Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Optika (q.yun. ὀπτική "görünənlər haqında elm") — işığın yaranma mexanizmini, təbiətini, onun yayılma və maddə ilə qarşılıqlı təsir qanunlarını öyrənən fizika bölməsi. İşıq dedikdə dalğa uzunluğu 0,01÷105 nm aralığında yerləşən elektromaqnit dalğaları başa düşülür. Dalğa uzunluqları 400÷760 nm intervalında yerləşən elektromaqnit dalğaları gözə görmə təsiri göstərir və bu səbəbdən görünən işıq adlanır. Optikanı şərti olaraq aşağıdakı bölmələrə ayırmaq olar:
- Həndəsi optika
- Dalğa optikası
- Molekulyar optika
- Kvant optikası
Bir çox hallarda optikanın həndəsi optikadan başqa qalan bölmələrini birlikdə fiziki optika adlandırırlar.
Optika elmi astronomiya, müxtəlif mühəndislik sahələri, fotoqrafiya və tibb (oftalmologiya və xüsusən də fizioloji optika adlanan optometriya) daxil olmaqla bir çox fənlərlə əlaqəli şəkildə öyrənilir. Optikanın praktiki tətbiqləri müxtəlif texnologiyalarda və gündəlik əşyalarda, o cümlədən güzgülər, linzalar, teleskoplar, mikroskoplar, lazerlər və lifli optikada mövcuddur.
Klassik optika
Klassik optika iki əsas budağa ayrılır: həndəsi optika və dalğa optikası. Həndəsi optikada işığa şüa kimi, dalğa optikasında isə elektromaqnit dalğası kimi baxılır. Şüa dedikdə işıq enerjisinin yayılma istiqamətini müəyyən edən xətt başa düşülür.
Həndəsi optika, istifadə olunan işığın dalğa uzunluğu modelləşdirilən sistemdəki optik elementlərin ölçüsündən çox kiçik olduqda, tətbiq olunan dalğa optikasının approksimasiyası hesab edilə bilər.
Həndəsi optika
Həndəsi optika və ya şüa optikası işığın yayılma, qayıtma və sınma qanunlarını, bu qanunlara əsaslanmaqla müxtəlif növ obyektlərdə və optik cihazlarda işıq şüalarının yollarını müəyyənləşdirilməklə və optik cihazların işləmə prinsipinin nəzəri əsaslarını işləyib hazırlamaqla məşğul olan elm sahəsidir. Həndəsi optikanın qanunlarını aşağıdakı kimi ümumiləşdirmək olar:
İşıq şüası iki şəffaf mühiti ayıran sərhədə düşdükdə qayıdan və sınan şüalara ayrılır.
Qayıtma qanununa görə düşən şüa, qayıdan şüa və şüanın düşmə nöqtəsindən səthə qaldırılan perpendikulyar bir müstəvi üzərindədir, qayıtma bucağı düşmə bucağına bərabərdir.
Sınma qanununa görə düşən şüa, sınan şüa və şüanın düşmə nöqtəsindən iki mühitin sərhədinə qaldırılmış perpendikulyar bir müstəvi üzərindədir, düşmə bucağı sinusunun sınma bucağı sinusuna olan nisbəti verilmiş iki mühit üçün sabit kəmiyyətdir:
burada 
nisbi sındırma əmsalı adlanır. Sındırma əmsalının qiyməti şüanın düşmə bucağından asılı olmayıb, verilmiş iki mühitin xassələrindən asılıdır.
Mühitin vakuuma nəzərən sındırma əmsalı mütləq sındırma əmsalı adlanır. Mütləq sındırma əmsalı işığın vakuumdakı sürətinin verilmiş mühitdəki sürətindən neçə dəfə böyük olduğunu göstərir:
Yaxınlaşmalar
Həndəsi optika tez-tez paraksial yaxınlaşma və ya "kiçik bucaq yaxınlaşması" yanaşmasından istifadə edərək sadələşdirilir. Nəticədə bizi maraqlandıran riyazi əməliyyatlar xətti olur ki, bu da sadə matrislərdən istifadə edərək optik komponentləri və sistemləri təsvir etməyə imkan verir. Bu, təsvirin və obyektin təxmini mövqeyi və böyüdülməsi kimi optik sistemlərin əsas xüsusiyyətlərini təyin etmək üçün istifadə olunan Qauss optikası və paraksial şüa izləmə üsullarına gətirib çıxarır.
