Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Dövrlər və sosial idarəetmənin effektivliyi monitorinq keçirilməsini tələb edir.
Monitorinq – informasiya toplanması, müşahidə, təhlil, qiymətləndirmə və idarəetmənin effektivlik vəziyyətinin proqnozlaşdırılmasıdır.
Monitorinq sabit sosial-mədəni və iqtisadi inkişafın tənzimlənməsi və proqnozlaşdırılması sisteminin bir hissəsidir.
Monitorinq fəaliyyətinin effektivliyi və prosesin, layihənin, proqramın, təşkilatın, dövlətin təhlükəsizliyini təmin edən informativ-analitik funksiyaları yerinə yetirir.
Təhsildə Monitorinqin məzmunu
·
Ötən əsrin 90-cı illərindən başlayaraq təhsil sahəsində aparılan eksperimentlərin, tətbiq olunan yeniliklərin səmərəliliyinin artırılması, nəticələrin izlənilməsi, proqnozlaşdırılması və korreksiya işlərinin vaxtında həyata keçirilməsi məqsədi ilə təhsildə monitorinq və qiymətləndirmə mexanizmi tətbiq olunmağa başlanmışdır. Hazırda nəinki Azərbaycanda, hətta dünyanın inkişaf etmiş bir sıra digər ölkələrində də təhsildə monitorinq və qiymətləndirmə sistemi kifayət qədər mükəmməl qurulmayıb və əksər hallarda bu, lokal xarakter daşıyır. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 13 yanvar 2009-cu il tarixliqərarı ilə "Azərbaycan Respublikasının ümumi təhsil sistemində Qiymətləndirmə Konsepsiyası" təsdiq olunmuşdur. Sənəddə müasir dövrdə şagird nailiyyətlərinin qiymətləndirilməsi sisteminin vəzifələri, əsas xüsusiyyətləri, bu sahədə mövcud olan problemlər Konsepsiyanın yaradılması üçün zəruri səbəblər, əsas qiymətləndirmə növləri, qiymətləndirmə standartlarının və vasitələrinin hazırlanması və sairməsələlər əks olunmuşdur. Konsepsiyada təlim-tərbiyə işlərini müasir dövrün tələblərinə müvafiq qurmaq məqsədilə qiymətləndirmə fəaliyyətinin aşağıdakı tələbləri təmin etməsi qeyd edilir:
- təhsildə müsbət dəyişikliklərin aparılması üçün mühüm vasitə rolunun yerinə yetirilməsi; təhsilin keyfiyyəti üçün əsas göstərici olan şagirdin təlim nəticələri haqqında etibarlı məlumatın verilməsi;
- qiymətləndirmə vasitəsilə şagirdin bilik və bacarıqları haqqında kifayət qədər məlumat əldə edildikdən sonra fənn kurikulumlarında və dərsliklərdə müvafiq dəyişikliklərin aparılması;
- təhsildə olan bəzi neqativ hallara qarşı mübarizə vasitəsi funksiyası;
- qiymətləndirmədə yeni yanaşmaların yaddaşa əsaslanan qiymətləndirmənin əksinə olaraq, məntiqi təfəkkür vərdişlərinin inkişafına xidmət etməsi.
Sənəddə qiymətləndirmə fəaliyyətinə qoyulan tələblərin əməli vəzifəsi, hər şeydən əvvəl, məktəblərimizdə təlim-tərbiyə işlərinin məzmun, forma, vasitə və metodlarını təkmilləşdirmək yolu ilə təhsilin keyfiyyətini əsaslı surətdə yaxşılaşdırmaqdan, müəllimlərin yaradıcılığını artırmaqdan və məktəb işlərinin keyfiyyətini bütünlüklə müasir dövrün tələbləri səviyyəsinə qaldırmaqdan ibarətdir.
Qeyd etmək istərdik ki, respublikamızın ümumtəhsil sistemində monitorinq və qiymətləndirmə həmişə mövcud olmuşdur. Buraya şagirdlərin bilik səviyyələrini dəqiqləşdirmək üçün aparılan yoxlamaişləri, imtahanlar və inspektor yoxlamaları aiddir. Lakin təcrübə göstərir ki, bütün bu ənənəvi yoxlama (monitorinq) formaları lazımi effekt vermir və onların bir sıra çatışmazlıqları meydana çıxır:
- birinci, tədrisin vəziyyətinə nəzarət mütəmadi deyil, epizodik xarakter daşıyır və buna görə də tədris prosesindəki dəyişikliklərin dinamikasını müşahidə etmək mümkün olmur;
- ikinci, əsasən, tədris prosesinin nəticəsi öyrənilir. Bu halda tədris prosesinin özü, yəni bilik, bacarıq və vərdişlərin formalaşdırılması yoxlayıcıların diqqətindən kənarda qalır;
- üçüncü, bü növ yoxlamaların nəticələri yetərincə şəffaf aparılmır, nəticələr təhlil olunduqda balla qiymətləndirmədən istifadə edilir, bu isə şagirdlər tərəfindən tədris kursunun mənimsənilməsi səviyyəsini araşdırmağa imkan vermir.
