Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Maliyyə bazarı (lat. financia — mövcudluq, gəlir) — qiymətli kağızların, qiymətli metalların, valyutaların və digər investisiya alətlərinin borc alınması, buraxılması, alqı-satqısı ilə əlaqəli iqtisadi münasibətlər sistemi.
Maliyyə bazarında kapitalın səfərbər edilməsi, kreditlərin verilməsi, mübadilə əməliyyatlarının həyata keçirilməsi və vəsaitlərin istehsalda yerləşdirilməsi mövcuddur. Fərqli ölkələrdən borc verənlərin və borcalanların kapitalına tələb və təklifin birləşməsi dünya maliyyə bazarını təşkil edir.
Maliyyə bazarının tərkib hissələri bunlardır: kredit kapitalı bazarı (pul bazarı, kredit bazarı), valyuta bazarı, qiymətli kağızlar bazarı (ilkin, ikincil, üçüncü dərəcəli), sığorta və təkrarsığorta bazarı, qiymətli metal bazarı.
Maliyyə bazarının işini şirkətlər, banklar və digər kredit və maliyyə təşkilatları, birjalar təmin edir. Fərdi şəxslərin maliyyə bazarındakı əməliyyatlarda iştirakı milli qanunvericiliklə müəyyən edilir. Ölkədən asılı olaraq, maliyyə bazarının tənzimlənməsi tək bir qurum (Rusiyada olduğu kimi) və ya bir neçə qurum tərəfindən idarə edilə bilər.
Tarixi
Dünya maliyyə bazarının elementləri feodalizm dövründə yenidən formalaşmağa başladı. Əmtəə-pul münasibətlərinin inkişafı və qiymətli kağızların meydana çıxması ilə kapital bazarı formalaşdı.
Tarixən maliyyə bazarlarının iki əsas modeli formalaşmışdır: bank maliyyələşdirilməsinə yönəlmiş bir maliyyə sistemi — bank əsaslı bir maliyyə sistemi, sözdə qitə modeli və qiymətli kağızlar bazarına yönəlmiş bir maliyyə sistemi və institusional investorlar sistemi (sığorta şirkətləri, investisiya və pensiya fondları) — bazara əsaslanan maliyyə sistemi və ya İngilis-Amerikan modeli.
İngilis-Amerika modeli, qiymətli kağızların kütləvi təklifinə yönəlmə və həcmi baxımından kontinental Avropadakı təkrar bazardan daha böyük olan təkrar bazarın yüksək səviyyədə inkişaf etməsi ilə xarakterizə olunur.
Kontinental model az sayda səhmdar ilə səhmdar kapitalının yüksək səviyyədə konsentrasiyası və qiymətli kağızların qeyri-kütləvi təklifi ilə xarakterizə olunur və təkrar bazar bu qədər inkişaf etməyib.
XX əsrin sonu — XXI əsrin əvvəllərində bir çox Avropa ölkəsindəki maliyyə bazarları İngiltərə-Amerika modelinin xüsusiyyətlərini əldə etməyə başladı və maliyyə bazarlarının qitə və İngilis-Amerika modellərinin tədricən yaxınlaşması var.
Maliyyə bazarının tərkib hissələri
Bazar səviyyəsinə görə
- İlkin bazar — yeni buraxılışlar və ya yeni maliyyə tələbləri üçün bazarı təmsil edir. İlkin bazar ilk dəfə buraxılan qiymətli kağızlarla məşğul olur.
- İkinci bazar qiymətli kağızların təkrar satışı üçün bir bazardır. Başqa sözlə, bu bazar ilkin bazarda buraxılmış qiymətli kağızlarla ticarət edir. Tipik olaraq, bu cür qiymətli kağızlar birjada yerləşdirilir və qiymətli kağızların alqı-satqısı üçün daimi və nizamlı bir bazar təmin edir.
- Üçüncü bazar — birjada birjada satılan (birjadan kənar) bazarda ticarət. Bu ticarət əməliyyatları, institusional investorlara mübadilə yolu ilə deyil, birbaşa alıcılara likvidlik və anonimlik təmin edərək qiymətli kağız bloklarını alqı-satqı etməyə imkan verir. Üçüncü bazar ilk dəfə 1960-cı illərdə bu cür firmalar tərəfindən inkişaf etdirilmişdir və bu gün üçüncüsü bazarı hədəf alan bir çox vasitəçi firma var (son zamanlar qaranlıq hovuz şəklində).
