Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Odiseas Elitis (yun. Οδυσσέας Ελύτης; 2 noyabr 1911[…], İraklion – 18 mart 1996[…], Afina) — yunan şair, Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı (1979).
| Odiseas Elitis | |
|---|---|
| yun. Οδυσσέας Ελύτης | |
 | |
| Doğum adı | Οδυσσέας Αλεπουδέλης |
| Təxəllüsü | Οδυσσέας Ελύτης |
| Doğum tarixi | 2 noyabr 1911[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 18 mart 1996[…](84 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Vəfat səbəbi | ürək tutması |
| Dəfn yeri | |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | tərcüməçi, şair, incəsənət tənqidçisi[d], yazıçı |
| Əsərlərinin dili | yunan dili |
| Mükafatları | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Yunanıstanın ədəbiyyat sahəsində ikinci Nobel laureatı Odiseas Alepudelis əsərlərini Odiseas Elitis təxəllüsü ilə çap etdirmişdi. Elitis təxəllüsünü bir neçə səbəbdən seçmişdi. Əvvəla, bu təxəllüsdə şairin vətəninin — Elladanın adı vardı. Digər tərəfdən, yunanca "ümid" mənasını verən "elpida", "azadlıq" anlamında işlədilən "elefteriya" və nəhayət, gözəllik mücəssəməsi Elena — Yelena da eyni kökdən idi.
Odiseas Elitis Krit adasında doğulmuşdu. Əslən Egey dənizindəki əfsanəvi Lesbos adasından olan atası bacarığı və təşəbbüskarlığı sayəsində Kritin zəngin iş adamlarından birinə çevrilmişdi. Oğluna yaxşı təhsil vermək məqsədi ilə Odiseasın altı yaşı tamam olanda o, paytaxt Afinaya qayıtmışdı. Gələcək şair Afina universitetində hüquqşünaslıq öyrənsə də diplom ala bilməmişdi.
Onun poeziyaya, xüsusən də fransız sürrealizminə marağı universitet illərindən başlanmışdı. Sürrealist yunan şairi Andreas Embirikosla tanışlıq bu marağın yaradıcılıq məcrasına yönəlməsinə mühüm təsir göstərmişdi. Embrikos gənc dostunun "Yeni ədəbi icmal" adlı jurnal və onun ətrafında birləşən yaradıcı qüvvələrlə əlaqə qurmasına yardımçı olmuşdu. Yunanıstanın ilk Nobel laureatı Seferisin də daxil olduğu həmin qrup klassik yunan şeri ənənələrinə əsaslanaraq canlı danışıq dili — demotik əsasında yeni ədəbiyyat yaradılmasının tərəfdarı idilər.
Elitisin ilk şeirləri "Yeni ədəbi icmal"ın 1935-ci il saylarında çıxmışdı. Jurnalın bəzi müəlliflərinin yaradıcılığı yunan ədəbi mühitində müəyyən istehza ilə qarşılansa da, Elitis ilk gündən oxucuların rəğbətini qazana bilmişdi. Çünki sürrealizm onun nəzərində hər şeydən öncə novator poetika məktəbi idi. Müəllif heç vaxt arxasında yunan ədəbiyyatının iyirmi beş əsrlik tarixi təcrübəsinin dayandığını unutmurdu. İdeal dünya təsvir etməyi əsas vəzifə sayan antik poeziyanın təsiri ilə Elitis əsərlərində daha çox nikbin notlara üstünlük verirdi. Onun "Səmtlər" (1939) və "Hökmdar-günəş" (1943) kitablarındakı şeirlər həyatın təsdiqinə və tərənnümünə yönəlmiş işıqlı hiss və duyğular üzərində qurulmuşdu.
Hitlerin müttəfiqi, italyan diktatoru Mussolini 1941-ci ildə Yunanıstana soxulanda Odiseas Elitis tərəddüd etmədən vətənin müdafiəçiləri sırasında yer almışdı. O, kiçik leytenant rütbəsində yunan ordusu tərkibində düşmənlə savaşda iştirak etmişdi. Müharibə şairin yaradıcılığı üçün təkcə yeni mövzu verməmiş, həm də milli ruhun dirçəldilməsinə xidmət edən həqiqi vətənpərvərlik məktəbi olmuşdu.
Yunanıstanın işğaldan azad edildiyi 1945-ci ildə Elitis milli radio verilişləri institutunda çalışır, eyni zamanda mətbuata ədəbi icmallar yazırdı. 1948-1952-ci illərdə şair Parisdə yaşamış, Sorbonnada fransız ədəbiyyatını öyrənmişdi. Parisdə keçirdiyi illər həm də onun incəsənətlə daha sıx təmas dövrü idi.