Müasir optika
20-ci əsrdə məşhurlaşmışdır. Optika və mühəndislik sahələrində istifadə olunur. Bu sahə optikanın elektromaqnit və ya işıq kvantına aiddir, lakin digər fənlərə də daxil edilə bilər. Müasir optikanın mühüm alt qolu olan kvant optikası xüsusilə işıq kvantının mexaniki xassələri ilə maraqlanır. Kvant optikası təkcə nəzəri deyil; bəzi müasir cihazlar, məsələn, lazerlər, kvant mexanikasına əsaslanan iş prinsiplərinə malikdir. Fotoçoxaldıcılar və kanaltron kimi işıq detektorları fərdi fotonlara malikdir.cavablar. CCD kimi elektron görüntü sensorları fərdi foton tutma hadisələrinin təsvir statistikasını göstərir. İşıq yayan diodlar və fotovoltaik elementlər kvant mexanikası olmadan başa düşülə bilməz. Bu cihazların işi çox vaxt kvant optikasından kvant elektronikası ilə üst-üstə düşür.
Optika tədqiqatının xüsusi sahələrinə işığın kristal optika və metamateriallar kimi xüsusi materiallarla necə qarşılıqlı təsir göstərdiyinə dair tədqiqatlar daxildir. Digər tədqiqatlar elektromaqnit dalğalarının fenomenologiyasına, məsələn, sinqulyar optika, qeyri-təsvir optikası, qeyri-xətti optika, statistik optika və radiometriyaya yönəlmişdir. Bu gün saf elmi optikanı optik elmdən və ya optik fizikanı optika mühəndisliyindən ayırmaq lazımdır, bunlar optik elmlər adlanır. Tanınmış alt yazılarla optika mühəndisliyi; buraya işıqlandırma mühəndisliyi, fotonika və optoelektronika, linzaların dizaynı, istehsalı və sınaq optikası və təsvirin işlənməsi kimi praktik tətbiqləri daxildir.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Optika q yun ὀptikh gorunenler haqinda elm isigin yaranma mexanizmini tebietini onun yayilma ve madde ile qarsiliqli tesir qanunlarini oyrenen fizika bolmesi Isiq dedikde dalga uzunlugu 0 01 105 nm araliginda yerlesen elektromaqnit dalgalari basa dusulur Dalga uzunluqlari 400 760 nm intervalinda yerlesen elektromaqnit dalgalari goze gorme tesiri gosterir ve bu sebebden gorunen isiq adlanir Optikani serti olaraq asagidaki bolmelere ayirmaq olar Hendesi optika Dalga optikasi Molekulyar optika Kvant optikasiOptika isigin dispersiyasini da oyrenir Bir cox hallarda optikanin hendesi optikadan basqa qalan bolmelerini birlikde fiziki optika adlandirirlar Optika elmi astronomiya muxtelif muhendislik saheleri fotoqrafiya ve tibb oftalmologiya ve xususen de fizioloji optika adlanan optometriya daxil olmaqla bir cox fenlerle elaqeli sekilde oyrenilir Optikanin praktiki tetbiqleri muxtelif texnologiyalarda ve gundelik esyalarda o cumleden guzguler linzalar teleskoplar mikroskoplar lazerler ve lifli optikada movcuddur Klassik optikaKlassik optika iki esas budaga ayrilir hendesi optika ve dalga optikasi Hendesi optikada isiga sua kimi dalga optikasinda ise elektromaqnit dalgasi kimi baxilir Sua dedikde isiq enerjisinin yayilma istiqametini mueyyen eden xett basa dusulur Hendesi optika istifade olunan isigin dalga uzunlugu modellesdirilen sistemdeki optik elementlerin olcusunden cox kicik olduqda tetbiq olunan dalga optikasinin approksimasiyasi hesab edile biler Hendesi optika Hendesi optika ve ya sua optikasi isigin yayilma qayitma ve sinma qanunlarini bu qanunlara esaslanmaqla muxtelif nov obyektlerde