Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Molla Məhəmməd Saleh Mazandarani (?-?)—XVII əsr İslam alimi.
| Molla Məhəmməd Saleh Mazandarani | |
|---|---|
| fars. ملا محمدصالح مازندرانی | |
| Doğum yeri | Sari, Mazandaran, Səfəvilər dövləti |
| Vəfat tarixi | 1081 |
| Vəfat yeri | İsfahan, Səfəvilər dövləti |
Həyatı
İslam elm tarixində iz qoymuş alimlərin əksəriyyəti zahidanə həyat tərzi sürmüş, dünyanın rəngarəng nemətlərindən uzaq qaçmağa çalışmışlar. Əksəriyyət etibarilə bu alimlər cəmiyyətin kasıb təbəqəsindən çıxdıqları üçün nə atalarından onlara irs qalmışdı, nə də özləri var-dövlət yığmağa səy göstərirdilər.
Xüsusilə, məşhur alimlərdən bir çoxunun tələbəlik dövrü ciddi maddi məhrumiyyətlər içində keçmişdir. Bu gün adlarını ehtiramla çəkdiyimiz bu şəxsiyyətlərin bəziləri hətta təhsil zamanı çıraq və yanacaq almağa belə imkan tapmır, gecələr dərslərini ya Ay işığında, ya da ümumi yerlərdə yandırılan çıraqların yanında oxuyurdular. Alimlərdən birinin dediyi kimi, gərək tələbənin gözü dünyaya qarşı kor olsun, yəni fikrini yalnız oxumağa versin, əyləncə, yeyib-içmək, rahatlıq dalınca qaçmasın.
Miladi XVII əsrdə yaşamış məşhur alimlərdən biri də Məhəmməd Saleh Mazandarani idi.O, Mazandaran əyalətinin mərkəzi Sari şəhərinin yaxınlığında anadan olmuşdu. Məhəmməd Saleh Mazandarani gənclik illərində öz şəhərindən İsfahana təhsil almaq üçün gəlmişdi.. Amma o qədər kasıb idi ki, fərli-başlı geyimi də yox idi. Əbanın altından köhnə paltarlarını geyinir, üstdən əbaya möhkəm bürünürdü. Bu qiyafə ilə mədrəsəyə getməyə utanırdı. Ona görə də mədrəsənin qapısında oturub içəridə gedən söhbətə qulaq asırdı. Müəllimin dediklərini qeyd etməyə kağızı olmadığı üçün yazılarını ağac yarpağının üzərinə yazırdı. Mədrəsədə dərs keçən müəllim isə zəmanənin ən böyük müctəhidlərindən sayılan Mühəmməd Təqi Məclisi (Əllamə Məclisinin atası) idi.
Bir gün Məclisi şagirdlərə çətin bir tapşırıq verir, amma cavabını söyləmir. Şagirdlər bütün dərs boyunca suala cavab tapmağa çalışırlar, lakin müəllim heç kimin cavabını qəbul etmir. Ikinci gün ərzində də suala cavab verən olmur. Mədrəsənin qapısında oturmuş Mühəmməd Saleh isə artıq onu çoxdan həll etmiş və düzgün cavabı yarpağın üzərinə köçürmüşdü. Üçüncü gün şagirdlərdən biri mədrəsəyə gələndə gözü Mühəmməd Salehə sataşır. Indiyə kimi nə Məclisi, nə də şagirdlər ona əhəmiyyət vermirdilər, çünki əyin-başından onu dilənçiyə oxşadırdılar. Bu dəfə şagird Mühəmməd Salehə yaxınlaşanda onun nə yazması ilə maraqlanır. Mühəmməd Salehin başının qarışıq olduğunu görüb, qabağındakı yarpaqlardan bir neçəsini götürür və üzərindəki yazıları oxumağa başlayır. Müəllimin verdiy sualın cavabını da buradan öyrənib tələsik mədrəsəyə girir və Məclisiyə həmin cavabı söyləyir. Məclisi şagirdin verdiyi cavabdan heyrətə gəlir. Çünki həmin şagird savad baxımından o birilərdən geri qalırdı və bu çətin məsələni həll edəcəyinə ümid yox idi. Məclisi şagirddən israrla tələb edir ki, cavabı haradan öyrəndiyini ona desin. Əlacsız qalan şagird əhvalatı danışır. Məclisi tez adam göndərib Mühəmməd Salehi mədrəsəyə çağırtdırır. Onun geyim sarıdan narahatlıq keçirdiyini öyrənincə bir dəst paltar alıb göndərir. Mühəmməd Saleh həmin paltarı geyinib dərslərə qatılır. Həmin gündən o, Məclisinin ən qabaqcıl şagirdinə çevrilir.
