Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nəzərəli xan Bədr xan oğlu Sarıxanbəyli-Şahsevən (1735, اردبیل – 1757, اردبیل) — Ərdəbil xanı (1763–1792). O qardaşı Nəsir xan Şahsevən ilə şərik hakimiyyətə malik idi.
| Nəzərəli xan Şahsevən | |
|---|---|
| Nəzərəli xan Sarxanbəyli-Şahsevən | |
 Rəssam: Rizvan Qarabağlı | |
| 1763 – 1792 | |
| Əvvəlki | Bədr xan |
| Sonrakı | Məhəmməd-Hüseyn xan Əmirli-Avşar |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1735 |
| Doğum yeri | Sarxanbəyli, Meşkin |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Ərdəbil |
| Dəfn yeri | Ərdəbil |
| Atası | Bədr xan |
| Uşaqları | oğlanları: Nəsrəli xan, Fərəculla xan |
| Ailəsi | Əfşarlar sülaləsi |
| Dini | Şiə İslam |
Həyatı
Nəzərəli xan atasından sonra el başçısı olmuşdu. Sonra elin yaxından yardımı ilə Ərdəbil xanlığını ələ keçirmiş, müstəqil xanlıq qurmuşdu.
Kərim xana tabe olmayan, hədiyyə, peşkəş və sairə adlarla vergilər verməkdən imtina edən Nəzərəli xanı məhdudlaşdırmaq, sıradan çıxarmaq məqsədilə Gilan hakimi Hidayət xanı səfərbərliyə aldı. O, dolayı yollarla Hidayət xanı Nəzərəli xana qarşı qaldırdı və onu pul, silah və sairə vəsaitlə təmin etdi. Kərim xan Zəndin hərtərəfli yardım və himayəsindən istifadə edən Hidayət xan Nəzərəli xanı tutdu və Ənzəli limanında həbsxanaya saldı. Kərim xanın vəfatından sonra Şahsevən elinin igidləri Ənzəliyə hücum edib, Nəzərəli xanı xilas etdilər.
Nəzərəli xan Pənahəli xan Sarıcalı-Cavanşirlə düz dolanmadığından başı bəlalar çəkdi. Tez bir zamanda Qarabağ qoşunu Arazı adlayıb, Muğanda düşərgə qurdu. İki qoşun üz-üzə gəldi. Ağır vuruşmadan sonra Qarabağ qoşunu qalib gəldi. Tarixçi Mirzə Adıgözəl bəy Qarabaği yazır: "Sarıcalı Dərgah bəyi Ərdəbil şəhərində hökumət işlərini idarə etmək üçün təyin etdi".
Nəzərəli xan bacısı Şahnisə xanımı Pənahəli xanın oğlu İbrahimxəlil xana verib, qohum oldu. Bu qohumluqdan sonra araları düzəldi. Qarabağ xanlığının vassallığını qəbul etdi.
Nəzərəli xan Osmanlı dövləti ilə isti ilişkilər qurmuşdu. O, 1776–1777-ci ildə göndərdiyi məktubunda Çıldır valisi Süleyman paşa vasitəsilə göndərilən fərman və yardımın alındığını və İraklinin təcavüzünə qarşı mübarizə əzmində olduğunu bildirirdi. Yenə həmin ildə Xoylu Əhməd xan Çıldır valisi Süleyman paşaya Rusiya ilə ittifaqda olan İraklinin təcavüzünə yol verməmək üçün Azərbaycan xanlarının "Devlet-i Aliyye emrinde" müharibəyə hazır olduqlarını və bəzi lazımı sursatı almaq üçün İstanbuldan xəzinədar katibi İbrahim bəy vasitəsilə müəyyən miqdarda pul göndərdiyini yazırdı.
İbrahimxəlil xan 1779-cu ildə Şəkili qətlindən sonra qaynı Şahsevən Nəzərəli xanı çoxlu sayda atlı dəstə ilə Gilan və Rəşt tərəfə göndərdi. Nəzərəli xan göstərilən məntəqəyə hücum edərək oranı viran qoyub, çoxlu malla geri döndü. Bu arada Təbrizdə ixtişaşlar baş verdiyi üçün İbrahimxəlil xan onu Təbrizə göndərdi.
