Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mehdiqulu mirzə Abbas mirzə oğlu Qovanlı-Qacar (?-1854)— Qacar şahzadəsi, vali.
| MEHDİQULU MİRZƏ QACAR QOVANLI | |
|---|---|
| Mehdiqulu mirzə Abbas mirzə oğlu Qacar Qovanlı | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Təbriz, İran |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Tehran, İran |
Həyatı
Abbas mirzənin iyirminci оğlu Mеhdiqulu mirzə Təbriz şəhərində anadan оlmuşdu. Mükəmməl saray təhsili almışdı. 1835-ci ildə Ərdəbilin hakimi оlmuşdu. 1848-ci ildə Mazandaran əyalətinə başçılıq еtmişdi.
Fəaliyyəti
Mеhdiqulu mirzə Bab hərakatının yatırılmasında iştirak еtmişdi.
1848-ci ilin оktyabrında Tehrandan 2 min nəfər sərbazla babilərin qiyamını yatırmağa gеtmişdi. Tarixçi Nabil Zərəndi yazır: «Şahzadə Mehdiqulu mirzə qalaya hücum üçün hər cəhətdən hazırlıq görmüşdü. O, qaladakı əshabələri məhv etməkdən ötrü öz qoşununu o vaxtadək misli görünməmiş bir tərzdə düzmüşdü. Şahzadənin ixtiyarında üç piyada alayı və çoxsaylı süvari alayları vardı. O özü də əsgərləri ilə birlikdə qalanın yaxınlığındakı bir təpəyə qalxdı və əmr verdi ki, oradan qaladakı əshabələri atəşə tutsunlar. Hələ səhər açılmamışdı. Cənab Qüddus əshabələrə dedi: "Ey Tanrının döyüşçüləri, atlanın!". Sonra göstəriş verdi ki, qala qapılarını açsınlar və qaladan çıxıb Vəsəksə doğru yollandı. Cənab Molla Hüseyn də iki yüz iki nəfər igid əshabə ilə birlikdə Həzrət Qüddusun ardınca yola düşdü. Qar və palçıq yolu tutmuşdu. Hər tərəf düşmənlə dolu idi və onlar gecənin qaranlığında əshabələrə hücum edirdilər. Döyüş istehkamları da lazımi şəkildə qurulmuşdu. Lakin bunların heç biri əshabələrin öz məqsədlərini həyata kecirməsinə mane ola bilmədi. Onlar tam şücaətlə qaladan çıxıb cənab Qüddusla birlikdə irəliləyirdilər. Şahzadə Molla Hüseyni müşahidə edirdi və onun hara getdiykni bilmək istəyirdi. O, Molla Hüseynin istehkamların mərkəzinə yaxınlaşdığını görüb əshabələrin irəliləməsinin qarşısını almaq üçün atəş əmri verdi. Lakin artıq keç idi. Molla Hüseyn bütün istehkamları dağıdıb irəliləmək üçün yol açdı. Nəhayət, o, şahzadənin olduğu evə hücum çəkdi. Şahzadə həyatının təhlükə qarşısında olduğunu görüb evin arxa pəncərəsindən xəndəyə atıldı və ayaqyalın qaçıb canını qurtardı».
Mehdiqulu mirzə sona qədər babilərə qarşı savaşmışdı. Tarixçi Nabil Zərəndinin yazdığına görə: «Yuxarıda dedik ki, Mehdiqulu mirzə məğlub olub qaçdı, qoşunu da ətrafa səpələndi. Bundan sonra şahzadə Mehdiqulu mirzə yenidən qüvvə toplayıb qaladakı əshabələrə hücum etmək qərarına gəldi. Əshabələr bir daha böyük və güclü qoşun tərəfindən mühasirəyə alındılar. Qoşuna Abbasqulu xan Laricani və Süleyman xan Əfşar sərkərdəlik edirdilər. Bu iki nəfər piyada və süvarilərdən ibarət çoxsaylı bir qüvvə ilə gəlib şahzadə Mehdiqulu Mirzənin qoşununa qoşulmuşdular. Onlar qalanın yaxınlığında düşərgə salmışdılar və qalanın ətrafında müdafiə xətti olaraq, yeddi səngər qazmışdılar. Əgər əshabələr qaladan çıxsaydılar, bu yeddi maneəni keçmədən qoşunun mərkəzinə çata bilməzdilər. Əsgərlər hər gün hədsiz təkəbbürlə döyüş məşqləri keçirir və bu yolla da qüvvələrini mühasirədə olanlara nümayiş etdirmək istəyirdilər. Qaladakı əshabələr susuz qalıb qalanın ortasında quyu qazmağa məcbur oldular. Rəbiül-əvvəl ayının 8-də (1849-cu il fevral ayının 2-də) quyunun qazılması başa çatdı».
Mehdiqulu mirzə nəhayət asilərə qalib gəldi.
