Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Meksika inqilabı (isp. Revolución mexicana) və ya Meksikada vətəndaş müharibəsi (isp. Guerra civil mexicana) — 1910-1917-ci illərdə Meksika tarixində baş vermiş vətəndaş müharibəsi. Porfirio Dias diktaturasına qarşı üsyan kimi başlanmış və yeni konstitusiyanın qəbul edilməsi ilə sona çatmışdır. Vətəndaş müharibəsi dövründə əhalinin arasında müxtəlif mənbələrə görə 500.000 nəfərdən 2.000.000 qədər əhali, 1910-cu ildə isə ölkə əhalisi 15.000.000 nəfər olub..
| Meksika inqilabı | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| Tarix | 1910–1917 | ||
| Yeri | Meksika | ||
| Nəticəsi | İnqilabçıların qələbəsi
| ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
| Ümumi itkilər | |||
| |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Mərhələləri
Tədqiqatçılar Meksika inqilabını dörd mərhələyə bölürlər:
Birinci mərhələ (1910-cu ilin noyabrından 1911-ci ilə qədər) Porfirio Dias diktaturasının devrilməsidir. Liberal torpaq sahibləri və sahibkarlar, işçilər və kəndlilər, liberal-demokrat liderlərin siyasi rəhbərliyi altında vahid bir cəbhə kimi çıxış etdi.
İnqilabın ikinci mərhələsində (1911-ci ilin mayından 1913-cü ilə qədər) liberal demokratlar hakimiyyətdə idi, lakin inqilabçı qüvvələr arasında birliyin olmaması əks-inqilabçı çevrilişə gətirib çıxardı.
Üçüncü mərhələ (1913-cü ilin fevralından 1914-cü ilin iyununa qədər) konstitusiya rejiminin bərpasıdır. İnqilabçılar yenidən birləşmiş cəbhədə çıxış etmiş, kəndli kütlələrinin rolu artmışdır.
İnqilabçı kəndlilər və mötədil liberallar arasındakı vətəndaş müharibəsi (1914-cü ilin iyulundan 1917-ci ilin fevralına qədər) inqilabın sonuncu, dördüncü mərhələsi idi. İnqilabçıların orta qanadı qazandı, geniş kütlələr inqilabda həlledici rol oynadı və ölkənin sonrakı inkişafına təsir etdi.
Porfirio Dias diktaturasının devrilməsi
Dias diktatorluğunun nəticəsində ölkənin ABŞ-dən asılılığı və yüksək sosial təzyiqlər artmışdır. Buna görə 1907-1908-ci illərdə Amerika Birləşmiş Ştatlarının dövründəki böhrandan sonra 1910-cu ildə məhsul çatışmazlığı ilə daha da ağırlaşdı, Meksikada kəskin iqtisadi, sosial və siyasi böhran oldu. 1910-cu ildə Porfirio Dias bir daha Meksikanın prezidenti seçildi. Fransisko Madero, seçki nəticələrini etibarsız elan etmiş və rejimə qarşı döyüşməyə çağırdığı "San Luis Potosi Planı" ilə gündəmə gəldi. Plan, həmçinin, "vəhşi bir şəkildə" götürülmüş kəndli torpaqların qaytarılması barədə bir söz verildi. Üsyan 20 noyabrda planlaşdırıldı. Plan bütün sosial məsələləri nəzərə almasa da, bu, xalqın etirazları üçün katalizator oldu.
Ümumi üsyan başlamadı, amma tanınmış kəndli liderlər Paşkual Orozco və Pancho Villanın başçılığı ilə Çiuaua əyalətini bürüdü. 1911-ci ilin fevralında Madero Meksikaya qayıtdı və Mart ayında Emiliano Zapata başçılıq etdiyi Morelos əyalətində üsyan başladı. O dövrdə ölkədə iki inqilab gerçəkləşdi: Madero və orta təbəqələrinin məqsədi ölkəni idarə etmək, cənubda və Meksikanın mərkəzində inqilabçılara iştirak etmək, formal olaraq Maderoya təqdim etmək, torpaq sahiblərini kəndlilər arasında bölməyə çalışdı.
Konqresə göndərilən aprel ayı mesajında Diaz üsyançı tələblərin əksəriyyətini qəbul etdi və aqrar islahat aparmağı vəd etdi. Ancaq inqilabçılar rejimi ilə qətiyyətlə mübarizə aparmağı qərara aldılar. Apreldə onlar Acapulko'nun böyük limanını ələ keçirdilər. Mayın 10-da Villa və Orozko dəstələri mühüm gömrük nöqtəsi olan Ciudad Juarezə nəzarət edirdi ki, onların nəzarəti Birləşmiş Ştatlardan silah və sursatların sərbəst şəkildə alınmasına imkan yaratdı. Daha sonra üsyançılar, ən böyük dəmir yolu Torreon qovşağını alaraq, demək olar ki, bütün dövlətlərdəki hücuma keçdi. Morelosda hərəkət edən Zapata ordusu, Qutlu və sonra dövlət başçısı Cuernavaca tutdu. May ayında Diaz istefa verdi və Fransaya köçdü. İyun ayında, 100 min vətəndaşın ovations altında Madero paytaxt daxil oldu.
Liberal demokrat hakimiyyəti
Diazın və vitse-prezident Ramon Corralın istefasından sonra, Fransanın keçmiş prezidenti Francisco Leon de la Barre ölkə prezidenti oldu. Yeni prezident seçkiləri keçirilməsinə təlimat verildi. Oktyabrın 1-də seçki kollecinin seçilməsi planlaşdırılıb və 15 oktyabr tarixində prezident seçilib.
