Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Natrium florid (NaF) — NaF formullu qeyri-üzvi birləşmədir. İçməli suyun, diş pastasının istehsalında, metallurgiyada, pestisidlərdə və siçan zəhərində istifadə olunur. Suda asanlıqla həll olan rəngsiz və ya ağ rəngli bir qatı maddədir. Dərman istehsalında geniş tətbiq olunan florid mənbəyidir və diş boşluğunun qarşısını almaq üçün istifadə olunur. 2017-ci ildə, ABŞ-də bir milyondan çox resepti olan, ən çox verilən 247-ci dərman idi.
| Natrium florid | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ümumi | |
| Natrium florid | |
| Kimyəvi formulu | NaF |
| Molyar kütlə | 41.988173 q/mol |
| Fiziki xassələri | |
| Sıxlıq | 2.558 q/sm³ |
| Termik xüsusiyyətlər | |
| Ərimə nöqtəsi | 993 °C (1,819 °F; 1,266 K) °S |
| Qaynama nöqtəsi | 1,704 °C (3,099 °F; 1,977 K) °S |
| Buxarın təzyiqi | 0 ± 1 mm Hg |
| Təsnifatı | |
| CAS-da qeyd. nöm. | 7681-49-4 |
| PubChem | 5235 |
| RTECS | WB0350000 |
| ChEBI | 28741 |
| BMT nömrəsi | 1690 |
| ChemSpider | 5045 |
Tətbiqi
Natrium florid diş boşluğun qarşısını almaq üçün tablet şəklində satılır.
Diş çürükləri
Diş sağlamlığını qorumaq üçün florid duzları tez-tez bələdiyyə içməli suyuna (bəzi ölkələrdə bəzi qida məhsullarına) əlavə olunur. Ftor, diş emalında təbii olaraq meydana gələn, dişin əsas hissəsi olan flüorapatiti meydana gətirərək dişlərin gücünü artırır. Natrium florid suyun flüoridləşdirilməsi üçün istifadə olunsa da və digər su-floridasiya birləşmələrinin ölçüldüyü standart olsa da, heksaflorosilikat turşusu (H2SiF6) və onun duzu natrium heksaflorosilikat (Na2SiF6) ABŞ-də daha çox istifadə olunan qatqılardır.
Osteoporoz
Postmenopozal osteoporozun müalicəsi üçün florid əlavəsi geniş tədqiq edilmişdir. Bu əlavənin təsirli olduğu görünmür; natrium florid sümük sıxlığını artırsa da, sınma riskini azaltmır.
Kimya
Natrium florid metallurgiyada müxtəlif kimyəvi tətbiqlərə malikdir. Xloridlər, kükürd xloridlər və fosfor xlorid daxil olmaqla elektrofilik xloridlərlə reaksiyaya daxil olur. Digər flüoridlər kimi, natrium florid də üzvi sintezdə istifadə olunur. Natrium flüorid, Finkelstein reaksiyası ilə florokarbon istehsal etmək üçün istifadə edilə bilər; bu prosesin kiçik miqyasda yerinə yetirilməsinin üstünlüyü sadə olmasıdır, lakin daha təsirli texnikaların mövcudluğu səbəbindən nadir hallarda sənaye miqyasında istifadə olunur (məsələn, Elektroflüorasiya).
Digər tətbiq sahələri
Natrium florid bir təmizləyici maddə kimi istifadə olunur (məsələn, "yuyucu vasitə" kimi). Bir əsr əvvəl natrium florid bitki ilə bəslənən böcəklər üçün zəhər kimi istifadə edilmişdir. Maqnezium florofosfat kimi flüorosilikatlar və natrium flüorid kompleksi maqnezium ionları kimi qeyri-üzvi flüoridlər. Beləliklə, florid zəhərlənməsi oksidləşdirici metabolizmada fosfat ötürülməsinin qarşısını alır.
Təhlükəsizlik
Buna da baxın: Florid zəhərlənməsi 70 kq insan üçün ölümcül dozanın 5–10 qram olduğu təxmin edilir. Floridlər, xüsusilə natrium flüoridin sulu məhlulları, insan bədəni tərəfindən sürətlə və olduqca geniş şəkildə əmilir. Xroniki həddindən artıq udma sümüklərin sərtləşməsinə, bağların kalsifikasiyasına səbəb ola bilər. Florid gözlərdə, dəri və burun membranlarında qıcıqlanmaya səbəb ola bilər. Natrium florid həm tənəffüs yolu ilə (tozlar və ya aerozollarla) həm də ağıza qəbul edilməklə zəhərli olaraq təsnif edilir. Kifayət qədər yüksək dozada ürək və qan dövranı sistemini təsir etdiyi göstərilmişdir.
