Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
NE555 mikrosxemi — NE555 inteqral mikrosxemi (İMS) müasir mikroelektronikanınson naliyyətlərindəndir. Belə ki, Signetics Corp tərəfindən ilk dəfə istehsal edilmişdir. NE555 inteqral mikrosxemi 25 tranzistor, 2 diod, 15 rezistor və ətrafında plastik qoruyucu ilə əhatələnmiş 8 pinli (çıxışlı) sxemdir.
NE555 istifadə səbəbləri
Bu sxem vasitəsiylə qurulan rəqəmli generatorlar effektiv metroloji xassələrə malikdir.
- Tezliyin yüksək quraşdırılma dəqiqliyi və stabilliyi
- Kiçik təhrif əmsalına malik olması
- Çıxış siqnalının stabilliyi
- Düzbucaqlı formalı siqnalın asan alınması
- Çıxışda böyük cərəyanın alınması (200mA)
- Az enerji tələb etməsi
- Kontruksiyasının sadəliyi
- İqtisadi cəhətdən səmərəliliyi
Mikrosxemin pin-ləri
| Pinlər | Status | Funksiya |
|---|---|---|
| GND | Ümumi | Qida mənbəyinin “-“ qütbü |
| TRİG | İşəburaxma girişi | Bu çıxışda gərginliyin qiyməti CTRL-dəki gərginlikdən 2 dəfə az olduqda sxemin çıxışında yüksək gərginlik səviyyəsi alınır. Bu girişdə yerləşdirilmiş komporatorun çıxışda məntiqi vahid siqnalının formalaşması ilə birlikdə vaxtın sayılması başlayır. |
| OUT | Çıxış | Bu çıxışda gərginlik formalaşır, o da təqribən GND-yə uyğun gəlir və Vcc çıxışından 1.5 V olur. Bu da taymerin vəziyyətindən asılı deyil. |
| RESET | Sxemi başlanğıc vəziyyətinə gətirmək | Sxemi başlanğıc vəziyyətinə gətirməkHəmin girişə 0.7V-dan az olan gərginlik verdikdə sxemin çıxışında aşağı səviyyə alınmış olur. Bu isə girişlərin vəziyyətindən asılı deyildir, yəni həmin giriş daha çox prolitetə malik olur. Başqa sözlə qeyd olunan girişdəki gərginlik taymeri işə salmağa icazə verir. Əks halda işə salma qadağan olunur. Taymerin işə qoşulmmasını təmin etmək üçün bu giriş qida mənbəyinin müsbət qütbünə birləşdirilməlidir. |
| CTRL | İdarəetmə girişi (bölücüyə nəzarət girişi) | Sxemin daxili bölücüsünə qida mənbəyi gərginliyi qoşulur. Çıxış siqnalı olmadığı halda bölücüdə 2/3 Vcc gərginlik olur və buda komparatoru aktiv vəziyyətə gətirir. Bu gərginlik işəsalma və dayanmanın astanasını təşkil edir. |
| THR | Dayanma | Əgər bu çıxışda gərginlik CTRL çıxışından çox olarsa onda çıxışda aşağı səviyyəli gərginlik formalaşır və bu zaman interval qurulmuş olur. Əgər TRİG girişində dayanma yaranarsa onda işə salma siqnalı gəlmir. |
| DİS | Dolma vəziyyətini göstərir. | Açıq kollektorlu çıxışda zaman yaradan kondensatorun dalması istifadə olunur ki, buda intervallar arasında baş verir. Bu çıxış vəziyyəti əsas çıxış olan OUT kimi təkrarlanır. Ona gərə bu iki çıxış paralel qoşulur ki, taymerin yüklənmə qabiliyyəti artmış olsun. |
| Vcc | Qida | Sxemi qidanlandırmaq üçün bu çıxışdan istifadə olunur. Əsasən sxem +4.5........+18V diapazonunda gərginliklə qidalanır. |
Mikrosxemin iş prinsipi