Madero heç bir vəzifəni tutmadığı halda, demək olar ki, bütün təyinatlar ondan asılı idi. Buna baxmayaraq, post-devrimci hökumətdəki qüvvələrin hizalanması qaliblər və zərər çəkənlər arasında bir uzlaşdı. Yalnız dörd kabinet üzvləri inqilabın səmimi tərəfdarları idi, üçü mühafizəkar baxış keçirdi, ikisi də köhnə elitanın nümayəndəsi idi. Madero müvəqqəti qubernatorların təyin edilməsi ilə bağlı çətinlik çəkdi, çünki Diaz tərəfdarlarından ibarət bəzi dövlətlərin parlamentləri göstərilən namizədləri təsdiqləməmişdi.
Bu vaxt Maderistlərin sıralarında bir split var idi. Onların möhkəm qanadı torpaq sahiblərinin və ciddi dəyişikliklərlə maraqlanmayan böyük milli burjuaziyanın maraqlarını təmsil edirdi. Bu istiqamət Fransisko Maderoı dəstəklədi. Realistlərin radikal qanadı burjuaziyanın geniş dairəsinin və kiçik burjua ziyalılarının bir hissəsinin maraqlarını ifadə etdi. Radikallar Diasov elitasının ölkənin iqtisadi və siyasi həyatından və real demokratik dəyişikliklərdən tamamilə aradan qaldırılmasına tərəfdardılar.
Yenidən seçki əleyhdarları partiyası ləğv edildi. Bunun əvəzinə Madero, konstitusiya-irəliləyici bir partiya meydana gətirdi və bu səbəblə tərəfdarlarını birləşdirdi. O liberal rəhbərləri tərəfindən dəstəkləndi. 27-28 avqust tarixlərində Maderalın prezidentliyə namizəd kimi yekdil olaraq seçildiyi Liberal və Konstitusiya-Proqressiv Partiyaların birgə konfransı keçirildi. Baş vitse-prezident ayrı seçilmişdir və Jose Maria Pino Suarez bu vəzifəyə orta səviyyəli Maderisisdən namizəd oldu.
Madero oktyabrın 15-də seçkilərdə 98% səs qazanıb. Pinot Suarez vitse-prezident oldu. Maderonun qohumları yeni hökumətdə bəzi vəzifələr aldılar: qardaşı Gustavo Madero Daxili İşlər naziri, Ernesto Maderonun amcası Maliyyə naziri idi və onun əmisi oğlu Rafael Hernandez və Xose Gonzalez Salas İnkişaf və Müdafiə Nazirləri oldu. Hökumət və köhnə rejim nümayəndəsi, məsələn, Deputatlar Palatasının sədri Manuel Calero Diasın idarə heyətinə daxil oldu.
Madero aqrar məsələni həll etmək üçün tələsməmişdi, beləliklə kəndliləri özünə qarşı bərpa etdi. 1911-ci ilin noyabrında Zapata Maderonu inqilab üçün xain elan etmiş, "Ayala Planı" ilə danışaraq, torpaq sahiblərinin torpaqlarının bölünməsini nəzərdə tutur. 1 dekabrda Bernardo Reyesin üsyanı başladı. Ümumi ABŞ sərhədini keçdi, burada 600 tərəfdar tərəfindən qarşılanmışdı. Lakin, ictimai dəstəyin olmamasından və performansdan xilas olması səbəbindən performans müvəffəq olmamışdı və 25 dekabrda Reyes səlahiyyətlilərə təslim oldu. 1912-ci ilin martında Madero əleyhinə üsyan iki həftə ərzində bütün Çihuahua əyalətini ələ keçirən Pascual Orozco tərəfindən elan edilib. Maderonun şimalında hökumət qüvvələrinin baş komandiri, 1910-11-ci il tarixli əvvəlki kampaniyada döyüşən General Victoriano Worth təyin etdi. Dyas tərəfində. May ayında Worth, Orellano'da sarsıdıcı bir məğlubiyyətə uğradı.
Konstitusiya rejiminin bərpası
Viktoriano Uort klassik bonapartizm siyasətini davam etdirdi. Onun gücünə dəstək verdikləri təqdirdə müxtəlif siyasi və sosial qüvvələrə güvənməyə hazır idi. Kənd təsərrüfatı sahəsində Uort əvvəlcə Maderonun boş dövlət torpaqlarının paylanması xəttini davam etdirməyi nəzərdə tutmuş və böyük əmlakı bölmək niyyətində deyildi. 1913-cü ilin aprelində Diasdan götürülən torpaqlar 78 Yak və Mayo hind toplumlarına qaytarıldı. Uortun nazirləri iki layihə təklif ediblər: kəndlilərin sahələri əldə edə biləcəyi dövlət qiymətli kağızlarının verilməsi və genişmiqyaslı torpaq mülkiyyətinə mütərəqqi vergi qoyulması haqqında qanun layihəsi, ancaq bu təşəbbüslər Konqres tərəfindən rədd edildi.