Mühəmməd Salehin elmi, əxlaqı, zahidliyi müəllimdə xoş təəssürat yaratmışdı. Buna görə Məclisi böyük etimad göstərərək qızını ona ərə vermək qərarına gəlir. Mühəmməd Salehə fikrini bildirəndə o, hədsiz razılıq və minnətdarlıqla təklif qəbul edir. Məclisinin qızı Aminə bəyim də mükəmməl dini təhsil almışdı. Ümumiyyətlə, qeyd edək ki, böyük alimlərin əksəriyyətinin həyat yoldaşları, bacıları və qızları da savadlı olmuşlar. Məclisi Aminə bəyimin yanına gedib onun rəyini soruşur: “Qızım, səni bir nəfərə ərə vermək istəyirəm. Bəri başdan deyim ki, o adam hədsiz dərəcədə kasıbdır, amma hədsiz dərəcədə elmli, əxlaqlı və dindardır. Cavabın nədir?”. Aminə bəyim cavab verir: “Atacan, kasıblıq kişilik üçün eyib sayılmaz”. Bununla da Aminə bəyimin bu izdivaca razı olduğu məlum olur.
Məclisi ziyafət təşkil edib, qızının kəbinini Mühəmməd Salehə kəsir. Zifaf gecəsi gəlini Mühəmməd Salehin hücrəsinə gətirirlər. Mühəmməd Saleh Aminə bəyimin gözəl simasını görən kimi bu nemətin müqabilində Allaha şükür etmək üçün namaz qılmağa başlayır. Namazı bitirəndən sonra dərs kitabına gözü sataşır, kitabı götürüb vərəqləyir. Bu zaman çətin bir məsələ ilə üzləşir. Oxuduğuna o qədər aludə olur ki, toyunu da yaddan çıxarır. Bütün gecəni həmin çətin məsələnin həlli üzərində baş sındırır, amma bir nəticə əldə edə bilmir. Səhər təhsilini davam etdirmək üçün mədrəsəyə gedir. O, hücrədən çıxan kimi Aminə bəyim kitabı götürüb çətin məsələni oxuyur, həllini bir kağıza yazıb kitabın arasına qoyur. Günorta Mühəmməd Saleh dərsdən qayıdıb yenə kitabı götürür, kağızın üzərindəki yazını oxuyanda heyrətə düşür. Bu işin Aminə bəyim tərəfindən edildiyini başa düşəndə heyrəti daha da artır. Əgər dünən yalnız həyat yoldaşının gözəlliyinə görə Allaha şükür etmişdisə, bu gün həm də belə bir savadlı qadınla ailə qurduğuna görə şükür etməli idi. Bu minvalla Mühəmməd Saleh daha iki gecəni ibadət, dua və elm öyrənməklə keçirir, yalnız bundan sonra Aminə bəyimlə zifaf edir. Onların izdivacından bir neçə övlad doğulur ki, bunlardan biri – Ağa Hadi Mazandarani Qurani-kərimi fars dilinə tərcümə etdiyi üçün “mütərcim” (tərcüməçi) ləqəbi ilə məşhurlaşır. Mühəmməd Saleh Mazandarani ilə Aminə bəyimin qızlarından biri isə məşhur müctəhid Vəhid Bəhbəhaninin anasıdır.
