Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Manyoşu (万葉集, azərb. Min bir yarpaq toplusu) – dair ən qədim yazılı əsər. 759-cu ildə ortaya çıxmışdır. Ədəbi abidədə şeirlər, nəğmələr, balladalar, tankalar, hokkular toplanmışdır. "Manyoşu" almanaxının ən məşhur şairləri bunlardır: Akahito, Okura, Tabito, Yakomaçi və Hitomaro. Bunların içərisində ən çox şöhrət qazanan şairlər isə Hitomaro və Akahitodur.
Beş əlyazması mövcuddur: birinci və ən qədimi Katsuraba Katsura məbədinə aiddir. İkincisi "Ranşiton-Manyoşu" adlanır. Qalan əlyazmalar, yəni üçüncü, dördüncü və beşinci əlyazmalar XII əsrə aiddir və 20 kitabdan ibarətdir və bu əlyazma "Tencibon-Manyoşu" adlanır. Bu əlyazma Tenci dövrünə aiddir. Əlyazmaların ən tam nüsxəsi "Tenriyahu-Kabonmanyoşu" adlanır. Bu əlyazma (1184-cü ildə) yarandığına görə belə adlandırılmışdır.
Tarixi
"Manyoşu" Nara dövründə tərtib edilmiş (753-cü il), lakin abidənin son nəğməsinin tarixi 759-cu il kimi göstərilir. Antologiyanın əsas tərtibçisi .
"Manyoşu"nun bir çox nəğmələri o vaxtın əyalət çinovnikləri tərəfindən toplanmışdır. əmrilə 713-cü ildə bütün əyalətlərin qubernatorları öz əyalətləri barədə yazılan məlumatları toplamalı idilər. Bunun nəticəsində də etnoqrafik və monoqrafik yazılar meydana çıxdı. Görünür elə o vaxtdan nəğmələrin də toplanılmasına başlanmışdır. Çində qədim zamanlarda hökumət məmurlarına tapşırılırdı ki, xalq nəğmələrini toplasınlar ki, bu mahnılara əsasən xalqın əhval-ruhiyyəsini, onun adət və ənənələri haqqında mühakimə yürütmək mümkün olsun. Yaponiyanın özündə də belə məcmuələr yaranırdı. Belə məcmuələrin yaranmasında, xalq poetik təfəkkürünün məhsulu olan nəğmələrin toplanmasında Yakomaçinin daha çox zəhməti olmuşdur, çünki abidədə onun 500-ə qədər nəğməsi toplanmışdır.
"Manyoşu"nun poeziyanın ilk nümunəsidir ki, indiki dövrə qədər gəlib çatıb. Mətn üzərində ilk işarələnmə imperator Murakaminin əmrilə aparılmışdır (bu işarələnmə koten, yəni qədim işarələnmə adlanır). İkinci işarələnmə "Cuşten" (növbəti) adlanır və XI–XII əsrlər aiddir. üç nümayəndəsi tərəfindən nişanlanmış – işarələnmişdir. Üçüncü işarələnməni "Şinten" adlandırırlar ("yeni işarələnmə" deməkdir). Bu şi məşhur şərhçi monax Senqomu görmüşdür.
1266-cı ildə abidə üzərində iş tam başa çatmışdır. 1643-cü ildə isə ədəbi almanax nəşr edilmişdir. Manyoşuya şərh yazan Keytyudur. Yeni dövrdə "Manyoşu"nun ən böyük bilicisi Sasani hesab olunur. 1936-cı ildə "Manyoşu"nun ən mükəmməl nəşri başa yetmişdir.
Dövrləşdirmə
"Manyoşu"da daha çox 655–759-cu illər arasında toplanmış nəğmələr üstünlük təşkil edir. Toplanan nəğmələr içərisində ilk nəğmə nəğməsidir (IV əsr), ən son nəğmə isə Yakomaçiyə aid nəğmədir (VIII əsr).
