Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədə heç bir məlumatın mənbəsi . |
Məşədi Abbas Məşədi Həşim oğlu Rzazadə (1878-1954)
| Məşədi Abbas | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Şuşa |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Ağdam |
1878-ci ildə, Şuşada Məşədi Həşim Rzazadənin evində dünyaya gələn körpənin adını Abbas qoyurlar. Məşədi Həşim 3 qızdan sonra oğlunun doğulmasına çox sevinir. O, Ağdam və Şuşa bazarlarında bal satırmış, ailəsini çox çətinliklə dolandırırmış.
Uşaqlıq illərində varlıların mal-qarasını otaran Abbas sonra dərzi yanında şagirdlik eləyirmiş. Ancaq 6 nəfərlik ailə yenə sıxıntı içindəymiş.
Həşimin qardaşı Məşədi Səlimsə varlı nəsildən olan Molla Mirzə Dadaşın qızı Məxmərlə ailə qurduğundan heç nəyə ehtiyacı yoxmuş, pula-pul demirmiş. Amma qardaşına və onun ailəsinə heç kömək etmirmiş. Məşədi Həşim yay-payız ona meyvə sovqatı göndərər və umurmuş ki, bəlkə Səlim zənbili pay-püşlə qaytara. Ancaq kiçik Abbas hər dəfə evə əliboş qayıdarmış.
Bir dəfə oğlunu yenə qardaşıgilə göndərən Həşim ona deyir: "Əminə de ki, atam mənə pal-paltar ala blimir, bir az pul versin".
Bu xahiş də işə yaramır. Abbas yenə kor-peşman evə dönür.
Bir müddət sonra o, Abbası növbəti dəfə qardaşıgilə göndərir. Əmisinin cavabı çox kobud olur: "Sizə veriləsi pulum yoxdur, rədd ol get!"
Bu sərt sözlərdən pərt olan Abbas hirslənib özündən çıxır: "Eybi yoxdur, qocalıb ölərsən, arvadın da mənə qalar!"
Bunları deyib yerindən nə təhər götürülürsə, əmisi qaçıb ona çata bilmir. Abbas olanları evdə anasına danışır. Ailələr arasında düşmənçilik yaranacağından qorxan qadın bərk qəzəblənir və oğlunu danlayır. Bundan sonra iki qardaş arasında gediş-gəliş dayanır.
Bir gün xəbər gəlir ki, Məşədi Səlim xəstələnib ölüb.
Dəliqanlı Abbas sözünün üstündə durur. Əmisinin dul qalmış cavan və gözəl arvadını alır. Amma ailənin dolanışığı yenə dəyişmir. Vəziyyətdən çıxış yolu kimi Abbas Bakıya getməyə qərar verir. 1905-ci ilə təsadüf edən bu gəlişində o, inqilab ab-havasıyla rastlaşır.
Bakı o illərdə inqilabi şəhər sayılırdı. Sankt-Peterburqda baş vermiş "qanlı bazar günü"nün əks-sədası Bakıya da çatmışdı. Şəhərdə sol cərəyanların, o cümlədən "Hümmət" təşkilatının gücü durmadan artırdı. Rus bolşevikləri də Bakını nəzərdən qaçırmırdılar. Lenin partiyanın "vuran əli" Stalini Bakıya göndərmişdi. O, ətrafına quldur dəstəsi yığaraq bankları və varlı adamları soyurdu. Bolşeviklər bunun hesabına xəzinələrini doldururkən Quzey Azərbaycanın solçuları qonşu İranda baş qaldırmış xalq inqilabına necə dəstək vermək barədə düşündürdülər.
İran şahı bütün vasitələrlə azərbaycanlıların üsyanını yatırmağa çalışır, amma Güney Azərbaycan demokratik hərəkatının lideri Səttarxanla heç cür bacara bilmirdi. Çünki o, milli azadlıq və ədalət uğrunda savaşa başladığından əhali arasında tərəfdarları günü-gündən çoxalır, onun mübarizəsi hətta Arazın bu tayında da geniş əks-səda doğururdu.
O illər Nəriman Nərimanovun rəhbərliyi ilə Azərbaycanın müxtəlif bölgələrindən ən cəsur adamlar Səttarxana dəstək məqsədilə güneyə göndərilirdi. Onların arasında Abbas da vardı.
Bakıda qazandığı inqilabi təcrübədən yararlanan Abbas Rəşt şəhərində mücahidlərdən ibarət silahlı dəstə toplayır. Onun dəstəsi Rəşt, Ənzəli, Ərdəbil, Qəzvin, Girman və Mazandaran şəhərlərində şah qoşunlarına qarşı qızğın savaşlarda ad qazanır. Nəhayət, bu dəstə döyüşə-döyüşə Təbrizə gəlib çıxır.
Təbrizin Əmirxiz məhəlləsində Abbası bir mücahid qarşılayıb Səttarxanın mənzil-qərargahına gətirir. Səttarxanın "Hardan gəlmisiz" sualına Abbasın cavabı qısa olur: "Abbaş Həşim oğlu. Bakı komitəsinin göstərişi ilə gəlmişəm, dəstəm də özümlədir".
