Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalənin sonunda mənbə siyahısı var, lakin mətndaxili mənbələr heç və ya kifayət qədər istifadə edilmədiyi üçün bəzi məlumatların mənbəsi bilinmir. |
Müəzzilər sülaləsi və ya Məmlüklər sülaləsi 1206-cı ildən 1290-cı ilədək Dehlidə hökmranlıq etmiş türk sülaləsi. Dövlətin qurucusu Qütbəddin Aybəkdir. O, Qurlular dövlətinin Hindistanda valisi idi. Onun süzereni Məhəmməd Qurlu varissiz vəfat edincə Aybək siyasi rəqiblərini sıradan çıxarıb idarəni əlinə aldı. Öncə Lahoru paytaxt etdi. Sonra Qütb kompleksini inşaatına başladı. Bir az sonra Dehli şəhərini dövləti üçün mərkəz seçdi.
Tarixi
Hindistanda Məmlük Türk dövlətini quran sərkərdənin adı da Aybək idi və o da Qıpçaq türklərindən idi. Misirdə necə çox türk Məmlükləri toplanmışdısa, Hindistanda da o cür idarəetməni ələ alacaq vəziyyətə gəlmişdilər. Qütbəddin Aybək Qurlu dövlətinin hökmdarı Məhəmmədin sərkərdəsi idi və bu hökmdar tərəfindən Dehli valisi təyin edilmişdi. Daha sonra "məlik" adını da verərək Hindistandakı geniş torpaqların hakimiyyətini ona tapşırmışdı. Aybəg dalbadal zəfərlər qazandı və hakimiyyəti altındakı torpaqları genişlətdi.Sultan Müiziddin Məhəmməd öldükdən sonra Aybəg onun yerinə taxta çıxdı (1206. il). Sultan Məhəmməd onu mənəvi övladı və vəliəhd elan etmişdi.
Sultan olan Qütbəddin Aybək qüvvətli bir Türk milliyətçisi idi. Müsəlmanlığı Hindistanda geniş ərazidə yaymış, Türk dilini də yaymaq üçün qeyrət göstərmişdi. Türk dilini bəyənməyən hindli məmurları sıxışdırır, onları Türkcə öyrənməyə məcbur edirdi. Yaxşı bir idarə sistemi quran bu qüdrətli sultanı təbəəsi də sevirdi. Ancaq yazıq ki,hakimiyyəti qısa sürdü. Yaşının çox olmasına baxmayaraq çovqan oynamaq istəmiş və atdan yıxılaraq ölmüşdü (1210-cu il).
Aybəkin oğlu yoxdu,üç qızı vardı. Kürəkənlərindən Şəmsəddin Eltutmuş Bədavun şəhərində, ikinci kürəkəni Kabaçı Uc şəhərində, onun təyin etdiyi Kaymaz isə Benqalda vali idilər. Taxta kürəkəni Eltutmuş çıxdı və onunla başlayan yeni xanədana "Şəmsiyyə xanədanı" deyildi (1210. il). Şəmsiyyə xanədanı 56 il hökm sürdü.El-Tutmuş da Türk idi və qayınatasının siyasətini davam etdirdi. Pəncabın böyük bir hissəsini, Multanı, Lahoru, Qəznəyə qədər olan geniş bir bölgəni torpaqlarına qatdı. Bu hökmdar Monqollara görə öz ölkələrini tərk edən çoxlu Türk topluluqlarını öz ölkəsinə qəbul edərək Şimali Hindistanda Türklərin sayını artırdı və beləliklə Şimali Hindistanda Türk mədəni həyatını davam etdirdi. El-Tutmuşu Abbasi Xəlifəsi də "Hindistan sultanı" kimi tanımışdı.
Müəzzilər sülaləsi
Müəzzilər sülaləsi 1206-cı ildən 1290-cı ilədək Dehlidə hökmüranlıq etmiş türk xanədanıdır. Bəzi ədəbiyyatda bu sülalə Qulamşahlar da adlanır.
- Sultan Qütbəddin Aybək (1206-1210)
- Sultan Aram şah (1210-1211)
- Sultan Şəmsəddin El-Tutmuş (1211-1236)
- Sultan Rüknəddin Firuz (1236)
- Sultan Raziyə bəyim (1236-1240)
- (1240-1242)
- (1242-1246)
- (1246-1266)
- Sultan Qıyasəddin Balaban (1266-1286)
- Sultan Müəzzəddin Keyqubad (1286-1290)
- Sultan Kəyumərs (1290)
Mənbə
- Majumdar, R. C. (ed.), The History and Culture of the Indian People, Cilt VI,
- The Delhi Sultanate, (Bombay) 1960; Cilt VII, The Mughal Empire, (Bombay) 1973.