Sadəcə olaraq, birincil bazar, yeni buraxılmış bir şirkətin ilk dəfə xalqa (ilk kütləvi təklif) yolu ilə səhmlər buraxdığı bazardır. İkincili bazar, ikinci əl qiymətli kağızların satıldığı bazardır.
Məhsul növünə görə
- Pul bazarı — dövriyyə müddəti bir ilə qədər olan maliyyə aktivlərinin və qiymətli kağızların dövriyyəsi üçün bir bazardır. Başqa sözlə, bu, tamamilə qısamüddətli fondlar üçün bir bazardır.
- Kapital bazarı — uzun və ya müddətsiz ödəmə müddəti olan maliyyə aktivləri bazarıdır. Tipik olaraq, bir ildən çox vadeli uzunmüddətli qiymətli kağızlarla məşğul olur. Kapital bazarı daha uzun müddətli kreditlərin yanında ticarət və dövlət bazarlarına da bölünə bilər.
- Fond bazarı — qiymətli kağızların mülkiyyətinin buraxıldığı və imzalandığı bir bazardır. Birja olaraq bilinir. Səhmlər üçün ikinci dərəcəli birja nümunəsi Bombay Fond Birjasıdır.
- Borc bazarı — kaldıraçlı vəsait və poçt borc bazarı olaraq bilinən bazar. Borcalanların borc verənə ilkin kredit məbləği və müəyyən edilmiş faiz dərəcələrini ödəməyə razı olmaları üçün tədbirlər görülür.
- Törəmə bazarlar — Maliyyə alətlərinin türev olduğu və mallar və ya səhmlər kimi əsas aktivlərə əsaslanaraq satıldığı bir bazar.
- Maliyyə xidmətləri bazarı — ATM kimi müxtəlif maliyyə xidmətləri göstərən kommersiya bankları kimi iştirakçıları əhatə edən bir bazar. Kredit kartı. Kredit dərəcəsi, səhmdar broker və s. Fərdlər və firmalar borc və səhm bazarlarını daha təsirli edən xidmətlər almaq üçün maliyyə xidmətləri bazarlarından istifadə edirlər.
- Depozit bazarı — fərdi şəxslərdən və şirkətlərdən əmanət qəbul edən və bu vəsaitləri borc bazarında iştirak etmək üçün kreditlər verən və xəzinə vərəqələri kimi digər borc alətlərinin alınması üçün istifadə edən depozit qurumları bazarındakı bir depozitordur.
- Qeyri-mühafizə bazarı — Qəyyum olmayanlar maliyyə bazarlarında satış üçün maliyyə vasitəçisi, sığorta və s. Kimi müxtəlif funksiyaları yerinə yetirirlər. Qeyri-depozit bazarlarında müxtəlif qruplara pay fondları, sığorta şirkətləri, pensiya fondları, broker firmaları daxildir.
İstinadlar
- [https://web.archive.org/web/20200811133816/https://vashifinancy.ru/finansy-na-kazhdyy-den/dictionary/?section=%D0%A4 Arxivləşdirilib 2020-08-11 at the Wayback Machine Словарь финансовых терминов]], Дружи с финансами
- Симонов В. В. Финансовый рынок. 33. 383.
- Glater, Jonathan D. "Boyd L. Jefferies Dies at 70; Headed Institutional Broker". The New York Times (ingilis). 2001-08-25. 0362-4331. 2019-02-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-02-01.
Ədəbiyyat
- Мошенский С.З. Рынок ценных бумаг: трансформационные процессы. М.: Экономика. 2010. ISBN .
- Никки Росс. Уроки Уолл-стрит: советы от Уоррена Баффета, Бенджамина Грэхема, Фила Фишера, Т. Роу Прайса и Джорджа Темплтона, как разбогатеть на финансовом рынке. М.: «Вильямс». 2005 [Lessons from the Legends of Wall Street. How Warren Buffet, Benjamin Graham, Phil Fisher, T. Rowe Price, and John Templeton Can Help You Grow Rich]. 416. ISBN .
- Фредерик С. Мишкин. Экономическая теория денег, банковского дела и финансовых рынков (7-е изд). М.: «Вильямс». 2006 [The Economics of Money, Banking and financial market]. 880. ISBN .
