Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qasımlı Musa Cəfər oğlu (28 oktyabr 1957, Hamarkənd, Yardımlı rayonu) — Azərbaycan tarixçisi, tarix elmləri doktoru (1992), professor (1998), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Qafqazşünaslıq İnstitutunun qurucu direktoru (2015-2024), AMEA-nın müxbir üzvü (2017), Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin IV, V, VI, VII çağırışlar deputatı. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisi sədrinin müavini (23.09.2024-cü ildən). ,
| Musa Qasımlı | |
|---|---|
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 28 oktyabr 1957 (67 yaş) |
| Doğum yeri | |
| Partiya |
|
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | siyasətçi, tarixçi |
| Elmi fəaliyyəti | |
| Elmi dərəcəsi | |
| Elmi adı | |
| | |
| Təltifləri |  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Musa Qasımlı 1957-ci il 28 oktyabrda Yardımlı rayonunun Hamarkənd kəndində anadan olmuşdur. 1974-cü ildə orta məktəbi bitirmiş, həmin il Azərbaycan Dövlət Universitetinin Tarix fakültəsinə daxil olmuşdur. 1979-cu ildə universiteti fərqlənmə diplomu ilə bitirdikdən sonra təyinatla Yardımlı rayonunda işləmişdir. 1982–1985-ci illərdə BDU-nun Avropa və Amerika ölkələrinin yeni və müasir tarixi kafedrasının əyani aspiranturasında təhsil almışdır. Beynəlxalq münasibətlər tarixi üzrə ixtisaslaşmışdır. 1986-cı ildə namizədlik, 1992-ci ildə isə doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir. 1986–1992-ci illərdə BDU-nun Avropa və Amerika ölkələrinin yeni və müasir tarixi kafedrasında müəllim, baş müəllim, dosent, Tarix fakültəsinin dekan müavini vəzifələrində çalışmışdır. BDU-nun Avropa və Amerika ölkələrinin yeni və müasir tarixi kafedrasının professorudur. 1992–1997-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin beynəlxalq əlaqələr şöbəsində işləmişdir. AMEA İctimai Elmlər bölməsinin 2016-cı il 24 iyun tarixli iclasında səsvermə yolu ilə Qafqazşünaslıq İnstitutunun qurucu direktoru seçilmişdir.
Siyasi fəaliyyəti
IV çağırış Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinə 2010-cu il 7 noyabrda keçirilən seçkilərdə 42 saylı Sumqayıt ikinci seçki dairəsindən, 2015-ci il 1 noyabrda keçirilən V çağırış, 2020-ci il 9 fevralda keçirilən VI çağırış seçkilərində 72 saylı Yardımlı-Masallı seçki dairəsindən millət vəkili seçilmişdir. Milli Məclisin Elm və Təhsil Komitəsinin sədr müavini, Azərbaycan-Əfqanıstan parlamentlərarası işçi qrupunun sədri, Türkiyə, Kanada, Braziliya, Peru, Meksika, Argentina, Danimarka, Malta, Estoniya, Bosniya və Herseqovina parlamentləri ilə dostluq qrupunun üzvü olmuşdur. Azərbaycan Mətbuat Şurası İdarə Heyətinin və Dünya Azərbaycanlılarını Əlaqələndirmə Şurasının üzvü olmuşdur. VII çağırış Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinə 2024-cü il sentyabrın 1-də keçirilən seçkilərdə 75 saylı Yardımlı-Masallı seçki dairəsindən deputat, sentyabrın 23-də Milli Məclis sədrinin müavini seçilmişdir.
Elmi fəaliyyəti
Azərbaycan tarixinin öyrənilməmiş aşağıdakı aktual problemlərinin tədqiqi Musa Qasımlının adı ilə bağlıdır: Azərbaycanın beynəlxalq mədəni əlaqələri (1946–1991), Seyid Cəfər Pişəvəri hərəkatından sonra Cənubi Azərbaycanda yaranmış şəraitin Birləşmiş Millətlər Təşkilatında müzakirəsi, Azərbaycan-Türkiyə diplomatik-siyasi münasibətləri (1920–1922), xarici dövlətlər və Azərbaycan (1920–1922), Birinci Dünya müharibəsi illərində "könüllü" adı altında erməni silahlı bandalarının hazırlanması və fəaliyyətləri, Birinci Dünya müharibəsi illərində böyük dövlətlərin Azərbaycan siyasəti (1914–1918), SSRİ-Türkiyə diplomatik-siyasi münasibətləri (1960–1991), Azərbaycan istiqlal mübarizəsi və xarici dövlətlər (1920–1945), "Erməni məsələsi"ndən "erməni soyqırımı"na (1724–1920), Cənubi Qafqaz Rusiya, Türkiyə və Antanta ölkələri arasında (1920–1923), Azərbaycan Respublikasının xarici siyasəti (1991–2003), Azərbaycan parlamentarizmi tarixi, Azərbaycan Respublikasının tarixi (1991–2003; 2003–2021) və b.
Musa Qasımlı Azərbaycan, Rusiya, Türkiyə, ABŞ, Gürcüstan, Böyük Britaniya, Avstriyada BMT, Çexiyada ATƏT arxivlərində çalışmış və dəyərli əsərlər yazmışdır. Bu əsərlərin işığında tarixçilər yeni araşdırmalar aparmışlar.
