Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mehdiqulu xan Hüseynqulu sultan oğlu Kəramətli-Şamlı(?-?) — Şamlı elinin əmirlərindən, Gilan, Luristan və Xuzistanın .
| Mehdiqulu xan Şamlı | |
|---|---|
| Mehdiqulu xan Hüseynqulu sultan oğlu Kəramətli-Şamlı | |
  | |
| 1592 – 1593 | |
| Əvvəlki | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | XVI əsr |
| Vəfat tarixi | XVI |
| Atası | Hüseynqulu sultan |
| Uşağı | Əliqulu xan |
| Rütbəsi | general |
Həyatı
Mehdiqulu bəy Hüseynqulu sultan oğlu Şamlı elinin Kəramətli oymağındandır. O, əvvəlcə II Şah İsmayıla, sonra Şah Sultan Xudabəndəyə, daha sonra I Şah Abbasa xidmət etmişdi.Şahdan əvvəlcə sultan, sonra xan ünvanı almışdı. 1592-1593-cü illərdə Gilan əyalətinin hakimi olmuşdu. İskəndər bəy Münşi yazır: "Şahın bütün səfər və yasaqları müddətində sübhdən axşama kimi qızılbaşlarla birlikdə olan və yaşadıqları yerləri tərk etmək halında olmayan başqa yığma adamlar (mötəcənde və ləyam) canbaşla öz rəiyyətçilik etmələrində qaldılar. Zəfər ayəli ordu bir neçə gün Lahicanda dayandı, [şah] gilanlıların mətləb və iddialarını onların istəklərinə uyğun şəkildə həll etdi, seyidlərin, üləmaların, zahidlərin, məzarıstan müttəvəllilərinin hərbi qulluqdan azad olma sənədlərini (məafiyyat) imzaladı, Lahican ülkasını və Gilan əmirülüməralığını Mehdiqulu xan Şamlıya, Gilan vəzarətini Xacə Məsih Gilaniyə, Ləştə Nişa ülkasını Mir Abbasa, Lahıcan sərkərdəliyini (sepahsalari) Talişə Kuliyə, bütün Gilanın ağsaqqallığını sadiq, doğru danışan və xeyirxah adam olan Kiya Fəriduna, Deyləman ülkasını Kiya Cəlaləddin Məhəmmədə, Vərankuhu isə Buli Sultan Sufiyə verdi".
I Şah Abbas onu hakimlikdən kənarlaşdırıb, Əhməd bəy Bəydili-Şamlını təyin etdi. Mehdiqulu xan Luristan hakimi təyin edildi.
İskəndər bəy Münşi yazır: "Dərviş Məhəmməd xan müzəffər qoşunda hazır vəziyyətdə olan bir dəstə müzəffər əsgərlə dövlət ordusuna gəlib çatdı və onlar Luristana yürüşə başladılar. Hümayun ordunun hücumu xəbəri Şahverdi xana çatdıqda, məskəni olan Xürrəmabaddan fərar etdi, Sədmərəyə tərəf getdi. Luristan əmirlərinin və tayfa başçılarının bəziləri ondan ayrılıb, hümayun məiyyətə birləşdilər, Xürrəmabad qalası bu güclü dövlət övliyalarının əlinə keçdi. Adı çəkilən ülka Mehdiqulu xan Şamlıya inayət olundu, şah qalanı ona tapşırdı"..