Uort mütəşəkkil əmək hərəkatına doğru yaxşı təslim oldu. Bir məşğulluq agentliyi yaradılıb, rejimin iqtisadi tətillərə maneə törətməməsi, dövlətin arbitraj prosesində aktiv iştirak etməsi. Milli Əmək Bürosu qadınların iş şəraitini araşdırdı. 1913-cü ildə Dünya İşçilər Evi 1 May bayramını qeyd etməsinə icazə verildi. May ayının sonunda Doma rəhbərliyi liberallar ilə birgə nümayiş təşkil etdi. Bəzi spikerlər, xüsusilə Antonio Dias Soto-i-Qama diktaturaya açıq şəkildə qarşı çıxdı. Təşkilat liderləri arasında həbslər edildi, ancaq "Dünya İşçilər Evi" özü yaxınlaşmadı. Buna baxmayaraq, rejimin döyüş vəziyyətinin pisləşdiyi üçün Evin rəhbərliyinin mövqeyi daha radikal oldu. O, daha sonra bağlanıldı və 20 lideri həbs edildi. Soto-i-Qama qaçmağa müvəffəq oldu və sonra Sapataya qatıldı.
Ədəbiyyat
Əsas mənbələr
- Brenner, Anita. The Wind that Swept Mexico. New Edition. Austin: University of Texas Press 1984.
- Brewster, Keith. "Mexican Revolution: October 1910 – February 1913" in Encyclopedia of Mexico, vol. 2, pp. 850–855. Chicago: Fitzroy Dearborn 1997.
- Crossen, John F. "Mexican Revolution: October 1915 – May 1917" in Encyclopedia of Mexico, vol. 2, pp. 859–862. Chicago: Fitzroy Dearborn 1997.
- Cumberland, Charles C. Mexican Revolution: Genesis under Madero. Austin: University of Texas Press 1952.
- Cumberland, Charles C. Mexican Revolution: The Constitutionalist Years. Austin: University of Texas Press 1972.
- Gilly, A. The Mexican Revolution. London 1983.
- Gonzales, Michael J. The Mexican Revolution: 1910–1940. Albuquerque: University of New Mexico Press, 2002.
- Hart, John Mason. Revolutionary Mexico: The Coming and Process of the Mexican Revolution. Berkeley and Los Angeles: University of California Press 1987.
- Katz, Friedrich. The Secret War in Mexico: Europe, the United States, and the Mexican Revolution. Chicago: University of Chicago Press 1981.
- Knight, Alan. The Mexican Revolution, Volume 1: Porfirians, Liberals, and Peasants (1986); The Mexican Revolution, Volume 2: Counter-revolution and Reconstruction. University of Nebraska Press 1986.
- Krauze, Enrique. Mexico: Biography of Power. New York: HarperCollins 1997.
- Matute, Alvaro. "Mexican Revolution: May 1917 – December 1920" in Encyclopedia of Mexico, vol. 2, pp. 862–864. Chicago: Fitzroy Dearborn 1997.
- Niemeyer, Victor E. Revolution at Querétaro: The Mexican Constitutional Convention of 1916–1917. Austin: University of Texas Press 1974.
- Quirk, Robert E. The Mexican Revolution, 1914–1915: The Convention of Aguascalientes. New York: The Citadel Press 1981.
- Quirk, Robert E. The Mexican Revolution and the Catholic Church 1910–1919. Bloomington: Indiana University Press, 1973
- Ruiz, Ramón Eduardo. The Great Rebellion: Mexico, 1905–1924. New York: Norton 1980.
- Tuñon Pablos, Esperanza. "Mexican Revolution: February 1913 – October 1915," in Encyclopedia of Mexico, vol. 2, pp. 855–859 . Chicago: Fitzroy Dearborn 1997
- Tutino, John. From Insurrection to Revolution. Princeton: Princeton University Press 1985.
- Wasserman, Mark. The Mexican Revolution: A Brief History with Documents. (Bedford Cultural Editions Series) First Edition, 2012.
- Wilkie, James. The Mexican Revolution: Federal Expenditure and Social Change since 1910. Berkeley and Los Angeles: University of California Press 1967.
- Womack, John Jr. “The Mexican Revolution” in The Cambridge History of Latin America, vol. 5 ed. Leslie Bethell. Cambridge: Cambridge University Press 1986.
Biblioqrafiya
- Baldwin, Deborah J. Protestants and the Mexican Revolution: Missionaries, Ministers, and Social Change. Urbana: University of Illinois Press 1990.
- Beezley, William H. Insurgent Governor: Abraham González and the Mexican Revolution in Chihuahua. Lincoln: University of Nebraska Press 1973.
- Brunk, Samuel. Emiliano Zapata: Revolution and Betrayal in Mexico. Albuquerque: University of New Mexico Press 1995.
- Buchenau, Jürgen, Plutarco Elías Calles and the Mexican Revolution. Lanham MD: Rowman and Littlefied 2007.
- Buchenau, Jürgen. The Last Caudillo: Alvaro Obregón and the Mexican Revolution. Malden MA: Wiley-Blackwell 2011.
- Caballero, Raymond. Lynching Pascual Orozco, Mexican Revolutionary Hero and Paradox. Create Space. 2015. ISBN .
- Cockcroft, James D. Intellectual Precursors of the Mexican Revolution. Austin: University of Texas Press 1968.
- Fisher, Lillian Estelle. "The Influence of the Present Mexican Revolution upon the Status of Mexican Women," Hispanic American Historical Review, Vol. 22, No. 1 (Feb. 1942), pp. 211–228.
- Garner, Paul. Porfirio Díaz. New York: Pearson 2001.
- Guzmán, Martín Luis. Memoirs of Pancho Villa. Translated by Virginia H. Taylor. Austin: University of Texas Press 1966.
- Hall, Linda. Alvaro Obregón, Power, and Revolution in Mexico, 1911–1920. College Station: Texas A&M Press 1981.
- Katz, Friedrich. The Life and Times of Pancho Villa. Stanford: Stanford University Press 1998.