İlk böyük tədqiqat işi İkinci Dünya müharibəsindən sonra SSRİ dağılanadək olan dövrdə Azərbaycanın beynəlxalq mədəni əlaqələri olmuşdur. Sovet hakimiyyəti illərində Mərkəzin nəzarəti altında həyata keçirilən Azərbaycanın beynəlxalq mədəni əlaqələrinin inkişaf dinamikasının və nəticələrinin zəngin arxiv materialları əsasında tədqiq edilməsi uğurlu başlanğıc olmuşdur. Bakıda nəşr edilən bu monoqrafiya sonralar Gürcüstanda "Artanudci" nəşriyyatında da çap edilmişdir.
Tədqiqatçı Seyid Cəfər Pişəvəri hərəkatından sonra Cənubi Azərbaycanda yaranmış şəraitin yenicə qurulmuş BMT Baş Məclisinin ilk iclasında müzakirəsini araşdırmış və 1993-cü ildə "Azərnəşr"də "Beynəlxalq münasibətlərdə Azərbaycan məsələsi" adlı əsərini nəşr etdirmişdir. Bu, Azərbaycan tarixşünaslığında ilk addım olmuşdur. Professor BMT Baş Məclisində Azərbaycandan olan iki nəfərin — SSRİ-nin BMT-dəki nümayəndəsi A. Vışınskinin və İranın nümayəndəsi, əslən Ordubaddan olan Seyid Həsən Tağızadənin İranda sovet qoşunlarının olmasına dair mübahisələrinin, Cənubi Azərbaycanda ABŞ və sovet siyasətinin mahiyyətini açmışdır. Müəllif yazır ki, Qərbdə belə hesab edirlər ki, soyuq müharibə ilk dəfə Avropada başlamışdır, lakin belə deyildir, soyuq müharibənin ilk anı, ilk böhranı Cənubi Azərbaycan məsələsi olmuşdur. Əsərdə M. Qasımlı yazır: "…uzun illər boyu tarix elmində belə bir qeyri-elmi tezis hakim olub ki, guya beynəlxalq münasibətlərdə "soyuq müharibə"nin başlanmasının təqsirkarı ABŞ və digər Qərb dövlətləridir. İndi "soyuq müharibə" başa çatıb. Onun başlıca təqsirkarı olan sovet imperiyası çöküb və bu müharibədə Qərb dövlətləri qalib gəliblər. …Azərbaycan məsələsi 1946-cı il martın 5-də Böyük Britaniyanın keçmiş baş naziri U. Çörçillin ABŞ-nin Fulton şəhərindəki çıxışı ilə əsası qoyulan "soyuq müharibə"nin ilk toxumlarının səpildiyi və cücərdiyi kəskin beynəlxalq münasibətlərin ən mübahisəli məsələlərindən biri oldu" (səh.24–25). Bu, professor Musa Qasımlının Azərbaycan və dünya tarix elminə gətirdiyi yenilik olmuşdur. Sonralar digər Azərbaycan tarixçiləri Musa Qasımlının bu tezisinin əsasında problemə dair tədqiqatlar aparmış və soyuq müharibənin ilk anının, ilk böhranının Cənubi Azərbaycanda olmasına dair onun konsepsiyasını inkişaf etdirmişlər.
Musa Qasımlı, işğal edilib bolşevikləşdirildikdən sonra SSRİ-nin yaradılmasına qədərki dövrdə Azərbaycanın xarici dövlətlərlə, o cümlədən Türkiyə ilə diplomatik-siyasi münasibətlərini tədqiq etmişdir. Bu illər nisbi müstəqillik illəri olmuşdur. Müəllif bolşevik Rusiyasının Azərbaycanın xarici siyasətinə son qoyduğunu, nümayəndəliklərini bağladığını tədqiq etmişdir. Bakı ilə yanaşı bu kitab digər ölkələrdə də işıq üzü görmüşdür.
Ölkədə ilk dəfə olaraq Birinci Dünya müharibəsi illərində böyük dövlətlərin Azərbaycan siyasətini Musa Qasımlı tədqiq etmiş və üç cildlik monoqrafiya yazmışdır. Məhz bundan sonra bir sıra tarixçilər ona istinadən Birinci Dünya müharibəsi illərində ayrı-ayrı dövlətlərin Azərbaycan siyasətini araşdırmağa başlamışlar. O, Azərbaycanda ilk dəfə olaraq Qafqaz cəbhəsində "könüllü" adı altında erməni silahlı bandalarının hazırlanması və fəaliyyətlərini tədqiq etmişdir. Bu mövzuya dair bir sıra beynəlxalq elmi simpoziumlarda məruzə etmiş və həmin məruzələr nəşr edilmişdir.
Musa Qasımlı 1920–1945-ci illərdə Azərbayca istiqlal mübarizəsi və xarici dövlətlər problemini araşdırmış, iri həcmli monoqrafiya yazmışdır. Bu əsər 2006-cı ildə İstanbulda "Kaknüs" nəşriyyatında çap edilmiş və Almaniyanın Frankfurt şəhərində keçirilən beynəlxalq kitab sərgi-yarmarkasında ən çox satılan kitablardan biri olmuşdur.
O, 1920–1923-cü illərdə Cənubi Qafqazda Rusiya, Türkiyə və Antanta ölkələri arasında nüfuz uğrunda gedən diplomatik-siyasi mübarizəni də tədqiq etmişdir.
