Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Neotomizm — Avkinalı Fomanın ideyalarını inkişaf etdirən dini–fəlsəfi təlimdir. Neotomizm XX əsdə daha sürətlə yayılmış və hazırda da böyük və nüfuzlu cərəyan olaraq qalmaqdadır. Onun tərəfdarları təkidlə qeyd edirlər ki, "yalnız din nicat verə bilər", ən kəskin ictimai suallara yeganə cavab bundan ibarətdir ki, "xristianlıq ruhu həyatımıza daha təsirli nüfuz etməlidir".
Əslində Neotomizm orta əsr sxolastı Akvinalı Fomanın Vatikan tərəfindən katolik kilsəsinin rəsmi fəlsəfəsi kimi qəbul edilən təliminin yeniləşdirilmiş variantından ibarətdir. Neotomistlər təliminin ən ümdə əsası bundan ibartdir ki, Allah aləmin xaliqi və külli–ixtiyar sahibidir. Neotomistlərin fikrincə, təbiət "ilahi ideyaların tətbiqi", tarix isə "ilahi planın həyata keçirilməsidir". Onlara görə, həqiqəti dərk etmək üçün üç forma vardır: elm, fəlsəfə və din. Bu formaların ən aşağısı elmdir. Onlara görə, elmin verdiyi bilik mötəbər deyildir və yalnız cismani qılafla məhduddur ki, həmin qılaf da aləmin həqiqi mənəvi mahiyyətini gizlədir, bu mahiyyətə elm nüfuz edə bilmir və bunu qismən fəlsəfə, yaxud metafizika kəşf edə bilər. Elmdən fərqli olaraq fəlsəfə aləmin mövcudluğunun ilk səbəbi məsələsini irəli sürür və belə bir nəticəyə gəlir ki, bu ilk səbəb ali mənəvi başlanğıcdır, yaxud aləmi yaradan Allahdır. Neotomistlərin təliminə görə, ali həqiqət yalnız vəhy və dini iman yolu ilə dərk edilir ki, elm və fəlsəfə də özünün dünyagörüşü əhəmiyyəti olan bütün prinsipial nəticələrini bu dini imanla uzlaşdırmalıdır.
Neotomizmin ən görkəmli nümayəndələri J.Mariten (1882– 1973), E.Jilson, Q.Vetter və Y.Boxenski hesab olunur.
Ümumiyyətlə, neotomizm təlimi müxtəlif fəlsəfi fənlər sisteminə əsaslanır. Onlardan metafizika, qnoseologiya, naturfəlsəfə, etika, estetika, sosiologiya və s. göstərmək olar. Neotomist fəlsəfəsinin mərkəzində varlığın universal fəlsəfi nəzəriyyəsi rolunda çıxış edən metafizika durur. Ümumi metafizika özündə ontologiyanı (ümumiyyətlə, varlıq haqqında və necə var o cür varlıq haqqında təlimi) birləşdirir. Xüsusi metafizika dünya və insan haqqında təlimi ifadə edir.
Mənbə
- [1] Arxivləşdirilib 2010-04-23 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Neotomizm Avkinali Fomanin ideyalarini inkisaf etdiren dini felsefi telimdir Neotomizm XX esde daha suretle yayilmis ve hazirda da boyuk ve nufuzlu cereyan olaraq qalmaqdadir Onun terefdarlari tekidle qeyd edirler ki yalniz din nicat vere biler en keskin ictimai suallara yegane cavab bundan ibaretdir ki xristianliq ruhu heyatimiza daha tesirli nufuz etmelidir Eslinde Neotomizm orta esr sxolasti Akvinali Fomanin Vatikan terefinden katolik kilsesinin resmi felsefesi kimi qebul edilen teliminin yenilesdirilmis variantindan ibaretdir Neotomistler teliminin en umde esasi bundan ibartdir ki Allah alemin xaliqi ve kulli ixtiyar sahibidir Neotomistlerin fikrince tebiet ilahi ideyalarin tetbiqi tarix ise ilahi planin heyata kecirilmesidir Onlara gore heqiqeti derk etmek ucun uc forma vardir elm felsefe ve din Bu formalarin en asagisi elmdir Onlara gore elmin verdiyi bilik moteber deyildir ve yalniz cismani qilafla mehduddur ki hemin qilaf da alemin heqiqi menevi mahiyyetini gizledir bu mahiyyete elm nufuz ede bilmir ve bunu qismen felsefe yaxud metafizika kesf ede biler Elmden ferqli olaraq felsefe alemin movcudlugunun ilk sebebi meselesini ireli surur ve bele bir neticeye gelir ki bu ilk sebeb ali menevi baslangicdir yaxud alemi yaradan Allahdir Neotomistlerin telimine gore ali heqiqet yalniz vehy ve dini iman yolu ile derk edilir ki elm ve felsefe de ozunun dunyagorusu ehemiyyeti olan butun prinsipial neticelerini bu dini imanla uzlasdirmalidir Neotomizmin en gorkemli numayendeleri J Mariten 1882 1973 E Jilson Q Vetter ve Y Boxenski hesab olunur Umumiyyetle neotomizm telimi muxtelif felsefi fenler sistemine esaslanir Onlardan metafizika qnoseologiya naturfelsefe etika estetika sosiologiya ve s gostermek olar Neotomist felsefesinin merkezinde varligin universal felsefi nezeriyyesi rolunda cixis eden metafizika durur Umumi metafizika ozunde ontologiyani umumiyyetle varliq haqqinda ve nece var o cur varliq haqqinda telimi birlesdirir Xususi metafizika dunya ve insan haqqinda telimi ifade edir Menbe 1 Arxivlesdirilib 2010 04 23 at the Wayback Machine