- Lomnitz, Claudio. The Return of Comrade Ricardo Flores Magón. Brooklyn NY: Zone Books 2014.
- Lucas, Jeffrey Kent. The Rightward Drift of Mexico's Former Revolutionaries: The Case of Antonio Díaz Soto y Gama. Lewiston, New York: Edwin Mellen Press, 2010.
- Macias, Anna. "Women and the Mexican Revolution, 1910–1920." The Americas, 37:1 (Jul. 1980), 53–82.
- Meyer, Michael. Huerta: A Political Portrait. Lincoln: University of Nebraska Press 1972.
- Meyer, Michael. Mexican Rebel: Pascual Orozco and the Mexican Revolution, 1910–1915. Lincoln: University of Nebraska Press 1967.
- Poniatowska, Elena. Las Soldaderas: Women of the Mexican Revolution. Texas: Cinco Puntos Press; First Edition, November 2006
- Reséndez, Andrés. "Battleground Women: Soldaderas and Female Soldiers in the Mexican Revolution." The Americas 51, 4 (April 1995).
- Ross, Stanley R. Francisco I. Madero: Apostle of Democracy. New York: Columbia University Press 1955.
- Richmond, Douglas W. Venustiano Carranza's Nationalist Struggle: 1893–1920. Lincoln: University of Nebraska Press 1983.
- Shadle, Stanley F. Andrés Molina Enríquez: Mexican Land Reformer of the Revolutionary Era. Tucson: University of Arizona Press 1994.
- Smith, Stephanie J. Gender and the Mexican Revolution: Yucatán Women and the Realities of Patriarchy. North Carolina: University of North Carolina Press, 2009
- Womack, John, Jr. Zapata and the Mexican Revolution. New York: Vintage Press 1970.
Tarixşünaslıq
- Bailey, D. M. "Revisionism and the recent historiography of the Mexican Revolution." Hispanic American Historical Review 58#1 (1978), 62–79.
- Brunk, Samuel. The Posthumous Career of Emiliano Zapata. (University of Texas Press 2008)
- Golland, David Hamilton. "Recent Works on the Mexican Revolution." Estudios Interdisciplinarios de América Latina y el Caribe 16.1 (2014). online
- Knight, Alan. "Mexican Revolution: Interpretations" in Encyclopedia of Mexico, vol. 2, pp. 869–873. Chicago: Fitzroy Dearborn 1997.
- Knight, Alan. "The Mexican Revolution: Bourgeois? Nationalist? Or Just a 'Great Rebellion'?" Bulletin of Latin American Research (1985) 4#2 pp. 1–37 in JSTOR
- Knight, Alan. "Viewpoint: Revisionism and Revolution", Past and Present 134 (1992).
- McNamara, Patrick J. "Rewriting Zapata: Generational Conflict on the Eve of the Mexican Revolution." Mexican Studies-Estudios Mexicanos 30.1 (2014): 122–149.
- Tannenbaum, Frank. "Land Reform in Mexico". Annals of the American Academy of Political and Social Science, Vol. 150, Economics of World Peace (July 1930), 238–247. in JSTOR
- Wasserman, Mark. "You Can Teach An Old Revolutionary Historiography New Tricks Regions, Popular Movements, Culture, and Gender in Mexico, 1820–1940," Latin American Research Review (2008) 43#2 260–271 in Project MUSE
- Womack, John Jr. "Mexican Revolution: Bibliographical Essay" in Mexico Since Independence, Leslie Bethell, ed. Cambridge: Cambridge University Press 1991, pp. 405–414.
- Young, Eric van. "Making Leviathan Sneeze: Recent Works on Mexico and the Mexican Revolution," Latin American Research Review (1999) 34#2 pp. 143–165 in JSTOR
Onlayn
- Brunk, Samuel. The Banditry of Zapatismo in the Mexican Revolution The American Historical Review. Washington: April 1996, Volume 101, Issue 2, Page 331.
- Brunk, Samuel. "Zapata and the City Boys: In Search of a Piece of Revolution." Hispanic American Historical Review. Duke University Press, 1993.
- "" Zapatista Direct Solidarity Committee. University of Texas.
- Gilbert, Dennis. "Emiliano Zapata: Textbook Hero." Mexican Studies. Berkley: Winter 2003, Volume 19, Issue 1, Page 127.
- Hardman, John. "Soldiers of Fortune" in the Mexican Revolution 2014-01-09 at the Wayback Machine. "Postcards of the Mexican Revolution"
- Merewether Charles, Collections Curator, Getty Research Institute, "Mexico: From Empire to Revolution", Jan. 2002.
- Rausch George Jr. "The Exile and Death of Victoriano Huerta", The Hispanic American Historical Review, Vol. 42, No. 2, May 1963 pp. 133–151.
- Tuck, Jim. "Zapata and the Intellectuals. 2008-12-21 at the Wayback Machine" Mexico Connect, 1996–2006.