Musa Qasımlı Rusiya imperatoru I Pyotrun məlum fərmanından başlayaraq 1920-ci ildə Ermənistan sovetləşdirilənədək olan dövrdə ermənilərin Azərbaycan ərazilərinə yerləşdirilməsini, torpaqlar ələ keçirmələrini, silahlı bandalar yaratmalarını, böhranlı anlarda mülki türk, müsəlman əhaliyə qarşı törətdikləri qırğınları ən mötəbər arxiv materialları əsasında tədqiq etmiş və iri həcmi monoqrafiya yazmışdır. Monoqrafiya Azərbaycan, rus, türk və ingilis dillərində bir neçə ölkədə nəşr edilmişdir.
O, 1991–2003-cü illərdə Azərbaycan Respublikasının xarici siyasət tarixinə həsr edilmiş iki hissədən ibarət yazdığı monoqrafiya rus dilində də çap olunmuşdur. Bu, ilk fundamental əsər kimi qəbul edilir.
Azərbaycan parlamentarizmi tarixinə həsr edilmiş iki cildlik kitabı da elmi ictimaiyyət tərəfindən müsbət qiymətləndirilmişdir.
İlk dəfə olaraq 1991-2003 və 2003-2021-ci illəri əhatə edən iki cilddən ibarət Azərbaycan Respublikasının siyasi tarixini yazmışdır.
Musa Qasımlının ABŞ, Argentina, Türkiyə, Böyük Britaniya, Almaniya, Rusiya, Ukrayna, Polşa, Rumıniya, Qazaxıstan, Şimali Makedoniya, Moldova, Gürcüstan, İran, Şimali Kipr Türk Cümhuriyyəti, Çexiya Respublikası, BƏƏ, İspaniya və b. ölkələrdə Azərbaycan tarixinin indiyədək araşdırılmayan problemlərinə həsr olunmuş irihəcmli 18 kitabı və nüfuzlu jurnallarda 100-dən çox elmi məqaləsi ingilis, ispan, türk, rus, ukrayn, polyak, rumın, fars və b. dillərdə nəşr edilmişdir. Monoqrafiyaları haqqında xaricdə müsbət rəylər dərc olunmuşdur. Əsərlərinə Amerika, Avropa, Asiya və Afrika qitəsi ölkələrinin alimləri maraq göstərmişlər.
Musa Qasımlının və əsərlərinin adı 55 ölkədə nəşr edilən kitab və məqalələrdə çəkilmişdir. Əsərlərinə ABŞ, Çili, Böyük Britaniya, Fransa, İspaniya, Avstriya, İsveçrə, Macarıstan, Polşa, Rumıniya, Litva, Estoniya, Rusiya, Belarus, Moldova, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Ukrayna, Gürcüstan, Türkiyə, İraq, Hindistan, Keniya və b. ölkələrdə 374 dəfə istinad olunmuşdur. H10 indeksinə sahibdir. Bu, Azərbaycan tarix elminin böyük uğurudur. Azərbaycanda və xarici ölkələrdə nəşr edilən və maraqla qarşılanan əsərləri ona dünya beynəlxalq münasibətlər tarixi elmi dairələrində şöhrət gətirmiş, görkəmli tarixçi alim olaraq tanıtmışdır.
1983–2024-cü illərdə Azərbaycanda keçirilən 50-dən çox elmi konfransda məruzələr etmişdir. 1987–2024-cü illərdə 50-dən çox beynəlxalq elmi konfransda – Orlando, San-Fransisko, Los-Ancelos (ABŞ), Plovdiv (Bolqarıstan), Krakov, Varşava (Polşa), Bilkent, İstanbul, Ankara, Elazığ, Ərzurum, İqdır, Ardahan, Trabzon, İzmir, Ədirnə, Bandırma, Əskişəhər, Uşak, Bitlis, Malatya, Kayseri, Kahramanmaraş, Giresun, Bayburt, Antalya, Alanya (Türkiyə), Moskva, Yekaterinburq, Nijni Novqorod, Rostov-Don, Qroznı, Mahaçqala (Rusiya), Tiflis, Batum (Gürcüstan), Qazimaqosa, Lefkoşa, Girne (Kipr), Tehran, Təbriz (İran), Vilnüs (Litva), Odessa, Kiyev (Ukrayna), Türküstan, Astana (Qazaxıstan), Tallin (Estoniya), Amsterdam (Hollandiya), Frankfurt, Köln, Berlin, Dortmund, Bielefald, Hamburq (Almaniya), Skopye (Şimali Makedoniya), Vyana (Avstriya), Budapeşt (Macarıstan) və b. ölkələrdə dəfələrlə etdiyi məruzələrlə Azərbaycan tarix elmini layiqincə təmsil etmişdir.
Ali məktəblər üçün Beynəlxalq münasibətlər tarixi dərs vəsaitinin, iki hissədən ibarət Avropa və Amerika ölkələrinin müasir tarixi dərsliyinin və fənn proqramının müəllifidir. Orta Asiya və Qafqaz Araşdırmaları Mərkəzinin (Türkiyə) üzvüdür. "Romanian Euroasian Studies" (Rumıniya), "Qafqaz və Mərkəzi Asiya araşdırmaları", "Turan SAM", "Türk bilimi", "Atatürk yolu" (Türkiyə), "Qafqaz i mir" (Gürcüstan), "Evropeyski istoriçhı studii: naukoviy jurnal" və "Amerikanska istoria ta politika: naukoviy jurnal" (Kiyev, Ukrayna) elmi jurnallarının redaksiya heyətinin üzvüdür.