50-60-cı illərdə çağdaş yunan ədəbiyyatının aparıcı simalarından sayılan Elitis ABŞ və keçmiş SSRİ-də də uzunmüddətli səfərlərdə olmuşdu. Bu səfərlərə çıxmaqda əsas məqsəd yunan ədəbiyyatı və mədəniyyətinin təbliği idi.
"Qara polkovniklər" çevriliş yolu ilə Yunanıstanda hakimiyyətə gələndə Elitis hərbi xuntaya etiraz əlaməti olaraq vətənini tərk etmiş və bir neçə il Parisdə mühacir həyatı yaşamışdı. Mühacirət dövründə o, yaradıcılığının yekunu saydığı "Mariya Nefeli" poeması üzərində işini davam etdirmişdi. Dəfələrlə yeni redaksiyaları üzə çıxan poema, nəhayət, 1978-ci ildə çap olunmuşdu. Şairin sürrealist istiqamətli şeirlərindən sonra "Mariya Nefteli" real həyati təcrübəyə əsaslanması və təbiiliyi ilə Elevits yaradıcılığında yeni hadisə kimi qarşılanmışdı.
1979-cu ildə Odiseas Elitis "yunan ədəbiyyatının ənənələri məcrasında müasir insanın azadlıq və müstəqillik uğrunda mübarizəsini güclü hissiyyat və intellektual dərinliklə əks etdirən poetik yaradıcılığına görə" Nobel laureatı olmuşdu. Şair İsveç Akademiyasının qərarını yalnız özü üçün deyil, həm də Avropada ən qədim ənənələrə malik yunan mədəniyyəti üçün böyük şərəf saydığını bildirmişdi. Elitis eyni zamanda, ədəbiyyat sahəsində milli mükafatın ilk laureatı (1960) kimi Yunanıstanın mədəniyyət tarixinə daxil olmuşdu.
Ömrünün sonuna qədər tənha və subay həyat yaşayan Odiseas Elitis özündən sonra kitabları ilə bir sırada, mütəxəssislərin fikrincə, həm də istedaddan məhrum olmayan çoxsaylı rəssamlıq əsərləri qoyub getmişdi.
Əsərləri
Poemalar
- Orientations (Προσανατολισμοί, 1940)
- Sun The First (Ηλιος ο πρώτος, παραλλαγές πάνω σε μιαν αχτίδα, 1943)
- An Heroic And Funeral Chant For The Lieutenant Lost In Albania (Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας, 1946)
- To Axion Esti — It Is Worthy (Το Άξιον Εστί, 1959)
- Six Plus One Remorses For The Sky (Έξη και μια τύψεις για τον ουρανό, 1960)
- The Light Tree And The Fourteenth Beauty (Το φωτόδεντρο και η δέκατη τέταρτη ομορφιά, 1972)
- The Sovereign Sun (Ο ήλιος ο ηλιάτορας, 1971)
- The Trills Of Love (Τα Ρω του Έρωτα, 1973)
- The Monogram (Το Μονόγραμμα, 1972)
- Step-Poems (Τα Ετεροθαλή, 1974)
- Signalbook (Σηματολόγιον, 1977)
- Maria Nefeli (Μαρία Νεφέλη, 1978)
- Three Poems under a Flag of Convenience (Τρία ποιήματα με σημαία ευκαιρίας 1982)
- Diary of an Invisible April (Ημερολόγιο ενός αθέατου Απριλίου, 1984)
- Krinagoras (Κριναγόρας, 1987)
- The Little Mariner (Ο Μικρός Ναυτίλος, 1988)
- The Elegies of Oxopetras (Τα Ελεγεία της Οξώπετρας, 1991)
- West of Sadness (Δυτικά της λύπης, 1995)
Nəsri
- The True Face and Lyrical Bravery of Andreas Kalvos (Η Αληθινή φυσιογνωμία και η λυρική τόλμη του Ανδρέα Κάλβου, 1942)
- 2x7 e (collection of small essays) (2χ7 ε (συλλογή μικρών δοκιμίων))
- (Offering) My Cards To Sight (Ανοιχτά χαρτιά (συλλογή κειμένων), 1973)
- The Painter Theophilos (Ο ζωγράφος Θεόφιλος, 1973)
- The Magic Of Papadiamantis (Η μαγεία του Παπαδιαμάντη, 1975)
- Reference to Andreas Empeirikos (Αναφορά στον Ανδρέα Εμπειρίκο, 1977)
- The Public ones and the Private ones (Τα Δημόσια και τα Ιδιωτικά, 1990)
- Private Way (Ιδιωτική Οδός, 1990)
- «Εν λευκώ» (συλλογή κειμένων), (1992)
- The Garden with the Illusions (Ο κήπος με τις αυταπάτες, 1995)
Tərcümələri
- Second Writing (Δεύτερη γραφή, 1976)
- Sapho (Σαπφώ)
- The Apocalypse (by John) (Η αποκάλυψη, 1985)
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Odysseus Elytis // Encyclopædia Britannica (ing.).