- Колмыкова Л. И. Фундаментальный анализ финансовых рынков. 2-е изд. СПб., 2008.
- Максимова В. Ф. Международные финансовые рынки и международные финансовые институты. М., 2011.
- Государственное регулирование и контроль финансовых рынков. Омск, 2013.
- Пробин П. С. Финансовые рынки. М., 2015.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Maliyye bazari lat financia movcudluq gelir qiymetli kagizlarin qiymetli metallarin valyutalarin ve diger investisiya aletlerinin borc alinmasi buraxilmasi alqi satqisi ile elaqeli iqtisadi munasibetler sistemi Maliyye bazarinda kapitalin seferber edilmesi kreditlerin verilmesi mubadile emeliyyatlarinin heyata kecirilmesi ve vesaitlerin istehsalda yerlesdirilmesi movcuddur Ferqli olkelerden borc verenlerin ve borcalanlarin kapitalina teleb ve teklifin birlesmesi dunya maliyye bazarini teskil edir Maliyye bazarinin terkib hisseleri bunlardir kredit kapitali bazari pul bazari kredit bazari valyuta bazari qiymetli kagizlar bazari ilkin ikincil ucuncu dereceli sigorta ve tekrarsigorta bazari qiymetli metal bazari Maliyye bazarinin isini sirketler banklar ve diger kredit ve maliyye teskilatlari birjalar temin edir Ferdi sexslerin maliyye bazarindaki emeliyyatlarda istiraki milli qanunvericilikle mueyyen edilir Olkeden asili olaraq maliyye bazarinin tenzimlenmesi tek bir qurum Rusiyada oldugu kimi ve ya bir nece qurum terefinden idare edile biler TarixiDunya maliyye bazarinin elementleri feodalizm dovrunde yeniden formalasmaga basladi Emtee pul munasibetlerinin inkisafi ve qiymetli kagizlarin meydana cixmasi ile kapital bazari formalasdi Tarixen maliyye bazarlarinin iki esas modeli formalasmisdir bank maliyyelesdirilmesine yonelmis bir maliyye sistemi bank esasli bir maliyye sistemi sozde qite modeli ve qiymetli kagizlar bazarina yonelmis bir maliyye sistemi ve institusional investorlar sistemi sigorta sirketleri investisiya ve pensiya fondlari bazara esaslanan maliyye sistemi ve ya Ingilis Amerikan modeli Ingilis Amerika modeli qiymetli kagizlarin kutlevi teklifine yonelme ve hecmi baximindan kontinental Avropadaki tekrar bazardan daha boyuk olan tekrar bazarin yuksek seviyyede inkisaf etmesi ile xarakterize olunur Kontinental model az sayda sehmdar ile sehmdar kapitalinin yuksek seviyyede konsentrasiyasi ve qiymetli kagizlarin qeyri kutlevi teklifi ile xarakterize olunur ve tekrar bazar bu qeder inkisaf etmeyib XX esrin sonu XXI esrin evvellerinde bir cox Avropa olkesindeki maliyye bazarlari Ingiltere Amerika modelinin xususiyyetlerini elde etmeye basladi ve maliyye bazarlarinin qite ve Ingilis Amerika modellerinin tedricen yaxinlasmasi var Maliyye bazarinin terkib hisseleriBazar seviyyesine gore Ilkin bazar yeni buraxilislar ve ya yeni maliyye telebleri ucun bazari temsil edir Ilkin bazar ilk defe buraxilan qiymetli kagizlarla mesgul olur Ikinci bazar qiymetli kagizlarin tekrar satisi ucun bir bazardir Basqa sozle bu bazar ilkin bazarda buraxilmis qiymetli kagizlarla ticaret edir Tipik olaraq bu cur qiymetli kagizlar birjada yerlesdirilir ve qiymetli kagizlarin alqi satqisi ucun daimi ve nizamli bir bazar temin edir Ucuncu bazar birjada birjada satilan birjadan kenar bazarda ticaret Bu ticaret emeliyyatlari institusional investorlara mubadile yolu ile deyil birbasa alicilara likvidlik ve anonimlik temin ederek qiymetli kagiz bloklarini alqi satqi etmeye imkan verir Ucuncu bazar ilk defe 1960 ci illerde bu cur firmalar terefinden