Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Müqəddəs viteks (lat. Vitex agnus-castus) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin dalamazkimilər fəsiləsinin viteks cinsinə aid bitki növü.
| Müqəddəs viteks | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Müqəddəs viteks | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Təbii yayılması
Şimali Afrika, Avropa, Asiyanın mülayim iqlim zonası və subtropikləri, Ön Asiya, Cənubi Qafqaz, orta Asiyada yayılmışdır.
Botaniki təsviri
Hündürlüyü 4–8 m olan ağacvari koldur. Bitki sıx, yapışıq tükcüklərdən ibarət boz keçəldir. Budaqları qonur, dörd hissəli, kəskin qoxuludur. Yarpaqları iri, uzun saplaqlarda (4 sm), üzbəüz yerləşmiş, barmaqvari mürəkkəb, 5-7 xırda yarpaqlıdır, yalançı zoğları yoxdur. Çiçəkləri çoxsaylı, açıq bənövşəyi, iki dodaqlı, sıx süpürgəvari sünbülvari çiçək quruplarında budaqların uclarında yığılmışdır. Kasacığı beş hissəli, bitişik yarpaqlı, boruvari formalı, uzunluğu 9 mm-dir. Dörd erkəkciyi çiçək tacının üzərindən yuxarı çıxır. Çiçək tacının rəngi zəif mavidir. Meyvəsi qara, dörd yuvalı, şarşəkilli, diametri 3–4 mm olan quru çəyirdəkdir. İyundan oktyabradək çiçəkləyir, oktyabr-noyabrda meyvə verir.
Ekologiyası
Torpağa tələbkar deyil, daşlı, qumlu, gillicəli torpaqlarda bitir, duza davamlıdır. Dəniz səviyyəsindən 400 m hündürlükdə, su mənbələrinin sahillərində, dağ yamaclarında bitir.
Azərbaycanda yayılması
Böyük və Kiçik Qafqazda, Kür-Araz ovalığında, Talışda və Naxçıvan MR-da təbii halda rast gəlinir.
İstifadəsi
Həm dеkоrativ, həm də balvеrən bitkidir. Bütün hissələrində alkоlоidlər, aşı maddələri, vitaminlər, mikrоеlеmеntlər, еfir yağları vardır. Bitkinin budaq və mеyvələrinin dəmlənməsi müхtəlif dəri хəstəliklərində istifadə edilir.
Sinonimləri
Heterotipik sinonimləri
- Agnus-castus alba Carrière
- Agnus-castus macrostachya Carrière
- Agnus-castus robusta (Lebas) Carrière
- Agnus-castus vulgaris Carrière
- Agnus-castus vulgaris var. alba (Weston) Carrière
- Vitex agnus Stokes
- Vitex agnus var. integerrima Stokes
- Vitex agnus-castus f. alba (Weston) Rehder
- Vitex agnus-castus var. alba Weston
- Vitex agnus-castus f. albiflora Moldenke
- Vitex agnus-castus var. angustifolia Aiton
- Vitex agnus-castus f. caerulea (Rehder) Moldenke
- Vitex agnus-castus var. caerulea Rehder
- Vitex agnus-castus subsp. haussknechtii Bornm.
- Vitex agnus-castus f. laciniosa (Ces.) Moldenke
- Vitex agnus-castus var. laciniosa Ces.
- Vitex agnus-castus var. latifolia (Mill.) G.Don
- Vitex agnus-castus f. latifolia (Mill.) Rehder
- Vitex agnus-castus var. latifolia Aiton
- Vitex agnus-castus var. pseudonegundo Hausskn.
- Vitex agnus-castus f. rosea Rehder
- Vitex agnus-castus var. serrata Moldenke
- Vitex haussknechtii (Bornm.) Prain
- Vitex hybrida Moldenke
- Vitex integra Medik.
- Vitex latifolia Mill.
- Vitex lupinifolia Salisb.
- Vitex negundo var. macrophylla Moldenke
- Vitex pseudonegundo (Hausskn.) Hand.-Mazz.
