Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mirzə Məhəmməd xan Əmir xan oğlu Dəvəli-Qacar (?-1867) — (Keşikçibaşı və Sipəhsalar olaraq tanınır) Qacarlar dövlətinin hərbi naziri, baş vəziri.
| Mirzə Məhəmməd xan Sipəhsalar | |
|---|---|
| fars. میرزا محمدخان سپهسالار | |
 | |
 | |
| 1862 – 1867 | |
| Əvvəlki | Mirzə Cəfər xan Müşirəddövlə |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum yeri | Astrabad, İran |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Tehran, İran |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Rütbəsi | Sipəhsalar (ordu marşalı, ali baş komandan) |
Həyatı
Əmir xanın ikinci oğlu Məhəmməd xan Astrabad yörəsində doğulmuşdu. Mədrəsə təhsili almışdı. Savadlı olduğundan dolayı mirzə ünvanı daşıyırdı. Qacar ordusunun sərkərdələrindən idi. Fətəli şah 1834-cu ildə vəfat etdikdən sonra 37 il Farsın hakimi olmuş oğlu Hüseynəli mirzə özünü şah elan edərək Hüseynəli şah adı ilə taxta əyləşdi. Adına xütbə oxutdu və sikkə kəsdirdi.
Məhəmməd şah Baş nazir Mirzə Əbülqasim Qaimməqamla məsləhətləşərək kiçik qardaşı Firuz mirzəni Mənücöhr xan Mötəmədüddövlə və bir neçə ingilis zabiti ilə iki qardaşı, Hüseynəli və Həsənəli mirzəni, əmilərini zərərsizləşdirmək üçün Şiraza yola saldı. Onlarla yola düşən zabit və ordu sərkərdələrindən biri də Mirzə Məhəmməd xan Dəvəli idi.
Məhəmməd xan 1852-ci ildə Baş Keşikçibaşı vəzifəsinə təyin olunmuş, Simnan və Damğan hökumətləri ona tapşırılmışdı.
Nasirəddin şah 1858-ci ildə dövlət işlərində bir sıra islahatlar apardı və 6 nazirlik yaratdı. Bu nazirliklər daxili işlər, xarici işlər, maliyyə, qoşun, ədliyyə, övqaf və təqaüd məsələlərinə baxırdı. Bu vaxta qədər dövlət Baş nazir tərəfindən idarə olunurdu. Baş nazir Ağa xan Nuri vəzifəsindən azad edildikdən sonra altı nazirlik və Məclisi-vüzəra yaradıldı. Altı nazirdən biri Mirzə Məhəmməd xan Keşikçibaşı oldu və həmin ildən etibarən, Sipəhsalar (ali baş komandan, ordu marşalı) titulunun aldı, hərbi nazir vəzifəsi ona tapşırıldı. O, eyni zamandsa Dövlət şurasının üzvü seçildi. 1864-cü ildə Gürganda türkmənlərin hücumunun qarşısı alındıqdan sonra bu əməliyyatda uğurlar qazanmış Mirzə Məhəmməd xan Dəvəli-Qacar, şah tərəfindən Sipəhsaları-əzəm tituluna layiq görüldü. O, ilk Sipəhsalari-əzəm və Hərbi nazirdir ki, hərbi geyimdə islahat işləri aparmışdır. Əvvəlki rəsmi geyimlər olan papaq, şal və cübbəni qızıl və ya gümüş tellə işlənmiş qısa libas və paqonlarla əvəz etmişdir.
Ağaməhəmməd şah Qacardan da əvvəl Qacariyyə mərkəzi elan edilmiş Damğan şəhəri həm də Fətəli şahın doğulduğu şəhərdir. Mirzə Məhəmməd xanın ata-babası da Damğan hakimi olmuşlar. Sipəhsalar da öz növbəsində Damğana himayədarlıq edirdi.
1864-cu ildə Məclisi-vüzəranın rəhbəri Mirzə Seyid Cəfər xan Müşirüddövlə vəfat etdikdən sonra Nasirəddin şahın təklifi ilə Sədr-əzəm Mirzə Məhəmməd xan onun əvəzinə seçildi. Onun sarayda olan rəqibləri bu xəbərdən narahat idilər və ona müxalif oldular. Mirzə Məhəmməd xanı Nasirəddin şahın həmsöhbəti (xəlvət) olduğu şəxslər sırasından uzaqlaşdırmağa, Məclisi-vüzəra sədrliyindən öz ərizəsi ilə əl çəkməyə nail oldular. Lakin bir müddət keçdikdən sonra o, şah tərəfindən əlavə vəzifələr aldı. Sipəhsalari-əzəm, hərbi nazir vəzifələrindən əlavə Xorasan, Sistan, Astrabad-Şahrud, Bistam, Damavənd, Firuzkuh və bir sıra şəhərlər ona tapşırıldı.
H. 1284-cü (1867/68) ildə Nasirəddin şah Məşhədə gəlmiş, orda Sipəhsalarla görüşmüşdü. Onun iki oğlu, Məhəmməd Mehdi xan və Hüseyn xan Nasirəddin şahın kürəkənləri idilər. O, kürəkəni şahın Məşhədə gəlişindən üç gün sonra vəfat etmişdir, onun zəhərləndiyi barədə şayiələr yayılmışdı. Güman edilir ki, onun bədxahları bu görüşdən sui-istifadə etmişdilər.
Mirzə Məhəmməd xan Sipəhsalar 1867-ci ildə vəfat edib.
Ailəsi
Mirzə Məhəmməd xanın Əmir Mehdi xan, Məhəmmədnasir xan, Hüseyn xan adlı oğulları vardı.
