Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hacı Hacıyev (tam adı: Musa Əli oğlu Haşımov; 18 avqust 1905, Tiflis – 4 yanvar 1985) — Azərbaycan alimi, kimya üzrə elmlər doktoru, professor.
| Musa Haşımov | |
|---|---|
| Musa Əli oğlu Haşımov | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Tiflis, Tiflis qəzası, Tiflis quberniyası, Rusiya imperiyası |
| Vəfat tarixi | (79 yaşında) |
| Vətəndaşlığı |  Rusiya imperiyası→ SSRİ |
| Milliyyəti | azərbaycanlı |
| Elm sahəsi | kimya |
| Elmi dərəcəsi | kimya üzrə elmlər doktoru |
| Elmi adı | professor |
| Təhsili | |
| Mükafatları | "Şərəf nişanı" ordeni, SSRİ-nin fəxri ixtiraçısı, Əmək veteranı |
Həyatı
Musa Əli oğlu Haşımov 1905-ci il avqustun 18-də Tiflis şəhərində fəhlə ailəsində anadan olmuşdur. Orta təhsilini 1921-1925-ci illərdə komsomol məktəbində almışdır. 1925-1928-ci illərdə əczaçı ixtisasına yiyələnmişdir. 1928-1933-cü illərdə (LTİ) kimya-texnologiya fakültəsində kimyaçı-mühəndis ixtisasını almışdır. Tələbəlik illərində Leninqrad şəhərində laborant vəzifəsində işləmişdir. 1928-1933-cü illərdə eyni zamanda LTİ əczaçılıq fakültəsinin 4-cü kursunu bitirmişdir. 1933-cü ildə Bakıya qayıdıb 1935-ci ilədək Sintetik Kauçuk təcrübə zavodunda kimyaçı-mühəndis vəzifəsində çalışmışdır. 1935-1937-ci illərdə o, Frunze adına Neftqovma və 1937-1938-ci illərdə isə Vano Strua zavodunun direktoru olmuşdur. 1938-1947-ci illərdə pedaqoji işə keçərək Azərbaycan Sənaye İnstitutunda müəllim, dosent, prorektor vəzifələrində çalışmışdır. 1942-1943-cü illərdə II Dünya müharibəsi cəbhələrində batalyon komissarı olmuşdur.
Professor M.Ə.Haşımov 1985-ci il yanvar ayının 4-də vəfat etmişdir.
Elmi fəaliyyəti
1947-ci ildə Azərbaycan Elmlər Akademiyası Neft İnstitutununda (Nİ) mühəndis və böyük elmi işçi vəzifəsində işləmişdir. M.Ə.Haşımov 1947-ci ildə “Seçilmiş Suraxanı neft kerosinindən aromatik karbohidrogenlərin ekstraksiya edilməsi və onların katalik çevrilmələri” mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə etmişdir. 1948-1956-cı illərdə Nİ-də elmi işlər üzrə direktor müavini vəzifəsində çalışmışdır. O, 1947-1959-cu illər Azərbaycan EA Nİ-də, 1959-1965-ci illərdə Azərbaycan EA NKPİ-də və 1965-1974-cü illər isə NKPİ-nin Sumqayıt Filialında “Səthi-aktiv maddələr” laboratoriyasına rəhbərlik etmişdir. 1962-ci ildə neft emalının ikinci məhsulları əsasında səthi-aktiv maddələrin və Azolyat-A, Azoylat-B və s.yuyucu maddələrinin sintezi və texnologiyası” mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmiş, 1964-cü ildə isə “Kimya texnologiyası” ixtisası üzrə professor adına layiq görülmüşdür.
1974-1982-ci illərdə o, Təbii Qazın Nəqlə Hazırlanması və Emalı üzrə Elmi-Tədqiqat Layihə İnstitutunda “Səthi-aktiv maddələr” laboratoriyasının müdiri, 1982-1985-ci illərdə isə orada böyük elmi işçi və məsləhətçi olmuşdur.