ABŞ-nin Vircinya ştatının Fairfax şəhərindəki George Mason Universitetində araşdırma proqramı üzrə çalışmışdır (2004). SSRİ Siyasi Elmlər Assosiasiyasının, SSRİ Elmlər Akademiyasının Beynəlxalq münasibətlər və xarici siyasət tarixi Elmi Şurasının üzvü (1987–1991), Azərbaycan EA Tarix İnstitutunda fəaliyyət göstərən ixtisaslaşdırılmış doktorluq Müdafiə Şurasının həmsədri (1997–1999), Təhsil Nazirliyi Elmi Metodik Şurası tarix bölməsinin (1997–1999), Dərslikləri Qiymətləndirmə Şuarsının (2009–2014), Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyasının tarix və siyasi elmlər ixtisası üzrə Ekspert Şurasının (2004–2007), BDU-da fəaliyyət göstərən Müdafiə Şurasının üzvü olmuşdur.
Musa Qasımlının rəhbərliyi altında 27 nəfər fəlsəfə doktoru, 3 nəfər doktorluq dissertasiyası işini müdafiə etmişdir. Onların arasında xarici ölkə vətəndaşları da vardır.
Xarici ölkələrdə aşağıdakı kitabları nəşr edilmişdir:
- Uluslararası ilişkilerdə Güney Azerbaycan meselesi (40-lı yıllar). Ankara: Asena nəşriyyatı, 1997. — 80 s. (Türkiyə).
- Azərbaycan-Türkiyə diplomatik-siyasi münasibətləri (aprel 1920-ci il – dekabr 1922-ci il). Təbriz:Təbriz nəşriyyatı,1999 (fars dilinə çevirəni Əli Daşqın). 7,5 ç/v.(fars dilində). (İran).
- Азербайджан в международных культурных связях (1946–1990). Тбилиси: Изд. Артануджи, 2005.- 298 s. (Gürcüstan).
- Azerbaycan türklerinin milli mücadele tarihi. 1920–1940. İstanbul: Kaknüs nəşriyyatı, 2006. — 704 s. (Türkiyə).
- СССР-Турция: от нормализации отношений до новой холодной войны.1960–1979-е гг. Москва: ИНСАН, 2008. −576 с. (Rusiya).
- Турция-СССР: от переворота до распада. 1980–1991. Москва: ИНСАН, 2010. — 418 с. (Rusiya).
- SSCB-Türkiye ilişkileri. Türkiyede 1980 Darbesinden SSCB-nin Dagılmasına kadar. İstanbul: Kaknüs, 2012. — 464 s. (Türkiyə).
- Украинско-азербайджанские политические отношения: история и современность. Киев:Издательский дом Дмитрия Бураго,2012. −160 с. (О. Купчик, А. Дамиров). (Ukrayna).
- Türkiye-Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği ilişkileri. Ankara: Atatürk Araştırmaları Merkezi Yayınları, 2013. — 599 s. (Türkiyə).
- Анатолия и Южный Кавказ в 1724–1920-е гг.: в поисках исторической истины. Москва: ИНСАН, 2014. — 550 с. (Rusiya).
- Kafkaslarda ermeni sorunu. 1724–1920. Ankara: İpek Universitesi yayınları, 2014. — 484 s. (Türkiyə).
- Азербайджан, Армения и Турция в 1920–1994 гг.: реальная история. Москва: ИНСАН, 2016. – 616 с. (Rusiya).
- . Внешняя политика Азербайджанской Республики (1991–2003 гг.). I часть. Москва: ИНСАН, 2016. – 704 с. (Rusiya).
- Внешняя политика Азербайджанской Республики (1991–2003 гг.). II часть. Москва: ИНСАН, 2016. – 724 с. (Rusiya).
- Ermeni sorunu ve büyük devletler. 1724–1920. Ankara: Astana yayınları, 2017. — 480 s. (Türkiyə).
- Azerbaycan, Ermenistan ve Türkiye: gerçek tarih arayışı. 1920–1994. Ankara: T. C. Atatürk Araştırma Merkezi, 2019. – 642 s. (Türkiyə).
- The Post-Soviet Conflicts: The Thirty Years’ Crisis. North Carolina-Greensboro: Lexington Books, 2020.- 398 p. (coaut.) (ABŞ).
- Başlangıçtan günümüze Türkiye-Azerbaycan ilişkileri. Ankara: Türk Tarih Kurumu yayınları, 2023.- 862 s. (kollektiv) (Türkiyə).
Təltif və mükafatları
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamı ilə "Şöhrət" ordeni (28.10.2017), "Heydər Əliyevin 100 illiyi (1923–2023)" yubiley medalı (2024) ilə təltif edilmişdir. Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin "Qabaqcıl təhsil işçisi" döş nişanı (2009), Qazaxıstan Respublikası Elmlər Akademiyasının xatirə medalı (10.11.2017), Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamı ilə "Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi (1918–2008)" Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı (27.05.2018), Azərbaycan parlamentinin 100 illiyi münasibətilə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin "Parlament" medalı (2018), Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinin sərəncamı ilə " Azərbaycan Respublikası diplomatik xidmət orqanlarının 100 illiyi (1919–2019)" Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı (09.07.2019), Azərbaycan Respublikası Dövlət Sərhəd Xidməti rəisinin əmri ilə "Azərbaycan Sərhəd Mühafizəsinin 100 illiyi (1919–2019)" Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı (14.08.2019) ilə təltif edilmişdir.
İstinadlar
- "AMEA-nın həqiqi və müxbir üzvlüyünə keçirilən seçkilərin nəticələri açıqlanıb". 2020-10-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-02.
- "Onlar vitse-spiker seçildi". 2024-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-24.
