Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mustafa Hüseynov (22 mart 1928, Muğancıq Mehrab, Naxçıvan MSSR – 3 fevral 1991, Bakı) — azərbaycanlı kimyaçı, kimya elmləri doktoru (1963). Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü (1980).
| Mustafa Hüseynov | |
|---|---|
| Mustafa Məmməd oğlu Hüseynov | |
 | |
| Doğum tarixi | 22 mart 1928 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 3 fevral 1991 (62 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Milliyyəti | azərbaycanlı |
| Elmi dərəcəsi | kimya elmləri doktoru (1963) |
| Təhsili | Bakı Dövlət Universiteti (1948-1952) |
| Üzvlüyü | AMEA-nın müxbir üzvü (1980) |
| Mükafatları |   |
Həyatı
Mustafa Hüseynov 22 mart 1928-ci ildə Şərur rayonunun Mehrab kəndində anadan olub. İbtidai təhsilini Qarxun kəndində, orta təhsilini isə Yenigcə kəndində alıb. 1948-1952-ci illərdə Bakı Dövlət Universitetinin Kimya fakültəsində ali təhsilini başa vurduqdan sonra Azərbaycan Elmlər Akademiyasının (EA) Kimya İnstitutunun aspiranturasına daxil olub.
Fəaliyyəti
Əmək fəaliyyəti
Mustafa Hüseynov aspiranturada təhsilini başa vurduqdan sonra Azərbaycan EA-nın Neft İnstitutunda böyük elmi işçi kimi əmək fəaliyyətinə başlayıb. 1959-1968-ci illərdə Azərbaycan EA Y.Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Priosesləri İnstitutunda, (NKPİ) 1968-1973-cü illərdə həmin institutun Sumqayıt filialında Xlorüzvi birləşmələrin sintezi laboratoriyasına rəhbərlik edib.
1973-1978-ci illər Y.Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunda Sumqayıt filialının və 1978-1986-cı illərdə həmin filial əsasında yaranmış Azərbaycan EA-nın Xlor Üzvi Sintez İnstitutunun direktoru olub. Mustafa Hüseynov 1986-cı ildən ömrünün sonuna qədər Azərbaycan EA-nın Y.Məmmədəliyev adına NKPİ-də Zərif üzvi sintez laboratoriyasına rəhbərlik edib.
Elmi fəaliyyəti
Mustafa Hüseynov 1957-ci ildə namizədlik dissertasiyasını müdafiə edərək kimya üzrə fəlsəfə doktoru, 1963-cü ildə "Xlorkarbohidrogenlərinin sintezi və çevrilmələri sahəsində tədqiqatlar" mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə edərək kimya elmlər doktoru elmi dərəcəsini alıb. 1966-cı ildə isə Üzvi kimya ixtisası üzrə professor elmi adını qazanıb. 1980-cı ildə Azərbaycan EA-nın müxbir üzvi seçilib.
Professor M.Hüseynovun əsas elmi işləri "qaynar" layda xlorüzvi birləşmələrin sintezi və onların əsasında yüksək istiliyə və odadavamlı polimer maddələrin alınması və onların xalq təsərrüfatının müxtəlif sahəsində tətbiqi problemlərinə həsr edilib. Onun rəhbərliyi ilə bir sıra orijinal proseslər həyata keçirilib. Belə ki, ilk dəfə olaraq C1–C8 karbohidrogenlərin tam xlorlaşması həyata keçirilib. C3–C7 karbohidrogenlərinin və onların xlorlu törəmələrinin birbaşa oksixlorlaşdırılması aparılıb və bu proseslərin mexanizmi irəli sürülüb: alkoksitörəməli diolefinlərlə aromatik karbohidrogenlər alkilləşdirilib; naftollar turşu katalizatorları iştirak ilə olefinlərlə alkilləşdirilib və alınan birləşmələr əsasında kükürdlü və fosforlu antioksidant xassə daşıyan çoxfunksiyalı törəmələr alınıb; yüksək doymamışlığa malik doymamış əlaqələri olan, aktivləşmiş elektroakseptor funksional qrupları ilə qoşulub dienofilləri dien sintezi reaksiyasına daxil edərək (4+2) tsiklobirləşmə reaksiyalarının yeni perspektivli istiqamətinin elmi əsaslarını işləyib hazırlayıb; heksaxlortsiklopentadien ilə malein və tsikloheksendikarbon anhidridləri arasındakı reaksiyalar əsasında odadavamlı poliefir plastik kütləsi hazırlanıb. Onun rəhbərliyi altında dien sintezi adduktlarının, 1,2,3-üçəvəzli tsikloheksanların konformasiyası hərtərəfli tədqiq edilərək Azərbaycanda stereokimya məktəbi yaradılıb.