1780-ci ildə İbrahimxəlil xan qaynı Nəzərəli xanı Təbriz üstünə yürüşə göndərmişdi. Duruş gətirə bilməyən Təbrizli Nəcəfqulu xan Dünbüli qaçıb, qohumu Xoylu Əhməd xan Dünbiliyə sığınmışdı.
1783-cü ildə Təbrizə hücum edən Urmiya hakimi İmamqulu xan Qasımlı-Avşar sərkərdələrinə göstəriş vermişdi ki, Nəcəfqulu xan Dünbiliyə bildirsinlər ki, biz Nəzərəli xan Şahsevənlə və Əli xan Şəqaqi ilə savaşa gedirik, sən də silah-sursatla yardım et. Nəcəfqulu xanın onların hiyləsini başa düşüb, elçiləri rədd etdi.
Öncə Təbriz hakiminə yardım edən Nəcəfqulu xan Şahsevən və Hüseynqulu sultan Şəqaqi Əli xan Şəqaqidən üz döndərib, İmamqulu xan Qasımlı-Avşara qoşuldular. Sərab hakimi onların dönüklüyünü görüb, Nəzərəli xan Şahsevəndən yardım istədi. Nəzərəli xan Ərdəbildən çıxıb Səraba tələsdi. Əli xan Şəqaqiyə qoşulub dönük başçıların, Nəcəfqulu xan Şahsevənin və Hüseynqulu sultan Şəqaqinin üstünə getdilər. Sərabın ətrafında qarşılaşıb, döyüşdülər. Nəzərəli xan bu savaşda qalib gəldi. Hüseynqulu sultan Marağaya tərəf qaçdı. Nəzərəli xan onu izləməyə başladı. Marağa qalasını mühasirə etdi. Marağanın hakimi Əhməd xan Müqəddəm İmamqulu xanın yanında idi. 20 gün Marağanı mühasirədə saxladı. Uğur qazanmayacağını görüb ətraf kəndləri qarət edib Ərdəbilə döndü.
1784-cü ildə Quba xanı Fətəli xan İbrahimxəlil xanın acığına Ərdəbilə hücum etmişdi. Nəzərəli xan duruş gətirməyib Qarabağa qaçmışdı.
1785-ci ildə Gəncədəki gürcü nümayəndəsi Andronikaşvili Kartli-Kaxetiya hakimi İrakliyə yazırdı ki, İbrahimxəlil xan, Nəzərəli xan Şahsevən və Niftalı bəy (Lütfəli bəy Sarıcalı) 3 min və yaxud 4 min nəfərlik qoşunla Tuğda qərar tutublar.
1791-ci ildə Təbrizə doğru irəliləyən Ağaməhəmməd xan Qovanlı-Qacar yolu üstündəki Seyidabad adlı yerdə dayandı və xanlara elçilər göndərərək, öz uşaqları, qardaşları və arvadlarını ona itaət əlaməti olaraq girov göndərmələrini tələb etdi. Naxçıvan xanı öz qardaşını, Xoy xanı arvadlarından birini və qardaşını, Təbriz xanı 15 əyanını və varlı adamını, Ərdəbil xanı Nəzərəli xan arvadını və qardaşını, Qaradağ xanı öz arvadını və oğlunu girov verdi. Marağa xanı öz arvadı və uşaqları, Şəqaqi Sadıq xan isə öz qoşunu ilə birlikdə Ağaməhəmməd xanın düşərgəsinə gəldilər. Ağaməhəmməd xan xanların üzərinə illik xərac təyin etdi.
Nəzərəli xan 1792-ci ildə vəfat etdi.
Ailəsi
Nəzərəli xan Qəmərağa xanım Mir Mustafa xan qızı Lənkərani ilə dünya evinə girmişdi. Nəsirəli xan, Fərəculla xan adlı oğulları vardı.