- https://www.nobelprize.org/prizes/facts/facts-on-the-nobel-prize-in-literature/.
Mənbə
- Vilayət Quliyev. Ədəbiyyat sahəsində Nobel mükafatı laureatları. Bakı: "Kitab aləmi" Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2009, səh.
Xarici keçidlər
- ЭЛИТИС (Elytis), Одисеас
- Стихотворения (rus.)
- Биография Элитиса, переводы песен, положенных на его стихи
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Odiseas Elitis yun Odysseas Elyths 2 noyabr 1911 Iraklion 18 mart 1996 Afina yunan sair Edebiyyat uzre Nobel mukafati laureati 1979 Odiseas Elitisyun Odysseas ElythsDogum adi Odysseas AlepoydelhsTexellusu Odysseas ElythsDogum tarixi 2 noyabr 1911 1911 11 02 Dogum yeri IraklionVefat tarixi 18 mart 1996 1996 03 18 84 yasinda Vefat yeri Afina Afina belediyyesi d Merkezi Afina d Attika YunanistanVefat sebebi urek tutmasiDefn yeri Birinci Afina qebiristanligiTehsili Afina UniversitetiFealiyyeti tercumeci sair incesenet tenqidcisi d yaziciEserlerinin dili yunan diliMukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiYunanistanin edebiyyat sahesinde ikinci Nobel laureati Odiseas Alepudelis eserlerini Odiseas Elitis texellusu ile cap etdirmisdi Elitis texellusunu bir nece sebebden secmisdi Evvela bu texellusde sairin veteninin Elladanin adi vardi Diger terefden yunanca umid menasini veren elpida azadliq anlaminda isledilen elefteriya ve nehayet gozellik mucessemesi Elena Yelena da eyni kokden idi Odiseas Elitis Krit adasinda dogulmusdu Eslen Egey denizindeki efsanevi Lesbos adasindan olan atasi bacarigi ve tesebbuskarligi sayesinde Kritin zengin is adamlarindan birine cevrilmisdi Ogluna yaxsi tehsil vermek meqsedi ile Odiseasin alti yasi tamam olanda o paytaxt Afinaya qayitmisdi Gelecek sair Afina universitetinde huquqsunasliq oyrense de diplom ala bilmemisdi Onun poeziyaya xususen de fransiz surrealizmine maragi universitet illerinden baslanmisdi Surrealist yunan sairi Andreas Embirikosla tanisliq bu maragin yaradiciliq mecrasina yonelmesine muhum tesir gostermisdi Embrikos genc dostunun Yeni edebi icmal adli jurnal ve onun etrafinda birlesen yaradici quvvelerle elaqe qurmasina yardimci olmusdu Yunanistanin ilk Nobel laureati Seferisin de daxil oldugu hemin qrup klassik yunan seri enenelerine esaslanaraq canli danisiq dili demotik esasinda yeni edebiyyat yaradilmasinin terefdari idiler Elitisin ilk seirleri Yeni edebi icmal in 1935 ci il saylarinda cixmisdi Jurnalin bezi muelliflerinin yaradiciligi yunan edebi muhitinde mueyyen istehza ile qarsilansa da Elitis ilk gunden oxucularin regbetini qazana bilmisdi Cunki surrealizm onun nezerinde her seyden once novator poetika mektebi idi Muellif hec vaxt arxasinda yunan edebiyyatinin iyirmi bes esrlik tarixi tecrubesinin dayandigini unutmurdu Ideal dunya tesvir etmeyi esas vezife sayan antik poeziyanin tesiri ile Elitis eserlerinde daha cox nikbin notlara ustunluk verirdi Onun Semtler 1939 ve Hokmdar gunes 1943 kitablarindaki seirler heyatin tesdiqine ve terennumune yonelmis isiqli hiss ve duygular uzerinde qurulmusdu Hitlerin muttefiqi italyan diktatoru Mussolini 1941 ci ilde Yunanistana soxulanda Odiseas Elitis tereddud etmeden vetenin mudafiecileri sirasinda yer almisdi O kicik leytenant rutbesinde yunan ordusu terkibinde dusmenle savasda istirak etmisdi Muharibe sairin yaradiciligi ucun tekce yeni movzu vermemis hem de milli ruhun dirceldilmesine xidmet eden heqiqi vetenperverlik mektebi olmusdu Yunanistanin isgaldan azad edildiyi 1945 ci ilde Elitis milli radio verilisleri institutunda calisir eyni zamanda metbuata edebi icmallar yazirdi 1948 1952 ci illerde sair Parisde yasamis Sorbonnada fransiz edebiyyatini oyrenmisdi