İstinadlar
- Garcia, 2010. səh. 13
- Alba, 1982. səh. 17
- Строганов, 2008
- Родригес и др., 2005
- Альперович и др., 1960
Xarici keçidlər
- Library of Congress—Hispanic Reading Room portal, Distant Neighbors: The U.S. and the Mexican Revolution
- Encyclopædia Britannica's article on The Mexican Revolution
- from EDSITEment, "The Best of the Humanities on the Web"
- U.S. Library of Congress Country Study: Mexico
- Mexican Revolution of 1910 and Its Legacy, latinoartcommunity.org
- Stephanie Creed, Kelcie McLaughlin, Christina Miller, Vince Struble, Mexican Revolution 1910–1920 2017-12-07 at the Wayback Machine, Latin American Revolutions, course material for History 328, Truman State University (Missouri)
- Mexico: From Empire to Revolution, photographs and commentary on the site of the J. Paul Getty Trust
- Mexican Revolution, ca. 1910–1917 2012-06-04 at the Wayback Machine Photos and postcards in color and in black and white, some with manuscript letters, postmarks, and stamps from the collection at the Beinecke Rare Book and Manuscript Library at Yale University
- Papers of E. K. Warren & Sons, 1884–1973, ranchers in Mexico, Texas and New Mexico, held at Southwest Collection/Special Collections Library at Texas Tech University
- Mexican Revolution, in the "Children in History" website. This is an overview of the Revolution with a treatment of the impact on children.
- Mexico: Photographs, Manuscripts, and Imprints from the DeGolyer Library contains photographs related to the Mexican Revolution.
- Time line of the Mexican Revolution
- Elmer and Diane Powell Collection on Mexico and the Mexican Revolution from the DeGolyer Library, SMU.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Meksika inqilabi isp Revolucion mexicana ve ya Meksikada vetendas muharibesi isp Guerra civil mexicana 1910 1917 ci illerde Meksika tarixinde bas vermis vetendas muharibesi Porfirio Dias diktaturasina qarsi usyan kimi baslanmis ve yeni konstitusiyanin qebul edilmesi ile sona catmisdir Vetendas muharibesi dovrunde ehalinin arasinda muxtelif menbelere gore 500 000 neferden 2 000 000 qeder ehali 1910 cu ilde ise olke ehalisi 15 000 000 nefer olub Meksika inqilabiTarix 1910 1917Yeri MeksikaNeticesi Inqilabcilarin qelebesi Porfirio Dias hakimiyyeti devrildi yeni prezident secildiMunaqise terefleriEksinqilabi quvveler Inqilabci quvvelerKomandan lar Porfirio DiasTereflerin quvvesi250 000 300 000 255 000 290 000Umumi itkiler1 500 000 2 000 000 herbi ve mulki sexs helak olmusdur Vikianbarda elaqeli mediafayllarMerheleleriTedqiqatcilar Meksika inqilabini dord merheleye bolurler Birinci merhele 1910 cu ilin noyabrindan 1911 ci ile qeder Porfirio Dias diktaturasinin devrilmesidir Liberal torpaq sahibleri ve sahibkarlar isciler ve kendliler liberal demokrat liderlerin siyasi rehberliyi altinda vahid bir cebhe kimi cixis etdi Inqilabin ikinci merhelesinde 1911 ci ilin mayindan 1913 cu ile qeder liberal demokratlar hakimiyyetde idi lakin inqilabci quvveler arasinda birliyin olmamasi eks inqilabci cevrilise getirib cixardi Ucuncu merhele 1913 cu ilin fevralindan 1914 cu ilin iyununa qeder konstitusiya rejiminin berpasidir Inqilabcilar yeniden birlesmis cebhede cixis etmis kendli kutlelerinin rolu artmisdir Inqilabci kendliler ve motedil liberallar arasindaki vetendas muharibesi 1914 cu ilin iyulundan 1917 ci ilin fevralina qeder inqilabin sonuncu dorduncu merhelesi idi Inqilabcilarin orta qanadi qazandi genis kutleler inqilabda helledici rol oynadi ve olkenin sonraki inkisafina tesir etdi Porfirio Dias diktaturasinin devrilmesiPorfirio Diasin fotosekli Dias diktatorlugunun neticesinde olkenin ABS den asililigi ve yuksek sosial tezyiqler artmisdir Buna gore 1907 1908 ci illerde Amerika Birlesmis Statlarinin dovrundeki bohrandan sonra 1910 cu ilde mehsul catismazligi ile daha da agirlasdi Meksikada keskin iqtisadi sosial ve siyasi bohran oldu 1910 cu ilde Porfirio Dias bir daha Meksikanin prezidenti secildi Fransisko Madero secki neticelerini etibarsiz elan etmis ve rejime qarsi doyusmeye cagirdigi San Luis Potosi Plani ile gundeme geldi Plan hemcinin vehsi bir sekilde goturulmus kendli torpaqlarin qaytarilmasi barede bir soz verildi Usyan 20 noyabrda planlasdirildi Plan butun sosial meseleleri nezere almasa da bu xalqin etirazlari ucun katalizator oldu Umumi usyan baslamadi amma taninmis kendli liderler Paskual Orozco ve Pancho Villanin basciligi ile Ciuaua eyaletini burudu 1911 ci ilin fevralinda Madero Meksikaya qayitdi ve Mart ayinda Emiliano Zapata basciliq etdiyi Morelos eyaletinde usyan basladi O dovrde olkede iki inqilab gerceklesdi Madero ve orta tebeqelerinin meqsedi olkeni idare etmek cenubda ve Meksikanin merkezinde inqilabcilara istirak etmek formal olaraq Maderoya teqdim etmek torpaq sahiblerini kendliler arasinda bolmeye calisdi Konqrese gonderilen aprel ayi mesajinda Diaz usyanci teleblerin ekseriyyetini