İstinadlar
- فرزانگان مازندران، گلبرار رئیسی ص ۳۴۸
- دانشوران ساری، حسین اسلامی ص ۱۰۱
- . 2014-04-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-25.
- Əllamə Məhəmməd Baqir Məclisinin qızıdır.
- http://az.islam.az/article/a-404.html 2016-03-05 at the Wayback Machine Böyük alimlərin həyatından: Mazandarani
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Molla Mehemmed Saleh Mazandarani XVII esr Islam alimi Molla Mehemmed Saleh Mazandaranifars ملا محمدصالح مازندرانی Dogum yeri Sari Mazandaran Sefeviler dovletiVefat tarixi 1081Vefat yeri Isfahan Sefeviler dovletiHeyatiIslam elm tarixinde iz qoymus alimlerin ekseriyyeti zahidane heyat terzi surmus dunyanin rengareng nemetlerinden uzaq qacmaga calismislar Ekseriyyet etibarile bu alimler cemiyyetin kasib tebeqesinden cixdiqlari ucun ne atalarindan onlara irs qalmisdi ne de ozleri var dovlet yigmaga sey gosterirdiler Xususile meshur alimlerden bir coxunun telebelik dovru ciddi maddi mehrumiyyetler icinde kecmisdir Bu gun adlarini ehtiramla cekdiyimiz bu sexsiyyetlerin bezileri hetta tehsil zamani ciraq ve yanacaq almaga bele imkan tapmir geceler derslerini ya Ay isiginda ya da umumi yerlerde yandirilan ciraqlarin yaninda oxuyurdular Alimlerden birinin dediyi kimi gerek telebenin gozu dunyaya qarsi kor olsun yeni fikrini yalniz oxumaga versin eylence yeyib icmek rahatliq dalinca qacmasin Miladi XVII esrde yasamis meshur alimlerden biri de Mehemmed Saleh Mazandarani idi O Mazandaran eyaletinin merkezi Sari seherinin yaxinliginda anadan olmusdu Mehemmed Saleh Mazandarani genclik illerinde oz seherinden Isfahana tehsil almaq ucun gelmisdi Amma o qeder kasib idi ki ferli basli geyimi de yox idi Ebanin altindan kohne paltarlarini geyinir ustden ebaya mohkem burunurdu Bu qiyafe ile medreseye getmeye utanirdi Ona gore de medresenin qapisinda oturub iceride geden sohbete qulaq asirdi Muellimin dediklerini qeyd etmeye kagizi olmadigi ucun yazilarini agac yarpaginin uzerine yazirdi Medresede ders kecen muellim ise zemanenin en boyuk muctehidlerinden sayilan Muhemmed Teqi Meclisi Ellame Meclisinin atasi idi Bir gun Meclisi sagirdlere cetin bir tapsiriq verir amma cavabini soylemir Sagirdler butun ders boyunca suala cavab tapmaga calisirlar lakin muellim hec kimin cavabini qebul etmir Ikinci gun erzinde de suala cavab veren olmur Medresenin qapisinda oturmus Muhemmed Saleh ise artiq onu coxdan hell etmis ve duzgun cavabi yarpagin uzerine kocurmusdu Ucuncu gun sagirdlerden biri medreseye gelende gozu Muhemmed Salehe satasir Indiye kimi ne Meclisi ne de sagirdler ona ehemiyyet vermirdiler cunki eyin basindan onu dilenciye oxsadirdilar Bu defe sagird Muhemmed Salehe yaxinlasanda onun ne yazmasi ile maraqlanir Muhemmed Salehin basinin qarisiq oldugunu gorub qabagindaki yarpaqlardan bir necesini goturur ve uzerindeki yazilari oxumaga baslayir Muellimin verdiy sualin cavabini da buradan oyrenib telesik medreseye girir ve Meclisiye hemin cavabi soyleyir Meclisi sagirdin verdiyi cavabdan