Mənbə
- Ənvər Çingizoğlu. Qacarlar və Qacar kəndi. Bakı: "Şuşa", 2008, 334 səh.
- Ənvər Çingizoğlu. Mirzə Məhəmməd xan Sipəhsalar. "Soy" еlmi-kütləvi dərgi, 2011, №2, səh.34-35
- Ənvər Çingizoğlu. Dəvəli qacarlar. Bakı: Mütərcim, 2018, 184 səh.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mirze Mehemmed xan Emir xan oglu Develi Qacar 1867 Kesikcibasi ve Sipehsalar olaraq taninir Qacarlar dovletinin herbi naziri bas veziri Mirze Mehemmed xan Sipehsalarfars میرزا محمدخان سپهسالار Bas nazir1862 1867EvvelkiMirze Cefer xan MusireddovleSexsi melumatlarDogum yeri Astrabad IranVefat tarixi 1867Vefat yeri Tehran IranFealiyyeti siyasetciRutbesi Sipehsalar ordu marsali ali bas komandan HeyatiEmir xanin ikinci oglu Mehemmed xan Astrabad yoresinde dogulmusdu Medrese tehsili almisdi Savadli oldugundan dolayi mirze unvani dasiyirdi Qacar ordusunun serkerdelerinden idi Feteli sah 1834 cu ilde vefat etdikden sonra 37 il Farsin hakimi olmus oglu Huseyneli mirze ozunu sah elan ederek Huseyneli sah adi ile taxta eylesdi Adina xutbe oxutdu ve sikke kesdirdi Mehemmed sah Bas nazir Mirze Ebulqasim Qaimmeqamla meslehetleserek kicik qardasi Firuz mirzeni Menucohr xan Motemeduddovle ve bir nece ingilis zabiti ile iki qardasi Huseyneli ve Heseneli mirzeni emilerini zerersizlesdirmek ucun Siraza yola saldi Onlarla yola dusen zabit ve ordu serkerdelerinden biri de Mirze Mehemmed xan Develi idi Mehemmed xan 1852 ci ilde Bas Kesikcibasi vezifesine teyin olunmus Simnan ve Damgan hokumetleri ona tapsirilmisdi Nasireddin sah 1858 ci ilde dovlet islerinde bir sira islahatlar apardi ve 6 nazirlik yaratdi Bu nazirlikler daxili isler xarici isler maliyye qosun edliyye ovqaf ve teqaud meselelerine baxirdi Bu vaxta qeder dovlet Bas nazir terefinden idare olunurdu Bas nazir Aga xan Nuri vezifesinden azad edildikden sonra alti nazirlik ve Meclisi vuzera yaradildi Alti nazirden biri Mirze Mehemmed xan Kesikcibasi oldu ve hemin ilden etibaren Sipehsalar ali bas komandan ordu marsali titulunun aldi herbi nazir vezifesi ona tapsirildi O eyni zamandsa Dovlet surasinin uzvu secildi 1864 cu ilde Gurganda turkmenlerin hucumunun qarsisi alindiqdan sonra bu emeliyyatda ugurlar qazanmis Mirze Mehemmed xan Develi Qacar sah terefinden Sipehsalari ezem tituluna layiq goruldu O ilk Sipehsalari ezem ve Herbi nazirdir ki herbi geyimde islahat isleri aparmisdir Evvelki resmi geyimler olan papaq sal ve cubbeni qizil ve ya gumus telle islenmis qisa libas ve paqonlarla evez etmisdir Agamehemmed sah Qacardan da evvel Qacariyye merkezi elan edilmis Damgan seheri hem de Feteli sahin doguldugu seherdir Mirze Mehemmed xanin ata babasi da Damgan hakimi olmuslar Sipehsalar da oz novbesinde Damgana himayedarliq edirdi 1864 cu ilde Meclisi vuzeranin rehberi Mirze Seyid Cefer xan Musiruddovle vefat etdikden sonra Nasireddin sahin teklifi ile Sedr ezem Mirze Mehemmed xan onun evezine secildi Onun sarayda olan reqibleri bu xeberden narahat idiler ve ona muxalif oldular Mirze Mehemmed xani Nasireddin sahin hemsohbeti xelvet oldugu sexsler sirasindan uzaqlasdirmaga Meclisi vuzera sedrliyinden oz erizesi ile el cekmeye nail oldular Lakin bir muddet kecdikden sonra o sah terefinden elave vezifeler aldi Sipehsalari ezem herbi nazir vezifelerinden elave Xorasan Sistan Astrabad Sahrud Bistam Damavend Firuzkuh ve bir sira seherler ona tapsirildi H 1284 cu 1867 68 ilde Nasireddin sah Meshede gelmis orda Sipehsalarla gorusmusdu Onun iki oglu Mehemmed Mehdi xan ve Huseyn xan Nasireddin sahin kurekenleri idiler O kurekeni sahin Meshede gelisinden uc gun sonra vefat etmisdir onun zeherlendiyi barede sayieler yayilmisdi Guman edilir ki onun bedxahlari bu gorusden sui istifade etmisdiler Mirze Mehemmed xan Sipehsalar 1867 ci ilde vefat edib AilesiMirze Mehemmed xanin Emir Mehdi xan Mehemmednasir xan Huseyn xan adli ogullari vardi MenbeEnver Cingizoglu Qacarlar ve Qacar kendi Baki Susa 2008 334 seh Enver Cingizoglu Mirze Mehemmed xan Sipehsalar Soy elmi kutlevi dergi 2011 2 seh 34 35 Enver Cingizoglu Develi qacarlar Baki Mutercim 2018 184 seh Xarici kecidler