I Şah Abbas onu hakimlikdən kənarlaşdırıb, Şahverdi xan Abbasini təyin etdi. Mehdiqulu xan Xuzistan hakimi təyin edildi. İskəndər bəy Münşi yazır: "...Güclü dövlətin qüvvəti ilə həmin aşırımı sağ-salamat arxada qoyub Xuzistana və Ərəbistana qədəm basdılar. Qızılbaş ləşkərinin gəliş xəbərini eşidən Seyid Mübarəkin canına titrəmə düşdü, Dizfulda olan adamların bir hissəsi isə qızılbaşların uzaqdan gələn qaraltısını görüb onlara birləşdilər. Qalibiyyətli əskərlər Şüştərə yaxınlaşdıqları vaxt Mübarək qəm-kədərə qərq olub qala ayağından ayağını çəkdi, özünün iqamət yerləri olan Həvizəyə və Kəmalabada getdi, müzəffər əsgərlərsə gəlib Şüştərə çatdılar, orada dayandılar. Fərmana görə o vilayətin idarə olunması Mehdiqulu xan Şamlıya tapşırıldı".. 1594-cü ildə Avşar elinin Araşlı və Gündüzlü oymaqları Mənsur bəyin nəvəsi Əmir xan Araşlı-Avşara yağı oldular. Ancaq avşarlar onu vali kimi tanımayaraq Xəlil xanın nəvəsi Əbülfət bəyi özlərinə başçı seçdilər. Şah Abbas avşarların bu itaətsizliyinə qəzəblənərək, Fars əyalətinə qul nəsildən Allahverdi xanı göndərdi. Allahverdi xan Farsa gələrək üsyankar avşarları cəzalandırdı və özü kimə qul nəslidən olan bir adamı Guhgiluyə valisi təyin etdikdən sonra geri qayıtdı». Mehdiqulu xan bu işə qarışanda avşarlar Seyid Mübarəkin yanına getdilər. İskəndər bəy Münşi yazır: "Şüştər hakimi Mehdiqulu xan sədaqət və sufiliyinə görə bu yaramaz halı qəbul etmədi, aralarında yaxın məsafə olan onların fitnəsini dəf etməyə yollandı, azacıq miqdar şamlı qaziləri ilə onların üstünə yürüdü, Şüştər və Ram hörmüzün arasında hərb başlandı. Əfşar tayfası o məhdud saylı şamlılar tərəfindən əzilərək, Ərəbistan valisi Seyid Mübarəkə pənah apardılar. Seyid Mübarəki həmişə bu güclü dövlətin müxaliflərindən biri hesab edən Mehdiqulu xan [hərdərbir] Həvizə ərəblərinə qarşı hücuma keçir, Seyid Mübarəklə bir o qədər də hesablaşmır, onunla qalib tərzdə davranırdı. Seyid Mübarək də Mehdiqulu xanın pis rəftarından şəkkə düşmüşdü. O, dəfələrlə ali dərgaha ərizələr yazıb onlan şikayətlənir, istəyirdi ki, Mehdiqulu xana qulaqburması verilsin və o, təkəbbür və qürur badəsinin məstliyindən ayılsın. Bu vaxt əfşar tayfası bu vəziyyəti qızışdıraraq onu Mehdiqulu xanla hərb etməyə rəğbətləndirdi. O da əfşarlara kömək üçün bir dəstə ərəb döyüşçüsü ilə Mehdiqulu xan üzərinə hücuma keçdi. Xan Ram hörmüzdən qayıdıb Şüştərə gələn vaxt ərəblər onun yolunu kəsdilər, aralarında kiçik bir cəng oldu. Ərəblər Mehdiqulu xanm zəif ləşkərindən də zəif olduqları halda, xan səhra döyüşünü sərfəsiz zənn edib, özünü yaxınlıqdakı bir qalaya çaldı, ərəblər də gəlib oranı mühasirə etdilər. O qala bir o qədər də möhkəm olmadığından, həmçinin ərzaq ehtiyatının yoxluğundan, xan məcbur olaraq Seyid Mübarəklə sülh bağlamaq istədi. Əlahəzrət zilləllah şahdan bərk qorxan Seyid Mübarək də sülhə meylləndi və aralarında sülh bağlandı. Belə qərara gəldilər ki, Seyid Mübarək oradan qayıdıb Həvizəyə, Mehdiqulu xan isə qaladan çıxıb Şüştərə getsin"..
Mənbə
- Ənvər Çingizoğlu, Şamlı elinin tanınmış simaları, "Soy" dərgisi, 9 (29), Bakı, 2009.
