Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mütaliə — hər hansı mətndə verilmiş məlumatı əxz etməyə yönəlmiş kommunikasiya – əlaqə fəaliyyətidir. Bu kommunikasiyada müəllif, çap məhsulu, oxucu və ya oxucu iştirak edir. Tədris proqramının tələbinə uyğun olaraq məfhumunun məzmununu açmağa ehtiyac duyulur.
Mütaliə mahiyyətcə fərdi psixoloji proses olsa da, cəmiyyətin sosial həyatına, marağın istiqamətlərinə, mövcud maraqların məhsulu olan yeni ideyaların yayılmasına, bütövlüklə hamının malına çevrilməsinə imkan yaradır. Məlumdur ki, insanların müxtəlif xarakterli maraqları və tələbatları olur. Hər bir kəsin özünəməxsus marağı, tələbatı mütaliə tələbatının və mütaliə marağının yaranmasına təsir göstərə bilir. Eyni zamanda insanın mütaliə marağının və mütaliə tələbatının reallaşmasında mühüm rol oynayır.
Mütaliə elmi-nəzəri problem kimi
İstər , istərsə də ali və orta-ixtisas məktəblərinin tədris proqramında nəzərdə tutulan biliklər insanın həyata fəal müdaxiləsi üçün kifayət deyildir. Təcrübələr göstərir ki, heç bir ali məktəb öz məzunu olan mütəxəssisə müəyyən ixtisas üzrə müasir həyatın tələbi həcmində məlumat və biliklər məcmusunu verə bilmir. Bu isə təbii haldır. Çünki müəyyən vaxtla məhdudlaşan ali və orta ixtisas təhsili məktəblərinin proqramları lazımi bilikləri tam şəkildə özündə əks etdirmək imkanına malik deyildir. Ona görə də zamanın tələbinə uyğun olaraq rəsmi təhsillə şəxsi təhsil mütaliəsi paralel getməlidir. Bu baxımdan mütaliə mühüm elmi-nəzəri problemdir.
Geniş oxucu kütləsi arasında kitab təbliğini və oxucu mütaliəsini istiqamətləndirməyin elmi əsaslarını təhlil edən mütaliə nəzəriyyəsində təkmilləşmə prosesi gedir. Müasir kitabxanaşünaslıq mütaliənin sosial, sosial psixoloji və pedaqoji problemlərinin, eyni zamanda onun ictimai həyata təsirinin tədqiqi sahəsində geniş nailiyyətlər qazanmışdır.
Müasir insanın mütaliəsi
Müasir insanın mütaliə tələbatının artmasını şərtləndirən amillərdən biri də elmi-texniki nailiyyətlərdir. Dünyanın qabaqcıl ölkələrində istehsal sahələrinin yeni-yeni texnika ilə silahlanması, yeni elmi kəşflərin, böyük elmi nailiyyətlərin meydana gəlməsi, yeni-yeni elm və bilik sahələrinin yaranması, eləcə də dünyada gedən ictimai-siyasi proseslər mütaliəni obyektiv sosial zərurətə çevirmişdir.
Mütaliənin istiqamətləri
Mütaliə:
- Mütaliə insanlar üçün fasiləsiz artmaqda olan sosial tələbatdır;
- Mütaliə insanların ictimai şüurunun formalaşmasına və təhsil
səviyyəsinin yüksəlməsinə, artmasına təsir göstərən ictimai əlaqə sistemidir.
- Bununla da mütaliənin cəmiyyətdə ictimai rolu müəyyənləşir. Bu baxımdan mütaliə mühüm tədqiqat problemi kimi
Mütaliənin ictimai məzmunu özünü əsasən üç istiqamətdə göstərir:
- Mütaliə üçün materialın seçilməsi və oxunmuş
ədəbiyyatın qiymətləndirilməsi meyarı insana ictimai təsir amili və mexanizmi ilə şərtlənir.
- Mütaliə üçün material və qiymətləndirmə motivləri
şəxsiyyətlər arasında əlaqə predmetidir və ictimai mütaliə atmosferi yaradır.
- 3. Mütaliənin nəticələri insanın ictimai və istehsalat
fəaliyyətində əks olunur, onun dünyagörüşünün, əməyinin səmərəliliyini müəyyən edir.