NE555 mikrosxemi daxilində funksional olraq 2 ədəd əməliyyat gücləndiricisi üzərində qurulmuş komparator dövrəsindən, Set-Reset triggerindən (Flib-Flob) və bir ədəd n-p-n tipli tranzistor dövrəsindən ibarətdir. Dövrənin daxilində üç ədəd eyni qiymətli rezistor yerləşdirilmişdir. NE555-nin daxili strukturu aşağıdakı şəkildə verilmişdir. Şəkil 1-dəndə göründüyü kimi müqavimətlərin komparatorla əlaqələndirildiyi nöqtələrdə 1/3 Vcc və 2/3 Vcc gərginlik yaranır. Yuxarıdakı komparatorun invers girişinə 2/3 Vcc gərginlik, aşağıdakı komparatorun qeyri invers girişinə 1/3 Vcc gərginlik tətbiq olunur. Triggerin Set (S) girişinə məntiqi vahid tətbiq olunanda Q ( RS triggerinin düz çıxışı) çıxışında məntiqi vahid formalaşır. Reset (R) girişinə məntiqi vahid verilərsə Q (RS triggerinin invers çıxışı) çıxışında məntiqi yuxarı səviyyə formalaşır. Triggerin invers çıxışı npn tranzistorunun bazasına birləşdirilmişdir. Belə ki, triggerin invers çıxışında məntiqi vahid formalaşanda tranzistor açılır və kondensatorun tranzistor dövrəsi vasitəsilə boşalmasını təmin etmək üçün Discharge çıxışı tormağa birləşdirilməlidir.NE555 mikrosxeminin generator kimi işləməsi üçün astabil işləmə prinsipindən istifadə edilmişdir. NE555 mikrosxeminin astabil qoşulma sxemi aşağıdakı kimidir (şəkil 2). Dövrənin iş prinsipi aşağıdakı kimidir. İlk öncə Reset çıxışına (4) məıntiqi vahid verilmişdir, yəni dövrə xaricdən reset edilmişdir. Eyni zamanda Control çıxışı (5) istifadə edilməyib və buna görə də C2 kondensatoru vasitəsilə torpağla əlaqələndirilmişdir. RS triggerinin qeyri invers çıxışında məntiqi vahid formalaşdığını qəbul edək. Buna görə də Q-də məntiqi sıfır səviyyəsi formalaşmışdır. Bu hala uyğun olaraq tranzsitor OFF rejimindədir və kondensator ( Threshold (6) və Trigger (2) çıxışlarının birləşdiyi nöqtə) dolmaqdadır. Burada kodnensator τ zaman sabiti (R1+ R2) ilə dolmağa başlayır. Kondensator gərginliyi 2/3 Vcc olduqda trigger reset edilir və Q çıxışında məntiqi sıfır səviyyə qeyd olunur. Onda Q çıxışı məntiqi vahid olduğu üçün tranzistor və kondensator R2 rezistoru və Discharge (7) çıxışı vasitəsilə R2C kimi sabiti ilə boşalır, kondensatorun gərginliyi 1/3 Vcc qiymətinə qədər düşdükdə aşağıdakı komparatoru çıxışında siqnal formalaşır ( məntiqi vahid) və buda triggeri set edir. Beləliklə dövrənin çıxışında məntiqi vahid formalaşır. Şəkil 3-də kondensatorun çıxışları arasındakı gərginlik dəyişməsi göstərilmişdir. Kondensator 1/3 Vcc-dən 2/3 Vcc-dək dolarkən Thershold (6)-da yaranan gərginlik aşağıdakı ifadəilə təyin olunur.
V_TH=V_cc [1-e^((-t)⁄(〖(R〗_1+R_2)C)) ]+ V_cc/3 (1)
və ya V_TH=V_cc [1-〖2/3 e〗^((-t)⁄(〖(R〗_1+R_2)C)) ] (2)
Kondensatorun çıxışları arasındakı gərginlik 2/3 Vcc olduqda kondensatorun dolması prosesi başa çatır və buna uyğun olaraq Threshold girişində yaranan gərginlik
V_TH=〖2/3 V〗_cc (3)
İfadəsilə təyin olunacaqdır. (3) ifadəsini (2) ifadəsində yerinə yazsaq aşağıdakı nəticə almaq olar.
〖2/3 V〗_cc=V_cc [1-〖2/3 e〗^((-t)⁄(〖(R〗_1+R_2)C)) ] (4)
(3.4) ifadəsdində sadələşdirmələr aparsaq aşağıdakı nəticə alınar.
t=(R_1+R_2 )C ln2 (5)
və ya
t=0.693(R_1+R_2 )C (6)
Kondensator dolmağa başlayan zaman dövrənin çıxışında ( mikrosxemin Out çıxışında) məntiqi vahid olduğu üçün hasil edilən siqnalın (düzbucaqlı impulsun) davametmə müddəti aşağıdakı ifadə eilə təyin olunur.