Kimyəvi quruluşu
Natrium florid, qeyri-üzvi bir ion birləşməsidir, Na+ və F- ionlarına ayrılaraq suda həll olur. Natrium xlorid kimi, həm Na+ , həm də F--nin oktahedr koordinasiya sahələrini tutduğu kubik bir motifdə kristallaşır; onun qəfəs aralığı, təxminən 462 pm, natrium xloriddən bir qədər kiçikdir.
İstehsalı
NaF, superfosfat gübrəsinin istehsalı zamanı fosfat süxurundan flüorapatit (Ca5 (PO4) 3F) hidroflor turşusu və ya heksaflorsilikat turşusu (H2SiF6) ilə təsirsiz hala gətirilərək hazırlanır. Neytrallaşdırıcı maddələrə natrium hidroksid və natrium karbonat daxildir.
- HF + NaOH → NaF + H2O
HF ilə natrium florid reaksiyasından natrium biflorid (NaHF2) duzu çökür:
- HF + NaF ⇌ NaHF2
1986-cı ildə hazırlanan bir hesabatda, dünya miqyasında illik NaF istehlakının bir neçə milyon ton olduğu təxmin edilmişdir.
İstinadlar
- Wells, John C. (2008), Longman Pronunciation Dictionary (3rd ed.), Longman, pp. 313 and 755, . According to this source, an alternative pronunciation of the second word is /ˈflɔːraɪd/ and, in the UK, also /ˈfluːəraɪd/.
- Haynes, William M., ed. (2011). CRC Handbook of Chemistry and Physics(92nd ed.). CRC Press. p. 5.194. ISBN 978–1439855119.
- Lewis, R. J. Sax's Dangerous Properties of Industrial Materials. 10th ed. Volumes 1–3 New York, NY: John Wiley & Sons Inc., 1999., p. 3248
- Jump up to:a b Sigma-Aldrich Co., Sodium Fluoride. Retrieved on 2015–03-17.
- Jump up to:a b c NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards. "#0563". National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH).
- Martel, B.; Cassidy, K. (2004), Chemical Risk Analysis: A Practical Handbook, Butterworth–Heinemann, p. 363,
- "The Top 300 of 2020". ClinCalc. Retrieved 11 April 2020.
- "Sodium Fluoride — Drug Usage Statistics". ClinCalc. Retrieved 11 April 2020.
- Bourne, volume editor, Geoffrey H. (1986). Dietary research and guidance in health and disease. Basel: Karger. p. 153. .
- Jr, Cornelis Klein, Cornelius S. Hurlbut (1999). Manual of mineralogy : (after James D. Dana) (21st ed., rev. ed.). New York: J. Wiley. .
- Selwitz, Robert H; Ismail, Amid I; Pitts, Nigel B (January 2007). "Dental caries". The Lancet. 369 (9555): 51–59. doi:10.1016/S0140–6736(07)60031–2. PMID 17208642. S2CID 204616785.
- Division of Oral Health, National Center for Prevention Services, CDC (1993), Fluoridation census 1992 (PDF), retrieved 2008–12-29.
- Haguenauer, D; Welch, V; Shea, B; Tugwell, P; Wells, G (2000). "Fluoride for treating postmenopausal osteoporosis". The Cochrane Database of Systematic Reviews (4): CD002825. doi:10.1002/14651858. CD002825. PMID 11034769.
- Vestergaard, P; Jorgensen, NR; Schwarz, P; Mosekilde, L (March 2008). "Effects of treatment with fluoride on bone mineral density and fracture risk—a meta-analysis". Osteoporosis International. 19 (3): 257–68. doi:10.1007/s00198-007-0437-6. PMID 17701094. S2CID 25890845.
- Halpern, D. F. (2001), "Sodium Fluoride", Encyclopedia of Reagents for Organic Synthesis, John Wiley & Sons, doi:10.1002/047084289X.rs071, ISBN 978–0471936237
- Jump up to:a b c Aigueperse, Jean; Mollard, Paul; Devilliers, Didier; Chemla, Marius; Faron, Robert; Romano, René; Cuer, Jean Pierre (2000). "Fluorine Compounds, Inorganic". Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. doi:10.1002/14356007.a11_307.
- House, James E.; House, Kathleen A. (2015–09-10). Descriptive Inorganic Chemistry. Academic Press. p. 397. .
- Metcalf, Robert L. (2007), "Insect Control", Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry (7th ed.), Wiley, p. 9
- Jump up to:a b Kapp, Robert (2005), "Fluorine", Encyclopedia of Toxicology, 2 (2nd ed.), Elsevier, pp. 343–346
- Greene Shepherd (2005), "Fluoride", Encyclopedia of Toxicology, 2 (2nd ed.), Elsevier, pp. 342–343
- NaF MSDS. hazard.com
- CDC – NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards
- Wells, A. F. (1984), Structural Inorganic Chemistry, Oxford: Clarendon Press,
- "Chemical and physical information", Toxicological profile for fluorides, hydrogen fluoride, and fluorine (PDF), Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATDSR), September 2003, p. 187, retrieved 2008–11-01
İstinadlar
- sodium fluoride (ing.).