ve optik cihazlarda isiq sualarinin yollarini mueyyenlesdirilmekle ve optik cihazlarin isleme prinsipinin nezeri esaslarini isleyib hazirlamaqla mesgul olan elm sahesidir Hendesi optikanin qanunlarini asagidaki kimi umumilesdirmek olar Isiq sualarinin qayitmasi ve sinmasi Isiq suasi iki seffaf muhiti ayiran serhede dusdukde qayidan ve sinan sualara ayrilir Qayitma qanununa gore dusen sua qayidan sua ve suanin dusme noqtesinden sethe qaldirilan perpendikulyar bir mustevi uzerindedir qayitma bucagi dusme bucagina beraberdir Sinma qanununa gore dusen sua sinan sua ve suanin dusme noqtesinden iki muhitin serhedine qaldirilmis perpendikulyar bir mustevi uzerindedir dusme bucagi sinusunun sinma bucagi sinusuna olan nisbeti verilmis iki muhit ucun sabit kemiyyetdir sin 81sin 82 n displaystyle frac sin theta 1 sin theta 2 n burada n displaystyle n nisbi sindirma emsali adlanir Sindirma emsalinin qiymeti suanin dusme bucagindan asili olmayib verilmis iki muhitin xasselerinden asilidir Muhitin vakuuma nezeren sindirma emsali mutleq sindirma emsali adlanir Mutleq sindirma emsali isigin vakuumdaki suretinin verilmis muhitdeki suretinden nece defe boyuk oldugunu gosterir n cv displaystyle n c over v Yaxinlasmalar Hendesi optika tez tez paraksial yaxinlasma ve ya kicik bucaq yaxinlasmasi yanasmasindan istifade ederek sadelesdirilir Neticede bizi maraqlandiran riyazi emeliyyatlar xetti olur ki bu da sade matrislerden istifade ederek optik komponentleri ve sistemleri tesvir etmeye imkan verir Bu tesvirin ve obyektin texmini movqeyi ve boyudulmesi kimi optik sistemlerin esas xususiyyetlerini teyin etmek ucun istifade olunan Qauss optikasi ve paraksial sua izleme usullarina getirib cixarir Muasir optika20 ci esrde meshurlasmisdir Optika ve muhendislik sahelerinde istifade olunur Bu sahe optikanin elektromaqnit ve ya isiq kvantina aiddir lakin diger fenlere de daxil edile biler Muasir optikanin muhum alt qolu olan kvant optikasi xususile isiq kvantinin mexaniki xasseleri ile maraqlanir Kvant optikasi tekce nezeri deyil bezi muasir cihazlar meselen lazerler kvant mexanikasina esaslanan is prinsiplerine malikdir Fotocoxaldicilar ve kanaltron kimi isiq detektorlari ferdi fotonlara malikdir cavablar CCD kimi elektron goruntu sensorlari ferdi foton tutma hadiselerinin tesvir statistikasini gosterir Isiq yayan diodlar ve fotovoltaik elementler kvant mexanikasi olmadan basa dusule bilmez Bu cihazlarin isi cox vaxt kvant optikasindan kvant elektronikasi ile ust uste dusur Optika tedqiqatinin xususi sahelerine isigin kristal optika ve metamateriallar kimi xususi materiallarla nece qarsiliqli tesir gosterdiyine dair tedqiqatlar daxildir Diger tedqiqatlar elektromaqnit dalgalarinin fenomenologiyasina meselen sinqulyar optika qeyri tesvir optikasi qeyri xetti optika statistik optika ve radiometriyaya yonelmisdir Bu gun saf elmi optikani optik elmden ve ya optik fizikani optika muhendisliyinden ayirmaq lazimdir bunlar optik elmler adlanir Taninmis alt yazilarla optika muhendisliyi buraya isiqlandirma muhendisliyi fotonika ve optoelektronika linzalarin dizayni istehsali ve sinaq optikasi ve tesvirin islenmesi kimi praktik tetbiqleri daxildir