T_dav=0.693(R_1+R_2 )C (7)
Kondensator boşalmağa başlayarkən tranzistor açılır və kondensatorun boşalmasını təmin etmək üçün kondensator ilə R2 rezistoru torpaq xətti ilə əlaqələndirilmişdir. Buna görə də kondensator R2 rezistoru vasitəsilə boşalacaqdır. Beləliklə kondensatorun boşalan zaman Threshold çıxışda yaranan gərginlik aşağıdakı ifadə ilə təyin olunacaqdır.
V_TH=〖2/3 V〗_cc e^((-t)⁄(R_2 C)) (8)
Boşalma gərginliyi 2/3 V_cc olduğu anda (8) ifadəsi aşağıdakı ifadə ilə yazmaq olar.
〖1/3 V〗_cc=〖2/3 V〗_cc e^((-t)⁄(R_2 C)) (9)
(9) ifadəsində uyğun olarq sadələşdirmələr aparıb t müddətini tapaq.
t=R_2 C Ln2 (10)
və ya
t=0.693R_2 C (11)
olaraq təyin olunur. Kondensatorun boşalma müddəti uyğun olaraq formalaşan impulsun fasilə müddətinə bərabərdir. Onda aşağıdakı ifadəni yazmaq olar.
T_fasilə=0.693 R_2 C (12)
(7) və (3.12) ifadələri vasitəsilə hasil olan duzbucaqlı impulsun parametrlərini hesablamaq olar. Beləliklə astabil dövrənin periodunu və tezliyini aşağıdakı ifadələr vasitəsilə hesablamaq olar.
T_period=T_dolma+T_fasilə (13)
(13) ifadəsində (7) və (2) ifadələrini yazsaq onda aşağıdakı bərabərlik alınacaqdır.
T_period=0.693(R_1+2R_2 )C (14) Period məlum olduğuna görə tezliyi də təyin etmək mümkündür.
f=1/T_period =1/(T_dolma+T_fasilə )=1.44/(R_1+2R_2 )2 (15)
Yuxarıdakı düsturlardan istifadəı edərək istənilən perioda və tezlikdə düzbucaqlı impuls hasil etmək mümkündür. Layihələndirilən generator tədqiqat məsələlərini həll etmək üçün nəzərdə tutulduğundan impulsun fasilə davametmə müddətlərinii idarə etəmək üçün R1 və R2 rezistorları potensimerlə əvəz edilmişdir. Bunun nəticəsində impulsun davametmə və fasilə müddətləri dəyişdirilərək bioloji akiv nöqtələr üzərindəki təsirlərinin araşdırılması əsas məqsədimizdir. Eyni zamanda tədqiqat generatoru müxtəlif tezliklərdə işləyir (əsasən dörd tezlikj spektri). Əgər bir tezliyi dəyişmək (idarə etmək) tələb olunursa ya rezistorların, ya da kondensatorun nominal qiymətinin dəyişdirilməsi kifayətdir.
İstinad
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin NE555 mikrosxemi NE555 inteqral mikrosxemi IMS muasir mikroelektronikaninson naliyyetlerindendir Bele ki Signetics Corp terefinden ilk defe istehsal edilmisdir NE555 inteqral mikrosxemi 25 tranzistor 2 diod 15 rezistor ve etrafinda plastik qoruyucu ile ehatelenmis 8 pinli cixisli sxemdir NE555 istifade sebebleriBu sxem vasitesiyle qurulan reqemli generatorlar effektiv metroloji xasselere malikdir Tezliyin yuksek qurasdirilma deqiqliyi ve stabilliyi Kicik tehrif emsalina malik olmasi Cixis siqnalinin stabilliyi Duzbucaqli formali siqnalin asan alinmasi Cixisda boyuk cereyanin alinmasi 200mA Az enerji teleb etmesi Kontruksiyasinin sadeliyi Iqtisadi cehetden semereliliyiMikrosxemin pin leriPinler Status FunksiyaGND Umumi Qida menbeyinin qutbuTRIG Iseburaxma girisi Bu cixisda gerginliyin qiymeti CTRL deki gerginlikden 2 defe az olduqda sxemin cixisinda yuksek gerginlik seviyyesi alinir Bu girisde yerlesdirilmis komporatorun cixisda mentiqi vahid siqnalinin formalasmasi ile birlikde vaxtin sayilmasi baslayir OUT Cixis Bu cixisda gerginlik formalasir o da teqriben GND ye uygun gelir ve Vcc cixisindan 1 5 V olur Bu da taymerin veziyyetinden asili deyil RESET Sxemi baslangic veziyyetine getirmek Sxemi baslangic veziyyetine getirmekHemin