Mustafa Hüseynov öz tədqiqat işlərində tullantısız texnoloji proseslərin yaradılması və sənaye tullantılarından korroziya əleyhinə örtüklər, səthi-aktiv maddələr, neftçıxarmaya kömək edən maddələrin və s. alınmasına xüsusi diqqət yetirib. Onun rəhbərliyi ilə 10 proses sənayedə tətbiq edilib. Professor M.Hüseynov öz yetirmələri ilə birlikdə 1 monoqrafiyanın, 500-dən çox elmi əsərin, o cümlədən 260 müəlliflik şəhadətnaməsinin müəllifidir. Onun rəhbərliyi ilə 10 elmlər doktoru, 90 elmlər namizədi hazırlanıb.
Pedaqoji fəaliyyəti
Mustafa Hüseynov elmi-tədqiqat işlərini pedaqoji fəaliyyətlə uzlaşdıraraq 1960-cı ildən ömrünün axırınadək Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyası Kimya texnologiyası fakültəsinin professoru olub. Professor M.Hüseynov dəfələrlə Beynəlxalq və Ümumittifaq simpozium, konfrans və konqreslərdə respublika elmini təmsil edib.
İctimai fəlaiyyəti
Mustafa Hüseynov elmi-pedaqoji fəaliyyəti ilə yanaşı, ictimai işlərdə də fəal iştirak edib. O, 1973-cü ildə Sumqayıt Şəhər Sovetinin deputatı seçilib. Azərbaycan EA Kimya Elmləri Bölməsinin və bir neçə İxtisaslaşdırılmış Elmi Şuranın üzvü olub.
Vəfatı
Mustafa Hüseynov 1991-ci il fevral ayının 3-də vəfat edib.
Mükafatları
Mustafa Hüseynov elmdə əldə etdiyi nailiyyətlərə və elmi kadrların hazırlanmasına görə 1979-cu ildə Azərbaycan SSR "Əməkdar elm xadimi" fəxri adına layiq görülüb. Həmçinin "SSRİ ixtiraçısı" döş nişanı, "Əmək veteranı" və bir neçə medalla təltif olunub.
İstinadlar
- "Hüseynov Mustafa Məmməd oğlu" (Azərbaycan). science.gov.az. 21-09-2021 tarixində .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mustafa Huseynov 22 mart 1928 Muganciq Mehrab Naxcivan MSSR 3 fevral 1991 Baki azerbaycanli kimyaci kimya elmleri doktoru 1963 Azerbaycan SSR Elmler Akademiyasinin muxbir uzvu 1980 Mustafa HuseynovMustafa Memmed oglu HuseynovDogum tarixi 22 mart 1928 1928 03 22 Dogum yeri Muganciq Mehrab Serur rayonu Naxcivan MSSR Azerbaycan SSR ZSFSR SSRIVefat tarixi 3 fevral 1991 1991 02 03 62 yasinda Vefat yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIMilliyyeti azerbaycanliElmi derecesi kimya elmleri doktoru 1963 Tehsili Baki Dovlet Universiteti 1948 1952 Uzvluyu AMEA nin muxbir uzvu 1980 MukafatlariHeyatiMustafa Huseynov 22 mart 1928 ci ilde Serur rayonunun Mehrab kendinde anadan olub Ibtidai tehsilini Qarxun kendinde orta tehsilini ise Yenigce kendinde alib 1948 1952 ci illerde Baki Dovlet Universitetinin Kimya fakultesinde ali tehsilini basa vurduqdan sonra Azerbaycan Elmler Akademiyasinin EA Kimya Institutunun aspiranturasina daxil olub FealiyyetiEmek fealiyyeti Mustafa Huseynov aspiranturada tehsilini basa vurduqdan sonra Azerbaycan EA nin Neft Institutunda boyuk elmi isci kimi emek fealiyyetine baslayib 1959 1968 ci illerde Azerbaycan EA Y Memmedeliyev adina Neft Kimya Priosesleri Institutunda NKPI 1968 1973 cu illerde hemin institutun Sumqayit filialinda Xloruzvi birlesmelerin sintezi laboratoriyasina rehberlik edib 1973 1978 ci iller Y Memmedeliyev adina Neft Kimya Prosesleri Institutunda Sumqayit filialinin ve 1978 1986 ci illerde hemin filial esasinda yaranmis Azerbaycan EA nin Xlor Uzvi Sintez Institutunun direktoru olub Mustafa Huseynov 1986 ci ilden omrunun sonuna qeder Azerbaycan EA nin Y Memmedeliyev adina NKPI de Zerif uzvi sintez laboratoriyasina