Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləyə hansısa kateqoriya əlavə edilməmişdir. Məqaləyə əlavə edərək töhfə verə bilərsiz. |
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
On üç il müharibəsi 1722-1735-illərdə Səfəvilər ilə Hotaki, Rusiya, Osmanlı arasında baş verən müharibədir. Səfəvilər ilə Hotakilər arasındakı müharibə nəticəsində Səfəvilər Qəndəhar, Xorasan əyalətləri itirdi. 1722-ci ildə Hotakilər Gülnabad döyüşündə Səfəviləri məğlub etdikdən sonra paytaxt İsfahanı da ələ keçirdi. Bu vaxt Rusiya və Osmanlı Səfəvilərin kifayət qədər zəiflədiyini görürdü. Nəhayət 1722-ci ildə Rusiya, 1723-cü ildə Osmanlı Səfəvilərə qarşı müharibəyə başladı. Bununla da yüz minlələ insanın ölümünə səbəb olan On üç il müharibəsi başladı. Rusiya 1722-1723-cü illərdə apardığı hərbi əməliyyatlar nəticəsində Dərbənd, Bakı, Lənkəran, Rəşt əsasən Xəzər dənizinin Səfəvilərin nəzarətində olan sahillər ələ keçirildi. 1723-1726-cı illərdə Osmanlıların apardığı hərbi əməliyyatlar nəticəsində Çuxursəəd, Qarabağ, Təbriz, Həmədan bəylərbəylikləri ələ keçirdi. Səfəvilərin nəzarətində yalnız Mazandaranın bir qismi qalmışdı. Artıq Səfəvilərin tam çökdüyünü zənn edən həmin dövlətlər Səfəvilər dövlətinin ərazisini öz aralarında bölüşdürdülər. 1724-cü ildə Osmanlı ilə Rusiya arasında bağlanmış İstanbul müqaviləsi, 1727-ci ildə Osmanlı ilə Hotakilər arasında imzalanmış Həmədan sülhü Səfəvilər imperiyasının bölüşdürülməsini rəsmiləşdirdi.
Bu hadisələr baş verən zaman Səfəvilərdə şah II Təhmasib hakimyyətdə idi. O bu vəziyyətdən çıxmaq üçün Fətəli xan Qacarı qorçubaşı təyin etdi. Fətəli xan Qacarın rəhbərliyi ilə keçirilən hərbi əməliyyatlar nəticəsində müəyyən ərazilər geri alındı. 1726-cı ildə digər qızılbaş sərkərdəsi Nadir xan Əfşar ordunun komandanlarından biri oldu. Onlar birgə çox uğurlu əməliyyatlar keçirdilər. Amma 1726-ci ildə Fətəli xan Qacar ilə Nadr xan Əfşar arasında yaranan ixtilaf nəticəsində Fətəli xan Qacar öldürüldü. Həmin il Nadir xan şah II Təhmasib tərəfindən qorçubaşı təyin edildi.
1728-1729-cu illərdə Nadir xan Hotakiləri məğlub edərək İsfahanı, Kirmanı, Xorasanı geri aldı. 1729-cu ildə Damğan döyüşündə Hotakiləri məğlub etdikdən sonra bütün Xorasanı azad elədi. Hotaki dövlətini məğlub etdikdən sonra Nadir xan 1730-cu ildə Osmanlılara qarşı hərbi əməliyyatlara başladı. Həmin il Həmədan, Marağa, Təbriz və digər ərazilər geri alındı. Amma Hotaki dövlətinin Herata hücum etdiyini eşidən Nadir xan Osmanlılara qarşı apardığı əməliyyatları təxirə salıb, Hotakilərə qarşı yürüş etdi. Öz nüfuzunu qaldırmaq istəyən şah II Təhmasib Nadir xanı gözləmədən Osmanlılara qarşı əməliyyata başladı. Amma məğlub edildi və geri alınmş əraziləri itirdi. 1732-ci ildə şah Osmanlı ilə Kirmanşah sülhünü bağladı. Nadir xan Hotakilərə qarşı yürüşdən qayıdandan sonra şah II Təhmasibi hakimyyətdən saldı və Kirmanşah sülhünü tanımadı. Səfəvilərin əvvəliki qüdrətini bərpa etdiyini görən Rusiya 1732-ci ildə Rəşt sülhü ilə Kür çayından cənubda olan əraziləri Səfəvilərə geri qaytardı. Nadir xanın 1733-1735-ci illərdə apardığı əməliyyatlar nəticəsində Bağdad, Üçmüədzin döyüşlərində Osmanlı məğlub edildi və 1723-cü ildən Osmanlı tərəfindən işğal edilmiş ərazilər geri alındı. Nəhayət 1735-ci ildə Gəncə sülhü Rusiya tərəfindən, Osmanlı ilədə sülh nəticəsində 1722-ci ildən işğal edilmiş bütün torpaqlar Səfəvilərə geri qaytarıldı.