- Jamila Brijbhushan, Sultan Raziya, Her Life and Times: A Reappraisal, South Asia Books (1990)
- John McLeod (2002). The History of India. Greenwood Press. sayfa 35
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqalenin sonunda menbe siyahisi var lakin metndaxili menbeler hec ve ya kifayet qeder istifade edilmediyi ucun bezi melumatlarin menbesi bilinmir Lutfen menbeleri uygun sekilde metnin daxilinde yerlesdirerek meqalenin tekmillesdirilmesine komek edin Muezziler sulalesi ve ya Memlukler sulalesi 1206 ci ilden 1290 ci iledek Dehlide hokmranliq etmis turk sulalesi Dovletin qurucusu Qutbeddin Aybekdir O Qurlular dovletinin Hindistanda valisi idi Onun suzereni Mehemmed Qurlu varissiz vefat edince Aybek siyasi reqiblerini siradan cixarib idareni eline aldi Once Lahoru paytaxt etdi Sonra Qutb kompleksini insaatina basladi Bir az sonra Dehli seherini dovleti ucun merkez secdi Qutb Minar Muezziler sulalesi dovrunde Dehli sultanligiTarixiHindistanda Memluk Turk dovletini quran serkerdenin adi da Aybek idi ve o da Qipcaq turklerinden idi Misirde nece cox turk Memlukleri toplanmisdisa Hindistanda da o cur idareetmeni ele alacaq veziyyete gelmisdiler Qutbeddin Aybek Qurlu dovletinin hokmdari Mehemmedin serkerdesi idi ve bu hokmdar terefinden Dehli valisi teyin edilmisdi Daha sonra melik adini da vererek Hindistandaki genis torpaqlarin hakimiyyetini ona tapsirmisdi Aybeg dalbadal zeferler qazandi ve hakimiyyeti altindaki torpaqlari genisletdi Sultan Muiziddin Mehemmed oldukden sonra Aybeg onun yerine taxta cixdi 1206 il Sultan Mehemmed onu menevi ovladi ve veliehd elan etmisdi Sultan olan Qutbeddin Aybek quvvetli bir Turk milliyetcisi idi Muselmanligi Hindistanda genis erazide yaymis Turk dilini de yaymaq ucun qeyret gostermisdi Turk dilini beyenmeyen hindli memurlari sixisdirir onlari Turkce oyrenmeye mecbur edirdi Yaxsi bir idare sistemi quran bu qudretli sultani tebeesi de sevirdi Ancaq yaziq ki hakimiyyeti qisa surdu Yasinin cox olmasina baxmayaraq covqan oynamaq istemis ve atdan yixilaraq olmusdu 1210 cu il Aybekin oglu yoxdu uc qizi vardi Kurekenlerinden Semseddin Eltutmus Bedavun seherinde ikinci kurekeni Kabaci Uc seherinde onun teyin etdiyi Kaymaz ise Benqalda vali idiler Taxta kurekeni Eltutmus cixdi ve onunla baslayan yeni xanedana Semsiyye xanedani deyildi 1210 il Semsiyye xanedani 56 il hokm surdu El Tutmus da Turk idi ve qayinatasinin siyasetini davam etdirdi Pencabin boyuk bir hissesini Multani Lahoru Qezneye qeder olan genis bir bolgeni torpaqlarina qatdi Bu hokmdar Monqollara gore oz olkelerini terk eden coxlu Turk topluluqlarini oz olkesine qebul ederek Simali Hindistanda Turklerin sayini artirdi ve belelikle Simali Hindistanda Turk medeni heyatini davam etdirdi El Tutmusu Abbasi Xelifesi de Hindistan sultani kimi tanimisdi Muezziler sulalesiMuezziler sulalesi 1206 ci ilden 1290 ci iledek Dehlide hokmuranliq etmis turk xanedanidir Bezi edebiyyatda bu sulale Qulamsahlar da adlanir Sultan Qutbeddin Aybek 1206 1210 Sultan Aram sah 1210 1211 Sultan Semseddin El Tutmus 1211 1236 Sultan Rukneddin Firuz 1236 Sultan Raziye beyim 1236 1240 1240 1242 1242 1246 1246 1266 Sultan Qiyaseddin Balaban 1266 1286 Sultan Muezzeddin Keyqubad 1286 1290 Sultan Keyumers 1290 MenbeMajumdar R C ed The History and Culture of the Indian People Cilt VI The Delhi Sultanate Bombay 1960 Cilt VII The Mughal Empire Bombay 1973 Jamila Brijbhushan Sultan Raziya Her Life and Times A Reappraisal South Asia Books 1990 ISBN 8185425094 John McLeod 2002 The History of India Greenwood Press sayfa 35Xarici kecidler 1 2 olu kecid 3 olu kecid 4 olu kecid 5 6 7 olu kecid 8