girise 0 7V dan az olan gerginlik verdikde sxemin cixisinda asagi seviyye alinmis olur Bu ise girislerin veziyyetinden asili deyildir yeni hemin giris daha cox prolitete malik olur Basqa sozle qeyd olunan girisdeki gerginlik taymeri ise salmaga icaze verir Eks halda ise salma qadagan olunur Taymerin ise qosulmmasini temin etmek ucun bu giris qida menbeyinin musbet qutbune birlesdirilmelidir CTRL Idareetme girisi bolucuye nezaret girisi Sxemin daxili bolucusune qida menbeyi gerginliyi qosulur Cixis siqnali olmadigi halda bolucude 2 3 Vcc gerginlik olur ve buda komparatoru aktiv veziyyete getirir Bu gerginlik isesalma ve dayanmanin astanasini teskil edir THR Dayanma Eger bu cixisda gerginlik CTRL cixisindan cox olarsa onda cixisda asagi seviyyeli gerginlik formalasir ve bu zaman interval qurulmus olur Eger TRIG girisinde dayanma yaranarsa onda ise salma siqnali gelmir DIS Dolma veziyyetini gosterir Aciq kollektorlu cixisda zaman yaradan kondensatorun dalmasi istifade olunur ki buda intervallar arasinda bas verir Bu cixis veziyyeti esas cixis olan OUT kimi tekrarlanir Ona gere bu iki cixis paralel qosulur ki taymerin yuklenme qabiliyyeti artmis olsun Vcc Qida Sxemi qidanlandirmaq ucun bu cixisdan istifade olunur Esasen sxem 4 5 18V diapazonunda gerginlikle qidalanir Mikrosxemin is prinsipiNE555 mikrosxemi daxilinde funksional olraq 2 eded emeliyyat guclendiricisi uzerinde qurulmus komparator dovresinden Set Reset triggerinden Flib Flob ve bir eded n p n tipli tranzistor dovresinden ibaretdir Dovrenin daxilinde uc eded eyni qiymetli rezistor yerlesdirilmisdir NE555 nin daxili strukturu asagidaki sekilde verilmisdir Sekil 1 dende gorunduyu kimi muqavimetlerin komparatorla elaqelendirildiyi noqtelerde 1 3 Vcc ve 2 3 Vcc gerginlik yaranir Yuxaridaki komparatorun invers girisine 2 3 Vcc gerginlik asagidaki komparatorun qeyri invers girisine 1 3 Vcc gerginlik tetbiq olunur Triggerin Set S girisine mentiqi vahid tetbiq olunanda Q RS triggerinin duz cixisi cixisinda mentiqi vahid formalasir Reset R girisine mentiqi vahid verilerse Q RS triggerinin invers cixisi cixisinda mentiqi yuxari seviyye formalasir Triggerin invers cixisi npn tranzistorunun bazasina birlesdirilmisdir Bele ki triggerin invers cixisinda mentiqi vahid formalasanda tranzistor acilir ve kondensatorun tranzistor dovresi vasitesile bosalmasini temin etmek ucun Discharge cixisi tormaga birlesdirilmelidir NE555 mikrosxeminin generator kimi islemesi ucun astabil isleme prinsipinden istifade edilmisdir NE555 mikrosxeminin astabil qosulma sxemi asagidaki kimidir sekil 2 Dovrenin is prinsipi asagidaki kimidir Ilk once Reset cixisina 4 meintiqi vahid verilmisdir yeni dovre xaricden reset edilmisdir Eyni zamanda Control cixisi 5 istifade edilmeyib ve buna gore de C2 kondensatoru vasitesile torpagla elaqelendirilmisdir RS triggerinin qeyri invers cixisinda mentiqi vahid formalasdigini qebul edek Buna gore de Q de mentiqi sifir seviyyesi formalasmisdir Bu hala uygun olaraq tranzsitor OFF rejimindedir ve kondensator Threshold 6 ve Trigger 2 cixislarinin birlesdiyi noqte dolmaqdadir Burada kodnensator t zaman sabiti R1 R2 ile dolmaga baslayir Kondensator gerginliyi 2 3 Vcc olduqda trigger reset edilir ve Q cixisinda mentiqi sifir seviyye qeyd olunur Onda Q cixisi mentiqi vahid oldugu