- "Milli Məclisin parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qruplarına rəhbərlər seçilib - SİYAHI". Apa.az (az.). 2024-10-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-10-22.
- "Qasımlı Musa Cəfər oğlu". Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin saytı (az.). meclis.gov.az. 2016-04-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-02-06.
Xarici keçidlər
- Professor Musa Qasımlının 55 yaşına düşüncələr..
- AMEA-nın Dünya Siyasəti İnstitutunun direktoru təyin edilib
- Bakı Dövlət Universitetinin Professoru
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qasimli Musa Cefer oglu 28 oktyabr 1957 Hamarkend Yardimli rayonu Azerbaycan tarixcisi tarix elmleri doktoru 1992 professor 1998 Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Qafqazsunasliq Institutunun qurucu direktoru 2015 2024 AMEA nin muxbir uzvu 2017 Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin IV V VI VII cagirislar deputati Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisi sedrinin muavini 23 09 2024 cu ilden 1 2 Musa QasimliVise speaker of National Assembly of Azerbaijan Republic Musa Gasimli Sexsi melumatlar Dogum tarixi 28 oktyabr 1957 1957 10 28 67 yas Dogum yeri Hamarkend Yardimli rayonu Azerbaycan SSR SSRI Partiya Musavat Partiyasi 2003 Tehsili Azerbaycan Dovlet Universiteti 1974 1979 Fealiyyeti siyasetci tarixci Elmi fealiyyeti Elmi derecesi tarix elmleri doktoru Elmi adi professor Teltifleri 2017 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Heyati 2 Siyasi fealiyyeti 3 Elmi fealiyyeti 4 Teltif ve mukafatlari 5 Istinadlar 6 Xarici kecidlerHeyatiredakteMusa Qasimli 1957 ci il 28 oktyabrda Yardimli rayonunun Hamarkend kendinde anadan olmusdur 1974 cu ilde orta mektebi bitirmis hemin il Azerbaycan Dovlet Universitetinin Tarix fakultesine daxil olmusdur 1979 cu ilde universiteti ferqlenme diplomu ile bitirdikden sonra teyinatla Yardimli rayonunda islemisdir 1982 1985 ci illerde BDU nun Avropa ve Amerika olkelerinin yeni ve muasir tarixi kafedrasinin eyani aspiranturasinda tehsil almisdir Beynelxalq munasibetler tarixi uzre ixtisaslasmisdir 1986 ci ilde namizedlik 1992 ci ilde ise doktorluq dissertasiyasini mudafie etmisdir 1986 1992 ci illerde BDU nun Avropa ve Amerika olkelerinin yeni ve muasir tarixi kafedrasinda muellim bas muellim dosent Tarix fakultesinin dekan muavini vezifelerinde calismisdir BDU nun Avropa ve Amerika olkelerinin yeni ve muasir tarixi kafedrasinin professorudur 1992 1997 ci illerde Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin beynelxalq elaqeler sobesinde islemisdir AMEA Ictimai Elmler bolmesinin 2016 ci il 24 iyun tarixli iclasinda sesverme yolu ile Qafqazsunasliq Institutunun qurucu direktoru secilmisdir Siyasi fealiyyetiredakteIV cagiris Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisine 2010 cu il 7 noyabrda kecirilen seckilerde 42 sayli Sumqayit ikinci secki dairesinden 2015 ci il 1 noyabrda kecirilen V cagiris 2020 ci il 9 fevralda kecirilen VI cagiris seckilerinde 72 sayli Yardimli Masalli secki dairesinden millet vekili secilmisdir Milli Meclisin Elm ve Tehsil Komitesinin sedr muavini Azerbaycan Efqanistan parlamentlerarasi isci qrupunun sedri 3 Turkiye Kanada Braziliya Peru Meksika Argentina Danimarka Malta Estoniya Bosniya ve Herseqovina parlamentleri ile dostluq qrupunun uzvu olmusdur Azerbaycan Metbuat Surasi Idare Heyetinin ve Dunya Azerbaycanlilarini Elaqelendirme Surasinin uzvu olmusdur 4 VII cagiris Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisine 2024 cu il sentyabrin 1 de kecirilen seckilerde 75 sayli Yardimli Masalli secki dairesinden deputat sentyabrin 23 de Milli Meclis sedrinin muavini secilmisdir Elmi fealiyyetiredakteAzerbaycan tarixinin oyrenilmemis asagidaki aktual problemlerinin tedqiqi Musa Qasimlinin adi ile baglidir Azerbaycanin beynelxalq medeni elaqeleri 1946 1991 Seyid Cefer Piseveri herekatindan sonra Cenubi Azerbaycanda yaranmis seraitin Birlesmis Milletler Teskilatinda muzakiresi Azerbaycan Turkiye diplomatik siyasi munasibetleri 1920 1922 xarici dovletler ve Azerbaycan 1920 1922 Birinci Dunya muharibesi illerinde konullu adi altinda ermeni silahli bandalarinin hazirlanmasi ve fealiyyetleri Birinci Dunya muharibesi illerinde boyuk dovletlerin Azerbaycan