Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Müqəddəs Yekaterina kilsəsi (erm. Սանկտ Պետերբուրգի Սուրբ Կատերինե եկեղեցի, rus. Армянская церковь Святой Екатерины) — Sankt-Peterburq şəhərinin mərkəzindəki Erməni Qriqorian Kilsəsi Nevski prospekti, ev № 40–42 ünvanında yerləşir.
| Müqəddəs Yekaterina erməni kilsəsi | |
|---|---|
| Армянская церковь Святой Екатерины Սանկտ Պետերբուրգի Սուրբ Կատերինե եկեղեցի | |
 | |
 | |
| Ölkə |  Rusiya |
| Şəhər |  Sankt-Peterburq |
| Yerləşir | Nevski prospekti |
| Aidiyyatı | Erməni Qriqorian Kilsəsi |
| Memar | Yuri Felten |
| Sifarişçi | |
| Tikilmə tarixi | 1771-1776 |
| Üslubu | Klassisizm |
| İstinad nöm. | 7810615000 |
| Mühafizə dərəcəsi | Federal |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarix
İlk ermənilər qısa müddət ərzində Sankt-Peterburq şəhərin yaranmasından sonra kütləvi şəkildə şəhərin müxtəlif rayonlarına köçmüşdülər. 1710-cu ildə onlar artıq burada öz icmalarını yaratmışdılar. Bu zaman onlar şəxsi evlərdə dini mərasimlərini keçirirdilər. Arximandrit Minas tərəfindən erməni kilsəsinin tikintisi üçün 1714-cü ildə ilk rəsmi xahiş qaldırılsa da, hakimiyyət orqanları tərəfindən bu rədd edilmişdir. Yalnız 25 sentyabr 1725-ci ildə 30 həyətdən ibarət böyük şəhər ictimaiyyəti, Rus Pravoslav Kilsəsinin Müqəddəs Sinodundan Vasiliyev adasının 3-cü xəttində köhnə taxta bir evdə ibadət evinin açılışı üçün razılıq əldə edə bilmişdir. 1740-cı ilin yanvar ayında Luka Şirvanov (Ğukas Şirvanyan) artıq daşdan kiçik erməni kilsəsinin inşası barədə rəsmi şəkildə icazə almışdır, lakin Anna İoannovnanın ölümündən sonra tikinti işləri dayandırılmışdı. 1763-cü ilin iyul ayında "Rusiyada məskunlaşan bütün xalqların dini ayinlərini azad şəkildə həyata keçirilməsinə" dair dərc edimiş manifestə əsaslanan yerli bələiyyələr hər iki paytaxtda digər dinlərə sitayiş edən insanların kilsələri və onlara müdaxil digər binalar üçün yer ayrılmışdır.
22 may 1770-ci ildə erməni icmasının çelobit rəhbəri İvan Lazareviç Lazarevə (Ovannes Lazaryana) və onun tabeliyində olan fəallara çox keçmədən İmperatriça II Yekaterinadan şifahi qaydada "Peterburq şəhərində yeni kilsənin inşa olunmasına dair icazə" izlədi. Kilsə üçün yeni yer keçmiş saray manej binasının ərazisində, Paytaxtın ən zadəgan mövqeyini illərlə qoruyub saxlayan Böyük prospektdəki (Nevski prospektində) daşlı qonaq həyətinin qarşısında tikilməli idi. Məhz bu faktor tikintiyə xeyli kapital yatırılması tələb olunurdu.
Yuri Matveyeviç Feltenin layihəsinə əsaslanan tikinti işlər kifayət qədər sürətlə icra olunurdu və artıq 1772-ci ildə kilsə təntənəli şəkildə təqdis edilmişdir. Onun tikintisi 33 min rubla başa gəlmişdir. Kilsənin tikintisi ilə bağlı İ. L. Lazarev şəxsən 30 min rubl hədiyyə olaraq bağışlamış və bu məbləğlə də kilsə paytaxtın təntənəli ehtişamına uyğun olaraq inşa edilmişdir. Bu cür xidmətə görə, icma tərəfindən ona kilsəyə məxsus torpaqda prospektə paralel olaraq cənub tərəfdən şəxsi mülkün inşasına icazə verildi. Felten tərəfindən tərtib edilmiş yaşayış binası Lazarevə 50 000 rubla başa gəlmişdir. Şimal qanadının tikintisi on il sonra başlamışdır. Tamamilə öz pul ilə yeni bir binanı tikməklə, Lazarev öz nüfuzunu daha da möhkəmlənmiş, erməni icmasının isə ən nüfuzlu şəxslərindən birinə çevrilmişdir. Daha sonralar o, həmin qiymətə öz evini kilsəyə satmışdır.
