Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nippon dioskoreyası (lat. Dioscorea nipponica) — bitkilər aləminin dioskoreyaçiçəklilər dəstəsinin dioskoreyakimilər fəsiləsinin dioskoreya cinsinə aid bitki növü.
| Nippon dioskoreyası | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Cins: Növ: Nippon dioskoreyası | ||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
| ||||||||
Botaniki xarakteristikası
Çoxillik ikievli ot bitkisi — lian olub, gövdəsinin uzunluğu 4 m-ə qədər, kökümsovları isə üfüqi, 2-3 sm diametrlidir. Çiçəkləri qəhvəyi-qonur olmaqla, kökləri sərtdir. Yarpaqlarının uzunluğu 6-12 sm, növbəli, saplağı geniş yumurtaşəkilli, ürəkvari əsasa malik olmaqla, 3-7 pərlidir. Yarpaqları dəricikli və qövsşəkilli damarlanmaya malikdir. Çiçəkləri bircinsli, ikievli, kiçik, tutqun-yaşıl rənglidir. 3-7 yarımçətir və qoltuq tumurcuqları olan çiçəkləri, dişicikli çiçəklərinin sadəcə fırçaları toplanılır. Meyvələri 3 yuvalı qutucuqda yerləşir. İyul-avqust aylarında çiçəkləyir və avqust-oktyabr aylarında isə toxumları yetişir.
Kökümsovların uzunluğu 30 sm, diametri isə 2 sm, silindrik, azacıq bükük və ya həddindən artıq burulmuş, budaqlanmayan, zəif uzununa-qırışıq olub, xarici qatı nazik mantar qatından ibarətdir. Yuxarı tərəfdəki kökümsovları liflərdən təşkil olunmuşdur. Kökümsovları bir neçə saylı elastiki nazik olmaqla, uzunluğu 40 sm, əlavə köklərin diametri isə 1 mm-ə bərabərdir. Kökümsovları düz, bərabər, ağ və ya abı rəngində olur. Yuxarı kökümsovları açıq-qəhvəyi və ya sarımtıldır. Zəif iyli, spesifik acı dadlı olub, azacıq yandırıcıdır. Enliyarpaqlı meşələrdə, xüsusən yanğın olmuş meşələrdə, daha tez inkişaf edir.
Keyfiyyətli xammal kimi kökümsov və kökləri toplanılır. Primorye vilatətində yay-payız aylarında yetişmiş toxumları toplanılır. Pöhrələri və bütünlüklə yeraltı orqanları qiymlətli xammal hesab olunur. Xammalın düzgün tədarükündən 20 il sonra ekosistem bərpa oluna bilir. Bütün vegetativ dövrlərdə (aprelin sonundan payızın sonuna qədər) çoxillik yabanı və mədəni bitki olan nippon dioskoreyanın kökümsovları, kökləri, gövdələri toplanılır, təmizlənir və keyfiyyətli dərman bitkisi xammalı kimi istifadə edilir. Kökümsov və köklərin çardax altında qurudulması keyfiyyətli xammala zəmanət yaradır. Qurudulma açıq havada və yaxşı ventiliyasiyalı yerlərdə aparılmalıdır. Yaxşı olar ki, sünı qurudulma 800C temperatur şəraitində "BO" aparatında nazik qatla (10sm) sərilməklə aparılsın. Optimal temperatur və ya 50°С-də quruducu şkafda qurudulmalıdır. Xammalın keyfiyyəti yaxşı qurudulmasından daha çox asılıdır.
Tərkibi və təsiri
Kökümsov və köklərində 8% steroid saponinlər, başlıca komponent olan diosçin (1,2%) vardır.
Steroid saponinlər ateroskleroz, arterial hipertenziya və qıcolmanın qarşısının alınmasında yaxından iştirak edir.
Kökümsov və köklərindən polisponin preparatı alınır. Bu preparat xolesterinin miqdarını azaldır.
Furostanol qlükozidlər ən azı 3%, rütubət 13%, kül 3,5%, yarpaq və digər hissəcikləri 1%, üzvi maddələri 0,5%, mineral maddələri isə 0,5%-dən çox deyildir.