siyaseti 1914 1918 SSRI Turkiye diplomatik siyasi munasibetleri 1960 1991 Azerbaycan istiqlal mubarizesi ve xarici dovletler 1920 1945 Ermeni meselesi nden ermeni soyqirimi na 1724 1920 Cenubi Qafqaz Rusiya Turkiye ve Antanta olkeleri arasinda 1920 1923 Azerbaycan Respublikasinin xarici siyaseti 1991 2003 Azerbaycan parlamentarizmi tarixi Azerbaycan Respublikasinin tarixi 1991 2003 2003 2021 ve b Musa Qasimli Azerbaycan Rusiya Turkiye ABS Gurcustan Boyuk Britaniya Avstriyada BMT Cexiyada ATET arxivlerinde calismis ve deyerli eserler yazmisdir Bu eserlerin isiginda tarixciler yeni arasdirmalar aparmislar Ilk boyuk tedqiqat isi Ikinci Dunya muharibesinden sonra SSRI dagilanadek olan dovrde Azerbaycanin beynelxalq medeni elaqeleri olmusdur Sovet hakimiyyeti illerinde Merkezin nezareti altinda heyata kecirilen Azerbaycanin beynelxalq medeni elaqelerinin inkisaf dinamikasinin ve neticelerinin zengin arxiv materiallari esasinda tedqiq edilmesi ugurlu baslangic olmusdur Bakida nesr edilen bu monoqrafiya sonralar Gurcustanda Artanudci nesriyyatinda da cap edilmisdir Tedqiqatci Seyid Cefer Piseveri herekatindan sonra Cenubi Azerbaycanda yaranmis seraitin yenice qurulmus BMT Bas Meclisinin ilk iclasinda muzakiresini arasdirmis ve 1993 cu ilde Azernesr de Beynelxalq munasibetlerde Azerbaycan meselesi adli eserini nesr etdirmisdir Bu Azerbaycan tarixsunasliginda ilk addim olmusdur Professor BMT Bas Meclisinde Azerbaycandan olan iki neferin SSRI nin BMT deki numayendesi A Visinskinin ve Iranin numayendesi eslen Ordubaddan olan Seyid Hesen Tagizadenin Iranda sovet qosunlarinin olmasina dair mubahiselerinin Cenubi Azerbaycanda ABS ve sovet siyasetinin mahiyyetini acmisdir Muellif yazir ki Qerbde bele hesab edirler ki soyuq muharibe ilk defe Avropada baslamisdir lakin bele deyildir soyuq muharibenin ilk ani ilk bohrani Cenubi Azerbaycan meselesi olmusdur Eserde M Qasimli yazir uzun iller boyu tarix elminde bele bir qeyri elmi tezis hakim olub ki guya beynelxalq munasibetlerde soyuq muharibe nin baslanmasinin teqsirkari ABS ve diger Qerb dovletleridir Indi soyuq muharibe basa catib Onun baslica teqsirkari olan sovet imperiyasi cokub ve bu muharibede Qerb dovletleri qalib gelibler Azerbaycan meselesi 1946 ci il martin 5 de Boyuk Britaniyanin kecmis bas naziri U Corcillin ABS nin Fulton seherindeki cixisi ile esasi qoyulan soyuq muharibe nin ilk toxumlarinin sepildiyi ve cucerdiyi keskin beynelxalq munasibetlerin en mubahiseli meselelerinden biri oldu seh 24 25 Bu professor Musa Qasimlinin Azerbaycan ve dunya tarix elmine getirdiyi yenilik olmusdur Sonralar diger Azerbaycan tarixcileri Musa Qasimlinin bu tezisinin esasinda probleme dair tedqiqatlar aparmis ve soyuq muharibenin ilk aninin ilk bohraninin Cenubi Azerbaycanda olmasina dair onun konsepsiyasini inkisaf etdirmisler Musa Qasimli isgal edilib bolseviklesdirildikden sonra SSRI nin yaradilmasina qederki dovrde Azerbaycanin xarici dovletlerle o cumleden Turkiye ile diplomatik siyasi munasibetlerini tedqiq etmisdir Bu iller nisbi musteqillik illeri olmusdur Muellif bolsevik Rusiyasinin Azerbaycanin xarici siyasetine son qoydugunu numayendeliklerini bagladigini tedqiq etmisdir Baki ile yanasi bu kitab diger olkelerde de isiq uzu gormusdur Olkede ilk defe olaraq Birinci Dunya muharibesi illerinde boyuk dovletlerin Azerbaycan siyasetini Musa Qasimli tedqiq etmis ve uc cildlik monoqrafiya yazmisdir Mehz bundan sonra bir sira tarixciler ona istinaden Birinci Dunya muharibesi illerinde ayri ayri dovletlerin Azerbaycan siyasetini arasdirmaga baslamislar O Azerbaycanda ilk defe olaraq Qafqaz cebhesinde konullu adi altinda ermeni silahli bandalarinin hazirlanmasi ve fealiyyetlerini tedqiq etmisdir Bu movzuya dair bir sira beynelxalq elmi simpoziumlarda meruze etmis ve hemin meruzeler nesr edilmisdir Musa Qasimli 1920 1945 ci illerde Azerbayca istiqlal mubarizesi ve xarici dovletler problemini arasdirmis iri hecmli monoqrafiya yazmisdir Bu eser 2006 ci ilde Istanbulda Kaknus nesriyyatinda cap edilmis ve Almaniyanin Frankfurt seherinde kecirilen beynelxalq kitab sergi yarmarkasinda en cox satilan kitablardan biri olmusdur O 1920 1923 cu illerde Cenubi Qafqazda Rusiya Turkiye ve Antanta olkeleri arasinda nufuz ugrunda geden diplomatik siyasi mubarizeni