18 fevral 1780-ci ildə səkkiz rahibin iştirakı və knyaz Q. A. Potyomkin-Tavridalının iştirakı ilə erməni arxiyepiskopu İosif (Arqutinski) imperatriça II Yekaterinanın himayəçisi sayılan əzabkeş müqəddəs Yekaterinanın şərəfinə təqdis olunmuşdur. Kilsə Sankt-Peterburqun erməni mədəniyyət mərkəzinə çevrilmişdir: onun yanında bu günə qədər fəaliyyət göstərən mətbəə və milli məktəb açılmışdır.
1887-ci ildə rəssam İvan Ayvazovski icmaya "Məsih Tavridian gölündə" adlı rəsm əsərini hədiyyə etmişdir.
1915-ci ildə Qış sarayının kafedralında yerləşən riznitsadan apostol Faddeyin və müqəddəs Qriqor Lusavoriçin qalıqları kilsəyə təhvil verilmişdir. Kilsə mərkəzi Kişinyovda yerləşən Naxçıvan-Bessarabiya yepiskopatlığının tabeliyindədir.
1930-cu ilin may ayında kilsə bağlanmışdır. 1931–1934-cü illərdə bina dirəklərlə bölünmüşdür. Binada əvvəlcə Müdafiə qərargahı, daha sonralar isə Musiqili Komediya Teatrının dekorasiya atelyesi yerləşirdi.
1990-cı ildə erməni icması kilsənin qaytarılmasını şəhər bələdiyyəsindən xahiş etdi. 14 mart 1993-cü ildə burada ilk ibadət mərasimi təşkil olunmuşdu və bunun ardından binanın bərpasına başlanılmışdı.
Məbədin tam həsretmə və təqdisetmə mərasimi 12 iyul 2000-ci ildə bütün ermənilərin patriarx-katolikosu II Qaregin və Moskva və bütün Rusiyanın patriarxı II Aleksi iştirakı ilə həyata keçirilmişdi. Həmin gün Ermitajdan icmaya müqəddəs Qriqorinin əmanətləri qaytarılmışdı.
Memarlıq
Bina memar Y. M. Felten tərəfindən layihələndirilmiş, fasadları Nevski Prospekt xətti boyunca uzanan 40 və 42 nömrəli yaşayış evlərinin həyətində yerləşən boş torpaq sahəsində inşa edilmişdir (şimal qanadının tikintisi ola bilsin, Feltenin köməkçisi, memar Yegor Sokolov tərəfindən on il sonra həyata keçirilmişdir). Bu səbəbdən kilsənin əsas fasadı istər-istəməz Nevskiyə yönəldilməli, məbədin əsas girişi isə adət üzrə qərbdən yox, cənub tərəfdən yerləşməli idi Kilsənin yeganə apsidasının şərqə istiqamətləndirilməsinə baxmayaraq, Daxili məkan (yəni interyerin ümumi tərtibatı) olduqca mürəkkəbdir. Memar, fasadın memarlıq həllində qısa müddət əvvəl Vasiliyevsk adasında inşa etdiyi memarlığında istifadə etdiyi prinsiplərə əsaslanmış, lakin dekorativ həll baxımından həmin prinsipləri nəzərə çarpacaq dərəcədə təkmilləşdirmişdir ki, bu da portikin daha güclü alınmasına, əlavə yan panellərin isə pilyastrlarla tamamlanmasına səbəb olmuşdur. Divarların yuxarı hissəsində çeşidliliyin təmin olunması üçün memar müxtəlif həndəsi formalı oyuqlardan istifadə etmişdir: birinci yarusda düzbucaqlı, ikinci yarusda tağlı, həmçinin kiçik dairəvi pəncərələr (dördbucaqlı panellərlə kombinasiya şəklində), Toskan orderinə məxsus sərt kapitellərin yerinə isə buradakı sütunlarda Felten "qotazlı" ionik orderdən istifadə etmişdir, birinci və ikinci yaruslarda pəncərələr arasındakı panellərdə tipik barokko motivli barelyeflər yerləşdirilmişdir. Fronton sahəsi çoxfiqurlu kompozisiya ilə örtülür — burada katolikos Qriqori tərəfindən çar III Trdatın vəftiz olunması əks olunmuşdu.
