Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Müsəlman süsəni (lat. Iris spuria subsp. musulmanica) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin süsənkimilər fəsiləsinin süsən cinsinin iris spuria növünə aid bitki yarımnövü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Təhlükəli həddə yaxın olanlar" kateqoriyasına aiddir –NT. Azərbaycanın nadir növüdür.
| Müsəlman süsəni | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Elmi təsnifat | ||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Növ: Yarımnöv: Müsəlman süsəni | ||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||
| ||||||
| ||||||
Qısa morfoloji təsviri
Çoxillik ot bitkisidir. Kökümsovu yoğun, sürünən, gövdə 40-60 (70) sm hündürlükdədir. Yarpaqlar xətvari, 10-15 mm enində, kökyanı yarpaqlar bəzən uzun olur. Təpə yarpaqları otşəkilli, kənarları ağ pərdəlidir. Çiçək qrupu 4-5 çiçəklidir. Çiçəkyanlığı 2,5-3 sm uzunluğunda, mavidir. Çiçəkyanlığının borucuğu 2,5 -3 dəfə yumurtalıqdan qısadır. Xarici tərəfi ellipsivari-dairəvi, ayası oyuqsuz, təpə hissədə aşağı bükülmüşdür. Daxili hissəsi tərs-neştərşəkilli, oyuqlu, dar dırnaqcıqlı, sütuncuğun tərəfi dırnaqcığa bərabərdir. Yumurtalıq uzun borucuqludur. Qutucuq uzun silindrvari, qısa buruncuqlu, 6 qabrğalı, paralel yaxınlaşmışdır.
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri
üzənlikdən aşağı dağ qurşağına qədər yayılmışdır. Rütubətli-bataqlıqlı, duzlutəhər yamaclarda rast gəlinir. Çoxalması kökümsov və ya toxumladır. Mezokserofitdir. Çiçəkləməsi may, meyvə verməsi iyun ayına təsadüf edir.
Yayılması
Naxçıvan düzənliyi və aşağı dağlıq hissəsi (Sədərək rayonu, Heydərabad qəsəbəsi, Culfa rayonu, Gülüstan kəndi ərazisi).
Sayı və tendensiyası
Populyasiyanın vəziyyətinin və təbii bərpanın ətraf mühitin dəyişilməsindən asılılığı müşahidə olunur.
Məhdudlaşdırıcı amillər
Antropogen amillər (növün bəzək bitkisi kimi yığılması, otarılma, tapdalanma).
Mühafizə tədbirləri
Mühafizəsi üçün xüsusi tədbirlər görülməyib. Yeni yayılma ərazilərinin axtarılması vacibdir.
Sinonimləi
- Iris foetidissima auct.
- Iris klattii Kem.-Nath.
- Iris spuria ssp. musulmanica (Fomin) Takht.
- Iris violacea Klatt
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Muselman suseni lat Iris spuria subsp musulmanica bitkiler aleminin qulancarcicekliler destesinin susenkimiler fesilesinin susen cinsinin iris spuria novune aid bitki yarimnovu IUCN Qirmizi Siyahisina gore novun kateqoriyasi ve statusu Tehlukeli hedde yaxin olanlar kateqoriyasina aiddir NT Azerbaycanin nadir novudur Muselman suseniElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad BirlepelilerDeste QulancarciceklilerFesile SusenkimilerYarimfesile Triba Cins SusenNov Iris spuriaYarimnov Muselman suseniBeynelxalq elmi adiIris spuria subsp musulmanica Takht 1972Sekil axtarisiNCBI 292527Qisa morfoloji tesviriCoxillik ot bitkisidir Kokumsovu yogun surunen govde 40 60 70 sm hundurlukdedir Yarpaqlar xetvari 10 15 mm eninde kokyani yarpaqlar bezen uzun olur Tepe yarpaqlari otsekilli kenarlari ag perdelidir Cicek qrupu 4 5 ciceklidir Cicekyanligi 2 5 3 sm uzunlugunda mavidir Cicekyanliginin borucugu 2 5 3 defe yumurtaliqdan qisadir Xarici terefi ellipsivari dairevi ayasi oyuqsuz tepe hissede asagi bukulmusdur Daxili hissesi ters nestersekilli oyuqlu dar dirnaqciqli sutuncugun terefi dirnaqciga beraberdir Yumurtaliq uzun borucuqludur Qutucuq uzun silindrvari qisa buruncuqlu 6 qabrgali paralel yaxinlasmisdir Bioloji ekoloji ve fitosenoloji xususiyyetleriuzenlikden asagi dag qursagina qeder yayilmisdir Rutubetli bataqliqli duzluteher yamaclarda rast gelinir Coxalmasi kokumsov ve ya toxumladir Mezokserofitdir Ciceklemesi may meyve vermesi iyun ayina tesaduf edir YayilmasiNaxcivan duzenliyi ve asagi dagliq hissesi Sederek rayonu Heyderabad qesebesi Culfa rayonu Gulustan kendi erazisi Sayi ve tendensiyasiPopulyasiyanin veziyyetinin ve tebii berpanin etraf muhitin deyisilmesinden asililigi musahide olunur Mehdudlasdirici amillerAntropogen amiller novun bezek bitkisi kimi yigilmasi otarilma tapdalanma Muhafize tedbirleriMuhafizesi ucun xususi tedbirler gorulmeyib Yeni yayilma erazilerinin axtarilmasi vacibdir SinonimleiIris foetidissima auct Iris klattii Kem Nath Iris spuria ssp musulmanica Fomin Takht Iris violacea KlattIstinadlarHemcinin bax