Göstərilən çatışmazlıqlar əsas problemləri - şagirdlərin biliklərindəki bu və ya digər boşluqların səbəblərini, müəllimlərin işində olan çatışmazlıqları, şagirdlərin təlim-tərbiyə prosesinə təsir edən mənfi amilləri müəyyənləşdirməyə imkan vermədiyindən mahiyyət etibarilə idarəetmədə dəqiq diaqnoz qoymaq mümkün olmur. Bu halda təhsil prosesinin özü, onun yekunlarını müəyyənləşdirən bilik və bacarıqların formalaşması diqqətdən kənarda qalır. Nəticələrin yoxlanılması və təhlili zamanı istifadə olunan qeyri-dəqiq məlumatlar, subyektiv qiymət balları və yoxlama, tapşırıqlara verilən qiymətlər bütövlükdə şagirdlərin təlim materiallarının məzmununu nə dərəcədə qavrayıb-qavramadığını aydınlaşdırmağa imkan vermir. Buna görə də təlim-tərbiyə prosesinin nəticələrinin ardıcıl öyrənilməsi sistemininyaradılması və onun işləməsinin qaydaya salınması ümumtəhsil məktəblərinin idarəetmə fəaliyyətində mühüm məsələyə çevrilir.
Aparılmış araşdırmalar zamanı müəyyən edilmişdir ki, ümumtəhsil məktəblərində sistemli, məqsədyönlü, elmi-pedaqoji cəhətdən əsaslandırılmış qiymətləndirmə sistemindən istifadə təmin edilmədiyindən məktəbdə təlim - tərbiyə prosesinin keyfiyyət göstəriciləri getdikcə aşağı düşmüşdür. Bu baxımdan ümumtəhsil məktəblərində keyfiyyətin daha dəqiq, obyektiv ölçülməsi, bütövlükdə müəssisənin fəaliyyətinin monitorinqi və qiymətləndirilməsi üçün elmi cəhətdən əsaslandırılmış yeni, etibarlı bir mexanizmin yaradılması zərurətə çevrilmişdir.
Monitorinq və qiymətləndirmə ümumtəhsil məktəblərində təhsilin keyfiyyətinin müəyyənləşdirilməsi üçün vacib sayılan amillərdən biridir. Apardığımız müşahidələr zamanı müəyyən olunmuşdur ki, hazırda ümumtəhsil məktəblərində təhsilin keyfiyyətinin müəyyənləşdirilməsi üçün mövcud qiymətləndirmə sistemində aşağıdakı problemlər mövcuddur:
- şagirdlərin təlim nailiyyətlərinin qiymətləndirilməsində obyektivliyin, şəffaflığın və müstəqilliyin təmin olunmaması;
- şagirdlərin təlim nailiyyətlərinin qiymətləndirilməsində biliyin keyfiyyətini qiymətləndirmə meyarlarının olmaması;
- təlim prosesində şagirdlərdə formalaşdırılacaq keyfiyyətlərin (ümuminsani, milli-mənəvi və s.) məzmununun olmaması;
- didaktik sistemlərin, pedaqoji texnologiyaların keyfiyyətinin qiymətləndirmə meyarlarının olmaması;
- müəllimin tədrisə hazırlığının keyfiyyətinin müəyyənləşdirilməsi üçün meyarlar sisteminin olmaması;
- müəllimin tədris nailiyyətlərinin qiymətləndirilməsi üçün meyarların olmaması;
- məktəb rəhbərlərinin mövcud nöqsanları aradan qaldırması üçün təlim-tərbiyə prosesinin keyfiyyətinin yüksəlməsinə yönələn təlim nəticələrinin müntəzəm qiymətləndirilməsi sisteminin olmaması;
- məktəbin tədris fəaliyyətinin qiymətləndirilməsinin vaxtaşırı monitorinqinin aparılması üçün meyarların olmaması.
Müasir anlamda ümumtəhsil məktəblərində monitorinq və qiymətləndirmənin başlıca məqsədi təhsil müəssisəsi rəhbərlərinə, müəllimlərə, həm də şagirdlərə məktəbdə təlim-tərbiyə prosesinin vəziyyəti haqqında obyektiv məlumat vermək və təhsilin keyfiyyətini daha da yüksəltmək imkanı yaratmaqdır.