- http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0563.html.
Xarici linklər
- "Sodium fluoride". Drug Information Portal. U. S. National Library of Medicine.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Natrium florid NaF NaF formullu qeyri uzvi birlesmedir Icmeli suyun dis pastasinin istehsalinda metallurgiyada pestisidlerde ve sican zeherinde istifade olunur Suda asanliqla hell olan rengsiz ve ya ag rengli bir qati maddedir Derman istehsalinda genis tetbiq olunan florid menbeyidir ve dis boslugunun qarsisini almaq ucun istifade olunur 2017 ci ilde ABS de bir milyondan cox resepti olan en cox verilen 247 ci derman idi Natrium floridUmumiNatrium floridKimyevi formulu NaFMolyar kutle 41 988173 q molFiziki xasseleriSixliq 2 558 q sm Termik xususiyyetlerErime noqtesi 993 C 1 819 F 1 266 K SQaynama noqtesi 1 704 C 3 099 F 1 977 K SBuxarin tezyiqi 0 1 mm HgTesnifatiCAS da qeyd nom 7681 49 4PubChem 5235RTECS WB0350000ChEBI 28741BMT nomresi 1690ChemSpider 5045TetbiqiNatrium florid dis boslugun qarsisini almaq ucun tablet seklinde satilir Dis curukleri Dis saglamligini qorumaq ucun florid duzlari tez tez belediyye icmeli suyuna bezi olkelerde bezi qida mehsullarina elave olunur Ftor dis emalinda tebii olaraq meydana gelen disin esas hissesi olan fluorapatiti meydana getirerek dislerin gucunu artirir Natrium florid suyun fluoridlesdirilmesi ucun istifade olunsa da ve diger su floridasiya birlesmelerinin olculduyu standart olsa da heksaflorosilikat tursusu H2SiF6 ve onun duzu natrium heksaflorosilikat Na2SiF6 ABS de daha cox istifade olunan qatqilardir Osteoporoz Postmenopozal osteoporozun mualicesi ucun florid elavesi genis tedqiq edilmisdir Bu elavenin tesirli oldugu gorunmur natrium florid sumuk sixligini artirsa da sinma riskini azaltmir Kimya Natrium florid metallurgiyada muxtelif kimyevi tetbiqlere malikdir Xloridler kukurd xloridler ve fosfor xlorid daxil olmaqla elektrofilik xloridlerle reaksiyaya daxil olur Diger fluoridler kimi natrium florid de uzvi sintezde istifade olunur Natrium fluorid Finkelstein reaksiyasi ile florokarbon istehsal etmek ucun istifade edile biler bu prosesin kicik miqyasda yerine yetirilmesinin ustunluyu sade olmasidir lakin daha tesirli texnikalarin movcudlugu sebebinden nadir hallarda senaye miqyasinda istifade olunur meselen Elektrofluorasiya Diger tetbiq saheleri Natrium florid bir temizleyici madde kimi istifade olunur meselen yuyucu vasite kimi Bir esr evvel natrium florid bitki ile beslenen bocekler ucun zeher kimi istifade edilmisdir Maqnezium florofosfat kimi fluorosilikatlar ve natrium fluorid kompleksi maqnezium ionlari kimi qeyri uzvi fluoridler Belelikle florid zeherlenmesi oksidlesdirici metabolizmada fosfat oturulmesinin qarsisini alir TehlukesizlikBuna da baxin Florid zeherlenmesi 70 kq insan ucun olumcul dozanin 5 10 qram oldugu texmin edilir Floridler xususile natrium fluoridin sulu mehlullari insan bedeni terefinden suretle ve olduqca genis sekilde emilir Xroniki heddinden artiq udma sumuklerin sertlesmesine baglarin kalsifikasiyasina sebeb ola biler Florid gozlerde deri ve burun membranlarinda qiciqlanmaya sebeb ola biler Natrium florid hem teneffus yolu ile tozlar ve ya aerozollarla hem de agiza qebul edilmekle zeherli olaraq tesnif edilir Kifayet qeder yuksek dozada urek ve qan dovrani sistemini tesir etdiyi gosterilmisdir Kimyevi qurulusuNatrium florid qeyri uzvi bir ion birlesmesidir Na ve F ionlarina ayrilaraq suda hell olur Natrium xlorid kimi hem Na hem de F nin oktahedr koordinasiya sahelerini tutdugu kubik bir motifde kristallasir onun qefes araligi texminen 462 pm natrium xloridden bir qeder kicikdir IstehsaliNaF superfosfat gubresinin istehsali zamani