Elə ilk təmasdan Səttarxan bu şuşalı balasıyla dostlaşır və çox keçmir ki, mühafizə dəstəsində ona mühüm görəv verir. Bu dəstə ən mühüm tapşırıqları yerinə yetirir. Abbas öz dəstəsiylə barrikadalarda vuruşur, digər dəstələr arasında əlaqə yaradır. Beləcə, Məşədi Abbas Səttarxanla 13 il çiyin-çiyinə savaşır.
İran şahı xalq üsyanını yatırmaq məqsədilə 1909-cu ildə Təbrizə 40 minlik qoşun yollayır. Burda inqilabçılar ölüm-dirim savaşına girişirlər. Abbasa və onun dəstəsinə Tehran polisinin rəisi Yefremxanın hərbi birlikləri ilə döyüşmək tapşırılır. Bu tapşırığı böyük məharətlə yerinə yetirdiyinə görə ona "mücahid Abbas" ləqəbi verirlər. Amma İranda ona Abbasxan deyənlər də az deyildi. İnqilabın əfsanəvi liderlərinin-Səttarxanın və Bağırxanın adlarına bənzədərək.
Məşədi Abbasın (Məşrutə inqilabı illərində o, bir neçə dəfə Məşhədə getmişdi) şücaəti haqqında xəbərlər İran şahının da qulağına çatır. Bir gün o, Səttarxana namə göndərib onunla görüşmək istədiyini bildirir. Səttarxan bu görüşə Məşədi Abbası göndərir. Məşədi Abbasın oğlu, Böyük Vətən müharibəsi qəhrəmanlarından olan Surxayın xatirələrindən: "Atam ordakılara Azərbaycan xalqının şərəfinə badə qaldırmağı təklif edir. Bir anda məclisə sükut çökür, şah və qonaqları badələrini yerə qoyurlar, atamsa şərabı axıra kimi içib qonaqlığı yarımçıq tərk edir". İran şahı bərk qəzəblənir, onun dirisini və ya ölüsünü gətirənə başı ağırlıqda qızıl vəd edir.
Elə milli hərəkat da şahın qurduğu hiylələrin qurbanı olur, Səttarxan yatağa düşür, onu məşəqqətli ölümə məhkum edirlər.
Məşədi Abbas geri qayıtmağa qərar verir, amma Bakıda çox qalmayıb doğulub boya-başa çatdığı Qarabağa yollanır.
Məşədi Abbas vəfat etdiyi 1954-cu ilə qədər mühüm vəzifələrdə çalışmış, Ağdamda quruculuq işləri onun adıyla bağlı olmuşdur.
Mənbə
- SƏTTARXANIN ŞUŞALI SİLAHDAŞI[ölü keçid]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqalede hec bir melumatin menbesi gosterilmemisdir Lutfen etibarli menbeler elave etmekle meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Qerez yaradan menbesiz hisseler muzakiresiz siline biler Mesedi Abbas Mesedi Hesim oglu Rzazade 1878 1954 Mesedi AbbasDogum tarixi 1878Dogum yeri SusaVefat tarixi 1954Vefat yeri Agdam 1878 ci ilde Susada Mesedi Hesim Rzazadenin evinde dunyaya gelen korpenin adini Abbas qoyurlar Mesedi Hesim 3 qizdan sonra oglunun dogulmasina cox sevinir O Agdam ve Susa bazarlarinda bal satirmis ailesini cox cetinlikle dolandirirmis Usaqliq illerinde varlilarin mal qarasini otaran Abbas sonra derzi yaninda sagirdlik eleyirmis Ancaq 6 neferlik aile yene sixinti icindeymis Hesimin qardasi Mesedi Selimse varli nesilden olan Molla Mirze Dadasin qizi Mexmerle aile qurdugundan hec neye ehtiyaci yoxmus pula pul demirmis Amma qardasina ve onun ailesine hec komek etmirmis Mesedi Hesim yay payiz ona meyve sovqati gonderer ve umurmus ki belke Selim zenbili pay pusle qaytara Ancaq kicik Abbas her defe eve elibos qayidarmis Bir defe oglunu yene qardasigile gonderen Hesim ona deyir Emine de ki atam mene pal paltar ala blimir bir az pul versin Bu xahis de ise yaramir Abbas yene kor pesman eve donur Bir muddet sonra o Abbasi novbeti defe qardasigile gonderir Emisinin cavabi cox kobud olur Size verilesi pulum yoxdur redd ol get Bu sert sozlerden pert olan Abbas hirslenib ozunden cixir Eybi yoxdur qocalib olersen arvadin da mene qalar Bunlari deyib yerinden ne teher goturulurse emisi qacib ona cata bilmir Abbas olanlari evde anasina danisir Aileler arasinda dusmencilik yaranacagindan qorxan qadin berk qezeblenir ve oglunu danlayir Bundan sonra iki qardas arasinda gedis gelis dayanir Bir gun xeber gelir ki Mesedi Selim xestelenib olub Deliqanli Abbas sozunun ustunde durur