Ümumtəhsil məktəblərində pedaqoji prosesin səmərəliliyini və inkişafını müəyyənləşdirmək, ilk növbədə, pedaqoji prosesin əsas iştirakçılarının fəaliyyətinin məqsədəmüvafiqliyi üçün məlumatların toplanması prosesidir. Bu zaman ekspertlərin qiymətləndirməni aşağıdakı prinsiplərə əsasən aparması məktəbin təlim-tərbiyə prosesinin keyfiyyəti haqqında tam, müfəssəl təsəvvür əldə etməyə şərait yaradar:
- qiymətləndiriləcək obyekt (pedaqoji proses və yaxud onun hər hansı elementi) barədə dəqiq və etibarlı informasiyaların toplanması;
- monitorinq nəticəsində əldə olunmuş materiallar təhlil olunduqdan sonra təhsilin keyfiyyətini qiymətləndirərkən kəmiyyət ölçmələrindən istifadənin dəqiq aparılması;
- bunun üçün əvvəlcədən xüsusi normativ-hüquqi sənədlərin hazırlanması;
- monitorinq müşahidələri ilə qiymətləndirmə zamanı şəffaflığın təmin olunması məqsədilə nəticələr barədə, həm də qiymətləndirmənin yerinə yetirilməsi haqqında ictimaiyyətin və rəsmi orqanların mütəmadi məlumatlandırılması;
- təhsilin keyfiyyətinin qiymətləndirilməsinin beynəlxalq standartlara uyğun aparılması.
Ümumtəhsil məktəblərində real vəziyyətin obyektiv və şəffaf təsvir olunması, müvafiq korreksiya işlərinin aparılması, idarəetmə qərarlarının verilməsi üçün sadalananların dəqiq müəyyənləşdirilməsivacib hesab edilir.
Ümumtəhsil məktəblərində təhsilin dinamik inkişafı üçün hər dərs ilinin sonunda onun müvafiq göstəricilər əsasında monitorinqinin və qiymətləndirilməsinin aparılması müəssisənin gələcək fəaliyyət istiqamətini düzgün müəyyənləşdirməyə imkan yaradır. Bu halda aşağıdakı bir sıra vacib məsələlərin həlli ön plana çəkilir:
- təhsilin keyfiyyətini müəyyən etmək üçün dövlət təhsil standartlarının (parametrlərin, meyarların) işlənib hazırlanması;
- ümumtəhsil məktəblərində şagirdlərin hazırlığının keyfiyyəti barədə mütəmadi obyektiv məlumatın toplanması;
- təhsilin keyfiyyətinin ictimai ekspertizası (monitorinqi) üçün şəraitin yaradılması;
- təhsilin keyfiyyətinin monitorinqi və qiymətləndirilməsi üçün yeni metodiki modellərin işlənib hazırlanması;
- təhsilin keyfiyyətinin monitorinqi və qiymətləndirilməsi məsələləri üzrə idarəetmə qərarlarının qəbulu zamanı subyektivliyin minimuma endirilməsi;
- məlumatların toplanılmasında dəqiqliyin, etibarlılığın və nəticələrin şərh edilməsində şəffaflığın təmin edilməsi;
- təhsilin keyfiyyətinə dair monitorinq və qiymətləndirmənin nəticələrinin respublika səviyyəsində vaxtında işıqlandırılması.
Bu mövqe təhsil sistemində, onun demokratik prinsiplərlə idarə edilməsində və təhsilinin keyfiyyəti haqqında düzgün informasiyaya əsaslanaraq qərarların qəbul edilməsində xüsusi əhəmiyyət kəsbedir.
Müasir dövrdə təhsilin keyfiyyətinin idarə olunması, inkişaf dinamikasının izlənilməsi və proqnozlaşdırılması üçün real vəziyyətin öyrənilməsi vacib hesab edilir. Bu işdə isə qiymətləndirmə mühümpedaqoji vasitə kimi qəbul edilir. Qiymətləndirmə təlim-tərbiyə prosesini təkmilləşdirməyə, təlim prosesinin səmərəliliyini yüksəltməyə, şagirdlərin nəyi mənimsədiklərini, nələri öyrəndiklərini, hansı bacarıqlara malik olduqlarını və onlarda hansı keyfiyyət dəyişikliklərinin formalaşdığını müəyyənləşdirməyə obyektiv şərait yaradır.