qebul etdi ve aqrar islahat aparmagi ved etdi Ancaq inqilabcilar rejimi ile qetiyyetle mubarize aparmagi qerara aldilar Aprelde onlar Acapulko nun boyuk limanini ele kecirdiler Mayin 10 da Villa ve Orozko desteleri muhum gomruk noqtesi olan Ciudad Juareze nezaret edirdi ki onlarin nezareti Birlesmis Statlardan silah ve sursatlarin serbest sekilde alinmasina imkan yaratdi Daha sonra usyancilar en boyuk demir yolu Torreon qovsagini alaraq demek olar ki butun dovletlerdeki hucuma kecdi Morelosda hereket eden Zapata ordusu Qutlu ve sonra dovlet bascisi Cuernavaca tutdu May ayinda Diaz istefa verdi ve Fransaya kocdu Iyun ayinda 100 min vetendasin ovations altinda Madero paytaxt daxil oldu Liberal demokrat hakimiyyetiFransisko Maredonun fotosekli Diazin ve vitse prezident Ramon Corralin istefasindan sonra Fransanin kecmis prezidenti Francisco Leon de la Barre olke prezidenti oldu Yeni prezident seckileri kecirilmesine telimat verildi Oktyabrin 1 de secki kollecinin secilmesi planlasdirilib ve 15 oktyabr tarixinde prezident secilib Madero hec bir vezifeni tutmadigi halda demek olar ki butun teyinatlar ondan asili idi Buna baxmayaraq post devrimci hokumetdeki quvvelerin hizalanmasi qalibler ve zerer cekenler arasinda bir uzlasdi Yalniz dord kabinet uzvleri inqilabin semimi terefdarlari idi ucu muhafizekar baxis kecirdi ikisi de kohne elitanin numayendesi idi Madero muveqqeti qubernatorlarin teyin edilmesi ile bagli cetinlik cekdi cunki Diaz terefdarlarindan ibaret bezi dovletlerin parlamentleri gosterilen namizedleri tesdiqlememisdi Bu vaxt Maderistlerin siralarinda bir split var idi Onlarin mohkem qanadi torpaq sahiblerinin ve ciddi deyisikliklerle maraqlanmayan boyuk milli burjuaziyanin maraqlarini temsil edirdi Bu istiqamet Fransisko Maderoi destekledi Realistlerin radikal qanadi burjuaziyanin genis dairesinin ve kicik burjua ziyalilarinin bir hissesinin maraqlarini ifade etdi Radikallar Diasov elitasinin olkenin iqtisadi ve siyasi heyatindan ve real demokratik deyisikliklerden tamamile aradan qaldirilmasina terefdardilar Yeniden secki eleyhdarlari partiyasi legv edildi Bunun evezine Madero konstitusiya irelileyici bir partiya meydana getirdi ve bu sebeble terefdarlarini birlesdirdi O liberal rehberleri terefinden desteklendi 27 28 avqust tarixlerinde Maderalin prezidentliye namized kimi yekdil olaraq secildiyi Liberal ve Konstitusiya Proqressiv Partiyalarin birge konfransi kecirildi Bas vitse prezident ayri secilmisdir ve Jose Maria Pino Suarez bu vezifeye orta seviyyeli Maderisisden namized oldu Madero oktyabrin 15 de seckilerde 98 ses qazanib Pinot Suarez vitse prezident oldu Maderonun qohumlari yeni hokumetde bezi vezifeler aldilar qardasi Gustavo Madero Daxili Isler naziri Ernesto Maderonun amcasi Maliyye naziri idi ve onun emisi oglu Rafael Hernandez ve Xose Gonzalez Salas Inkisaf ve Mudafie Nazirleri oldu Hokumet ve kohne rejim numayendesi meselen Deputatlar Palatasinin sedri Manuel Calero Diasin idare heyetine daxil oldu Madero aqrar meseleni hell etmek ucun telesmemisdi belelikle kendlileri ozune qarsi berpa etdi 1911 ci ilin noyabrinda Zapata Maderonu inqilab ucun xain elan etmis Ayala Plani ile danisaraq torpaq sahiblerinin torpaqlarinin bolunmesini nezerde tutur 1 dekabrda Bernardo Reyesin usyani basladi Umumi ABS serhedini kecdi burada 600 terefdar terefinden qarsilanmisdi Lakin ictimai desteyin olmamasindan ve performansdan xilas olmasi sebebinden performans muveffeq olmamisdi ve 25 dekabrda Reyes selahiyyetlilere teslim oldu 1912 ci ilin martinda Madero eleyhine usyan iki hefte erzinde butun Cihuahua eyaletini ele keciren Pascual Orozco terefinden elan edilib Maderonun simalinda hokumet quvvelerinin bas komandiri 1910 11 ci il tarixli evvelki kampaniyada doyusen General Victoriano Worth teyin etdi Dyas terefinde May ayinda Worth Orellano da sarsidici bir meglubiyyete ugradi Konstitusiya rejiminin berpasiViktoriana Uortun fotosekli 1913 cu il Viktoriano Uort klassik bonapartizm siyasetini davam etdirdi Onun gucune destek verdikleri teqdirde muxtelif siyasi ve sosial quvvelere guvenmeye hazir idi Kend teserrufati sahesinde Uort evvelce Maderonun bos dovlet torpaqlarinin paylanmasi xettini davam etdirmeyi nezerde tutmus ve boyuk emlaki bolmek niyyetinde deyildi 1913 cu ilin aprelinde Diasdan goturulen torpaqlar 78 Yak ve Mayo hind toplumlarina qaytarildi Uortun nazirleri iki layihe teklif edibler kendlilerin saheleri elde ede bileceyi dovlet qiymetli kagizlarinin verilmesi ve genismiqyasli torpaq mulkiyyetine mutereqqi vergi qoyulmasi haqqinda qanun layihesi ancaq bu tesebbusler Konqres terefinden redd edildi Uort mutesekkil emek herekatina dogru yaxsi teslim oldu Bir mesgulluq agentliyi yaradilib rejimin iqtisadi tetillere manee toretmemesi dovletin arbitraj prosesinde aktiv istirak etmesi Milli Emek Burosu qadinlarin is seraitini arasdirdi 1913 cu ilde Dunya Isciler Evi 1 