Antologiyanın 20 kitabından VII-X-XIV kitablardakı nəğmələr anonim nəğmələrdir, onların arasında daha qədim nəğmələr də vardır. Abidənin tərtib edilməsi monoton deyil, xalq nəğmələrindən başqa nəğmələr də, müəllifi məlum olan nəğmələr də var. Nəğmələrin əksəriyyəti Qərb əyalətlərinə ( əyalətlərinə) aid olan nəğmələrdir. Antologiyanın dövrləşdirilməsi belədir ki, məşhur şairlərlə daha çox üstünlük verilmişdir. Dövrləşdirmə belədir:
- I dövr (VII əsrin sonuna qədər): primitiv nəğmələr dövrü.
- II dövr: Hitomaro dövrü.
- III dövr (708–749): Akahito, Okura, Tabito dövrü.
- IV dövr (745–759): Otoma Yakumato dövrü.
Üslub və janrlar
Yataq otağının bir guşəsində
Nə paltar biçirsən özünçün, gülüm,
Nə astar qoyarsan o paltara sən.
Əgər mənimçün də tiksən beləcə,
Keçən ildəkindən daha da çox tik.
VII cilddəki sedakolardan biri.
"Manyoşu"da demək olar ki, xalq nəğmələrinin bütün janrlarından nümunələr vardır: əmək və mərasim nəğmələri, təqvim şeirləri, lirik xalq nəğmələri və başqa şeirlər toplanıb. Yapon poeziyasında təqvim şeirlərindən xüsusi fərqləndirici cizgilər ondan ibarətdir ki, ilin fəsilləri və bu fəsillər haqqında lirik şeirlər, təbiət, quşlar, çiçəklər haqqında lirika üstünlük təşkil edir.
"Manyoşu"dakı mərasim poeziyasında qadağa şeirləri müxtəlif otların, çiçəklərin adları, dağların adları çəkilir. Burada təsərrüfat, maqiya, falçılıq haqqında, sərhədçilər haqqında da xüsusi nəğmələr vardır. "Manyoşu"da demək olar ki, tarixi mahnılar yoxdur. Burada hekayə xarakterli yazılar – "Utamonoqatari" adlanır. Abidədə başqa xalqların nağılları ilə səsləşən əsərlər də vardır.
"Manyoşu"da qısa nəğmələr və uzun nəğmələr vardır. Əgər nəğmələr 5 hecalıdırsa, onlar qısa nəğmələr hesab olunur. Əgər şeirlər çox hecalıdırsa, bunlar, uzun nəğmələr adlanır.
Tənqidçilər "Manyoşu"da iki üslub xüsusiyyətini fərqləndirirlər. Birincisi, xalq şeiri üslübudur ki, fərdi bəzək-düzəkdən uzaqdır. İkinci üslub isə bütün başqa nəğmələrin üslubudur. (I üsluba daha çox anonim nəğmələr aiddir). Bu antologiya üçün bir çox şairlər qrupunun buraya daxil edilməsi səciyyəvidir, imperatorlardan başlayaraq sadə kəndlilərə qədər, hətta dilənçilərin, küçə qadınlarının da nəğmələri bu almanaxa salınmışdır ki, bütöv kütlənin dövran, dövlət haqqında rəyləri barədə mühakimə yürütmək mümkün olsun.
"Manyoşu"da üstünlük verilən əsas janrlar , , tanka, (almanaxın VIII kitabında). "Manyoşu"da öz sayına görə tankalar birinci yeri tutur. Öz tematikasına görə "Manyoşu"dakı şeirlər əsasən üç qrupa bölünür:
- Coka. Müxtəlif şeirləridir, buraya sərgərdanlıq, ovçuluq, ziyafətlər, ayrılıq, qəmə-kədərə haqqında şeirlər və əfsanə xarakterli şeirlər daxildir.
- İkinci qrup şeirlər. "Somon" adlanan şeirlər, quş səslərini təqlid edən şeirlər daxildir.