Məhz qiymətləndirmə vasitəsilə təhsil müəssisəsi rəhbərləri müəssisədə təlim-tərbiyə işinin səviyyəsi, müəllim və şagirdlərin fəaliyyəti haqqında lazımi informasiya toplayır və bunun əsasında işinyaxşılaşdırılması üçün müvafiq qabaqlayıcı tədbirlər həyata keçirirlər. Fikrimizcə, hazırda təhsilin keyfiyyətinin müəyyənləşdirilməsi üçün tətbiq olunan qiymətləndirmənin məqsədi aşağıdakı məsələlər haqqında tam aydın təsəvvür əldə etməyə geniş imkanlar yaradar:
- məktəb kurikulumu üzrə şagirdlərin müvəffəqiyyət göstəricilərinin güclü və zəif cəhətlərinin araşdırılması;
-şagirdlərə verilən bilik, bacarıq və vərdişlərin cəmiyyətin tələbatına uyğunluğunun müəyyənləşdirilməsi;
- fənn materiallarının çətinlik səviyyəsinin şagirdlərin fiziki və anlaq səviyyəsinə uyğunluğunun müəyyənləşdirilməsi;
- kurikulumun necə yerinə yetirilməsinə, əhalinin təhsilə olan tələbat səviyyəsinin öyrənilməsi;
- şagirdlərin təlim göstəricilərinin fənlər üzrə toplanmış nəticələr əsasında fənn kurikulumunun dəyişilməsinə ehtiyacın olub-olmamasının aydınlaşdırılması üçün müvafiq təkliflərin hazırlanması;
- müxtəlif şəhər, rayon və kənd məktəblərində fənlər üzrə şagirdlərin təlim nailiyyətlərinin müqayisəli təhlilinin aparılması və milli təhsil sistemindəki vəziyyəti əks etdirən rəsmi hesabatların hazırlanması;
- müəllimlər tərəfindən istifadə edilən didaktik vasitələrin, pedaqoji texnologiyaların, təlim strategiyalarının təkmilləşdirilməsi;
- müəllimlərin elmi-pedaqoji hazırlıq səviyyəsinin müəyyənləşdirilməsi və təkmilləşdirilməsi üçün müvafiq tədbirlərin görülməsi;
- təhsil xidmətlərinin keyfiyyət dinamikasının öyrənilməsi;
- təhsilin keyfiyyətli idarə olunmasının səmərəliliyinin müəyyənləşdirilməsi.
Göründüyü kimi, təhsildə qiymətləndirmə sistemi təhsil işçisinin səmərəli fəaliyyətinin üzə çıxarılması və pedaqoji prosesin təkmilləşdirilməsi üçün vaxtında tələb olunan tədbirlərin görülməsi məqsədini daşımalıdır. Çünki qiymətləndirmə pedaqoji prosesi tənzimləməyə, keyfiyyətini yüksəltməyə, həm də mövcud çatışmazlıqlar barədə təhsili idarə edənlərin və valideynlərin məlumatlandırılmasına xidmət edən yeganə pedaqoji vasitə olduğundan, qiymətləndirmənin düzgün təşkili və qiymətləndirmə aparılarkən məqsədin aydın olması təhsilin keyfiyyətinin yüksəldilməsində mühüm rol oynayır. Onagörə də ümumtəhsil məktəblərində elmi, pedaqoji və psixoloji cəhətdən əsaslandırılmış monitorinq və qiymətləndirmənin aparılması təhsil prosesinin keyfiyyətinin yüksəldilməsinin ən mühüm şərtlərindən biridır.
Təlim-tərbiyə prosesinin keyfiyyətinin, şagirdlərin təlim nəticələrinin mütəmadi monitorinqi təhsilin məzmununun yeniləşməsi, təhsil standartlarının tətbiqi, dərs yükünün normallaşdırılması, təhsilalanların sağlamlığının qorunması və möhkəmləndirilməsi mənəvi tərbiyə problemlərinin kəskinləşdiyi şəraitdə də xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. İndi məktəbin qarşısında duran əsas məsələlərdən biriümumtəhsil məktəbində monitorinq və qiymətləndirmə sisteminin yaradılmasıdır..
Yanacaqdan çəkmələrin yoxlanılması GPS monitorinq proqramında aparılır. Proqramda istənilən müddət üzrə yanacaq səviyyəsinin dəyişməsi tarixini nəzərdən keçirmək olur. Sistem məlumatı qrafiklər formatında təqdim edir. Qrafikdə istənilən nöqtəyə klik ilə nəqliyyat vasitəsinin olduğu ərazi və çəndə yanacağın həcmi müşahidə edilir.
Monitorinqin predmeti
· monitorinq obyektlərinin sosial-mədəni, kadr, maliyyə və iqtisadi vəziyyəti;
· monitorinq obyektləri fondlarının vəziyyəti; dövlət və təşkilatın həyat fəaliyyətinə qabaqcıl sosial-mədəni, istehsal və informasiya texnologiyalarının daxil edilməsi;
· monitorinq obyektlərinin investisiya fəaliyyəti;
· ətraf mühitin mühafizəsi və təbiət resurslarından səmərəli istifadə;
· işçilərin sosial-mədəni və əmək hüquqlarının mühafizəsi;
· hüquqi məsələlər;
Monitorinqin iştirakçıları aşağıdakılardır:
· səlahiyyətli dövlət orqanı;
· mərkəzi və yerli icra orqanları;
· qeyri-hökumət orqanları;
· müayinə edilən layihə, proqram təşkilat rəhbərləri;
· qanunvericilik üzrə səlahiyyətli orqan tərəfindən monitorinqin keçirilməsinə cəlb olunmuş məsləhət xidmətləri üzrə ixtisaslaşan təşkilat, məsləhətçi və ekspertlər.
Vətəndaş cəmiyyətində ictimai monitorinq –
hökumətin öz üzərinə götürdüyü kursun qanuniliyi və həyata keçirilməsinə nəzarət prosesi, eləcə də mərkəzi və yerli hökumət orqanlarının öz üzərinə götürdüyü sosial və siyasi öhdəliklərin adekvatlığı haqqında ictimaiyyətin məlumatlandırılmasıdır.