fosfat suxurundan fluorapatit Ca5 PO4 3F hidroflor tursusu ve ya heksaflorsilikat tursusu H2SiF6 ile tesirsiz hala getirilerek hazirlanir Neytrallasdirici maddelere natrium hidroksid ve natrium karbonat daxildir HF NaOH NaF H2O HF ile natrium florid reaksiyasindan natrium biflorid NaHF2 duzu cokur HF NaF NaHF2 1986 ci ilde hazirlanan bir hesabatda dunya miqyasinda illik NaF istehlakinin bir nece milyon ton oldugu texmin edilmisdir IstinadlarWells John C 2008 Longman Pronunciation Dictionary 3rd ed Longman pp 313 and 755 ISBN 9781405881180 According to this source an alternative pronunciation of the second word is ˈflɔːraɪd and in the UK also ˈfluːeraɪd Haynes William M ed 2011 CRC Handbook of Chemistry and Physics 92nd ed CRC Press p 5 194 ISBN 978 1439855119 Lewis R J Sax s Dangerous Properties of Industrial Materials 10th ed Volumes 1 3 New York NY John Wiley amp Sons Inc 1999 p 3248 Jump up to a b Sigma Aldrich Co Sodium Fluoride Retrieved on 2015 03 17 Jump up to a b c NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards 0563 National Institute for Occupational Safety and Health NIOSH Martel B Cassidy K 2004 Chemical Risk Analysis A Practical Handbook Butterworth Heinemann p 363 ISBN 978 1 903996 65 2 The Top 300 of 2020 ClinCalc Retrieved 11 April 2020 Sodium Fluoride Drug Usage Statistics ClinCalc Retrieved 11 April 2020 Bourne volume editor Geoffrey H 1986 Dietary research and guidance in health and disease Basel Karger p 153 ISBN 978 3 8055 4341 5 Jr Cornelis Klein Cornelius S Hurlbut 1999 Manual of mineralogy after James D Dana 21st ed rev ed New York J Wiley ISBN 978 0 471 31266 6 Selwitz Robert H Ismail Amid I Pitts Nigel B January 2007 Dental caries The Lancet 369 9555 51 59 doi 10 1016 S0140 6736 07 60031 2 PMID 17208642 S2CID 204616785 Division of Oral Health National Center for Prevention Services CDC 1993 Fluoridation census 1992 PDF retrieved 2008 12 29 Haguenauer D Welch V Shea B Tugwell P Wells G 2000 Fluoride for treating postmenopausal osteoporosis The Cochrane Database of Systematic Reviews 4 CD002825 doi 10 1002 14651858 CD002825 PMID 11034769 Vestergaard P Jorgensen NR Schwarz P Mosekilde L March 2008 Effects of treatment with fluoride on bone mineral density and fracture risk a meta analysis Osteoporosis International 19 3 257 68 doi 10 1007 s00198 007 0437 6 PMID 17701094 S2CID 25890845 Halpern D F 2001 Sodium Fluoride Encyclopedia of Reagents for Organic Synthesis John Wiley amp Sons doi 10 1002 047084289X rs071 ISBN 978 0471936237 Jump up to a b c Aigueperse Jean Mollard Paul Devilliers Didier Chemla Marius Faron Robert Romano Rene Cuer Jean Pierre 2000 Fluorine Compounds Inorganic Ullmann s Encyclopedia of Industrial Chemistry Weinheim Wiley VCH doi 10 1002 14356007 a11 307 House James E House Kathleen A 2015 09 10 Descriptive Inorganic Chemistry Academic Press p 397 ISBN 978 0 12 802979 4 Metcalf Robert L 2007 Insect Control Ullmann s Encyclopedia of Industrial Chemistry 7th ed Wiley p 9 Jump up to a b Kapp Robert 2005 Fluorine Encyclopedia of Toxicology 2 2nd ed Elsevier pp 343 346 Greene Shepherd 2005 Fluoride Encyclopedia of Toxicology 2 2nd ed Elsevier pp 342 343 NaF MSDS hazard com CDC NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards Wells A F 1984 Structural Inorganic Chemistry Oxford Clarendon Press ISBN 978 0 19 855370 0 Chemical and physical information Toxicological profile for fluorides hydrogen fluoride and fluorine PDF Agency for Toxic Substances and Disease Registry ATDSR September 2003 p 187 retrieved 2008 11 01Istinadlarsodium fluoride ing http www cdc gov niosh npg npgd0563 html Xarici linkler Sodium fluoride Drug Information Portal U S National Library of Medicine