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Nippon dioskoreyasi lat Dioscorea nipponica bitkiler aleminin dioskoreyacicekliler destesinin dioskoreyakimiler fesilesinin dioskoreya cinsine aid bitki novu Nippon dioskoreyasiElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad BirlepelilerDeste DioskoreyaciceklilerFesile DioskoreyakimilerCins DioskoreyaNov Nippon dioskoreyasiBeynelxalq elmi adiDioscorea nipponicaSekil axtarisiNCBI 64700EOL 1120845Botaniki xarakteristikasiCoxillik ikievli ot bitkisi lian olub govdesinin uzunlugu 4 m e qeder kokumsovlari ise ufuqi 2 3 sm diametrlidir Cicekleri qehveyi qonur olmaqla kokleri sertdir Yarpaqlarinin uzunlugu 6 12 sm novbeli saplagi genis yumurtasekilli urekvari esasa malik olmaqla 3 7 perlidir Yarpaqlari dericikli ve qovssekilli damarlanmaya malikdir Cicekleri bircinsli ikievli kicik tutqun yasil renglidir 3 7 yarimcetir ve qoltuq tumurcuqlari olan cicekleri disicikli ciceklerinin sadece fircalari toplanilir Meyveleri 3 yuvali qutucuqda yerlesir Iyul avqust aylarinda cicekleyir ve avqust oktyabr aylarinda ise toxumlari yetisir Kokumsovlarin uzunlugu 30 sm diametri ise 2 sm silindrik azaciq bukuk ve ya heddinden artiq burulmus budaqlanmayan zeif uzununa qirisiq olub xarici qati nazik mantar qatindan ibaretdir Yuxari terefdeki kokumsovlari liflerden teskil olunmusdur Kokumsovlari bir nece sayli elastiki nazik olmaqla uzunlugu 40 sm elave koklerin diametri ise 1 mm e beraberdir Kokumsovlari duz beraber ag ve ya abi renginde olur Yuxari kokumsovlari aciq qehveyi ve ya sarimtildir Zeif iyli spesifik aci dadli olub azaciq yandiricidir Enliyarpaqli meselerde xususen yangin olmus meselerde daha tez inkisaf edir Keyfiyyetli xammal kimi kokumsov ve kokleri toplanilir Primorye vilatetinde yay payiz aylarinda yetismis toxumlari toplanilir Pohreleri ve butunlukle yeralti orqanlari qiymletli xammal hesab olunur Xammalin duzgun tedarukunden 20 il sonra ekosistem berpa oluna bilir Butun vegetativ dovrlerde aprelin sonundan payizin sonuna qeder coxillik yabani ve medeni bitki olan nippon dioskoreyanin kokumsovlari kokleri govdeleri toplanilir temizlenir ve keyfiyyetli derman bitkisi xammali kimi istifade edilir Kokumsov ve koklerin cardax altinda qurudulmasi keyfiyyetli xammala zemanet yaradir Qurudulma aciq havada ve yaxsi ventiliyasiyali yerlerde aparilmalidir Yaxsi olar ki suni qurudulma 800C temperatur seraitinde BO aparatinda nazik qatla 10sm serilmekle aparilsin Optimal temperatur ve ya 50 S de quruducu skafda qurudulmalidir Xammalin keyfiyyeti yaxsi qurudulmasindan daha cox asilidir Terkibi ve tesiriKokumsov ve koklerinde 8 steroid saponinler baslica komponent olan dioscin 1 2 vardir Steroid saponinler ateroskleroz arterial hipertenziya ve qicolmanin qarsisinin alinmasinda yaxindan istirak edir Kokumsov ve koklerinden polisponin preparati alinir Bu preparat xolesterinin miqdarini azaldir Furostanol qlukozidler en azi 3 rutubet 13 kul 3 5 yarpaq ve diger hissecikleri 1 uzvi maddeleri 0 5 mineral maddeleri ise 0 5 den cox deyildir IstinadlarHemcinin bax