Mənbə
- http://xn--80abucjiibhv9a.xn--p1ai/%D0%BF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%81-%D1%86%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%80/2774/%D1%84%D0%B0%D0%B9%D0%BB/1265/12.10.31-%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%B3_%D0%A0%D0%B5%D0%B7%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8B.pdf 2017-12-15 at the Wayback Machine
İstinadlar
- . 2020-11-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-16.
- "GPS.AZ texnoloji həlləri dövlət və özəl müəssisələrinə minlərlə manat qənaət etməyə kömək edir". 2021-08-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-25.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Dovrler ve sosial idareetmenin effektivliyi monitorinq kecirilmesini teleb edir Monitorinq informasiya toplanmasi musahide tehlil qiymetlendirme ve idareetmenin effektivlik veziyyetinin proqnozlasdirilmasidir Monitorinq sabit sosial medeni ve iqtisadi inkisafin tenzimlenmesi ve proqnozlasdirilmasi sisteminin bir hissesidir Monitorinq fealiyyetinin effektivliyi ve prosesin layihenin proqramin teskilatin dovletin tehlukesizliyini temin eden informativ analitik funksiyalari yerine yetirir Tehsilde Monitorinqin mezmunu Oten esrin 90 ci illerinden baslayaraq tehsil sahesinde aparilan eksperimentlerin tetbiq olunan yeniliklerin semereliliyinin artirilmasi neticelerin izlenilmesi proqnozlasdirilmasi ve korreksiya islerinin vaxtinda heyata kecirilmesi meqsedi ile tehsilde monitorinq ve qiymetlendirme mexanizmi tetbiq olunmaga baslanmisdir Hazirda neinki Azerbaycanda hetta dunyanin inkisaf etmis bir sira diger olkelerinde de tehsilde monitorinq ve qiymetlendirme sistemi kifayet qeder mukemmel qurulmayib ve ekser hallarda bu lokal xarakter dasiyir Azerbaycan Respublikasi Nazirler Kabinetinin 13 yanvar 2009 cu il tarixliqerari ile Azerbaycan Respublikasinin umumi tehsil sisteminde Qiymetlendirme Konsepsiyasi tesdiq olunmusdur Senedde muasir dovrde sagird nailiyyetlerinin qiymetlendirilmesi sisteminin vezifeleri esas xususiyyetleri bu sahede movcud olan problemler Konsepsiyanin yaradilmasi ucun zeruri sebebler esas qiymetlendirme novleri qiymetlendirme standartlarinin ve vasitelerinin hazirlanmasi ve sairmeseleler eks olunmusdur Konsepsiyada telim terbiye islerini muasir dovrun teleblerine muvafiq qurmaq meqsedile qiymetlendirme fealiyyetinin asagidaki telebleri temin etmesi qeyd edilir tehsilde musbet deyisikliklerin aparilmasi ucun muhum vasite rolunun yerine yetirilmesi tehsilin keyfiyyeti ucun esas gosterici olan sagirdin telim neticeleri haqqinda etibarli melumatin verilmesi qiymetlendirme vasitesile sagirdin bilik ve bacariqlari haqqinda kifayet qeder melumat elde edildikden sonra fenn kurikulumlarinda ve dersliklerde muvafiq deyisikliklerin aparilmasi tehsilde olan bezi neqativ hallara qarsi mubarize vasitesi funksiyasi qiymetlendirmede yeni yanasmalarin yaddasa esaslanan qiymetlendirmenin eksine olaraq mentiqi tefekkur verdislerinin inkisafina xidmet etmesi Senedde qiymetlendirme fealiyyetine qoyulan teleblerin emeli vezifesi her seyden evvel mekteblerimizde telim terbiye islerinin mezmun forma vasite ve metodlarini tekmillesdirmek yolu ile tehsilin keyfiyyetini esasli suretde yaxsilasdirmaqdan muellimlerin yaradiciligini artirmaqdan ve mekteb islerinin keyfiyyetini butunlukle muasir dovrun telebleri seviyyesine qaldirmaqdan ibaretdir Qeyd etmek isterdik ki respublikamizin umumtehsil sisteminde monitorinq ve qiymetlendirme hemise movcud olmusdur Buraya sagirdlerin bilik seviyyelerini deqiqlesdirmek ucun aparilan yoxlamaisleri imtahanlar ve inspektor yoxlamalari aiddir Lakin tecrube gosterir ki butun bu enenevi yoxlama monitorinq formalari lazimi effekt vermir ve onlarin bir sira catismazliqlari meydana cixir birinci tedrisin veziyyetine nezaret mutemadi deyil epizodik