İstinadlar
- "Arxivlənmiş surət". 2017-08-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-04-27.
- Qarabağnamələr. 1-ci kitab. Bakı: Yazıçı, 1989, səh.
Mənbə
- Ənvər Çingizoğlu, Şahsevən eli, "Soy" dərgisi, Ⅶ 4 (12), Bakı, 2008.
- Ənvər Çingizoğlu, Nəzərəli xan Sarıxanbəyli-Şahsevən, Bakı, "Mütərcim", 2012, 56 səh.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Nezereli xan Bedr xan oglu Sarixanbeyli Sahseven 1735 اردبیل 1757 اردبیل Erdebil xani 1763 1792 O qardasi Nesir xan Sahseven ile serik hakimiyyete malik idi Nezereli xan SahsevenNezereli xan Sarxanbeyli SahsevenRessam Rizvan QarabagliErdebil xani1763 1792EvvelkiBedr xanSonrakiMehemmed Huseyn xan Emirli AvsarSexsi melumatlarDogum tarixi 1735Dogum yeri Sarxanbeyli MeskinVefat tarixi 1792Vefat yeri ErdebilDefn yeri ErdebilAtasi Bedr xanUsaqlari oglanlari Nesreli xan Fereculla xanAilesi Efsarlar sulalesiDini Sie IslamHeyatiNezereli xan atasindan sonra el bascisi olmusdu Sonra elin yaxindan yardimi ile Erdebil xanligini ele kecirmis musteqil xanliq qurmusdu Kerim xana tabe olmayan hediyye peskes ve saire adlarla vergiler vermekden imtina eden Nezereli xani mehdudlasdirmaq siradan cixarmaq meqsedile Gilan hakimi Hidayet xani seferberliye aldi O dolayi yollarla Hidayet xani Nezereli xana qarsi qaldirdi ve onu pul silah ve saire vesaitle temin etdi Kerim xan Zendin herterefli yardim ve himayesinden istifade eden Hidayet xan Nezereli xani tutdu ve Enzeli limaninda hebsxanaya saldi Kerim xanin vefatindan sonra Sahseven elinin igidleri Enzeliye hucum edib Nezereli xani xilas etdiler Nezereli xan Penaheli xan Saricali Cavansirle duz dolanmadigindan basi belalar cekdi Tez bir zamanda Qarabag qosunu Arazi adlayib Muganda duserge qurdu Iki qosun uz uze geldi Agir vurusmadan sonra Qarabag qosunu qalib geldi Tarixci Mirze Adigozel bey Qarabagi yazir Saricali Dergah beyi Erdebil seherinde hokumet islerini idare etmek ucun teyin etdi Nezereli xan bacisi Sahnise xanimi Penaheli xanin oglu Ibrahimxelil xana verib qohum oldu Bu qohumluqdan sonra aralari duzeldi Qarabag xanliginin vassalligini qebul etdi Nezereli xan Osmanli dovleti ile isti iliskiler qurmusdu O 1776 1777 ci ilde gonderdiyi mektubunda Cildir valisi Suleyman pasa vasitesile gonderilen ferman ve yardimin alindigini ve Iraklinin tecavuzune qarsi mubarize ezminde oldugunu bildirirdi Yene hemin ilde Xoylu Ehmed xan Cildir valisi Suleyman pasaya Rusiya ile ittifaqda olan Iraklinin tecavuzune yol vermemek ucun Azerbaycan xanlarinin Devlet i Aliyye emrinde muharibeye hazir olduqlarini ve bezi lazimi sursati almaq ucun Istanbuldan xezinedar katibi Ibrahim bey vasitesile mueyyen miqdarda pul gonderdiyini yazirdi Ibrahimxelil xan 1779 cu ilde Sekili qetlinden sonra qayni Sahseven Nezereli xani coxlu sayda atli deste ile Gilan ve Rest terefe gonderdi Nezereli xan gosterilen menteqeye hucum