- Üçüncü qrup şeirlər. Ağılar, yaxud kanasımı-uta adlanan şeirlər ("kədərli şeirlər") daxildir.
Quruluşu
VIII kitabda, müxtəlif nəğmələrin arasında mondo adlı şeir nəğmələr sual-cavab şəklində olan şeirlərdir, III kitabda isə tatae-uta alleqoriyası formasında olan şeirlər əsas yer tutur. Almanaxın I kitabında ancaq müxtəlif şeirlər verilib (16 naqatua və 468 tanka). Bu cildin müəllifi əsasən imperatorlardır, yaxud imperator sarayının üzvləridir, saray əyanlarıdır. I kitabın məzmunu əsas müxtəlif şəkilli nəğmələrdən ibarətdir ki, onlar da saray həyatını təsvir edir. II kitabda təqlid nəğmələri, yaxud şeirlə yazılmış məktublar və ağılar yerləşdirilib (19 naqayta və 131 tanka). Bunların müəllifləri imperatorlar və saray əyanlarıdır.
III kitabda müxtəlif nəğmələr, alleqorik şeirlər və ağılar toplanıb (23 naqauta və 229 tanka). Burada ən istedadlı şairlərin şeirləri toplanıb. Burada Yakomaçinin şeirləridə vardır. V kitabda da müxtəlif nəğmələr və epistolyar şeirlər var (121 tanka). Burada Okuranın məşhur poeması "Yoxsulların dialoqu" adlı əsəri yığılıb. VI kitabda müxtəlif nəğmələr yerləşdirilmişdi (27 naqauta, sedoka, 132 tanka), VII kitabda ağılardan ibarət şeirlər var (324 tanka, 26 sedoka). Onların arasında göyləri, Ayı, paltarları tərənnüm edən şeirlər toplanıb.
VIII kitabda ilin fəsilləri haqqında şeirlər (6 naqauta, 236 tanka, 4 sedoka) vardır. Onlar müxtəlif nəğmələr şəklində yazılır. Burada ən yaxşı şairlərin, o cümlədən Akahitonun, Okuranın, Yakomaçi və başqalarının şeirləri toplanıb. IX kitabda yenə də müxtəlif şeirlər: təqlidi şeirlər, ağılar (22 naqauta, 125 tanka, 1 sedoka) vardır. Bu kitabda Sanhitomanonun da şeirləri toplanıb. Burada əfsanələr də vardır. Məsələn, Uraşima balıqçısı haqqında əfsanə verilib. Bundan başqa bu kitabda el gözəli haqqında əfsanə, adlı gözələ həsr olunmuş nağıl, iki gəncin bir qıza – Undi adlı qıza vurulması haqqında yenə bir əfsanə yerləşdirilib. X kitab da IX kitab tipində qurulub, burada təqvim şeirləri toplanıb və kitab müxtəlif nəğmələrdən ibarətdir (3 naqauta, 532 tanka və 4 sedoka). XI kitabda anonim şeirlər toplanıb, burada daha çox folklor nümunələr var. XII kitabda müəllifsiz şeirlər toplanıb. XIII kitabda yenə müxtəlif şeirlər, nəğmələr, sual-cavab şəklində (deyişmə şəklində nəğmələr, dialoqlu şeirlər, alleqorik şeirlər, ağlaşmalar (60 naqauta, 60 tanka, 1 sedoka) toplanıb. XIV kitabda şərq əyalətlərinin nəğmələri, Acimota adlanan şeirlər yığılıb. XV kitabda xüsusi bölmə yoxdur, onun birinci hissəsi müxtəlif nəğmələrdən: epistolyar şeirlərdən, çinovniklərin səyahətləri haqqında şeirlər toplanıb. XVI kitabda iki bölmə vardır: rəvayətli nəğmələr və müxtəlif şeirlər (7 naqauta, 92 tanka, 4 sedoka, 1 buso-nus e-ki).