Emisinin dul qalmis cavan ve gozel arvadini alir Amma ailenin dolanisigi yene deyismir Veziyyetden cixis yolu kimi Abbas Bakiya getmeye qerar verir 1905 ci ile tesaduf eden bu gelisinde o inqilab ab havasiyla rastlasir Baki o illerde inqilabi seher sayilirdi Sankt Peterburqda bas vermis qanli bazar gunu nun eks sedasi Bakiya da catmisdi Seherde sol cereyanlarin o cumleden Hummet teskilatinin gucu durmadan artirdi Rus bolsevikleri de Bakini nezerden qacirmirdilar Lenin partiyanin vuran eli Stalini Bakiya gondermisdi O etrafina quldur destesi yigaraq banklari ve varli adamlari soyurdu Bolsevikler bunun hesabina xezinelerini doldururken Quzey Azerbaycanin solculari qonsu Iranda bas qaldirmis xalq inqilabina nece destek vermek barede dusundurduler Iran sahi butun vasitelerle azerbaycanlilarin usyanini yatirmaga calisir amma Guney Azerbaycan demokratik herekatinin lideri Settarxanla hec cur bacara bilmirdi Cunki o milli azadliq ve edalet ugrunda savasa basladigindan ehali arasinda terefdarlari gunu gunden coxalir onun mubarizesi hetta Arazin bu tayinda da genis eks seda dogururdu O iller Neriman Nerimanovun rehberliyi ile Azerbaycanin muxtelif bolgelerinden en cesur adamlar Settarxana destek meqsedile guneye gonderilirdi Onlarin arasinda Abbas da vardi Bakida qazandigi inqilabi tecrubeden yararlanan Abbas Rest seherinde mucahidlerden ibaret silahli deste toplayir Onun destesi Rest Enzeli Erdebil Qezvin Girman ve Mazandaran seherlerinde sah qosunlarina qarsi qizgin savaslarda ad qazanir Nehayet bu deste doyuse doyuse Tebrize gelib cixir Tebrizin Emirxiz mehellesinde Abbasi bir mucahid qarsilayib Settarxanin menzil qerargahina getirir Settarxanin Hardan gelmisiz sualina Abbasin cavabi qisa olur Abbas Hesim oglu Baki komitesinin gosterisi ile gelmisem destem de ozumledir Ele ilk temasdan Settarxan bu susali balasiyla dostlasir ve cox kecmir ki muhafize destesinde ona muhum gorev verir Bu deste en muhum tapsiriqlari yerine yetirir Abbas oz destesiyle barrikadalarda vurusur diger desteler arasinda elaqe yaradir Belece Mesedi Abbas Settarxanla 13 il ciyin ciyine savasir Iran sahi xalq usyanini yatirmaq meqsedile 1909 cu ilde Tebrize 40 minlik qosun yollayir Burda inqilabcilar olum dirim savasina girisirler Abbasa ve onun destesine Tehran polisinin reisi Yefremxanin herbi birlikleri ile doyusmek tapsirilir Bu tapsirigi boyuk meharetle yerine yetirdiyine gore ona mucahid Abbas leqebi verirler Amma Iranda ona Abbasxan deyenler de az deyildi Inqilabin efsanevi liderlerinin Settarxanin ve Bagirxanin adlarina benzederek Mesedi Abbas sagda dairede Settarxan ve Bagirxanla ortada birlikde Mesedi Abbasin Mesrute inqilabi illerinde o bir nece defe Meshede getmisdi sucaeti haqqinda xeberler Iran sahinin da qulagina catir Bir gun o Settarxana name gonderib onunla gorusmek istediyini bildirir Settarxan bu goruse Mesedi Abbasi gonderir Mesedi Abbasin oglu Boyuk Veten muharibesi qehremanlarindan olan Surxayin xatirelerinden Atam ordakilara Azerbaycan xalqinin serefine bade qaldirmagi teklif edir Bir anda meclise sukut cokur sah ve qonaqlari badelerini yere qoyurlar atamsa serabi axira kimi icib qonaqligi yarimciq terk edir Iran sahi berk qezeblenir onun dirisini ve ya olusunu getirene basi agirliqda qizil ved edir Ele milli herekat da sahin qurdugu hiylelerin qurbani olur Settarxan yataga dusur onu meseqqetli olume mehkum edirler Mesedi Abbas geri qayitmaga qerar verir amma Bakida cox qalmayib dogulub boya basa catdigi Qarabaga yollanir Mesedi Abbas vefat etdiyi 1954 cu ile qeder muhum vezifelerde calismis Agdamda quruculuq isleri onun adiyla bagli olmusdur Iran inqilabinda istirak eden simali azerbaycanlilarMenbeSETTARXANIN SUSALI SILAHDASI olu kecid