Professor M.Ə.Haşımovun elmi işləri səthi-aktiv maddələr, o, cümlədən yuyucu maddələr, deemulqator, emulqator, flotasiyaedici və köpüksöndürücü maddələr istehsalına aiddir. Onun rəhbərliyi ilə işlənib hazıralnan texnologiya əsasında neft-qazın çıxarılması və nəql edilməsində parafin çökməsinin, duzlaşma və hidratlaşmanın qarşısını alan “Azolyot-30” maddəsi istehsal edilmiş və Orenburq, Şadlıq qaz yataqlarında və s.-də tətbiq edilmişdir. O, neft məhsullarının krekinq məhsullarının yüksək fraksiyasından, pentan və amilendən Azolyat-A, Azərbaycanın aromatik karbohidrogen ilə zəngin olan neftləri əsasında Azolyot-B, aromatik karbohidrogenlərin alkilləşməsindən SB-1 kimi səthi-aktiv birləşmələr almış və onların yuyucu xassələrini tədqiq etmişdir. Onun rəhbərliyi ilə Azolyat-A yuyucu maddəsinin hazırlanmış və sənaye qurğusunda istehsal edilmişdir. Həmçinin, neft emulsiyalarının deemulqatoru kimi Arzu, Arzu-1, Arzu-2 və Arzu-3 yaradılmış və onların sinergetik qarışıqları hazırlamışdır. O, neft məhsulları əsasında polimetal filizlərini zənginləşdirmək üçün Azolyat-5 flotoreagentini işləyib hazırlamış və Gəncə Alüminium zavoduna təqdim etmişdir.
Elmi tədqiqatları
Professor M.Ə.Haşımovun coxcəhətli elmi-tədqiqat işləri 1 monoqrafiya, 250-dən çox elmi əsərdə, o cümlədən 45 müəlliflik şəhadətnaməsində öz əksini tapmışdır. Onun rəhbərliyi ilə 1 elmlər doktoru, 10 elmlər namizədi hazırlanmışdır.
Təltif və mükafatları
- O, iki dəfə “SSRİ-nin fəxri ixtiraçısı” adına layiq görülmüşdür.
- 1982-ci ildə təbii qazın nəqli sahəsindəki nailiyyətlərinə görə SSRİ Dövlət Mükafatı Laureatı adına layiq görülmüşdür.
- Elmin inkişafındakı və elmi kadrlar hazırlanması sahəsindəki əməyini yüksək qiymətləndirərək “Şərəf nişanı” ordeni,
- Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Fəxri Fərmanı,
- “Əmək veteranı” və digər medallarla təltif etmişdir.
İstinadlar
Mənbə
Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunun alimləri: bioqrafik portret, elmə və təhsilə töhfələr. “Müəllim” nəşriyyatı. Bakı 2019. s.57-58.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Haci Haciyev tam adi Musa Eli oglu Hasimov 18 avqust 1905 Tiflis 4 yanvar 1985 Azerbaycan alimi kimya uzre elmler doktoru professor Musa HasimovMusa Eli oglu HasimovDogum tarixi 18 avqust 1905Dogum yeri Tiflis Tiflis qezasi Tiflis quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 4 yanvar 1985 79 yasinda Vetendasligi Rusiya imperiyasi SSRIMilliyyeti azerbaycanliElm sahesi kimyaElmi derecesi kimya uzre elmler doktoruElmi adi professorTehsiliMukafatlari Seref nisani ordeni SSRI nin fexri ixtiracisi Emek veteraniHeyatiMusa Eli oglu Hasimov 1905 ci il avqustun 18 de Tiflis seherinde fehle ailesinde anadan olmusdur Orta tehsilini 1921 1925 ci illerde komsomol mektebinde almisdir 1925 1928 ci illerde eczaci ixtisasina yiyelenmisdir 1928 1933 cu illerde LTI kimya texnologiya fakultesinde kimyaci muhendis ixtisasini almisdir Telebelik illerinde Leninqrad seherinde laborant vezifesinde islemisdir 1928 1933 cu illerde eyni zamanda LTI eczaciliq fakultesinin 4 cu kursunu bitirmisdir 1933 cu ilde Bakiya qayidib 1935 ci iledek Sintetik Kaucuk tecrube zavodunda kimyaci muhendis vezifesinde calismisdir 1935 1937 ci illerde o Frunze adina Neftqovma ve 1937 1938 ci illerde ise Vano Strua zavodunun direktoru olmusdur 