İstinadlar
- İskəndər bəy Münşi, Tarixi-aləm-arayi-Abbasi, Bakı, "Şərq-Qərb", 2010, 999 səh. s.768
- İskəndər bəy Münşi, Tarixi-aləm-arayi-Abbasi, Bakı, "Şərq-Qərb", 2010, 999 səh. s.798
- İskəndər bəy Münşi, Tarixi-aləm-arayi-Abbasi, Bakı, "Şərq-Qərb", 2010, 999 səh. s.843
- F. Sümer, Oğuzlar, Bakı, 1992, s.252.
- İskəndər bəy Münşi, Tarixi-aləm-arayi-Abbasi, Bakı, "Şərq-Qərb", 2010, 999 səh. s.875
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu adli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax Mehdiqulu xan Mehdiqulu xan Huseynqulu sultan oglu Kerametli Samli Samli elinin emirlerinden Gilan Luristan ve Xuzistanin Mehdiqulu xan SamliMehdiqulu xan Huseynqulu sultan oglu Kerametli SamliGilan beylerbeyliyi1592 1593EvvelkiSexsi melumatlarDogum tarixi XVI esrVefat tarixi XVIAtasi Huseynqulu sultanUsagi Eliqulu xanRutbesi generalHeyatiMehdiqulu bey Huseynqulu sultan oglu Samli elinin Kerametli oymagindandir O evvelce II Sah Ismayila sonra Sah Sultan Xudabendeye daha sonra I Sah Abbasa xidmet etmisdi Sahdan evvelce sultan sonra xan unvani almisdi 1592 1593 cu illerde Gilan eyaletinin hakimi olmusdu Iskender bey Munsi yazir Sahin butun sefer ve yasaqlari muddetinde subhden axsama kimi qizilbaslarla birlikde olan ve yasadiqlari yerleri terk etmek halinda olmayan basqa yigma adamlar motecende ve leyam canbasla oz reiyyetcilik etmelerinde qaldilar Zefer ayeli ordu bir nece gun Lahicanda dayandi sah gilanlilarin metleb ve iddialarini onlarin isteklerine uygun sekilde hell etdi seyidlerin ulemalarin zahidlerin mezaristan muttevellilerinin herbi qulluqdan azad olma senedlerini meafiyyat imzaladi Lahican ulkasini ve Gilan emirulumeraligini Mehdiqulu xan Samliya Gilan vezaretini Xace Mesih Gilaniye Leste Nisa ulkasini Mir Abbasa Lahican serkerdeliyini sepahsalari Talise Kuliye butun Gilanin agsaqqalligini sadiq dogru danisan ve xeyirxah adam olan Kiya Feriduna Deyleman ulkasini Kiya Celaleddin Mehemmede Verankuhu ise Buli Sultan Sufiye verdi I Sah Abbas onu hakimlikden kenarlasdirib Ehmed bey Beydili Samlini teyin etdi Mehdiqulu xan Luristan hakimi teyin edildi Iskender bey Munsi yazir Dervis Mehemmed xan muzeffer qosunda hazir veziyyetde olan bir deste muzeffer esgerle dovlet ordusuna gelib catdi ve onlar Luristana yuruse basladilar Humayun ordunun hucumu xeberi Sahverdi xana catdiqda meskeni olan Xurremabaddan ferar etdi Sedmereye teref getdi Luristan emirlerinin ve tayfa bascilarinin bezileri ondan ayrilib humayun meiyyete birlesdiler Xurremabad qalasi bu guclu dovlet ovliyalarinin eline kecdi Adi cekilen ulka Mehdiqulu xan Samliya inayet olundu sah qalani ona tapsirdi I Sah Abbas onu hakimlikden kenarlasdirib Sahverdi xan Abbasini teyin etdi Mehdiqulu xan Xuzistan hakimi teyin edildi Iskender bey Munsi yazir Guclu dovletin quvveti ile hemin asirimi sag salamat arxada qoyub Xuzistana ve Erebistana qedem basdilar Qizilbas leskerinin gelis xeberini esiden Seyid Mubarekin canina titreme dusdu Dizfulda olan adamlarin bir hissesi