Nabil Zərəndi yazır: «Hicri 1264-cü il zilqədə ayının 12-dən (1848-ci il oktyabr ayının 10-dan), yəni düşmənlərin əshabələri hücum etdiyi ilk gündən cənab Molla Hüseynin vəfat etdiyi günə, yəni 1265-ci il rəbiül-əvvəl ayının 9-na (1849-cu il fevral ayının 3-nə) qədər keçən müddət ərzində Mirzə Məhəmməd Bağırın hesablamasına görə, əshabələrdən 72 nəfəri şəhid olmuşdu. Və Molla Hüseynin düşmən hücumuna məruz qaldığı ilk gündən onun şəhid olduğu günə qədər 116 gün vaxt keçmişdi. Bu müddət ərzində necə də qəribə hadisələr baş vermişdi, cənab Molla Hüseyn necə də qeyri-adi şücaətlər göstərmişdi! Həmin dövrdə Molla Hüseynin göstərdiyi igidliklər o qədər heyrətamiz idi ki, hətta ən qatı düşmənləri də onun qəhrəmanlığını etiraf edir, onun şücaətindən dəhşətə gəlirdilər. Cənab Babülbab dörd dəfə çox az adamın qadir olduğu hədsiz igidlik və şücaət nümayiş etdirmişdi. İlk dəfə bu, zilqədə ayının 12-də (oktyabrın 10-da) Barfüruş yaxınlığında baş vermişdi. İkinci dəfə məhərrəm ayının 5-də (dekabrın 1-də) Şeyx Təbərsi qalasının həndəvərində Babülbab Abdullah xan Türkmanın əsgərləri ilə üz-üzə gələrkən, onun qeyri-adi igidliyi hamıya bəlli olmuşdu. Üçüncü dəfə onun qəhrəmanlığı məhərrəm ayının 25-də (dekabrın 21-də) Vəsəksdə şahzadə Mehdiqulu Mirzənin qoşunu ilə vuruşduğu zaman üzə çıxmışdı. Dördüncü - sonuncu dəfə göstərdiyi igidlik hamısından mühüm və heyrətamiz idi. Bu da o vaxt baş vermişdi ki, Abbasqulu xan, şahzadə Mehdiqulu mirzə və Süleyman xan Əfşar əlbir olub bütün qüvvələrini işə salmışdılar və böyük döyüş təcrübəsinə malik 45 zabiti də öz qoşunlarına cəlb etmişdilər».
Vəfatı
Mehdiqulu mirzə 1854-cü ildə vəfat edib.
Ailəsi
Mеhdiqulu mirzənin Məhəmmədhəsən mirzə adlı оğlu vardı.
Mənbə
- Ənvər Çingizoğlu, Qacarlar və Qacar kəndi, Bakı, “Şuşa”, 2008, 334 səh.
İstinadlar
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mehdiqulu mirze Abbas mirze oglu Qovanli Qacar 1854 Qacar sahzadesi vali MEHDIQULU MIRZE QACAR QOVANLIMehdiqulu mirze Abbas mirze oglu Qacar QovanliDogum tarixi 1812Dogum yeri Tebriz IranVefat tarixi 1854Vefat yeri Tehran IranHeyatiAbbas mirzenin iyirminci oglu Mehdiqulu mirze Tebriz seherinde anadan olmusdu Mukemmel saray tehsili almisdi 1835 ci ilde Erdebilin hakimi olmusdu 1848 ci ilde Mazandaran eyaletine basciliq etmisdi FealiyyetiMehdiqulu mirze Bab herakatinin yatirilmasinda istirak etmisdi 1848 ci ilin oktyabrinda Tehrandan 2 min nefer serbazla babilerin qiyamini yatirmaga getmisdi Tarixci Nabil Zerendi yazir Sahzade Mehdiqulu mirze qalaya hucum ucun her cehetden hazirliq gormusdu O qaladaki eshabeleri mehv etmekden otru oz qosununu o vaxtadek misli gorunmemis bir terzde duzmusdu Sahzadenin ixtiyarinda uc piyada alayi ve coxsayli suvari alaylari vardi O ozu de esgerleri ile birlikde qalanin yaxinligindaki bir tepeye qalxdi ve emr verdi ki oradan qaladaki eshabeleri atese tutsunlar Hele seher acilmamisdi Cenab Quddus eshabelere dedi Ey Tanrinin doyusculeri atlanin Sonra gosteris verdi ki qala qapilarini acsinlar ve qaladan cixib Vesekse dogru yollandi Cenab Molla Huseyn de iki yuz iki nefer igid eshabe ile birlikde Hezret Quddusun ardinca yola dusdu Qar ve palciq yolu tutmusdu Her teref dusmenle dolu idi ve onlar gecenin qaranliginda eshabelere hucum edirdiler Doyus istehkamlari da lazimi sekilde qurulmusdu Lakin bunlarin hec biri eshabelerin oz meqsedlerini heyata kecirmesine mane ola bilmedi Onlar tam sucaetle qaladan