XVII–XX kitablarda lirik gündəliklər (Yakomaçinin) toplanıb. Bu gündəliklər sayəsində onun yaradıcılığının bir çox xüsusiyyətlərini öyrənmək olar.
İstinadlar
- Bədəlzadə, 2016. səh. 33
- Bədəlzadə, 2016. səh. 42
- Bədəlzadə, 2016. səh. 34
- Bədəlzadə, 2016. səh. 35
- Bədəlzadə, 2016. səh. 36
- Bədəlzadə, 2016. səh. 38
- Bədəlzadə, 2016. səh. 40
- Bədəlzadə, 2016. səh. 41
- Bədəlzadə, 2016. səh. 37
- Bədəlzadə, 2016. səh. 39
Ədəbiyyat
- Bədəlzadə, Ağasən, Yapon ədəbiyyatı tarixi (PDF), BDU, 2016
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Manyosu 万葉集 azerb Min bir yarpaq toplusu dair en qedim yazili eser 759 cu ilde ortaya cixmisdir Edebi abidede seirler negmeler balladalar tankalar hokkular toplanmisdir Manyosu almanaxinin en meshur sairleri bunlardir Akahito Okura Tabito Yakomaci ve Hitomaro Bunlarin icerisinde en cox sohret qazanan sairler ise Hitomaro ve Akahitodur Manyosu nun teqlidi muellif Sahzade Nukata Bes elyazmasi movcuddur birinci ve en qedimi Katsuraba Katsura mebedine aiddir Ikincisi Ransiton Manyosu adlanir Qalan elyazmalar yeni ucuncu dorduncu ve besinci elyazmalar XII esre aiddir ve 20 kitabdan ibaretdir ve bu elyazma Tencibon Manyosu adlanir Bu elyazma Tenci dovrune aiddir Elyazmalarin en tam nusxesi Tenriyahu Kabonmanyosu adlanir Bu elyazma 1184 cu ilde yarandigina gore bele adlandirilmisdir Tarixi Manyosu Nara dovrunde tertib edilmis 753 cu il lakin abidenin son negmesinin tarixi 759 cu il kimi gosterilir Antologiyanin esas tertibcisi Manyosu nun bir cox negmeleri o vaxtin eyalet cinovnikleri terefinden toplanmisdir emrile 713 cu ilde butun eyaletlerin qubernatorlari oz eyaletleri barede yazilan melumatlari toplamali idiler Bunun neticesinde de etnoqrafik ve monoqrafik yazilar meydana cixdi Gorunur ele o vaxtdan negmelerin de toplanilmasina baslanmisdir Cinde qedim zamanlarda hokumet memurlarina tapsirilirdi ki xalq negmelerini toplasinlar ki bu mahnilara esasen xalqin ehval ruhiyyesini onun adet ve eneneleri haqqinda muhakime yurutmek mumkun olsun Yaponiyanin ozunde de bele mecmueler yaranirdi Bele mecmuelerin yaranmasinda xalq poetik tefekkurunun mehsulu olan negmelerin toplanmasinda Yakomacinin daha cox zehmeti olmusdur cunki abidede onun 500 e qeder negmesi toplanmisdir Manyosu nun poeziyanin ilk numunesidir ki indiki dovre qeder gelib catib Metn uzerinde ilk isarelenme imperator Murakaminin emrile aparilmisdir bu isarelenme koten yeni qedim isarelenme adlanir Ikinci isarelenme Custen novbeti adlanir ve XI XII esrler aiddir uc numayendesi terefinden nisanlanmis isarelenmisdir Ucuncu isarelenmeni Sinten adlandirirlar yeni isarelenme demekdir Bu si meshur serhci monax Senqomu gormusdur 1266 ci ilde abide uzerinde is tam basa catmisdir 1643 cu ilde ise edebi almanax nesr edilmisdir Manyosuya serh yazan Keytyudur Yeni dovrde Manyosu nun en boyuk bilicisi Sasani hesab olunur 1936 ci ilde Manyosu nun en mukemmel nesri basa yetmisdir Dovrlesdirme Manyosu da daha cox 655 759 