de tedqiq etmisdir Musa Qasimli Rusiya imperatoru I Pyotrun melum fermanindan baslayaraq 1920 ci ilde Ermenistan sovetlesdirilenedek olan dovrde ermenilerin Azerbaycan erazilerine yerlesdirilmesini torpaqlar ele kecirmelerini silahli bandalar yaratmalarini bohranli anlarda mulki turk muselman ehaliye qarsi toretdikleri qirginlari en moteber arxiv materiallari esasinda tedqiq etmis ve iri hecmi monoqrafiya yazmisdir Monoqrafiya Azerbaycan rus turk ve ingilis dillerinde bir nece olkede nesr edilmisdir O 1991 2003 cu illerde Azerbaycan Respublikasinin xarici siyaset tarixine hesr edilmis iki hisseden ibaret yazdigi monoqrafiya rus dilinde de cap olunmusdur Bu ilk fundamental eser kimi qebul edilir Azerbaycan parlamentarizmi tarixine hesr edilmis iki cildlik kitabi da elmi ictimaiyyet terefinden musbet qiymetlendirilmisdir Ilk defe olaraq 1991 2003 ve 2003 2021 ci illeri ehate eden iki cildden ibaret Azerbaycan Respublikasinin siyasi tarixini yazmisdir Musa Qasimlinin ABS Argentina Turkiye Boyuk Britaniya Almaniya Rusiya Ukrayna Polsa Ruminiya Qazaxistan Simali Makedoniya Moldova Gurcustan Iran Simali Kipr Turk Cumhuriyyeti Cexiya Respublikasi BEE Ispaniya ve b olkelerde Azerbaycan tarixinin indiyedek arasdirilmayan problemlerine hesr olunmus irihecmli 18 kitabi ve nufuzlu jurnallarda 100 den cox elmi meqalesi ingilis ispan turk rus ukrayn polyak rumin fars ve b dillerde nesr edilmisdir Monoqrafiyalari haqqinda xaricde musbet reyler derc olunmusdur Eserlerine Amerika Avropa Asiya ve Afrika qitesi olkelerinin alimleri maraq gostermisler Musa Qasimlinin ve eserlerinin adi 55 olkede nesr edilen kitab ve meqalelerde cekilmisdir Eserlerine ABS Cili Boyuk Britaniya Fransa Ispaniya Avstriya Isvecre Macaristan Polsa Ruminiya Litva Estoniya Rusiya Belarus Moldova Qazaxistan Qirgizistan Ukrayna Gurcustan Turkiye Iraq Hindistan Keniya ve b olkelerde 374 defe istinad olunmusdur H10 indeksine sahibdir Bu Azerbaycan tarix elminin boyuk ugurudur Azerbaycanda ve xarici olkelerde nesr edilen ve maraqla qarsilanan eserleri ona dunya beynelxalq munasibetler tarixi elmi dairelerinde sohret getirmis gorkemli tarixci alim olaraq tanitmisdir 1983 2024 cu illerde Azerbaycanda kecirilen 50 den cox elmi konfransda meruzeler etmisdir 1987 2024 cu illerde 50 den cox beynelxalq elmi konfransda Orlando San Fransisko Los Ancelos ABS Plovdiv Bolqaristan Krakov Varsava Polsa Bilkent Istanbul Ankara Elazig Erzurum Iqdir Ardahan Trabzon Izmir Edirne Bandirma Eskiseher Usak Bitlis Malatya Kayseri Kahramanmaras Giresun Bayburt Antalya Alanya Turkiye Moskva Yekaterinburq Nijni Novqorod Rostov Don Qrozni Mahacqala Rusiya Tiflis Batum Gurcustan Qazimaqosa Lefkosa Girne Kipr Tehran Tebriz Iran Vilnus Litva Odessa Kiyev Ukrayna Turkustan Astana Qazaxistan Tallin Estoniya Amsterdam Hollandiya Frankfurt Koln Berlin Dortmund Bielefald Hamburq Almaniya Skopye Simali Makedoniya Vyana Avstriya Budapest Macaristan ve b olkelerde defelerle etdiyi meruzelerle Azerbaycan tarix elmini layiqince temsil etmisdir Ali mektebler ucun Beynelxalq munasibetler tarixi ders vesaitinin iki hisseden ibaret Avropa ve Amerika olkelerinin muasir tarixi dersliyinin ve fenn proqraminin muellifidir Orta Asiya ve Qafqaz Arasdirmalari Merkezinin Turkiye uzvudur Romanian Euroasian Studies Ruminiya Qafqaz ve Merkezi Asiya arasdirmalari Turan SAM Turk bilimi Ataturk yolu Turkiye Qafqaz i mir Gurcustan Evropeyski istorichi studii naukoviy jurnal ve Amerikanska istoria ta politika naukoviy jurnal Kiyev Ukrayna elmi jurnallarinin redaksiya heyetinin uzvudur ABS nin Vircinya statinin Fairfax seherindeki George Mason Universitetinde arasdirma proqrami uzre calismisdir 2004 SSRI Siyasi Elmler Assosiasiyasinin SSRI Elmler Akademiyasinin Beynelxalq munasibetler ve xarici siyaset tarixi Elmi Surasinin uzvu 1987 1991 Azerbaycan EA Tarix Institutunda fealiyyet gosteren ixtisaslasdirilmis doktorluq Mudafie Surasinin hemsedri 1997 1999 Tehsil Nazirliyi Elmi Metodik Surasi tarix bolmesinin 1997 1999 Derslikleri Qiymetlendirme Suarsinin 2009 2014 Azerbaycan Respublikasi Prezidenti yaninda Ali Attestasiya Komissiyasinin tarix ve siyasi elmler ixtisasi uzre Ekspert Surasinin 2004 2007 BDU da fealiyyet gosteren Mudafie Surasinin uzvu olmusdur Musa Qasimlinin