Bütün bunlar isə mütaliənin sosial xarakterini açan faktlardır. Mütaliə prosesində oxucu kitabla sosial psixoloji münasibətlərə girir. Məhz bu münasibətlərin mexanizmini və onun sosial nəticələrini aşkar etmək mütaliə haqqında elmin mühüm vəzifələrindəndir.
Mütaliə müasir dövrün və tarixi keçmişin hadisələri ilə yaxından tanış olmağa, ictimai münasibətlərin dərk edilməsinə, həyatda obyektiv baxışın formalaşmasına, eləcə də cəmiyyətin həyat tərzi üçün xarakterik olan etik, hüquqi və estetik normaların mənimsənilməsinə kömək edir.
Mütaliənin tədris, təhsil və tərbiyə funksiyaları kompleks xarakter daşıyır. Bir-biri ilə qırılmaz surətdə bağlı olan bu proseslər də mütaliənin nəticəsi olaraq cəmiyyət tərəfindən toplanmış biliklərin mənimsənilməsi (tədris), bu biliklərin sisteminin yaradılması (təhsil) və şəxsiyyətin inkişafı gedişinin idarə edilməsi (tərbiyə) kimi ifadə olunur. Bu funksiyalar insanın məktəbə getdiyi ilk dövrdən ömrünün sonuna qədərki intellektual fəaliyyətində ifadə olunur.
Elmi ədəbiyyatda mütaliənin səbəb və məqsədlərinin növləri təxmini olaraq aşağıdakı kimi müəyyənləşdirilmişdir.
- Həyat təcrübəsi qazanmaq və özünütəkmilləşdirmə
- İdraki ehtiyac
- Şəxsi təhsil və təcrübi faydalanmaq
- Emosional və estetik tələbat
- Əylənmək.
Ədəbiyyat
- Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası. C. 6.- B., 1982.- S.351
- Bayramov Ə.S. və Əlizadə Ə.Ə. Psixologiya/ Ali məktəblər üçün dərslik.- B., 2002.- 624 s.
- Xələfov A. Kitabxanaşünaslığa giriş. Dərslik. 3 hissədə. H. 1–2.- B., Bakı Universiteti nəşriyyatı, 2001.- 400 s. H.3-B.: BUN, 2003.-315 s
- Художественное восприятие. Сборник.-Л.: "Наука", 1971.-386 с.
- Засорина Л.Н. Структура читательской деятель- ности. Психолого-педагогический аспект. Психологические проблемы чтения.-Л.-1981.- 126 с.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mutalie her hansi metnde verilmis melumati exz etmeye yonelmis kommunikasiya elaqe fealiyyetidir Bu kommunikasiyada muellif cap mehsulu oxucu ve ya oxucu istirak edir Tedris proqraminin telebine uygun olaraq mefhumunun mezmununu acmaga ehtiyac duyulur Mutalie mahiyyetce ferdi psixoloji proses olsa da cemiyyetin sosial heyatina maragin istiqametlerine movcud maraqlarin mehsulu olan yeni ideyalarin yayilmasina butovlukle haminin malina cevrilmesine imkan yaradir Melumdur ki insanlarin muxtelif xarakterli maraqlari ve telebatlari olur Her bir kesin ozunemexsus maragi telebati mutalie telebatinin ve mutalie maraginin yaranmasina tesir gostere bilir Eyni zamanda insanin mutalie maraginin ve mutalie telebatinin reallasmasinda muhum rol oynayir Mutalie elmi nezeri problem kimiIster isterse de ali ve orta ixtisas mekteblerinin tedris proqraminda nezerde tutulan bilikler insanin heyata feal mudaxilesi ucun kifayet deyildir Tecrubeler gosterir ki hec bir ali mekteb oz mezunu olan mutexessise mueyyen ixtisas uzre muasir heyatin telebi hecminde melumat ve bilikler mecmusunu vere bilmir Bu ise tebii haldir Cunki mueyyen vaxtla mehdudlasan ali ve orta ixtisas tehsili mekteblerinin proqramlari lazimi bilikleri tam sekilde ozunde eks etdirmek imkanina malik deyildir Ona gore de zamanin telebine uygun olaraq resmi tehsille sexsi tehsil mutaliesi paralel getmelidir Bu baximdan mutalie muhum elmi nezeri problemdir Genis oxucu