Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Möhrə - Azərbaycanda tarixən təşəkkül tapmış ev formalarından biridir.
Haqqında
XIX-XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda geniş yayılmış yaşayış evlərinin bir qismini də möhrə tipli evlər təşkil edirdi. Belə evlərin hələ çox qədimdən mövcud olduğunu arxeoloji qazıntılar da təsdiq edir. Etnoqrafik materiallar isə göstərir ki, möhrə tipli yaşayış evləri bəzən 30-40 sm hündürlükdə çay daşından hörülmüş bünövrə üzərində, bəzən də bilavasitə torpaqdan başlayaraq tikilirdi.
Möhrə divarların qoyulmasına xalq arasında “möhrə vurmaq” deyilirdi. Möhrə vurmaq üçün “möhrəkeş” adlanan üçbucaq formalı uzun saplı alətdən və şətədən istifadə olunurdu. Bu alətlərin köməyi ilə palçığı kəsib hamarlayır, onu divara vurur və divarı yonub düzəldirdilər. Möhrə divarların vurulması prosesi fasilələrlə davam etdirilirdi. Hər möhrə qatı “kürsü” adlanır, hər kürsünün üstünə isə seysmik məqsədlər üçün nəzərdə tutulan ağac qurşaq (qələmə) verilirdi. Bu qayda ilə möhrə divar 1,8-2,2 metrə qədər ucaldılırdı. Bərkimiş divarın üstünə köndələn şəkildə ağac kərənlər düzülürdü ki, bu da dam örtüyünün ağırlığının divar boyu tənzimlənməsinə imkan yaradırdı.
Dam örtüyünü qurmaq üçün ucları kəllə divarların üstündəki kətillərə söykənmək şərtilə ana kərən qoyulur, üstündən isə ucları yan divar kətillərinə söykənən qoşa tir atılırdı. Ana kərin davamlılığını artırmaq üçün çox vaxt onun altına “T” şəkilli “tiraltı” və ya “aşıq dirəyi” basdırılırdı. Qoşa tirlərin üzərinə pərdilər və qarğı çətən qoyduqdan sonra carcı və avarla döşənib torpaqlanırdı.
Naxçıvan bölgəsinin “dörddirək ev” adlanan möhrə evlərinin dam örtüyünü qurmaq üçün isə evin ortasında bir-birindən təxminən 2 m aralı basdırılmış dörd dirəyin üstünə tirlər atılır, tirlərin üzərinə çiliklər (pərdi, atma) döşənir, çilikərin üstü isə carcı ilə (karvanqıran, gəngiz, qarağan) örtülür və torpaqlanırdı. Bundan sonra evin torpaqlığı hörülürdü. Azərbaycanın Gəncəbasar bölgəsində “milbənd”, Naxçıvanda isə “sərmöhrə” adı ilə məlum olan “torpaqlıq”- təzə evin üstünə torpaq salındıqdan sonra divarın üstündən həmin torpaq bərabəri hörülən hissəyə deyilirdi. Möhrə və kərpic divarlar atmosfer çöküntülərinə qarşı davamsız olduqlarından, xalq memarları dam örtüyünün ətəklərini divardan 30-50 sm kənara çıxarıb “yağmurluq” düzəldirdilər. Şəki-Zaqatala bölgəsində yağmurluq-“şirəsər”, “çardaq ətəyi”, “cərə qırağı” və ya “naqur”, Lənkəran-Astara bölgəsində isə “lijmun” adlanırdı. Möhrə və kərpic divarlar iç və bayır tərəfdən saman qatılmış palçıqla suvandıqdan sonra döşəməsinə şirə çəkilirdi. Küncləri oval formada düzəldilən möhrə evlər Muğan bölgəsində “zomalıq ev”, Lənkəran-Astara bölgəsində isə “qilinəkə ev” adı ilə məlum idi.
Mənbə
Azərbaycan etnoqrafiyası. Üç cilddə. II cild. Bakı, 2007.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mohre Azerbaycanda tarixen tesekkul tapmis ev formalarindan biridir HaqqindaXIX XX esrin evvellerinde Azerbaycanda genis yayilmis yasayis evlerinin bir qismini de mohre tipli evler teskil edirdi Bele evlerin hele cox qedimden movcud oldugunu arxeoloji qazintilar da tesdiq edir Etnoqrafik materiallar ise gosterir ki mohre tipli yasayis evleri bezen 30 40 sm hundurlukde cay dasindan horulmus bunovre uzerinde bezen de bilavasite torpaqdan baslayaraq tikilirdi Mohre divarlarin qoyulmasina xalq arasinda mohre vurmaq deyilirdi Mohre vurmaq ucun mohrekes adlanan ucbucaq formali uzun sapli aletden ve seteden istifade olunurdu Bu aletlerin komeyi ile palcigi kesib hamarlayir onu divara vurur ve divari yonub duzeldirdiler Mohre divarlarin vurulmasi prosesi fasilelerle davam etdirilirdi Her mohre qati kursu adlanir her kursunun ustune ise seysmik meqsedler ucun nezerde tutulan agac qursaq qeleme verilirdi Bu qayda ile mohre divar 1 8 2 2 metre qeder ucaldilirdi Berkimis divarin ustune kondelen sekilde agac kerenler duzulurdu ki bu da dam ortuyunun agirliginin divar boyu tenzimlenmesine imkan yaradirdi Dam ortuyunu qurmaq ucun uclari kelle divarlarin ustundeki ketillere soykenmek sertile ana keren qoyulur ustunden ise uclari yan divar ketillerine soykenen qosa tir atilirdi Ana kerin davamliligini artirmaq ucun cox vaxt onun altina T sekilli tiralti ve ya asiq direyi basdirilirdi Qosa tirlerin uzerine perdiler ve qargi ceten qoyduqdan sonra carci ve avarla dosenib torpaqlanirdi Naxcivan bolgesinin dorddirek ev adlanan mohre evlerinin dam ortuyunu qurmaq ucun ise evin ortasinda bir birinden texminen 2 m arali basdirilmis dord direyin ustune tirler atilir tirlerin uzerine cilikler perdi atma dosenir cilikerin ustu ise carci ile karvanqiran gengiz qaragan ortulur ve torpaqlanirdi Bundan sonra evin torpaqligi horulurdu Azerbaycanin Gencebasar bolgesinde milbend Naxcivanda ise sermohre adi ile melum olan torpaqliq teze evin ustune torpaq salindiqdan sonra divarin ustunden hemin torpaq beraberi horulen hisseye deyilirdi Mohre ve kerpic divarlar atmosfer cokuntulerine qarsi davamsiz olduqlarindan xalq memarlari dam ortuyunun eteklerini divardan 30 50 sm kenara cixarib yagmurluq duzeldirdiler Seki Zaqatala bolgesinde yagmurluq sireser cardaq eteyi cere qiragi ve ya naqur Lenkeran Astara bolgesinde ise lijmun adlanirdi Mohre ve kerpic divarlar ic ve bayir terefden saman qatilmis palciqla suvandiqdan sonra dosemesine sire cekilirdi Kuncleri oval formada duzeldilen mohre evler Mugan bolgesinde zomaliq ev Lenkeran Astara bolgesinde ise qilineke ev adi ile melum idi MenbeAzerbaycan etnoqrafiyasi Uc cildde II cild Baki 2007