May bayramini qeyd etmesine icaze verildi May ayinin sonunda Doma rehberliyi liberallar ile birge numayis teskil etdi Bezi spikerler xususile Antonio Dias Soto i Qama diktaturaya aciq sekilde qarsi cixdi Teskilat liderleri arasinda hebsler edildi ancaq Dunya Isciler Evi ozu yaxinlasmadi Buna baxmayaraq rejimin doyus veziyyetinin pislesdiyi ucun Evin rehberliyinin movqeyi daha radikal oldu O daha sonra baglanildi ve 20 lideri hebs edildi Soto i Qama qacmaga muveffeq oldu ve sonra Sapataya qatildi EdebiyyatEsas menbeler Brenner Anita The Wind that Swept Mexico New Edition Austin University of Texas Press 1984 Brewster Keith Mexican Revolution October 1910 February 1913 in Encyclopedia of Mexico vol 2 pp 850 855 Chicago Fitzroy Dearborn 1997 Crossen John F Mexican Revolution October 1915 May 1917 in Encyclopedia of Mexico vol 2 pp 859 862 Chicago Fitzroy Dearborn 1997 Cumberland Charles C Mexican Revolution Genesis under Madero Austin University of Texas Press 1952 Cumberland Charles C Mexican Revolution The Constitutionalist Years Austin University of Texas Press 1972 Gilly A The Mexican Revolution London 1983 Gonzales Michael J The Mexican Revolution 1910 1940 Albuquerque University of New Mexico Press 2002 Hart John Mason Revolutionary Mexico The Coming and Process of the Mexican Revolution Berkeley and Los Angeles University of California Press 1987 Katz Friedrich The Secret War in Mexico Europe the United States and the Mexican Revolution Chicago University of Chicago Press 1981 Knight Alan The Mexican Revolution Volume 1 Porfirians Liberals and Peasants 1986 The Mexican Revolution Volume 2 Counter revolution and Reconstruction University of Nebraska Press 1986 Krauze Enrique Mexico Biography of Power New York HarperCollins 1997 Matute Alvaro Mexican Revolution May 1917 December 1920 in Encyclopedia of Mexico vol 2 pp 862 864 Chicago Fitzroy Dearborn 1997 Niemeyer Victor E Revolution at Queretaro The Mexican Constitutional Convention of 1916 1917 Austin University of Texas Press 1974 Quirk Robert E The Mexican Revolution 1914 1915 The Convention of Aguascalientes New York The Citadel Press 1981 Quirk Robert E The Mexican Revolution and the Catholic Church 1910 1919 Bloomington Indiana University Press 1973 Ruiz Ramon Eduardo The Great Rebellion Mexico 1905 1924 New York Norton 1980 Tunon Pablos Esperanza Mexican Revolution February 1913 October 1915 in Encyclopedia of Mexico vol 2 pp 855 859 Chicago Fitzroy Dearborn 1997 Tutino John From Insurrection to Revolution Princeton Princeton University Press 1985 Wasserman Mark The Mexican Revolution A Brief History with Documents Bedford Cultural Editions Series First Edition 2012 Wilkie James The Mexican Revolution Federal Expenditure and Social Change since 1910 Berkeley and Los Angeles University of California Press 1967 Womack John Jr The Mexican Revolution in The Cambridge History of Latin America vol 5 ed Leslie Bethell Cambridge Cambridge University Press 1986 Biblioqrafiya Baldwin Deborah J Protestants and the Mexican Revolution Missionaries Ministers and Social Change Urbana University of Illinois Press 1990 Beezley William H Insurgent Governor Abraham Gonzalez and the Mexican Revolution in Chihuahua Lincoln University of Nebraska Press 1973 Brunk Samuel Emiliano Zapata Revolution and Betrayal in Mexico Albuquerque University of New Mexico Press 1995 Buchenau Jurgen Plutarco Elias Calles and the Mexican Revolution Lanham MD Rowman and Littlefied 2007 Buchenau Jurgen The Last Caudillo Alvaro Obregon and the Mexican Revolution Malden MA Wiley Blackwell 2011 Caballero Raymond Lynching Pascual Orozco Mexican Revolutionary Hero and Paradox Create Space 2015 ISBN 978 1514382509 Cockcroft James D Intellectual Precursors of the Mexican Revolution Austin University of Texas Press 1968 Fisher Lillian Estelle The Influence of the Present Mexican Revolution upon the Status of Mexican Women Hispanic American Historical Review Vol 22 No 1 Feb 1942 pp 211 228 Garner Paul Porfirio Diaz New York Pearson 2001 Guzman Martin Luis Memoirs of Pancho Villa Translated by Virginia H Taylor Austin University of Texas Press 1966 Hall Linda Alvaro Obregon Power and Revolution in Mexico 1911 1920 College Station Texas A amp M Press 1981 Katz Friedrich The Life and Times of Pancho Villa Stanford Stanford University Press 1998 Lomnitz Claudio The Return of Comrade Ricardo Flores Magon Brooklyn NY Zone Books 2014 Lucas Jeffrey Kent The Rightward Drift of Mexico s Former Revolutionaries The Case of Antonio Diaz Soto y Gama Lewiston New York Edwin Mellen Press 2010 Macias Anna Women and the Mexican Revolution 1910 1920 The Americas 37 1 Jul 1980 53 82 Meyer Michael Huerta A Political Portrait Lincoln University of Nebraska Press 1972 Meyer Michael Mexican Rebel Pascual Orozco and the Mexican Revolution 1910 1915 Lincoln University of Nebraska Press 1967 Poniatowska