ederek orani viran qoyub coxlu malla geri dondu Bu arada Tebrizde ixtisaslar bas verdiyi ucun Ibrahimxelil xan onu Tebrize gonderdi 1780 ci ilde Ibrahimxelil xan qayni Nezereli xani Tebriz ustune yuruse gondermisdi Durus getire bilmeyen Tebrizli Necefqulu xan Dunbuli qacib qohumu Xoylu Ehmed xan Dunbiliye siginmisdi 1783 cu ilde Tebrize hucum eden Urmiya hakimi Imamqulu xan Qasimli Avsar serkerdelerine gosteris vermisdi ki Necefqulu xan Dunbiliye bildirsinler ki biz Nezereli xan Sahsevenle ve Eli xan Seqaqi ile savasa gedirik sen de silah sursatla yardim et Necefqulu xanin onlarin hiylesini basa dusub elcileri redd etdi Once Tebriz hakimine yardim eden Necefqulu xan Sahseven ve Huseynqulu sultan Seqaqi Eli xan Seqaqiden uz donderib Imamqulu xan Qasimli Avsara qosuldular Serab hakimi onlarin donukluyunu gorub Nezereli xan Sahsevenden yardim istedi Nezereli xan Erdebilden cixib Seraba telesdi Eli xan Seqaqiye qosulub donuk bascilarin Necefqulu xan Sahsevenin ve Huseynqulu sultan Seqaqinin ustune getdiler Serabin etrafinda qarsilasib doyusduler Nezereli xan bu savasda qalib geldi Huseynqulu sultan Maragaya teref qacdi Nezereli xan onu izlemeye basladi Maraga qalasini muhasire etdi Maraganin hakimi Ehmed xan Muqeddem Imamqulu xanin yaninda idi 20 gun Maragani muhasirede saxladi Ugur qazanmayacagini gorub etraf kendleri qaret edib Erdebile dondu 1784 cu ilde Quba xani Feteli xan Ibrahimxelil xanin acigina Erdebile hucum etmisdi Nezereli xan durus getirmeyib Qarabaga qacmisdi 1785 ci ilde Gencedeki gurcu numayendesi Andronikasvili Kartli Kaxetiya hakimi Irakliye yazirdi ki Ibrahimxelil xan Nezereli xan Sahseven ve Niftali bey Lutfeli bey Saricali 3 min ve yaxud 4 min neferlik qosunla Tugda qerar tutublar 1791 ci ilde Tebrize dogru irelileyen Agamehemmed xan Qovanli Qacar yolu ustundeki Seyidabad adli yerde dayandi ve xanlara elciler gondererek oz usaqlari qardaslari ve arvadlarini ona itaet elameti olaraq girov gondermelerini teleb etdi Naxcivan xani oz qardasini Xoy xani arvadlarindan birini ve qardasini Tebriz xani 15 eyanini ve varli adamini Erdebil xani Nezereli xan arvadini ve qardasini Qaradag xani oz arvadini ve oglunu girov verdi Maraga xani oz arvadi ve usaqlari Seqaqi Sadiq xan ise oz qosunu ile birlikde Agamehemmed xanin dusergesine geldiler Agamehemmed xan xanlarin uzerine illik xerac teyin etdi Nezereli xan 1792 ci ilde vefat etdi AilesiNezereli xan Qemeraga xanim Mir Mustafa xan qizi Lenkerani ile dunya evine girmisdi Nesireli xan Fereculla xan adli ogullari vardi Istinadlar Arxivlenmis suret 2017 08 08 tarixinde Istifade tarixi 2020 04 27 Qarabagnameler 1 ci kitab Baki Yazici 1989 seh MenbeEnver Cingizoglu Sahseven eli Soy dergisi 4 12 Baki 2008 Enver Cingizoglu Nezereli xan Sarixanbeyli Sahseven Baki Mutercim 2012 56 seh Hemcinin baxAzerbaycan xanlarinin siyahisi Sahseven eli