cu iller arasinda toplanmis negmeler ustunluk teskil edir Toplanan negmeler icerisinde ilk negme negmesidir IV esr en son negme ise Yakomaciye aid negmedir VIII esr Antologiyanin 20 kitabindan VII X XIV kitablardaki negmeler anonim negmelerdir onlarin arasinda daha qedim negmeler de vardir Abidenin tertib edilmesi monoton deyil xalq negmelerinden basqa negmeler de muellifi melum olan negmeler de var Negmelerin ekseriyyeti Qerb eyaletlerine eyaletlerine aid olan negmelerdir Antologiyanin dovrlesdirilmesi beledir ki meshur sairlerle daha cox ustunluk verilmisdir Dovrlesdirme beledir I dovr VII esrin sonuna qeder primitiv negmeler dovru II dovr Hitomaro dovru III dovr 708 749 Akahito Okura Tabito dovru IV dovr 745 759 Otoma Yakumato dovru Uslub ve janrlarYayin istisinde qalin kolgede Yataq otaginin bir gusesinde Ne paltar bicirsen ozuncun gulum Ne astar qoyarsan o paltara sen Eger menimcun de tiksen belece Kecen ildekinden daha da cox tik VII cilddeki sedakolardan biri Manyosu da demek olar ki xalq negmelerinin butun janrlarindan numuneler vardir emek ve merasim negmeleri teqvim seirleri lirik xalq negmeleri ve basqa seirler toplanib Yapon poeziyasinda teqvim seirlerinden xususi ferqlendirici cizgiler ondan ibaretdir ki ilin fesilleri ve bu fesiller haqqinda lirik seirler tebiet quslar cicekler haqqinda lirika ustunluk teskil edir Manyosu daki merasim poeziyasinda qadaga seirleri muxtelif otlarin ciceklerin adlari daglarin adlari cekilir Burada teserrufat maqiya falciliq haqqinda serhedciler haqqinda da xususi negmeler vardir Manyosu da demek olar ki tarixi mahnilar yoxdur Burada hekaye xarakterli yazilar Utamonoqatari adlanir Abidede basqa xalqlarin nagillari ile seslesen eserler de vardir Manyosu da qisa negmeler ve uzun negmeler vardir Eger negmeler 5 hecalidirsa onlar qisa negmeler hesab olunur Eger seirler cox hecalidirsa bunlar uzun negmeler adlanir Tenqidciler Manyosu da iki uslub xususiyyetini ferqlendirirler Birincisi xalq seiri uslubudur ki ferdi bezek duzekden uzaqdir Ikinci uslub ise butun basqa negmelerin uslubudur I usluba daha cox anonim negmeler aiddir Bu antologiya ucun bir cox sairler qrupunun buraya daxil edilmesi seciyyevidir imperatorlardan baslayaraq sade kendlilere qeder hetta dilencilerin kuce qadinlarinin da negmeleri bu almanaxa salinmisdir ki butov kutlenin dovran dovlet haqqinda reyleri barede muhakime yurutmek mumkun olsun Manyosu da ustunluk verilen esas janrlar tanka almanaxin VIII kitabinda Manyosu da oz sayina gore tankalar birinci yeri tutur Oz tematikasina gore Manyosu daki seirler esasen uc qrupa bolunur Coka Muxtelif seirleridir buraya sergerdanliq ovculuq ziyafetler ayriliq qeme kedere haqqinda seirler ve efsane xarakterli seirler daxildir Ikinci qrup seirler Somon adlanan seirler qus seslerini teqlid eden seirler daxildir Ucuncu qrup seirler Agilar yaxud kanasimi uta adlanan seirler kederli seirler daxildir QurulusuXI esre aid Manyosu buraxilisi Tokio Milli Muzeyinde