ucun tranzistor ve kondensator R2 rezistoru ve Discharge 7 cixisi vasitesile R2C kimi sabiti ile bosalir kondensatorun gerginliyi 1 3 Vcc qiymetine qeder dusdukde asagidaki komparatoru cixisinda siqnal formalasir mentiqi vahid ve buda triggeri set edir Belelikle dovrenin cixisinda mentiqi vahid formalasir Sekil 3 de kondensatorun cixislari arasindaki gerginlik deyismesi gosterilmisdir Kondensator 1 3 Vcc den 2 3 Vcc dek dolarken Thershold 6 da yaranan gerginlik asagidaki ifadeile teyin olunur V TH V cc 1 e t R 1 R 2 C V cc 3 1 ve ya V TH V cc 1 2 3 e t R 1 R 2 C 2 Kondensatorun cixislari arasindaki gerginlik 2 3 Vcc olduqda kondensatorun dolmasi prosesi basa catir ve buna uygun olaraq Threshold girisinde yaranan gerginlik V TH 2 3 V cc 3 Ifadesile teyin olunacaqdir 3 ifadesini 2 ifadesinde yerine yazsaq asagidaki netice almaq olar 2 3 V cc V cc 1 2 3 e t R 1 R 2 C 4 3 4 ifadesdinde sadelesdirmeler aparsaq asagidaki netice alinar t R 1 R 2 C ln2 5 ve ya t 0 693 R 1 R 2 C 6 Kondensator dolmaga baslayan zaman dovrenin cixisinda mikrosxemin Out cixisinda mentiqi vahid oldugu ucun hasil edilen siqnalin duzbucaqli impulsun davametme muddeti asagidaki ifade eile teyin olunur T dav 0 693 R 1 R 2 C 7 Kondensator bosalmaga baslayarken tranzistor acilir ve kondensatorun bosalmasini temin etmek ucun kondensator ile R2 rezistoru torpaq xetti ile elaqelendirilmisdir Buna gore de kondensator R2 rezistoru vasitesile bosalacaqdir Belelikle kondensatorun bosalan zaman Threshold cixisda yaranan gerginlik asagidaki ifade ile teyin olunacaqdir V TH 2 3 V cc e t R 2 C 8 Bosalma gerginliyi 2 3 V cc oldugu anda 8 ifadesi asagidaki ifade ile yazmaq olar 1 3 V cc 2 3 V cc e t R 2 C 9 9 ifadesinde uygun olarq sadelesdirmeler aparib t muddetini tapaq t R 2 C Ln2 10 ve ya t 0 693R 2 C 11 olaraq teyin olunur Kondensatorun bosalma muddeti uygun olaraq formalasan impulsun fasile muddetine beraberdir Onda asagidaki ifadeni yazmaq olar T fasile 0 693 R 2 C 12 7 ve 3 12 ifadeleri vasitesile hasil olan duzbucaqli impulsun parametrlerini hesablamaq olar Belelikle astabil dovrenin periodunu ve tezliyini asagidaki ifadeler vasitesile hesablamaq olar T period T dolma T fasile 13 13 ifadesinde 7 ve 2 ifadelerini yazsaq onda asagidaki beraberlik alinacaqdir T period 0 693 R 1 2R 2 C 14 Period melum olduguna gore tezliyi de teyin etmek mumkundur f 1 T period 1 T dolma T fasile 1 44 R 1 2R 2 2 15 Yuxaridaki dusturlardan istifadei ederek istenilen perioda ve tezlikde duzbucaqli impuls hasil etmek mumkundur Layihelendirilen generator tedqiqat meselelerini hell etmek ucun nezerde tutuldugundan impulsun fasile davametme muddetlerinii idare etemek ucun R1 ve R2 rezistorlari potensimerle evez edilmisdir Bunun neticesinde impulsun davametme ve fasile muddetleri deyisdirilerek bioloji akiv noqteler uzerindeki tesirlerinin arasdirilmasi esas meqsedimizdir Eyni zamanda tedqiqat generatoru muxtelif tezliklerde isleyir esasen dord tezlikj spektri Eger bir tezliyi deyismek idare etmek teleb olunursa ya rezistorlarin ya da kondensatorun nominal qiymetinin deyisdirilmesi kifayetdir Istinadhttp www basicanalogcircuits com Session 5 files 555an pdf 2018 08 27 at the Wayback Machine http www datasheetcatalog com datasheets pdf N E 5 5 NE555 shtml http www ti com lit ds symlink ne555 pdf