Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
On beşinci firqə — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti və Türkiyə dövlətləri arasındakı qarşılıqlı razılaşmaya əsasən, 1918-ci il sentyabrın əvvəlində hərbi yardım məqsədilə Azərbaycana gəlmiş və Bakının azad olunmasında fəal iştirak etmiş türk piyada diviziyası.
Tarixi
Diviziya Osmanlı dövlətinin hərbi naziri Ənvər paşanın əmrinə əsasən, komandanlıq etdiyi şərq ordular qrupunun tərkibində olan 9-cu ordunun tabeliyindən alınaraq, Qafqaz İslam Ordusuna verildi. Azərbaycana yetişdikdən sonra onun tərkibində 38-ci, 56-cı və 106-cı piyada alayları, habelə bir sıra topçu və digər yardımçı bölmələr, cəmi 157 zabit və 7636 əsgər olmalı idi.
Azərbaycana daha əvvəl göndərilmiş 38-ci piyada alayı ölkə ərazisinə 1918-ci il iyulun 14-də daxil olmuşdu. On beşinci firqənin Azərbaycana doğru hərəkətə başlamasına 1918-ci il avqustun 23-də əmr verildi. Firqə Qarakilsə (Sisyan) — Qazax yolu ilə Azərbaycana çatmalı və sonra da qatarlar vasitəsilə Bakıya yetişməli idi. Firqənin qərargahı 1918-ci il sentyabnn 6-da Ağstafaya, 9-da isə Bakı ətrafına çatdı. Firqəyə yarbay Süleyman İzzət bəy komandirlik edirdi. Bu birləşmə Bakının şimalında yerləşdirildi.
Bakı əməliyyatı başlamazdan əvvəl Qafqaz İslam Ordusu komandanının əmrilə onun tərkibində müəyyən dəyişikliklər edildi. 56-cı piyada alayı Beşinci Qafqaz Firqəsi (diviziya) komandirinin əməliyyat tabeliyinə verilərək Qurd qapısı istiqamətində yerləşdirildi. 106-cı piyada alayı isə Qafqaz İslam Ordusu komandanının ehtiyatmı təşkil etdi. Bu hissələrin əvəzində isə 107-ci piyada türk alayı, 2-ci süvari türk alayı, Azərbaycan süvari alayları, Azərbaycan piyada bölmələri və könüllü taborları on beşinci firqəyə verildi. Ona Biləcəri məntəqəsinin şərq tərəfindən Bakıya doğru hücuma keçmək tapşırılmışdı. Hücum ərəfəsində 107-ci piyada alayı da firqə komandirinin tabeliyindən alınaraq, ordu komandanının ehtiyatına verildi. Ancaq sentyabrın 14-də döyüşlərin gedişində 15-ci firqə cəbhəsində yaranan ağır vəziyyəti aradan qaldırmaq üçün 107-ci alay ordu komandanının ehtiyatından alınıb firqə komandirinin tabeliyinə qaytarıldı. Sentyabrın 15-də fırqənin hissə və bölmələri hücumu uğurla davam etdirərək, Bakının Qara şəhər rayonuna qədər irəlilədilər. Tümənin əsgər və zabitləri Bakının düşməndən azad olunmasında böyük şücaət və qəhrəmanlıqlar göstərdilər. Bakı əməliyyatı başa çatdırıldıqdan sonra 107-ci piyada alayı firqənin tabeliyindən çıxarıldı və əvəzində 56-cı alay ona qaytarıldı. 1918-ci il sentyabrın 22-də firqə bu tərkibdə Dağıstana doğru hərəkətə başladı. Orada uğurlu döyüşlər keçirən firqə Dağıstanda milli qüvvələrin hakimiyyətinin yaranmasına yardımçı oldu.
Geri çəkilməsi
Mudros barışığının (1918) şərtlərinə əsasən, on beşinci firqə də Beşinci Qafqaz Firqəsi ilə birgə 1918-ci il noyabrın 2-ci yarısından etibarən Türkiyəyə geri çəkilməyə başladı.
Mənbə
- Yüceer N., Birinci Dünya savaşında Osmanlı ordusunun Azerbaycan ve Dağıstan harekatı, Ankara, 1996;
- Süleymanov M., Qafqaz İslam ordusu və Azərbaycanın, B., 1999.