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleye hansisa kateqoriya elave edilmemisdir Meqaleye kateqoriyalar elave ederek tohfe vere bilersiz Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin On uc il muharibesi 1722 1735 illerde Sefeviler ile Hotaki Rusiya Osmanli arasinda bas veren muharibedir Sefeviler ile Hotakiler arasindaki muharibe neticesinde Sefeviler Qendehar Xorasan eyaletleri itirdi 1722 ci ilde Hotakiler Gulnabad doyusunde Sefevileri meglub etdikden sonra paytaxt Isfahani da ele kecirdi Bu vaxt Rusiya ve Osmanli Sefevilerin kifayet qeder zeiflediyini gorurdu Nehayet 1722 ci ilde Rusiya 1723 cu ilde Osmanli Sefevilere qarsi muharibeye basladi Bununla da yuz minlele insanin olumune sebeb olan On uc il muharibesi basladi Rusiya 1722 1723 cu illerde apardigi herbi emeliyyatlar neticesinde Derbend Baki Lenkeran Rest esasen Xezer denizinin Sefevilerin nezaretinde olan sahiller ele kecirildi 1723 1726 ci illerde Osmanlilarin apardigi herbi emeliyyatlar neticesinde Cuxurseed Qarabag Tebriz Hemedan beylerbeylikleri ele kecirdi Sefevilerin nezaretinde yalniz Mazandaranin bir qismi qalmisdi Artiq Sefevilerin tam cokduyunu zenn eden hemin dovletler Sefeviler dovletinin erazisini oz aralarinda bolusdurduler 1724 cu ilde Osmanli ile Rusiya arasinda baglanmis Istanbul muqavilesi 1727 ci ilde Osmanli ile Hotakiler arasinda imzalanmis Hemedan sulhu Sefeviler imperiyasinin bolusdurulmesini resmilesdirdi Bu hadiseler bas veren zaman Sefevilerde sah II Tehmasib hakimyyetde idi O bu veziyyetden cixmaq ucun Feteli xan Qacari qorcubasi teyin etdi Feteli xan Qacarin rehberliyi ile kecirilen herbi emeliyyatlar neticesinde mueyyen eraziler geri alindi 1726 ci ilde diger qizilbas serkerdesi Nadir xan Efsar ordunun komandanlarindan biri oldu Onlar birge cox ugurlu emeliyyatlar kecirdiler Amma 1726 ci ilde Feteli xan Qacar ile Nadr xan Efsar arasinda yaranan ixtilaf neticesinde Feteli xan Qacar olduruldu Hemin il Nadir xan sah II Tehmasib terefinden qorcubasi teyin edildi 1728 1729 cu illerde Nadir xan Hotakileri meglub ederek Isfahani Kirmani Xorasani geri aldi 1729 cu ilde Damgan doyusunde Hotakileri meglub etdikden sonra butun Xorasani azad eledi Hotaki dovletini meglub etdikden sonra Nadir xan 1730 cu ilde Osmanlilara qarsi herbi emeliyyatlara basladi Hemin il Hemedan Maraga Tebriz ve diger eraziler geri alindi Amma Hotaki dovletinin Herata hucum etdiyini esiden Nadir xan Osmanlilara qarsi apardigi emeliyyatlari texire salib Hotakilere qarsi yurus etdi Oz nufuzunu qaldirmaq isteyen sah II Tehmasib Nadir xani gozlemeden Osmanlilara qarsi emeliyyata basladi Amma meglub edildi ve geri alinms erazileri itirdi 1732 ci ilde sah Osmanli ile Kirmansah sulhunu bagladi Nadir xan Hotakilere qarsi yurusden qayidandan sonra sah II Tehmasibi hakimyyetden saldi ve Kirmansah sulhunu tanimadi Sefevilerin evveliki qudretini berpa etdiyini goren Rusiya 1732 ci ilde Rest sulhu ile Kur cayindan cenubda olan erazileri Sefevilere geri qaytardi Nadir xanin 1733 1735 ci illerde apardigi emeliyyatlar neticesinde Bagdad Ucmuedzin doyuslerinde Osmanli meglub edildi ve 1723 cu ilden Osmanli terefinden isgal edilmis eraziler geri alindi Nehayet 1735 ci ilde Gence sulhu Rusiya terefinden Osmanli ilede sulh neticesinde 1722 ci ilden isgal edilmis butun torpaqlar Sefevilere geri qaytarildi