İnteryerin əsas dekorasiya elementlərindən biri — kvadrat günbəzin guşələrində və apsidanın girişində yerləşdirilmiş kompozit orderli 20 qoşalaşmış sütundur. Səthi ağ kapitel və sarı süni mərmərlə çəkilmiş sütunlar ağ mərmər divarları fonunda ifadəli görünüş yaradır. Sütunların üzərində kəsilməz şəkildə odanın bütün perimetri boyunca dentikullu dekorativ lülələr (karnizlər) uzanır.
1794–1797-ci illərdə kilsənin önündə dəmir darvazalar quraşdırılmışdır, 1858-ci ilin sonunda isə həmin darvazaların üzərində N. P. Qrebyonkanın layihəsi əsasında XIX əsrin sonuna qədər mövcud olmuş Şopen fabrikində tökülmüş çuqun məhəccərlər yerləşdirilmişdir.
1841-ci ildə kilsədə memar L. F. Vendramin tərəfindən birinci əsaslı təmir işləri həyata keçirilmişdir.
1865-ci ildə ilkin qüllə üç çan üçün zəng qüllələrinə çevrilmişdir.
1900–1906-cı illərdə memar Aleksandr Tamanyan binanın yeni əsaslı təmirini həyata keçirmiş, divar və döşəmələri möhkəmləndirmişdir.
İstinadlar
- П. Н. Петров История Санкт-Петербурга. СПб., 1885, с. 92, 401
- , ф. 880, оп. 5, д. 108, л. 21
- , ф. 880, оп. 1, д. 87, л. 23, 29
Xarici keçidlər
- Сайт церкви
- Сайт газеты HAVATAMK 2014-12-19 at the Wayback Machine
- Армянский форум 2010-07-26 at the Wayback Machine
- Сайт газеты Армянская Церковь
- Armenialaisen kirkon sivusto 2013-03-22 at the Wayback Machine (rus.)
- Armenialainen kirkko Pietari-tietosanakirjassa (rus.)
- Նոր Նախիջևանի և Ռուսաստանի թեմի կայքը 2013-09-03 at the Wayback Machine
- HAVATAMK թերթի կայքը 2014-12-19 at the Wayback Machine
- "Հայկական եկեղեցի" թերթի կաքը
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Muqeddes Yekaterina kilsesi erm Սանկտ Պետերբուրգի Սուրբ Կատերինե եկեղեցի rus Armyanskaya cerkov Svyatoj Ekateriny Sankt Peterburq seherinin merkezindeki Ermeni Qriqorian Kilsesi Nevski prospekti ev 40 42 unvaninda yerlesir Muqeddes Yekaterina ermeni kilsesiArmyanskaya cerkov Svyatoj Ekateriny Սանկտ Պետերբուրգի Սուրբ Կատերինե եկեղեցի59 56 07 sm e 30 19 56 s u Olke RusiyaSeher Sankt PeterburqYerlesir Nevski prospektiAidiyyati Ermeni Qriqorian KilsesiMemar Yuri FeltenSifarisciTikilme tarixi 1771 1776Uslubu KlassisizmIstinad nom 7810615000Muhafize derecesiFederalMuqeddes Yekaterina ermeni kilsesi Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixKilsenin plani Ilk ermeniler qisa muddet erzinde Sankt Peterburq seherin yaranmasindan sonra kutlevi sekilde seherin muxtelif rayonlarina kocmusduler 1710 cu ilde onlar artiq burada oz icmalarini yaratmisdilar Bu zaman onlar sexsi evlerde dini merasimlerini kecirirdiler Arximandrit Minas terefinden ermeni kilsesinin tikintisi ucun 1714 cu ilde ilk resmi xahis qaldirilsa da hakimiyyet orqanlari terefinden bu redd edilmisdir Yalniz 25 sentyabr 1725 ci ilde 30 heyetden ibaret boyuk seher ictimaiyyeti Rus Pravoslav Kilsesinin Muqeddes Sinodundan Vasiliyev adasinin 3 cu xettinde kohne taxta bir evde ibadet evinin acilisi ucun raziliq elde ede bilmisdir 1740 ci ilin yanvar ayinda Luka Sirvanov Gukas Sirvanyan artiq dasdan kicik ermeni kilsesinin insasi barede resmi sekilde icaze almisdir lakin Anna Ioannovnanin olumunden sonra tikinti