inkisaf etdirilmisdir ve bu gun ucuncusu bazari hedef alan bir cox vasiteci firma var son zamanlar qaranliq hovuz seklinde Sadece olaraq birincil bazar yeni buraxilmis bir sirketin ilk defe xalqa ilk kutlevi teklif yolu ile sehmler buraxdigi bazardir Ikincili bazar ikinci el qiymetli kagizlarin satildigi bazardir Mehsul novune gore Pul bazari dovriyye muddeti bir ile qeder olan maliyye aktivlerinin ve qiymetli kagizlarin dovriyyesi ucun bir bazardir Basqa sozle bu tamamile qisamuddetli fondlar ucun bir bazardir Kapital bazari uzun ve ya muddetsiz odeme muddeti olan maliyye aktivleri bazaridir Tipik olaraq bir ilden cox vadeli uzunmuddetli qiymetli kagizlarla mesgul olur Kapital bazari daha uzun muddetli kreditlerin yaninda ticaret ve dovlet bazarlarina da bolune biler Fond bazari qiymetli kagizlarin mulkiyyetinin buraxildigi ve imzalandigi bir bazardir Birja olaraq bilinir Sehmler ucun ikinci dereceli birja numunesi Bombay Fond Birjasidir Borc bazari kaldiracli vesait ve poct borc bazari olaraq bilinen bazar Borcalanlarin borc verene ilkin kredit meblegi ve mueyyen edilmis faiz derecelerini odemeye razi olmalari ucun tedbirler gorulur Toreme bazarlar Maliyye aletlerinin turev oldugu ve mallar ve ya sehmler kimi esas aktivlere esaslanaraq satildigi bir bazar Maliyye xidmetleri bazari ATM kimi muxtelif maliyye xidmetleri gosteren kommersiya banklari kimi istirakcilari ehate eden bir bazar Kredit karti Kredit derecesi sehmdar broker ve s Ferdler ve firmalar borc ve sehm bazarlarini daha tesirli eden xidmetler almaq ucun maliyye xidmetleri bazarlarindan istifade edirler Depozit bazari ferdi sexslerden ve sirketlerden emanet qebul eden ve bu vesaitleri borc bazarinda istirak etmek ucun kreditler veren ve xezine vereqeleri kimi diger borc aletlerinin alinmasi ucun istifade eden depozit qurumlari bazarindaki bir depozitordur Qeyri muhafize bazari Qeyyum olmayanlar maliyye bazarlarinda satis ucun maliyye vasitecisi sigorta ve s Kimi muxtelif funksiyalari yerine yetirirler Qeyri depozit bazarlarinda muxtelif qruplara pay fondlari sigorta sirketleri pensiya fondlari broker firmalari daxildir Istinadlar https web archive org web 20200811133816 https vashifinancy ru finansy na kazhdyy den dictionary section D0 A4 Arxivlesdirilib 2020 08 11 at the Wayback Machine Slovar finansovyh terminov Druzhi s finansami Simonov V V Finansovyj rynok 33 383 Glater Jonathan D Boyd L Jefferies Dies at 70 Headed Institutional Broker The New York Times ingilis 2001 08 25 0362 4331 2019 02 02 tarixinde Istifade tarixi 2019 02 01 EdebiyyatMoshenskij S Z Rynok cennyh bumag transformacionnye processy M Ekonomika 2010 ISBN 978 5 2820 3043 3 Nikki Ross Uroki Uoll strit sovety ot Uorrena Baffeta Bendzhamina Grehema Fila Fishera T Rou Prajsa i Dzhordzha Templtona kak razbogatet na finansovom rynke M Vilyams 2005 Lessons from the Legends of Wall Street How Warren Buffet Benjamin Graham Phil Fisher T Rowe Price and John Templeton Can Help You Grow Rich 416 ISBN 0 7931 3715 2 Frederik S Mishkin Ekonomicheskaya teoriya deneg bankovskogo dela i finansovyh rynkov 7 e izd M Vilyams 2006 The Economics of Money Banking and financial market 880 ISBN 0 321 12235 6 Kolmykova L I Fundamentalnyj analiz finansovyh rynkov 2 e izd SPb 2008 Maksimova V F Mezhdunarodnye finansovye rynki i mezhdunarodnye finansovye instituty M 2011 Gosudarstvennoe regulirovanie i kontrol finansovyh rynkov Omsk 2013 Probin P S Finansovye rynki M 2015