rehberliyi altinda 27 nefer felsefe doktoru 3 nefer doktorluq dissertasiyasi isini mudafie etmisdir Onlarin arasinda xarici olke vetendaslari da vardir Xarici olkelerde asagidaki kitablari nesr edilmisdir Uluslararasi iliskilerde Guney Azerbaycan meselesi 40 li yillar Ankara Asena nesriyyati 1997 80 s Turkiye Azerbaycan Turkiye diplomatik siyasi munasibetleri aprel 1920 ci il dekabr 1922 ci il Tebriz Tebriz nesriyyati 1999 fars diline cevireni Eli Dasqin 7 5 c v fars dilinde Iran Azerbajdzhan v mezhdunarodnyh kulturnyh svyazyah 1946 1990 Tbilisi Izd Artanudzhi 2005 298 s Gurcustan Azerbaycan turklerinin milli mucadele tarihi 1920 1940 Istanbul Kaknus nesriyyati 2006 704 s Turkiye SSSR Turciya ot normalizacii otnoshenij do novoj holodnoj vojny 1960 1979 e gg Moskva INSAN 2008 576 s Rusiya Turciya SSSR ot perevorota do raspada 1980 1991 Moskva INSAN 2010 418 s Rusiya SSCB Turkiye iliskileri Turkiyede 1980 Darbesinden SSCB nin Dagilmasina kadar Istanbul Kaknus 2012 464 s Turkiye Ukrainsko azerbajdzhanskie politicheskie otnosheniya istoriya i sovremennost Kiev Izdatelskij dom Dmitriya Burago 2012 160 s O Kupchik A Damirov Ukrayna Turkiye Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birligi iliskileri Ankara Ataturk Arastirmalari Merkezi Yayinlari 2013 599 s Turkiye Anatoliya i Yuzhnyj Kavkaz v 1724 1920 e gg v poiskah istoricheskoj istiny Moskva INSAN 2014 550 s Rusiya Kafkaslarda ermeni sorunu 1724 1920 Ankara Ipek Universitesi yayinlari 2014 484 s Turkiye Azerbajdzhan Armeniya i Turciya v 1920 1994 gg realnaya istoriya Moskva INSAN 2016 616 s Rusiya Vneshnyaya politika Azerbajdzhanskoj Respubliki 1991 2003 gg I chast Moskva INSAN 2016 704 s Rusiya Vneshnyaya politika Azerbajdzhanskoj Respubliki 1991 2003 gg II chast Moskva INSAN 2016 724 s Rusiya Ermeni sorunu ve buyuk devletler 1724 1920 Ankara Astana yayinlari 2017 480 s Turkiye Azerbaycan Ermenistan ve Turkiye gercek tarih arayisi 1920 1994 Ankara T C Ataturk Arastirma Merkezi 2019 642 s Turkiye The Post Soviet Conflicts The Thirty Years Crisis North Carolina Greensboro Lexington Books 2020 398 p coaut ABS Baslangictan gunumuze Turkiye Azerbaycan iliskileri Ankara Turk Tarih Kurumu yayinlari 2023 862 s kollektiv Turkiye Teltif ve mukafatlariredakteAzerbaycan Respublikasi Prezidentinin serencami ile Sohret ordeni 28 10 2017 Heyder Eliyevin 100 illiyi 1923 2023 yubiley medali 2024 ile teltif edilmisdir Azerbaycan Respublikasi Tehsil Nazirliyinin Qabaqcil tehsil iscisi dos nisani 2009 Qazaxistan Respublikasi Elmler Akademiyasinin xatire medali 10 11 2017 Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin serencami ile Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin 100 illiyi 1918 2008 Azerbaycan Respublikasinin yubiley medali 27 05 2018 Azerbaycan parlamentinin 100 illiyi munasibetile Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin Parlament medali 2018 Azerbaycan Respublikasi Xarici Isler Nazirliyinin serencami ile Azerbaycan Respublikasi diplomatik xidmet orqanlarinin 100 illiyi 1919 2019 Azerbaycan Respublikasinin yubiley medali 09 07 2019 Azerbaycan Respublikasi Dovlet Serhed Xidmeti reisinin emri ile Azerbaycan Serhed Muhafizesinin 100 illiyi 1919 2019 Azerbaycan Respublikasinin yubiley medali 14 08 2019 ile teltif edilmisdir Istinadlarredakte AMEA nin heqiqi ve muxbir uzvluyune kecirilen seckilerin neticeleri aciqlanib 2020 10 28 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 05 02 Onlar vitse spiker secildi 2024 09 24 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2024 09 24 Milli Meclisin parlamentlerarasi elaqeler uzre isci qruplarina rehberler secilib SIYAHI Apa az az 2024 10 08 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2024 10 22 Qasimli Musa Cefer oglu Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin sayti az meclis gov az 2016 04 15 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 02 06 Xarici kecidlerredakte nbsp Vikianbarda Musa Qasimli ile elaqeli mediafayllar var nbsp Vikikitabda Musa Qasimli Biblioqrafiya movzusuna dair metn var Professor Musa Qasimlinin 55 yasina dusunceler AMEA nin Dunya Siyaseti Institutunun direktoru teyin edilib Baki Dovlet Universitetinin Professoru Menbe https az wikipedia org w index php title Musa Qasimli amp oldid 7904200