isleri dayandirilmisdi 1763 cu ilin iyul ayinda Rusiyada meskunlasan butun xalqlarin dini ayinlerini azad sekilde heyata kecirilmesine dair derc edimis manifeste esaslanan yerli beleiyyeler her iki paytaxtda diger dinlere sitayis eden insanlarin kilseleri ve onlara mudaxil diger binalar ucun yer ayrilmisdir 22 may 1770 ci ilde ermeni icmasinin celobit rehberi Ivan Lazarevic Lazareve Ovannes Lazaryana ve onun tabeliyinde olan feallara cox kecmeden Imperatrica II Yekaterinadan sifahi qaydada Peterburq seherinde yeni kilsenin insa olunmasina dair icaze izledi Kilse ucun yeni yer kecmis saray manej binasinin erazisinde Paytaxtin en zadegan movqeyini illerle qoruyub saxlayan Boyuk prospektdeki Nevski prospektinde dasli qonaq heyetinin qarsisinda tikilmeli idi Mehz bu faktor tikintiye xeyli kapital yatirilmasi teleb olunurdu Yuri Matveyevic Feltenin layihesine esaslanan tikinti isler kifayet qeder suretle icra olunurdu ve artiq 1772 ci ilde kilse tenteneli sekilde teqdis edilmisdir Onun tikintisi 33 min rubla basa gelmisdir Kilsenin tikintisi ile bagli I L Lazarev sexsen 30 min rubl hediyye olaraq bagislamis ve bu meblegle de kilse paytaxtin tenteneli ehtisamina uygun olaraq insa edilmisdir Bu cur xidmete gore icma terefinden ona kilseye mexsus torpaqda prospekte paralel olaraq cenub terefden sexsi mulkun insasina icaze verildi Felten terefinden tertib edilmis yasayis binasi Lazareve 50 000 rubla basa gelmisdir Simal qanadinin tikintisi on il sonra baslamisdir Tamamile oz pul ile yeni bir binani tikmekle Lazarev oz nufuzunu daha da mohkemlenmis ermeni icmasinin ise en nufuzlu sexslerinden birine cevrilmisdir Daha sonralar o hemin qiymete oz evini kilseye satmisdir 18 fevral 1780 ci ilde sekkiz rahibin istiraki ve knyaz Q A Potyomkin Tavridalinin istiraki ile ermeni arxiyepiskopu Iosif Arqutinski imperatrica II Yekaterinanin himayecisi sayilan ezabkes muqeddes Yekaterinanin serefine teqdis olunmusdur Kilse Sankt Peterburqun ermeni medeniyyet merkezine cevrilmisdir onun yaninda bu gune qeder fealiyyet gosteren metbee ve milli mekteb acilmisdir 1887 ci ilde ressam Ivan Ayvazovski icmaya Mesih Tavridian golunde adli resm eserini hediyye etmisdir 1915 ci ilde Qis sarayinin kafedralinda yerlesen riznitsadan apostol Faddeyin ve muqeddes Qriqor Lusavoricin qaliqlari kilseye tehvil verilmisdir Kilse merkezi Kisinyovda yerlesen Naxcivan Bessarabiya yepiskopatliginin tabeliyindedir 1930 cu ilin may ayinda kilse baglanmisdir 1931 1934 cu illerde bina direklerle bolunmusdur Binada evvelce Mudafie qerargahi daha sonralar ise Musiqili Komediya Teatrinin dekorasiya atelyesi yerlesirdi 1990 ci ilde ermeni icmasi kilsenin qaytarilmasini seher belediyyesinden xahis etdi 14 mart 1993 cu ilde burada ilk ibadet merasimi teskil olunmusdu ve bunun ardindan binanin berpasina baslanilmisdi Mebedin tam hesretme ve teqdisetme merasimi 12 iyul 2000 ci ilde butun ermenilerin patriarx katolikosu II Qaregin ve Moskva ve butun Rusiyanin patriarxi II Aleksi istiraki ile heyata kecirilmisdi Hemin gun Ermitajdan icmaya muqeddes Qriqorinin emanetleri qaytarilmisdi MemarliqKilsenin