Elena Las Soldaderas Women of the Mexican Revolution Texas Cinco Puntos Press First Edition November 2006 Resendez Andres Battleground Women Soldaderas and Female Soldiers in the Mexican Revolution The Americas 51 4 April 1995 Ross Stanley R Francisco I Madero Apostle of Democracy New York Columbia University Press 1955 Richmond Douglas W Venustiano Carranza s Nationalist Struggle 1893 1920 Lincoln University of Nebraska Press 1983 Shadle Stanley F Andres Molina Enriquez Mexican Land Reformer of the Revolutionary Era Tucson University of Arizona Press 1994 Smith Stephanie J Gender and the Mexican Revolution Yucatan Women and the Realities of Patriarchy North Carolina University of North Carolina Press 2009 Womack John Jr Zapata and the Mexican Revolution New York Vintage Press 1970 Tarixsunasliq Bailey D M Revisionism and the recent historiography of the Mexican Revolution Hispanic American Historical Review 58 1 1978 62 79 Brunk Samuel The Posthumous Career of Emiliano Zapata University of Texas Press 2008 Golland David Hamilton Recent Works on the Mexican Revolution Estudios Interdisciplinarios de America Latina y el Caribe 16 1 2014 online Knight Alan Mexican Revolution Interpretations in Encyclopedia of Mexico vol 2 pp 869 873 Chicago Fitzroy Dearborn 1997 Knight Alan The Mexican Revolution Bourgeois Nationalist Or Just a Great Rebellion Bulletin of Latin American Research 1985 4 2 pp 1 37 in JSTOR Knight Alan Viewpoint Revisionism and Revolution Past and Present 134 1992 McNamara Patrick J Rewriting Zapata Generational Conflict on the Eve of the Mexican Revolution Mexican Studies Estudios Mexicanos 30 1 2014 122 149 Tannenbaum Frank Land Reform in Mexico Annals of the American Academy of Political and Social Science Vol 150 Economics of World Peace July 1930 238 247 in JSTOR Wasserman Mark You Can Teach An Old Revolutionary Historiography New Tricks Regions Popular Movements Culture and Gender in Mexico 1820 1940 Latin American Research Review 2008 43 2 260 271 in Project MUSE Womack John Jr Mexican Revolution Bibliographical Essay in Mexico Since Independence Leslie Bethell ed Cambridge Cambridge University Press 1991 pp 405 414 Young Eric van Making Leviathan Sneeze Recent Works on Mexico and the Mexican Revolution Latin American Research Review 1999 34 2 pp 143 165 in JSTOR Onlayn Brunk Samuel The Banditry of Zapatismo in the Mexican Revolution The American Historical Review Washington April 1996 Volume 101 Issue 2 Page 331 Brunk Samuel Zapata and the City Boys In Search of a Piece of Revolution Hispanic American Historical Review Duke University Press 1993 Zapatista Direct Solidarity Committee University of Texas Gilbert Dennis Emiliano Zapata Textbook Hero Mexican Studies Berkley Winter 2003 Volume 19 Issue 1 Page 127 Hardman John Soldiers of Fortune in the Mexican Revolution 2014 01 09 at the Wayback Machine Postcards of the Mexican Revolution Merewether Charles Collections Curator Getty Research Institute Mexico From Empire to Revolution Jan 2002 Rausch George Jr The Exile and Death of Victoriano Huerta The Hispanic American Historical Review Vol 42 No 2 May 1963 pp 133 151 Tuck Jim Zapata and the Intellectuals 2008 12 21 at the Wayback Machine Mexico Connect 1996 2006 IstinadlarGarcia 2010 seh 13 Alba 1982 seh 17 Stroganov 2008 Rodriges i dr 2005 Alperovich i dr 1960Xarici kecidlerVikianbarda Meksika inqilabi ile elaqeli mediafayllar var Library of Congress Hispanic Reading Room portal Distant Neighbors The U S and the Mexican Revolution Encyclopaedia Britannica s article on The Mexican Revolution from EDSITEment The Best of the Humanities on the Web U S Library of Congress Country Study Mexico Mexican Revolution of 1910 and Its Legacy latinoartcommunity org Stephanie Creed Kelcie McLaughlin Christina Miller Vince Struble Mexican Revolution 1910 1920 2017 12 07 at the Wayback Machine Latin American Revolutions course material for History 328 Truman State University Missouri Mexico From Empire to Revolution photographs and commentary on the site of the J Paul Getty Trust Mexican Revolution ca 1910 1917 2012 06 04 at the Wayback Machine Photos and postcards in color and in black and white some with manuscript letters postmarks and stamps from the collection at the Beinecke Rare Book and Manuscript Library at Yale University Papers of E K Warren amp Sons 1884 1973 ranchers in Mexico Texas and New Mexico held at Southwest Collection Special Collections Library at Texas Tech University Mexican Revolution in the Children in History website This is an overview of the Revolution with a treatment of the impact on children Mexico Photographs Manuscripts and Imprints from the DeGolyer Library contains photographs related to the Mexican Revolution Time line of the Mexican Revolution Elmer and Diane Powell Collection on Mexico and the Mexican Revolution from the DeGolyer Library SMU