xarakter dasiyir ve buna gore de tedris prosesindeki deyisikliklerin dinamikasini musahide etmek mumkun olmur ikinci esasen tedris prosesinin neticesi oyrenilir Bu halda tedris prosesinin ozu yeni bilik bacariq ve verdislerin formalasdirilmasi yoxlayicilarin diqqetinden kenarda qalir ucuncu bu nov yoxlamalarin neticeleri yeterince seffaf aparilmir neticeler tehlil olunduqda balla qiymetlendirmeden istifade edilir bu ise sagirdler terefinden tedris kursunun menimsenilmesi seviyyesini arasdirmaga imkan vermir Gosterilen catismazliqlar esas problemleri sagirdlerin biliklerindeki bu ve ya diger bosluqlarin sebeblerini muellimlerin isinde olan catismazliqlari sagirdlerin telim terbiye prosesine tesir eden menfi amilleri mueyyenlesdirmeye imkan vermediyinden mahiyyet etibarile idareetmede deqiq diaqnoz qoymaq mumkun olmur Bu halda tehsil prosesinin ozu onun yekunlarini mueyyenlesdiren bilik ve bacariqlarin formalasmasi diqqetden kenarda qalir Neticelerin yoxlanilmasi ve tehlili zamani istifade olunan qeyri deqiq melumatlar subyektiv qiymet ballari ve yoxlama tapsiriqlara verilen qiymetler butovlukde sagirdlerin telim materiallarinin mezmununu ne derecede qavrayib qavramadigini aydinlasdirmaga imkan vermir Buna gore de telim terbiye prosesinin neticelerinin ardicil oyrenilmesi sistemininyaradilmasi ve onun islemesinin qaydaya salinmasi umumtehsil mekteblerinin idareetme fealiyyetinde muhum meseleye cevrilir Aparilmis arasdirmalar zamani mueyyen edilmisdir ki umumtehsil mekteblerinde sistemli meqsedyonlu elmi pedaqoji cehetden esaslandirilmis qiymetlendirme sisteminden istifade temin edilmediyinden mektebde telim terbiye prosesinin keyfiyyet gostericileri getdikce asagi dusmusdur Bu baximdan umumtehsil mekteblerinde keyfiyyetin daha deqiq obyektiv olculmesi butovlukde muessisenin fealiyyetinin monitorinqi ve qiymetlendirilmesi ucun elmi cehetden esaslandirilmis yeni etibarli bir mexanizmin yaradilmasi zerurete cevrilmisdir Monitorinq ve qiymetlendirme umumtehsil mekteblerinde tehsilin keyfiyyetinin mueyyenlesdirilmesi ucun vacib sayilan amillerden biridir Apardigimiz musahideler zamani mueyyen olunmusdur ki hazirda umumtehsil mekteblerinde tehsilin keyfiyyetinin mueyyenlesdirilmesi ucun movcud qiymetlendirme sisteminde asagidaki problemler movcuddur sagirdlerin telim nailiyyetlerinin qiymetlendirilmesinde obyektivliyin seffafligin ve musteqilliyin temin olunmamasi sagirdlerin telim nailiyyetlerinin qiymetlendirilmesinde biliyin keyfiyyetini qiymetlendirme meyarlarinin olmamasi telim prosesinde sagirdlerde formalasdirilacaq keyfiyyetlerin umuminsani milli menevi ve s mezmununun olmamasi didaktik sistemlerin pedaqoji texnologiyalarin keyfiyyetinin qiymetlendirme meyarlarinin olmamasi muellimin tedrise hazirliginin keyfiyyetinin mueyyenlesdirilmesi ucun meyarlar sisteminin olmamasi muellimin tedris nailiyyetlerinin qiymetlendirilmesi ucun meyarlarin olmamasi mekteb rehberlerinin movcud noqsanlari aradan qaldirmasi ucun telim terbiye prosesinin keyfiyyetinin yukselmesine yonelen telim neticelerinin muntezem qiymetlendirilmesi sisteminin olmamasi mektebin tedris fealiyyetinin qiymetlendirilmesinin vaxtasiri monitorinqinin aparilmasi ucun meyarlarin olmamasi Muasir anlamda umumtehsil mekteblerinde monitorinq ve qiymetlendirmenin baslica meqsedi tehsil muessisesi rehberlerine muellimlere hem de sagirdlere mektebde telim terbiye prosesinin veziyyeti haqqinda obyektiv melumat vermek ve tehsilin keyfiyyetini daha da yukseltmek imkani yaratmaqdir Umumtehsil mekteblerinde pedaqoji prosesin semereliliyini ve inkisafini mueyyenlesdirmek ilk novbede pedaqoji prosesin esas istirakcilarinin fealiyyetinin meqsedemuvafiqliyi ucun melumatlarin toplanmasi prosesidir Bu zaman ekspertlerin qiymetlendirmeni asagidaki prinsiplere esasen aparmasi mektebin telim terbiye