interyeri Bina memar Y M Felten terefinden layihelendirilmis fasadlari Nevski Prospekt xetti boyunca uzanan 40 ve 42 nomreli yasayis evlerinin heyetinde yerlesen bos torpaq sahesinde insa edilmisdir simal qanadinin tikintisi ola bilsin Feltenin komekcisi memar Yegor Sokolov terefinden on il sonra heyata kecirilmisdir Bu sebebden kilsenin esas fasadi ister istemez Nevskiye yoneldilmeli mebedin esas girisi ise adet uzre qerbden yox cenub terefden yerlesmeli idi Kilsenin yegane apsidasinin serqe istiqametlendirilmesine baxmayaraq Daxili mekan yeni interyerin umumi tertibati olduqca murekkebdir Memar fasadin memarliq hellinde qisa muddet evvel Vasiliyevsk adasinda insa etdiyi memarliginda istifade etdiyi prinsiplere esaslanmis lakin dekorativ hell baximindan hemin prinsipleri nezere carpacaq derecede tekmillesdirmisdir ki bu da portikin daha guclu alinmasina elave yan panellerin ise pilyastrlarla tamamlanmasina sebeb olmusdur Divarlarin yuxari hissesinde cesidliliyin temin olunmasi ucun memar muxtelif hendesi formali oyuqlardan istifade etmisdir birinci yarusda duzbucaqli ikinci yarusda tagli hemcinin kicik dairevi pencereler dordbucaqli panellerle kombinasiya seklinde Toskan orderine mexsus sert kapitellerin yerine ise buradaki sutunlarda Felten qotazli ionik orderden istifade etmisdir birinci ve ikinci yaruslarda pencereler arasindaki panellerde tipik barokko motivli barelyefler yerlesdirilmisdir Fronton sahesi coxfiqurlu kompozisiya ile ortulur burada katolikos Qriqori terefinden car III Trdatin veftiz olunmasi eks olunmusdu Interyerin esas dekorasiya elementlerinden biri kvadrat gunbezin guselerinde ve apsidanin girisinde yerlesdirilmis kompozit orderli 20 qosalasmis sutundur Sethi ag kapitel ve sari suni mermerle cekilmis sutunlar ag mermer divarlari fonunda ifadeli gorunus yaradir Sutunlarin uzerinde kesilmez sekilde odanin butun perimetri boyunca dentikullu dekorativ luleler karnizler uzanir 1794 1797 ci illerde kilsenin onunde demir darvazalar qurasdirilmisdir 1858 ci ilin sonunda ise hemin darvazalarin uzerinde N P Qrebyonkanin layihesi esasinda XIX esrin sonuna qeder movcud olmus Sopen fabrikinde tokulmus cuqun meheccerler yerlesdirilmisdir 1841 ci ilde kilsede memar L F Vendramin terefinden birinci esasli temir isleri heyata kecirilmisdir 1865 ci ilde ilkin qulle uc can ucun zeng qullelerine cevrilmisdir 1900 1906 ci illerde memar Aleksandr Tamanyan binanin yeni esasli temirini heyata kecirmis divar ve dosemeleri mohkemlendirmisdir IstinadlarP N Petrov Istoriya Sankt Peterburga SPb 1885 s 92 401 f 880 op 5 d 108 l 21 f 880 op 1 d 87 l 23 29Xarici kecidlerVikianbarda Muqeddes Yekaterina ermeni kilsesi ile elaqeli mediafayllar var Sajt cerkvi Sajt gazety HAVATAMK 2014 12 19 at the Wayback Machine Armyanskij forum 2010 07 26 at the Wayback Machine Sajt gazety Armyanskaya Cerkov Armenialaisen kirkon sivusto 2013 03 22 at the Wayback Machine rus Armenialainen kirkko Pietari tietosanakirjassa rus Նոր Նախիջևանի և Ռուսաստանի թեմի կայքը 2013 09 03 at the Wayback Machine HAVATAMK թերթի կայքը 2014 12 19 at the Wayback Machine Հայկական եկեղեցի թերթի կաքը