İstinadlar
- Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. II cild. Bakı: "Lider". 2005. səh. 276-277. ISBN .
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
On besinci firqe Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti ve Turkiye dovletleri arasindaki qarsiliqli razilasmaya esasen 1918 ci il sentyabrin evvelinde herbi yardim meqsedile Azerbaycana gelmis ve Bakinin azad olunmasinda feal istirak etmis turk piyada diviziyasi On besinci firqenin turk esgeri TarixiDiviziya Osmanli dovletinin herbi naziri Enver pasanin emrine esasen komandanliq etdiyi serq ordular qrupunun terkibinde olan 9 cu ordunun tabeliyinden alinaraq Qafqaz Islam Ordusuna verildi Azerbaycana yetisdikden sonra onun terkibinde 38 ci 56 ci ve 106 ci piyada alaylari habele bir sira topcu ve diger yardimci bolmeler cemi 157 zabit ve 7636 esger olmali idi Azerbaycana daha evvel gonderilmis 38 ci piyada alayi olke erazisine 1918 ci il iyulun 14 de daxil olmusdu On besinci firqenin Azerbaycana dogru herekete baslamasina 1918 ci il avqustun 23 de emr verildi Firqe Qarakilse Sisyan Qazax yolu ile Azerbaycana catmali ve sonra da qatarlar vasitesile Bakiya yetismeli idi Firqenin qerargahi 1918 ci il sentyabnn 6 da Agstafaya 9 da ise Baki etrafina catdi Firqeye yarbay Suleyman Izzet bey komandirlik edirdi Bu birlesme Bakinin simalinda yerlesdirildi Baki emeliyyati baslamazdan evvel Qafqaz Islam Ordusu komandaninin emrile onun terkibinde mueyyen deyisiklikler edildi 56 ci piyada alayi Besinci Qafqaz Firqesi diviziya komandirinin emeliyyat tabeliyine verilerek Qurd qapisi istiqametinde yerlesdirildi 106 ci piyada alayi ise Qafqaz Islam Ordusu komandaninin ehtiyatmi teskil etdi Bu hisselerin evezinde ise 107 ci piyada turk alayi 2 ci suvari turk alayi Azerbaycan suvari alaylari Azerbaycan piyada bolmeleri ve konullu taborlari on besinci firqeye verildi Ona Bileceri menteqesinin serq terefinden Bakiya dogru hucuma kecmek tapsirilmisdi Hucum erefesinde 107 ci piyada alayi da firqe komandirinin tabeliyinden alinaraq ordu komandaninin ehtiyatina verildi Ancaq sentyabrin 14 de doyuslerin gedisinde 15 ci firqe cebhesinde yaranan agir veziyyeti aradan qaldirmaq ucun 107 ci alay ordu komandaninin ehtiyatindan alinib firqe komandirinin tabeliyine qaytarildi Sentyabrin 15 de firqenin hisse ve bolmeleri hucumu ugurla davam etdirerek Bakinin Qara seher rayonuna qeder irelilediler Tumenin esger ve zabitleri Bakinin dusmenden azad olunmasinda boyuk sucaet ve qehremanliqlar gosterdiler Baki emeliyyati basa catdirildiqdan sonra 107 ci piyada alayi firqenin tabeliyinden cixarildi ve evezinde 56 ci alay ona qaytarildi 1918 ci il sentyabrin 22 de firqe bu terkibde Dagistana dogru herekete basladi Orada ugurlu doyusler keciren firqe Dagistanda milli quvvelerin hakimiyyetinin yaranmasina yardimci oldu Geri cekilmesiMudros barisiginin 1918 sertlerine esasen on besinci firqe de Besinci Qafqaz Firqesi ile birge 1918 ci il noyabrin 2 ci yarisindan etibaren Turkiyeye geri cekilmeye basladi MenbeYuceer N Birinci Dunya savasinda Osmanli ordusunun Azerbaycan ve Dagistan harekati Ankara 1996 Suleymanov M Qafqaz Islam ordusu ve Azerbaycanin B 1999 Istinadlar Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi II cild Baki Lider 2005 seh 276 277 ISBN 9952 417 44 4 Hemcinin baxAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Qafqaz Islam Ordusu Enver pasa