1938 1947 ci illerde pedaqoji ise kecerek Azerbaycan Senaye Institutunda muellim dosent prorektor vezifelerinde calismisdir 1942 1943 cu illerde II Dunya muharibesi cebhelerinde batalyon komissari olmusdur Professor M E Hasimov 1985 ci il yanvar ayinin 4 de vefat etmisdir Elmi fealiyyeti1947 ci ilde Azerbaycan Elmler Akademiyasi Neft Institutununda NI muhendis ve boyuk elmi isci vezifesinde islemisdir M E Hasimov 1947 ci ilde Secilmis Suraxani neft kerosininden aromatik karbohidrogenlerin ekstraksiya edilmesi ve onlarin katalik cevrilmeleri movzusunda namizedlik dissertasiyasini mudafie etmisdir 1948 1956 ci illerde NI de elmi isler uzre direktor muavini vezifesinde calismisdir O 1947 1959 cu iller Azerbaycan EA NI de 1959 1965 ci illerde Azerbaycan EA NKPI de ve 1965 1974 cu iller ise NKPI nin Sumqayit Filialinda Sethi aktiv maddeler laboratoriyasina rehberlik etmisdir 1962 ci ilde neft emalinin ikinci mehsullari esasinda sethi aktiv maddelerin ve Azolyat A Azoylat B ve s yuyucu maddelerinin sintezi ve texnologiyasi movzusunda doktorluq dissertasiyasini mudafie etmis 1964 cu ilde ise Kimya texnologiyasi ixtisasi uzre professor adina layiq gorulmusdur 1974 1982 ci illerde o Tebii Qazin Neqle Hazirlanmasi ve Emali uzre Elmi Tedqiqat Layihe Institutunda Sethi aktiv maddeler laboratoriyasinin mudiri 1982 1985 ci illerde ise orada boyuk elmi isci ve meslehetci olmusdur Professor M E Hasimovun elmi isleri sethi aktiv maddeler o cumleden yuyucu maddeler deemulqator emulqator flotasiyaedici ve kopuksondurucu maddeler istehsalina aiddir Onun rehberliyi ile islenib haziralnan texnologiya esasinda neft qazin cixarilmasi ve neql edilmesinde parafin cokmesinin duzlasma ve hidratlasmanin qarsisini alan Azolyot 30 maddesi istehsal edilmis ve Orenburq Sadliq qaz yataqlarinda ve s de tetbiq edilmisdir O neft mehsullarinin krekinq mehsullarinin yuksek fraksiyasindan pentan ve amilenden Azolyat A Azerbaycanin aromatik karbohidrogen ile zengin olan neftleri esasinda Azolyot B aromatik karbohidrogenlerin alkillesmesinden SB 1 kimi sethi aktiv birlesmeler almis ve onlarin yuyucu xasselerini tedqiq etmisdir Onun rehberliyi ile Azolyat A yuyucu maddesinin hazirlanmis ve senaye qurgusunda istehsal edilmisdir Hemcinin neft emulsiyalarinin deemulqatoru kimi Arzu Arzu 1 Arzu 2 ve Arzu 3 yaradilmis ve onlarin sinergetik qarisiqlari hazirlamisdir O neft mehsullari esasinda polimetal filizlerini zenginlesdirmek ucun Azolyat 5 flotoreagentini isleyib hazirlamis ve Gence Aluminium zavoduna teqdim etmisdir Elmi tedqiqatlariProfessor M E Hasimovun coxcehetli elmi tedqiqat isleri 1 monoqrafiya 250 den cox elmi eserde o cumleden 45 muelliflik sehadetnamesinde oz eksini tapmisdir Onun rehberliyi ile 1 elmler doktoru 10 elmler namizedi hazirlanmisdir Teltif ve mukafatlariO iki defe SSRI nin fexri ixtiracisi adina layiq gorulmusdur 1982 ci ilde tebii qazin neqli sahesindeki nailiyyetlerine gore SSRI Dovlet Mukafati Laureati adina layiq gorulmusdur Elmin inkisafindaki ve elmi kadrlar hazirlanmasi sahesindeki emeyini yuksek qiymetlendirerek Seref nisani ordeni Azerbaycan SSR Ali Sovetinin Fexri Fermani Emek veterani ve diger medallarla teltif etmisdir IstinadlarMenbeNeft Kimya Prosesleri Institutunun alimleri bioqrafik portret elme ve tehsile tohfeler Muellim nesriyyati Baki 2019 s 57 58