sergilenir VIII kitabda muxtelif negmelerin arasinda mondo adli seir negmeler sual cavab seklinde olan seirlerdir III kitabda ise tatae uta alleqoriyasi formasinda olan seirler esas yer tutur Almanaxin I kitabinda ancaq muxtelif seirler verilib 16 naqatua ve 468 tanka Bu cildin muellifi esasen imperatorlardir yaxud imperator sarayinin uzvleridir saray eyanlaridir I kitabin mezmunu esas muxtelif sekilli negmelerden ibaretdir ki onlar da saray heyatini tesvir edir II kitabda teqlid negmeleri yaxud seirle yazilmis mektublar ve agilar yerlesdirilib 19 naqayta ve 131 tanka Bunlarin muellifleri imperatorlar ve saray eyanlaridir III kitabda muxtelif negmeler alleqorik seirler ve agilar toplanib 23 naqauta ve 229 tanka Burada en istedadli sairlerin seirleri toplanib Burada Yakomacinin seirleride vardir V kitabda da muxtelif negmeler ve epistolyar seirler var 121 tanka Burada Okuranin meshur poemasi Yoxsullarin dialoqu adli eseri yigilib VI kitabda muxtelif negmeler yerlesdirilmisdi 27 naqauta sedoka 132 tanka VII kitabda agilardan ibaret seirler var 324 tanka 26 sedoka Onlarin arasinda goyleri Ayi paltarlari terennum eden seirler toplanib VIII kitabda ilin fesilleri haqqinda seirler 6 naqauta 236 tanka 4 sedoka vardir Onlar muxtelif negmeler seklinde yazilir Burada en yaxsi sairlerin o cumleden Akahitonun Okuranin Yakomaci ve basqalarinin seirleri toplanib IX kitabda yene de muxtelif seirler teqlidi seirler agilar 22 naqauta 125 tanka 1 sedoka vardir Bu kitabda Sanhitomanonun da seirleri toplanib Burada efsaneler de vardir Meselen Urasima baliqcisi haqqinda efsane verilib Bundan basqa bu kitabda el gozeli haqqinda efsane adli gozele hesr olunmus nagil iki gencin bir qiza Undi adli qiza vurulmasi haqqinda yene bir efsane yerlesdirilib X kitab da IX kitab tipinde qurulub burada teqvim seirleri toplanib ve kitab muxtelif negmelerden ibaretdir 3 naqauta 532 tanka ve 4 sedoka XI kitabda anonim seirler toplanib burada daha cox folklor numuneler var XII kitabda muellifsiz seirler toplanib XIII kitabda yene muxtelif seirler negmeler sual cavab seklinde deyisme seklinde negmeler dialoqlu seirler alleqorik seirler aglasmalar 60 naqauta 60 tanka 1 sedoka toplanib XIV kitabda serq eyaletlerinin negmeleri Acimota adlanan seirler yigilib XV kitabda xususi bolme yoxdur onun birinci hissesi muxtelif negmelerden epistolyar seirlerden cinovniklerin seyahetleri haqqinda seirler toplanib XVI kitabda iki bolme vardir revayetli negmeler ve muxtelif seirler 7 naqauta 92 tanka 4 sedoka 1 buso nus e ki XVII XX kitablarda lirik gundelikler Yakomacinin toplanib Bu gundelikler sayesinde onun yaradiciliginin bir cox xususiyyetlerini oyrenmek olar IstinadlarBedelzade 2016 seh 33 Bedelzade 2016 seh 42 Bedelzade 2016 seh 34 Bedelzade 2016 seh 35 Bedelzade 2016 seh 36 Bedelzade 2016 seh 38 Bedelzade 2016 seh 40 Bedelzade 2016 seh 41 Bedelzade 2016 seh 37 Bedelzade 2016 seh 39EdebiyyatBedelzade Agasen Yapon edebiyyati tarixi PDF BDU 2016