sutka erzinde o ac qalir danismir ve gulmurdu Son dovrler kecirilen oyunlarda bu xususiyyetler demek olar ki cox vaxt gozlenilmir