Parisde kecirdiyi iller hem de onun incesenetle daha six temas dovru idi 50 60 ci illerde cagdas yunan edebiyyatinin aparici simalarindan sayilan Elitis ABS ve kecmis SSRI de de uzunmuddetli seferlerde olmusdu Bu seferlere cixmaqda esas meqsed yunan edebiyyati ve medeniyyetinin tebligi idi Qara polkovnikler cevrilis yolu ile Yunanistanda hakimiyyete gelende Elitis herbi xuntaya etiraz elameti olaraq vetenini terk etmis ve bir nece il Parisde muhacir heyati yasamisdi Muhaciret dovrunde o yaradiciliginin yekunu saydigi Mariya Nefeli poemasi uzerinde isini davam etdirmisdi Defelerle yeni redaksiyalari uze cixan poema nehayet 1978 ci ilde cap olunmusdu Sairin surrealist istiqametli seirlerinden sonra Mariya Nefteli real heyati tecrubeye esaslanmasi ve tebiiliyi ile Elevits yaradiciliginda yeni hadise kimi qarsilanmisdi 1979 cu ilde Odiseas Elitis yunan edebiyyatinin eneneleri mecrasinda muasir insanin azadliq ve musteqillik ugrunda mubarizesini guclu hissiyyat ve intellektual derinlikle eks etdiren poetik yaradiciligina gore Nobel laureati olmusdu Sair Isvec Akademiyasinin qerarini yalniz ozu ucun deyil hem de Avropada en qedim enenelere malik yunan medeniyyeti ucun boyuk seref saydigini bildirmisdi Elitis eyni zamanda edebiyyat sahesinde milli mukafatin ilk laureati 1960 kimi Yunanistanin medeniyyet tarixine daxil olmusdu Omrunun sonuna qeder tenha ve subay heyat yasayan Odiseas Elitis ozunden sonra kitablari ile bir sirada mutexessislerin fikrince hem de istedaddan mehrum olmayan coxsayli ressamliq eserleri qoyub getmisdi EserleriPoemalar Orientations Prosanatolismoi 1940 Sun The First Hlios o prwtos parallages panw se mian axtida 1943 An Heroic And Funeral Chant For The Lieutenant Lost In Albania Asma hrwiko kai pen8imo gia ton xameno an8ypoloxago ths Albanias 1946 To Axion Esti It Is Worthy To A3ion Esti 1959 Six Plus One Remorses For The Sky E3h kai mia typseis gia ton oyrano 1960 The Light Tree And The Fourteenth Beauty To fwtodentro kai h dekath tetarth omorfia 1972 The Sovereign Sun O hlios o hliatoras 1971 The Trills Of Love Ta Rw toy Erwta 1973 The Monogram To Monogramma 1972 Step Poems Ta Etero8alh 1974 Signalbook Shmatologion 1977 Maria Nefeli Maria Nefelh 1978 Three Poems under a Flag of Convenience Tria poihmata me shmaia eykairias 1982 Diary of an Invisible April Hmerologio enos a8eatoy Aprilioy 1984 Krinagoras Krinagoras 1987 The Little Mariner O Mikros Naytilos 1988 The Elegies of Oxopetras Ta Elegeia ths O3wpetras 1991 West of Sadness Dytika ths lyphs 1995 Nesri The True Face and Lyrical Bravery of Andreas Kalvos H Alh8inh fysiognwmia kai h lyrikh tolmh toy Andrea Kalboy 1942 2x7 e collection of small essays 2x7 e syllogh mikrwn dokimiwn Offering My Cards To Sight Anoixta xartia syllogh keimenwn 1973 The Painter Theophilos O zwgrafos 8eofilos 1973 The Magic Of Papadiamantis H mageia toy Papadiamanth 1975 Reference to Andreas Empeirikos Anafora ston Andrea Empeiriko 1977 The Public ones and the Private ones Ta Dhmosia kai ta Idiwtika 1990 Private Way Idiwtikh Odos 1990 En leykw syllogh keimenwn 1992 The Garden with the Illusions O khpos me tis aytapates 1995 Tercumeleri Second Writing Deyterh grafh 1976 Sapho Sapfw The Apocalypse by John H apokalypsh 1985 IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Odysseus Elytis Encyclopaedia Britannica ing https www nobelprize org prizes facts facts on the nobel prize in literature MenbeVilayet Quliyev Edebiyyat sahesinde Nobel mukafati laureatlari Baki Kitab alemi Nesriyyat Poliqrafiya Merkezi 2009 seh Xarici kecidlerELITIS Elytis Odiseas Stihotvoreniya rus Biografiya Elitisa perevody pesen polozhennyh na ego stihiHemcinin bax