prosesinin keyfiyyeti haqqinda tam mufessel tesevvur elde etmeye serait yaradar qiymetlendirilecek obyekt pedaqoji proses ve yaxud onun her hansi elementi barede deqiq ve etibarli informasiyalarin toplanmasi monitorinq neticesinde elde olunmus materiallar tehlil olunduqdan sonra tehsilin keyfiyyetini qiymetlendirerken kemiyyet olcmelerinden istifadenin deqiq aparilmasi bunun ucun evvelceden xususi normativ huquqi senedlerin hazirlanmasi monitorinq musahideleri ile qiymetlendirme zamani seffafligin temin olunmasi meqsedile neticeler barede hem de qiymetlendirmenin yerine yetirilmesi haqqinda ictimaiyyetin ve resmi orqanlarin mutemadi melumatlandirilmasi tehsilin keyfiyyetinin qiymetlendirilmesinin beynelxalq standartlara uygun aparilmasi Umumtehsil mekteblerinde real veziyyetin obyektiv ve seffaf tesvir olunmasi muvafiq korreksiya islerinin aparilmasi idareetme qerarlarinin verilmesi ucun sadalananlarin deqiq mueyyenlesdirilmesivacib hesab edilir Umumtehsil mekteblerinde tehsilin dinamik inkisafi ucun her ders ilinin sonunda onun muvafiq gostericiler esasinda monitorinqinin ve qiymetlendirilmesinin aparilmasi muessisenin gelecek fealiyyet istiqametini duzgun mueyyenlesdirmeye imkan yaradir Bu halda asagidaki bir sira vacib meselelerin helli on plana cekilir tehsilin keyfiyyetini mueyyen etmek ucun dovlet tehsil standartlarinin parametrlerin meyarlarin islenib hazirlanmasi umumtehsil mekteblerinde sagirdlerin hazirliginin keyfiyyeti barede mutemadi obyektiv melumatin toplanmasi tehsilin keyfiyyetinin ictimai ekspertizasi monitorinqi ucun seraitin yaradilmasi tehsilin keyfiyyetinin monitorinqi ve qiymetlendirilmesi ucun yeni metodiki modellerin islenib hazirlanmasi tehsilin keyfiyyetinin monitorinqi ve qiymetlendirilmesi meseleleri uzre idareetme qerarlarinin qebulu zamani subyektivliyin minimuma endirilmesi melumatlarin toplanilmasinda deqiqliyin etibarliligin ve neticelerin serh edilmesinde seffafligin temin edilmesi tehsilin keyfiyyetine dair monitorinq ve qiymetlendirmenin neticelerinin respublika seviyyesinde vaxtinda isiqlandirilmasi Bu movqe tehsil sisteminde onun demokratik prinsiplerle idare edilmesinde ve tehsilinin keyfiyyeti haqqinda duzgun informasiyaya esaslanaraq qerarlarin qebul edilmesinde xususi ehemiyyet kesbedir Muasir dovrde tehsilin keyfiyyetinin idare olunmasi inkisaf dinamikasinin izlenilmesi ve proqnozlasdirilmasi ucun real veziyyetin oyrenilmesi vacib hesab edilir Bu isde ise qiymetlendirme muhumpedaqoji vasite kimi qebul edilir Qiymetlendirme telim terbiye prosesini tekmillesdirmeye telim prosesinin semereliliyini yukseltmeye sagirdlerin neyi menimsediklerini neleri oyrendiklerini hansi bacariqlara malik olduqlarini ve onlarda hansi keyfiyyet deyisikliklerinin formalasdigini mueyyenlesdirmeye obyektiv serait yaradir Mehz qiymetlendirme vasitesile tehsil muessisesi rehberleri muessisede telim terbiye isinin seviyyesi muellim ve sagirdlerin fealiyyeti haqqinda lazimi informasiya toplayir ve bunun esasinda isinyaxsilasdirilmasi ucun muvafiq qabaqlayici tedbirler heyata kecirirler Fikrimizce hazirda tehsilin keyfiyyetinin mueyyenlesdirilmesi ucun tetbiq olunan qiymetlendirmenin meqsedi asagidaki meseleler haqqinda tam aydin tesevvur elde etmeye genis imkanlar yaradar mekteb kurikulumu uzre sagirdlerin muveffeqiyyet gostericilerinin guclu ve zeif cehetlerinin arasdirilmasi sagirdlere verilen bilik bacariq ve verdislerin cemiyyetin telebatina uygunlugunun mueyyenlesdirilmesi fenn materiallarinin cetinlik seviyyesinin sagirdlerin fiziki ve anlaq seviyyesine uygunlugunun mueyyenlesdirilmesi kurikulumun nece yerine yetirilmesine ehalinin tehsile olan telebat seviyyesinin oyrenilmesi sagirdlerin telim gostericilerinin fenler uzre toplanmis neticeler esasinda fenn kurikulumunun deyisilmesine ehtiyacin olub olmamasinin aydinlasdirilmasi