Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Okean novu (rus. Глубоководный жёлоб, ing. Oceanic trench) — çox uzun, planda qövsvari, bəzən düzxətli ensiz asimmetrik çökək.
Talassokratonların kənarlarında adalar qövsü sistemlərinin bir hissəsini təşkil edən yarıqlar boyu fəal inkişaf edir. Bəzi hallarda dərinsu okean novu adalar qövsünün okeana tərəf deyil, kənar dənizin dərin su çuxuru hüdudlarında yerləşir (Məs., Banda dənizi, Çin dənizində Luson adasından qərbdə və b.). Dərinsu okean novu dərinliyi 5-11 km arasında dəyişir. Ən böyük dərinlik (11,022 km) Marian novunda müşahidə edilmişdir. Dərinsu okean novu uzunluğü min km-lərlə (2000-4000 km), eni bir neçə km (6,5km izobatı üzrə) çatır. Bu novların dibində okeana nisbətən daha intensiv çöküntütoplanma müşahidə edilir və bəzən qalınlıq 2-3 km-ə çatır. Lakin Dərinsu okean novu yamaclarında çöküntülərin qalınlığı cüzi olur. Dərinsu okean novu eninə kəsimi V şəkilli olub, yamacları isə dik yarıqlarla kəsildiyi yerdə pilləvari, şaquluya yaxın olur. Dərinsu okean novu ən dərin hissələrində yastı akkumulyasion ensiz (5-20 km) dib zolağı uzanır. Adətən dərinsu okean novu kəskin kompensasiya olunmamış çökəkdir və bəzi tədqiqatçılar tərəfindən müasir geosinklinallara aid edilir. Dərinsu okean novu adalar qövsünə baxan yamacı güclü seysmik fəallıqla səciyyələnir. Bu halda səthə yaxın yerləşən zəlzələ ocaqları vertikal səmtlənmiş zonada qruplaşırlar. Ehtiml edirlər ki, Beniof və Vadati zəlzələ ocaqları maili müstəvi üzrə adalar qövsü altına gömülür və çox böyük dərinliyə sirayət edir və ona seysmofokal zona kimi baxılır. Dərinsu okean novu aparılan draqalama və quyu məlumatlarına əsasən müəyyən edilmişdir ki, bu zona boyu okean tipli Yer qabığı plitəsi qitənin altına gömülür və seysmofokal zona üzərində vulkanik silsilə - adalar qövsü yaradır. Anomal qravitasion sahələrin ekstremumları (maksimum və minimumlar) dərinsu okean novu oxuna uyğun gəlir və ya adalar qövsünə tərəf yerini dəyişir. Dərinsu okean novu altında yer qabığının quruluşu mürəkkəbdir. Kuril-Kamçatka və digər dərinsu okean novu tədqiqi göstərir ki, onların altında adalar qövsü tərəfdən subkontinental, okean tərəfdən isə okean tipli qitə qabığı yatır. Dərinsu okean novu bu iki müxtəlif tipli qabıqlar arasında tikiş zonası rolunu oynayır. Dərinsu okean novu altında bazalt qatının qalınlığı 10 km-ə yaxın olması güman edilir.
İstinadlar
Mənbə
- Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: Nafta-Press, 2006.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Okean novu rus Glubokovodnyj zhyolob ing Oceanic trench cox uzun planda qovsvari bezen duzxetli ensiz asimmetrik cokek Talassokratonlarin kenarlarinda adalar qovsu sistemlerinin bir hissesini teskil eden yariqlar boyu feal inkisaf edir Bezi hallarda derinsu okean novu adalar qovsunun okeana teref deyil kenar denizin derin su cuxuru hududlarinda yerlesir Mes Banda denizi Cin denizinde Luson adasindan qerbde ve b Derinsu okean novu derinliyi 5 11 km arasinda deyisir En boyuk derinlik 11 022 km Marian novunda musahide edilmisdir Derinsu okean novu uzunlugu min km lerle 2000 4000 km eni bir nece km 6 5km izobati uzre catir Bu novlarin dibinde okeana nisbeten daha intensiv cokuntutop lanma musahide edilir ve bezen qalinliq 2 3 km e catir Lakin Derinsu okean novu yamaclarinda cokuntulerin qalinligi cuzi olur Derinsu okean novu enine kesimi V sekilli olub yamaclari ise dik yariqlarla kesildiyi yerde pillevari saquluya yaxin olur Derinsu okean novu en derin hisselerinde yasti akkumulyasion ensiz 5 20 km dib zolagi uzanir Adeten derinsu okean novu keskin kompensasiya olunmamis cokekdir ve bezi tedqiqatcilar terefinden muasir geosinklinallara aid edilir Derinsu okean novu adalar qovsune baxan yamaci guclu seysmik fealliqla seciyyelenir Bu halda sethe yaxin yerlesen zelzele ocaqlari vertikal semtlenmis zonada qruplasirlar Ehtiml edirler ki Beniof ve Vadati zelzele ocaqlari maili mustevi uzre adalar qovsu altina gomulur ve cox boyuk derinliye sirayet edir ve ona seysmofokal zona kimi baxilir Derinsu okean novu aparilan draqalama ve quyu melumatlarina esasen muey yen edilmisdir ki bu zona boyu okean tipli Yer qabigi plitesi qitenin altina gomulur ve seysmofokal zona uzerinde vulkanik silsile adalar qovsu yaradir Anomal qravitasion sahelerin ekstremumlari maksimum ve minimumlar derinsu okean novu oxuna uygun gelir ve ya adalar qovsune teref yerini deyisir Derinsu okean novu altinda yer qabiginin qurulusu murekkebdir Kuril Kamcatka ve diger derinsu okean novu tedqiqi gosterir ki onlarin altinda adalar qovsu terefden subkontinental okean terefden ise okean tipli qite qabigi yatir Derinsu okean novu bu iki muxtelif tipli qabiqlar arasinda tikis zonasi rolunu oynayir Derinsu okean novu altinda bazalt qatinin qalinligi 10 km e yaxin olmasi guman edilir IstinadlarredakteMenberedakteGeologiya terminlerinin izahli lugeti Baki Nafta Press 2006 Menbe https az wikipedia org w index php title Okean novu amp oldid 7999768