cixib cenab Quddusla birlikde irelileyirdiler Sahzade Molla Huseyni musahide edirdi ve onun hara getdiykni bilmek isteyirdi O Molla Huseynin istehkamlarin merkezine yaxinlasdigini gorub eshabelerin irelilemesinin qarsisini almaq ucun ates emri verdi Lakin artiq kec idi Molla Huseyn butun istehkamlari dagidib irelilemek ucun yol acdi Nehayet o sahzadenin oldugu eve hucum cekdi Sahzade heyatinin tehluke qarsisinda oldugunu gorub evin arxa penceresinden xendeye atildi ve ayaqyalin qacib canini qurtardi Mehdiqulu mirze sona qeder babilere qarsi savasmisdi Tarixci Nabil Zerendinin yazdigina gore Yuxarida dedik ki Mehdiqulu mirze meglub olub qacdi qosunu da etrafa sepelendi Bundan sonra sahzade Mehdiqulu mirze yeniden quvve toplayib qaladaki eshabelere hucum etmek qerarina geldi Eshabeler bir daha boyuk ve guclu qosun terefinden muhasireye alindilar Qosuna Abbasqulu xan Laricani ve Suleyman xan Efsar serkerdelik edirdiler Bu iki nefer piyada ve suvarilerden ibaret coxsayli bir quvve ile gelib sahzade Mehdiqulu Mirzenin qosununa qosulmusdular Onlar qalanin yaxinliginda duserge salmisdilar ve qalanin etrafinda mudafie xetti olaraq yeddi senger qazmisdilar Eger eshabeler qaladan cixsaydilar bu yeddi maneeni kecmeden qosunun merkezine cata bilmezdiler Esgerler her gun hedsiz tekebburle doyus mesqleri kecirir ve bu yolla da quvvelerini muhasirede olanlara numayis etdirmek isteyirdiler Qaladaki eshabeler susuz qalib qalanin ortasinda quyu qazmaga mecbur oldular Rebiul evvel ayinin 8 de 1849 cu il fevral ayinin 2 de quyunun qazilmasi basa catdi Mehdiqulu mirze nehayet asilere qalib geldi Nabil Zerendi yazir Hicri 1264 cu il zilqede ayinin 12 den 1848 ci il oktyabr ayinin 10 dan yeni dusmenlerin eshabeleri hucum etdiyi ilk gunden cenab Molla Huseynin vefat etdiyi gune yeni 1265 ci il rebiul evvel ayinin 9 na 1849 cu il fevral ayinin 3 ne qeder kecen muddet erzinde Mirze Mehemmed Bagirin hesablamasina gore eshabelerden 72 neferi sehid olmusdu Ve Molla Huseynin dusmen hucumuna meruz qaldigi ilk gunden onun sehid oldugu gune qeder 116 gun vaxt kecmisdi Bu muddet erzinde nece de qeribe hadiseler bas vermisdi cenab Molla Huseyn nece de qeyri adi sucaetler gostermisdi Hemin dovrde Molla Huseynin gosterdiyi igidlikler o qeder heyretamiz idi ki hetta en qati dusmenleri de onun qehremanligini etiraf edir onun sucaetinden dehsete gelirdiler Cenab Babulbab dord defe cox az adamin qadir oldugu hedsiz igidlik ve sucaet numayis etdirmisdi Ilk defe bu zilqede ayinin 12 de oktyabrin 10 da Barfurus yaxinliginda bas vermisdi Ikinci defe meherrem ayinin 5 de dekabrin 1 de Seyx Tebersi qalasinin hendeverinde Babulbab Abdullah xan Turkmanin esgerleri ile uz uze gelerken onun qeyri adi igidliyi hamiya belli olmusdu Ucuncu defe onun qehremanligi meherrem ayinin 25 de dekabrin 21 de Veseksde sahzade Mehdiqulu Mirzenin qosunu ile vurusdugu zaman uze cixmisdi Dorduncu sonuncu defe gosterdiyi igidlik hamisindan muhum ve heyretamiz idi Bu da o vaxt bas vermisdi ki Abbasqulu xan sahzade Mehdiqulu mirze ve Suleyman xan Efsar elbir olub butun quvvelerini ise salmisdilar ve boyuk doyus tecrubesine malik 45 zabiti de oz qosunlarina celb etmisdiler VefatiMehdiqulu mirze 1854 cu ilde vefat edib AilesiMehdiqulu mirzenin Mehemmedhesen mirze adli oglu vardi MenbeEnver Cingizoglu Qacarlar ve Qacar kendi Baki Susa 2008 334 seh IstinadlarHemcinin baxQacarlar Abbas mirze Qovanli QacarXarici kecidler