kutlesi arasinda kitab tebligini ve oxucu mutaliesini istiqametlendirmeyin elmi esaslarini tehlil eden mutalie nezeriyyesinde tekmillesme prosesi gedir Muasir kitabxanasunasliq mutalienin sosial sosial psixoloji ve pedaqoji problemlerinin eyni zamanda onun ictimai heyata tesirinin tedqiqi sahesinde genis nailiyyetler qazanmisdir Muasir insanin mutaliesiMuasir insanin mutalie telebatinin artmasini sertlendiren amillerden biri de elmi texniki nailiyyetlerdir Dunyanin qabaqcil olkelerinde istehsal sahelerinin yeni yeni texnika ile silahlanmasi yeni elmi kesflerin boyuk elmi nailiyyetlerin meydana gelmesi yeni yeni elm ve bilik sahelerinin yaranmasi elece de dunyada geden ictimai siyasi prosesler mutalieni obyektiv sosial zerurete cevirmisdir Mutalienin istiqametleriMutalie Mutalie insanlar ucun fasilesiz artmaqda olan sosial telebatdir Mutalie insanlarin ictimai suurunun formalasmasina ve tehsil seviyyesinin yukselmesine artmasina tesir gosteren ictimai elaqe sistemidir Bununla da mutalienin cemiyyetde ictimai rolu mueyyenlesir Bu baximdan mutalie muhum tedqiqat problemi kimi Mutalienin ictimai mezmunu ozunu esasen uc istiqametde gosterir Mutalie ucun materialin secilmesi ve oxunmus edebiyyatin qiymetlendirilmesi meyari insana ictimai tesir amili ve mexanizmi ile sertlenir Mutalie ucun material ve qiymetlendirme motivleri sexsiyyetler arasinda elaqe predmetidir ve ictimai mutalie atmosferi yaradir 3 Mutalienin neticeleri insanin ictimai ve istehsalat fealiyyetinde eks olunur onun dunyagorusunun emeyinin semereliliyini mueyyen edir Butun bunlar ise mutalienin sosial xarakterini acan faktlardir Mutalie prosesinde oxucu kitabla sosial psixoloji munasibetlere girir Mehz bu munasibetlerin mexanizmini ve onun sosial neticelerini askar etmek mutalie haqqinda elmin muhum vezifelerindendir Mutalie muasir dovrun ve tarixi kecmisin hadiseleri ile yaxindan tanis olmaga ictimai munasibetlerin derk edilmesine heyatda obyektiv baxisin formalasmasina elece de cemiyyetin heyat terzi ucun xarakterik olan etik huquqi ve estetik normalarin menimsenilmesine komek edir Mutalienin tedris tehsil ve terbiye funksiyalari kompleks xarakter dasiyir Bir biri ile qirilmaz suretde bagli olan bu prosesler de mutalienin neticesi olaraq cemiyyet terefinden toplanmis biliklerin menimsenilmesi tedris bu biliklerin sisteminin yaradilmasi tehsil ve sexsiyyetin inkisafi gedisinin idare edilmesi terbiye kimi ifade olunur Bu funksiyalar insanin mektebe getdiyi ilk dovrden omrunun sonuna qederki intellektual fealiyyetinde ifade olunur Elmi edebiyyatda mutalienin sebeb ve meqsedlerinin novleri texmini olaraq asagidaki kimi mueyyenlesdirilmisdir Heyat tecrubesi qazanmaq ve ozunutekmillesdirme Idraki ehtiyac Sexsi tehsil ve tecrubi faydalanmaq Emosional ve estetik telebat Eylenmek EdebiyyatAzerbaycan Sovet Ensiklopediyasi C 6 B 1982 S 351 Bayramov E S ve Elizade E E Psixologiya Ali mektebler ucun derslik B 2002 624 s Xelefov A Kitabxanasunasliga giris Derslik 3 hissede H 1 2 B Baki Universiteti nesriyyati 2001 400 s H 3 B BUN 2003 315 s Hudozhestvennoe vospriyatie Sbornik L Nauka 1971 386 s Zasorina L N Struktura chitatelskoj deyatel nosti Psihologo pedagogicheskij aspekt Psihologicheskie problemy chteniya L 1981 126 s Xarici kecidlerVikianbarda elaqeli media fayllar