- Vitex robusta Lebas
- Vitex verticillata Lam.
İstinadlar
- Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 638.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Muqeddes viteks lat Vitex agnus castus bitkiler aleminin dalamazcicekliler destesinin dalamazkimiler fesilesinin viteks cinsine aid bitki novu Muqeddes viteksElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad PolysporangiophytesKlad TracheophytesKlad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad EudicotsKlad Core eudicotsKlad SuperasteridsKlad AsteridsKlad LamiidsDeste DalamazciceklilerFesile DalamazkimilerYarimfesile Cins ViteksNov Muqeddes viteksBeynelxalq elmi adiVitex agnus castus L 1753Sekil axtarisiITIS 32221NCBI 54477EOL 579727Tebii yayilmasiSimali Afrika Avropa Asiyanin mulayim iqlim zonasi ve subtropikleri On Asiya Cenubi Qafqaz orta Asiyada yayilmisdir Botaniki tesviriHundurluyu 4 8 m olan agacvari koldur Bitki six yapisiq tukcuklerden ibaret boz keceldir Budaqlari qonur dord hisseli keskin qoxuludur Yarpaqlari iri uzun saplaqlarda 4 sm uzbeuz yerlesmis barmaqvari murekkeb 5 7 xirda yarpaqlidir yalanci zoglari yoxdur Cicekleri coxsayli aciq benovseyi iki dodaqli six supurgevari sunbulvari cicek quruplarinda budaqlarin uclarinda yigilmisdir Kasacigi bes hisseli bitisik yarpaqli boruvari formali uzunlugu 9 mm dir Dord erkekciyi cicek tacinin uzerinden yuxari cixir Cicek tacinin rengi zeif mavidir Meyvesi qara dord yuvali sarsekilli diametri 3 4 mm olan quru ceyirdekdir Iyundan oktyabradek cicekleyir oktyabr noyabrda meyve verir EkologiyasiTorpaga telebkar deyil dasli qumlu gilliceli torpaqlarda bitir duza davamlidir Deniz seviyyesinden 400 m hundurlukde su menbelerinin sahillerinde dag yamaclarinda bitir Azerbaycanda yayilmasiBoyuk ve Kicik Qafqazda Kur Araz ovaliginda Talisda ve Naxcivan MR da tebii halda rast gelinir IstifadesiHem dekorativ hem de balveren bitkidir Butun hisselerinde alkoloidler asi maddeleri vitaminler mikroelementler efir yaglari vardir Bitkinin budaq ve meyvelerinin demlenmesi muhtelif deri hesteliklerinde istifade edilir SinonimleriHeterotipik sinonimleri Agnus castus alba Carriere Agnus castus macrostachya Carriere Agnus castus robusta Lebas Carriere Agnus castus vulgaris Carriere Agnus castus vulgaris var alba Weston Carriere Vitex agnus Stokes Vitex agnus var integerrima Stokes Vitex agnus castus f alba Weston Rehder Vitex agnus castus var alba Weston Vitex agnus castus f albiflora Moldenke Vitex agnus castus var angustifolia Aiton Vitex agnus castus f caerulea Rehder Moldenke Vitex agnus castus var caerulea Rehder Vitex agnus castus subsp haussknechtii Bornm Vitex agnus castus f laciniosa Ces Moldenke Vitex agnus castus var laciniosa Ces Vitex agnus castus var latifolia Mill G Don Vitex agnus castus f latifolia Mill Rehder Vitex agnus castus var latifolia Aiton Vitex agnus castus var pseudonegundo Hausskn Vitex agnus castus f rosea Rehder Vitex agnus castus var serrata Moldenke Vitex haussknechtii Bornm Prain Vitex hybrida Moldenke Vitex integra Medik Vitex latifolia Mill Vitex lupinifolia Salisb Vitex negundo var macrophylla Moldenke Vitex pseudonegundo Hausskn Hand Mazz Vitex robusta Lebas Vitex verticillata Lam IstinadlarLinnaei C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 2 S 638 Hemcinin bax