heyrete gelir Cunki hemin sagird savad baximindan o birilerden geri qalirdi ve bu cetin meseleni hell edeceyine umid yox idi Meclisi sagirdden israrla teleb edir ki cavabi haradan oyrendiyini ona desin Elacsiz qalan sagird ehvalati danisir Meclisi tez adam gonderib Muhemmed Salehi medreseye cagirtdirir Onun geyim saridan narahatliq kecirdiyini oyrenince bir dest paltar alib gonderir Muhemmed Saleh hemin paltari geyinib derslere qatilir Hemin gunden o Meclisinin en qabaqcil sagirdine cevrilir Muhemmed Salehin elmi exlaqi zahidliyi muellimde xos teessurat yaratmisdi Buna gore Meclisi boyuk etimad gostererek qizini ona ere vermek qerarina gelir Muhemmed Salehe fikrini bildirende o hedsiz raziliq ve minnetdarliqla teklif qebul edir Meclisinin qizi Amine beyim de mukemmel dini tehsil almisdi Umumiyyetle qeyd edek ki boyuk alimlerin ekseriyyetinin heyat yoldaslari bacilari ve qizlari da savadli olmuslar Meclisi Amine beyimin yanina gedib onun reyini sorusur Qizim seni bir nefere ere vermek isteyirem Beri basdan deyim ki o adam hedsiz derecede kasibdir amma hedsiz derecede elmli exlaqli ve dindardir Cavabin nedir Amine beyim cavab verir Atacan kasibliq kisilik ucun eyib sayilmaz Bununla da Amine beyimin bu izdivaca razi oldugu melum olur Meclisi ziyafet teskil edib qizinin kebinini Muhemmed Salehe kesir Zifaf gecesi gelini Muhemmed Salehin hucresine getirirler Muhemmed Saleh Amine beyimin gozel simasini goren kimi bu nemetin muqabilinde Allaha sukur etmek ucun namaz qilmaga baslayir Namazi bitirenden sonra ders kitabina gozu satasir kitabi goturub vereqleyir Bu zaman cetin bir mesele ile uzlesir Oxuduguna o qeder alude olur ki toyunu da yaddan cixarir Butun geceni hemin cetin meselenin helli uzerinde bas sindirir amma bir netice elde ede bilmir Seher tehsilini davam etdirmek ucun medreseye gedir O hucreden cixan kimi Amine beyim kitabi goturub cetin meseleni oxuyur hellini bir kagiza yazib kitabin arasina qoyur Gunorta Muhemmed Saleh dersden qayidib yene kitabi goturur kagizin uzerindeki yazini oxuyanda heyrete dusur Bu isin Amine beyim terefinden edildiyini basa dusende heyreti daha da artir Eger dunen yalniz heyat yoldasinin gozelliyine gore Allaha sukur etmisdise bu gun hem de bele bir savadli qadinla aile qurduguna gore sukur etmeli idi Bu minvalla Muhemmed Saleh daha iki geceni ibadet dua ve elm oyrenmekle kecirir yalniz bundan sonra Amine beyimle zifaf edir Onlarin izdivacindan bir nece ovlad dogulur ki bunlardan biri Aga Hadi Mazandarani Qurani kerimi fars diline tercume etdiyi ucun mutercim tercumeci leqebi ile meshurlasir Muhemmed Saleh Mazandarani ile Amine beyimin qizlarindan biri ise meshur muctehid Vehid Behbehaninin anasidir Istinadlarفرزانگان مازندران گلبرار رئیسی ص ۳۴۸ دانشوران ساری حسین اسلامی ص ۱۰۱ 2014 04 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 11 25 Ellame Mehemmed Baqir Meclisinin qizidir http az islam az article a 404 html 2016 03 05 at the Wayback Machine Boyuk alimlerin heyatindan Mazandarani