ise qizilbaslarin uzaqdan gelen qaraltisini gorub onlara birlesdiler Qalibiyyetli eskerler Sustere yaxinlasdiqlari vaxt Mubarek qem kedere qerq olub qala ayagindan ayagini cekdi ozunun iqamet yerleri olan Hevizeye ve Kemalabada getdi muzeffer esgerlerse gelib Sustere catdilar orada dayandilar Fermana gore o vilayetin idare olunmasi Mehdiqulu xan Samliya tapsirildi 1594 cu ilde Avsar elinin Arasli ve Gunduzlu oymaqlari Mensur beyin nevesi Emir xan Arasli Avsara yagi oldular Ancaq avsarlar onu vali kimi tanimayaraq Xelil xanin nevesi Ebulfet beyi ozlerine basci secdiler Sah Abbas avsarlarin bu itaetsizliyine qezeblenerek Fars eyaletine qul nesilden Allahverdi xani gonderdi Allahverdi xan Farsa gelerek usyankar avsarlari cezalandirdi ve ozu kime qul nesliden olan bir adami Guhgiluye valisi teyin etdikden sonra geri qayitdi Mehdiqulu xan bu ise qarisanda avsarlar Seyid Mubarekin yanina getdiler Iskender bey Munsi yazir Suster hakimi Mehdiqulu xan sedaqet ve sufiliyine gore bu yaramaz hali qebul etmedi aralarinda yaxin mesafe olan onlarin fitnesini def etmeye yollandi azaciq miqdar samli qazileri ile onlarin ustune yurudu Suster ve Ram hormuzun arasinda herb baslandi Efsar tayfasi o mehdud sayli samlilar terefinden ezilerek Erebistan valisi Seyid Mubareke penah apardilar Seyid Mubareki hemise bu guclu dovletin muxaliflerinden biri hesab eden Mehdiqulu xan herderbir Hevize ereblerine qarsi hucuma kecir Seyid Mubarekle bir o qeder de hesablasmir onunla qalib terzde davranirdi Seyid Mubarek de Mehdiqulu xanin pis reftarindan sekke dusmusdu O defelerle ali dergaha erizeler yazib onlan sikayetlenir isteyirdi ki Mehdiqulu xana qulaqburmasi verilsin ve o tekebbur ve qurur badesinin mestliyinden ayilsin Bu vaxt efsar tayfasi bu veziyyeti qizisdiraraq onu Mehdiqulu xanla herb etmeye regbetlendirdi O da efsarlara komek ucun bir deste ereb doyuscusu ile Mehdiqulu xan uzerine hucuma kecdi Xan Ram hormuzden qayidib Sustere gelen vaxt erebler onun yolunu kesdiler aralarinda kicik bir ceng oldu Erebler Mehdiqulu xanm zeif leskerinden de zeif olduqlari halda xan sehra doyusunu serfesiz zenn edib ozunu yaxinliqdaki bir qalaya caldi erebler de gelib orani muhasire etdiler O qala bir o qeder de mohkem olmadigindan hemcinin erzaq ehtiyatinin yoxlugundan xan mecbur olaraq Seyid Mubarekle sulh baglamaq istedi Elahezret zillellah sahdan berk qorxan Seyid Mubarek de sulhe meyllendi ve aralarinda sulh baglandi Bele qerara geldiler ki Seyid Mubarek oradan qayidib Hevizeye Mehdiqulu xan ise qaladan cixib Sustere getsin MenbeEnver Cingizoglu Samli elinin taninmis simalari Soy dergisi 9 29 Baki 2009 IstinadlarIskender bey Munsi Tarixi alem arayi Abbasi Baki Serq Qerb 2010 999 seh s 768 Iskender bey Munsi Tarixi alem arayi Abbasi Baki Serq Qerb 2010 999 seh s 798 Iskender bey Munsi Tarixi alem arayi Abbasi Baki Serq Qerb 2010 999 seh s 843 F Sumer Oguzlar Baki 1992 s 252 Iskender bey Munsi Tarixi alem arayi Abbasi Baki Serq Qerb 2010 999 seh s 875Hemcinin baxSamli eli