ucun muvafiq tekliflerin hazirlanmasi muxtelif seher rayon ve kend mekteblerinde fenler uzre sagirdlerin telim nailiyyetlerinin muqayiseli tehlilinin aparilmasi ve milli tehsil sistemindeki veziyyeti eks etdiren resmi hesabatlarin hazirlanmasi muellimler terefinden istifade edilen didaktik vasitelerin pedaqoji texnologiyalarin telim strategiyalarinin tekmillesdirilmesi muellimlerin elmi pedaqoji hazirliq seviyyesinin mueyyenlesdirilmesi ve tekmillesdirilmesi ucun muvafiq tedbirlerin gorulmesi tehsil xidmetlerinin keyfiyyet dinamikasinin oyrenilmesi tehsilin keyfiyyetli idare olunmasinin semereliliyinin mueyyenlesdirilmesi Gorunduyu kimi tehsilde qiymetlendirme sistemi tehsil iscisinin semereli fealiyyetinin uze cixarilmasi ve pedaqoji prosesin tekmillesdirilmesi ucun vaxtinda teleb olunan tedbirlerin gorulmesi meqsedini dasimalidir Cunki qiymetlendirme pedaqoji prosesi tenzimlemeye keyfiyyetini yukseltmeye hem de movcud catismazliqlar barede tehsili idare edenlerin ve valideynlerin melumatlandirilmasina xidmet eden yegane pedaqoji vasite oldugundan qiymetlendirmenin duzgun teskili ve qiymetlendirme aparilarken meqsedin aydin olmasi tehsilin keyfiyyetinin yukseldilmesinde muhum rol oynayir Onagore de umumtehsil mekteblerinde elmi pedaqoji ve psixoloji cehetden esaslandirilmis monitorinq ve qiymetlendirmenin aparilmasi tehsil prosesinin keyfiyyetinin yukseldilmesinin en muhum sertlerinden biridir Telim terbiye prosesinin keyfiyyetinin sagirdlerin telim neticelerinin mutemadi monitorinqi tehsilin mezmununun yenilesmesi tehsil standartlarinin tetbiqi ders yukunun normallasdirilmasi tehsilalanlarin saglamliginin qorunmasi ve mohkemlendirilmesi menevi terbiye problemlerinin keskinlesdiyi seraitde de xususi ehemiyyet kesb edir Indi mektebin qarsisinda duran esas meselelerden biriumumtehsil mektebinde monitorinq ve qiymetlendirme sisteminin yaradilmasidir Yanacaqdan cekmelerin yoxlanilmasi GPS monitorinq proqraminda aparilir Proqramda istenilen muddet uzre yanacaq seviyyesinin deyismesi tarixini nezerden kecirmek olur Sistem melumati qrafikler formatinda teqdim edir Qrafikde istenilen noqteye klik ile neqliyyat vasitesinin oldugu erazi ve cende yanacagin hecmi musahide edilir Monitorinqin predmeti monitorinq obyektlerinin sosial medeni kadr maliyye ve iqtisadi veziyyeti monitorinq obyektleri fondlarinin veziyyeti dovlet ve teskilatin heyat fealiyyetine qabaqcil sosial medeni istehsal ve informasiya texnologiyalarinin daxil edilmesi monitorinq obyektlerinin investisiya fealiyyeti etraf muhitin muhafizesi ve tebiet resurslarindan semereli istifade iscilerin sosial medeni ve emek huquqlarinin muhafizesi huquqi meseleler Monitorinqin istirakcilari asagidakilardir selahiyyetli dovlet orqani merkezi ve yerli icra orqanlari qeyri hokumet orqanlari muayine edilen layihe proqram teskilat rehberleri qanunvericilik uzre selahiyyetli orqan terefinden monitorinqin kecirilmesine celb olunmus meslehet xidmetleri uzre ixtisaslasan teskilat meslehetci ve ekspertler Vetendas cemiyyetinde ictimai monitorinq hokumetin oz uzerine goturduyu kursun qanuniliyi ve heyata kecirilmesine nezaret prosesi elece de merkezi ve yerli hokumet orqanlarinin oz uzerine goturduyu sosial ve siyasi ohdeliklerin adekvatligi haqqinda ictimaiyyetin melumatlandirilmasidir Menbehttp xn 80abucjiibhv9a xn p1ai D0 BF D1 80 D0 B5 D1 81 D1 81 D1 86 D0 B5 D0 BD D1 82 D1 80 2774 D1 84 D0 B0 D0 B9 D0 BB 1265 12 10 31 D0 9C D0 BE D0 BD D0 B8 D1 82 D0 BE D1 80 D0 B8 D0 BD D0 B3 D0 A0 D0 B5 D0 B7 D1 83 D0 BB D1 8C D1 82 D0 B0 D1 82 D1 8B pdf 2017 12 15 at the Wayback MachineIstinadlar 2020 11 30 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 12 16 GPS AZ texnoloji helleri dovlet ve ozel muessiselerine minlerle manat qenaet etmeye komek edir 2021 08 25 tarixinde Istifade tarixi 2021 08 25