rehberlik edib Elmi fealiyyeti Mustafa Huseynov 1957 ci ilde namizedlik dissertasiyasini mudafie ederek kimya uzre felsefe doktoru 1963 cu ilde Xlorkarbohidrogenlerinin sintezi ve cevrilmeleri sahesinde tedqiqatlar movzusunda doktorluq dissertasiyasini mudafie ederek kimya elmler doktoru elmi derecesini alib 1966 ci ilde ise Uzvi kimya ixtisasi uzre professor elmi adini qazanib 1980 ci ilde Azerbaycan EA nin muxbir uzvi secilib Professor M Huseynovun esas elmi isleri qaynar layda xloruzvi birlesmelerin sintezi ve onlarin esasinda yuksek istiliye ve odadavamli polimer maddelerin alinmasi ve onlarin xalq teserrufatinin muxtelif sahesinde tetbiqi problemlerine hesr edilib Onun rehberliyi ile bir sira orijinal prosesler heyata kecirilib Bele ki ilk defe olaraq C1 C8 karbohidrogenlerin tam xlorlasmasi heyata kecirilib C3 C7 karbohidrogenlerinin ve onlarin xlorlu toremelerinin birbasa oksixlorlasdirilmasi aparilib ve bu proseslerin mexanizmi ireli surulub alkoksitoremeli diolefinlerle aromatik karbohidrogenler alkillesdirilib naftollar tursu katalizatorlari istirak ile olefinlerle alkillesdirilib ve alinan birlesmeler esasinda kukurdlu ve fosforlu antioksidant xasse dasiyan coxfunksiyali toremeler alinib yuksek doymamisliga malik doymamis elaqeleri olan aktivlesmis elektroakseptor funksional qruplari ile qosulub dienofilleri dien sintezi reaksiyasina daxil ederek 4 2 tsiklobirlesme reaksiyalarinin yeni perspektivli istiqametinin elmi esaslarini isleyib hazirlayib heksaxlortsiklopentadien ile malein ve tsikloheksendikarbon anhidridleri arasindaki reaksiyalar esasinda odadavamli poliefir plastik kutlesi hazirlanib Onun rehberliyi altinda dien sintezi adduktlarinin 1 2 3 ucevezli tsikloheksanlarin konformasiyasi herterefli tedqiq edilerek Azerbaycanda stereokimya mektebi yaradilib Mustafa Huseynov oz tedqiqat islerinde tullantisiz texnoloji proseslerin yaradilmasi ve senaye tullantilarindan korroziya eleyhine ortukler sethi aktiv maddeler neftcixarmaya komek eden maddelerin ve s alinmasina xususi diqqet yetirib Onun rehberliyi ile 10 proses senayede tetbiq edilib Professor M Huseynov oz yetirmeleri ile birlikde 1 monoqrafiyanin 500 den cox elmi eserin o cumleden 260 muelliflik sehadetnamesinin muellifidir Onun rehberliyi ile 10 elmler doktoru 90 elmler namizedi hazirlanib Pedaqoji fealiyyeti Mustafa Huseynov elmi tedqiqat islerini pedaqoji fealiyyetle uzlasdiraraq 1960 ci ilden omrunun axirinadek Azerbaycan Dovlet Neft Akademiyasi Kimya texnologiyasi fakultesinin professoru olub Professor M Huseynov defelerle Beynelxalq ve Umumittifaq simpozium konfrans ve konqreslerde respublika elmini temsil edib Ictimai felaiyyeti Mustafa Huseynov elmi pedaqoji fealiyyeti ile yanasi ictimai islerde de feal istirak edib O 1973 cu ilde Sumqayit Seher Sovetinin deputati secilib Azerbaycan EA Kimya Elmleri Bolmesinin ve bir nece Ixtisaslasdirilmis Elmi Suranin uzvu olub VefatiMustafa Huseynov 1991 ci il fevral ayinin 3 de vefat edib MukafatlariMustafa Huseynov elmde elde etdiyi nailiyyetlere ve elmi kadrlarin hazirlanmasina gore 1979 cu ilde Azerbaycan SSR Emekdar elm xadimi fexri adina layiq gorulub Hemcinin SSRI ixtiracisi dos nisani Emek veterani ve bir nece medalla teltif olunub Istinadlar Huseynov Mustafa Memmed oglu Azerbaycan science gov az 21 09 2021 tarixinde