Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Lütfullah Təbrizi və ta II Mürşüdqulu xan (benqalca:মীর্জা লুৎফুল্লাহ তবরীজী) — XVIII əsrdə fəaliyyət göstərmiş təbrizli siyasi xadim. O, Cahangirnagarkı Naib Nazim kimi Benqal hakimiyyəti altında Dəkkə və Orissa şəhərlərinin hakimi olmuşdur. Lütfullah, həm də xəttat olmuş,Sərşəhr təxəllüsü ilə şeirlər yazmışdır.
| Lütfullah Təbrizi | |
|---|---|
| benqalca:মীর্জা লুৎফুল্লাহ তবরীজী | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Surat, Qucarat, Böyük Moğol imperiyası |
| Vəfat tarixi | Dəqiq bilinmir |
| Vəfat yeri | Dəkkən yaylası, Maratha imperiyası |
| Dini | İslam |
| Fəaliyyəti | Dəkkə və Orissa canişinliyi Şairlik Xəttatlıq |
| Fəaliyyət illəri | 1728-ci ildən ölümünə qədər |
Azad əl-Hüseyninin "Naubahar-i-Mürşid-Qulu-Xani" kitabı Lütfullaha həsr edilmişdir və o, kitabda Aşağı Tipperanın fatehi kimi təqdim edilir. Ona qədər yalnız nominal olaraq moğol hakimiyyəti altında olmuş, lakin Lütfullahın Naib Nazim kimi canişinliyi dövründə tam olaraq ilhaq edilmişdir.
O, Benqal nəvvabı kimi fəaliyyət göstərən və Əfşar türklərindən olan Məhəmmədşüca xan Avşarın qızı ilə evlənmiş və onun tərəfindən yüksək vəzifələrə təyinat almışdır.
Həyatının erkən dövrü və ailəsi
Mirzə Lütfullah 1684-cü ildə Qucaratın Surat şəhərində dünyaya gəlmişdir. Onun atası Hacı Şükrüllah əslən Səfəvi imperiyasının Təbriz şəhərində idi və Surata mühacirət etmişdi. Lütfullah Ağa Həbibullah İsfahaninin rəhbərliyi altında təhsil almışdır.
Atasının ölümündən sonra Lütfullah Suratdan Benqal bölgəsinə getdi ə buradakı fəaliyyətləri nəticəsində Benqal nəvvabının sarayında tacir kimi şöhrət qazandı. Lütfullah Şüca-əd-din Məhəmməd Xanın qızı Dürdanə Bəyim Sahibə ilə evlənmişdi. Cütlüyün Mirzə Məhəmməd Yəhya xan Bahadır adlı oğulları və iki qızı olmuşdur. Onların böyük qızlarının adı Benqali Bəyim Sahibə və ya digər adı ilə Mehman Bəyim idi. Kiçik qızları isə Əla-əd-din Məhəmməd xanın arvadı idi.
Fəaliyyəti
Dəkkə canişinliyi
1728-ci ildə Lütfullah qayınatası və Benqal nəvvabı Şüca-əd-din Məhəmməd xan tərəfindən Cahangirnagarın hakimi təyin edildi. Bu təyinatla ilə birlikdə Lütfullaga II Mürşüdqulu Xan titulu da verildi. Lütfullah Təbrizi öz canişinliyi dövründə Çovk Bazar böğlgəsində xeyli dükanlar tikdirdi. Onun Cahangirnagar canişinliyi və ya nizamatı bütün Benqal bölgəsinin şərq hissəsini əhatə etməkdə idi. Bundan başqa, Dəkkə şəhərinə nəzarət etmə də onun səlahiyyətlinə daxil idi. Lütfullahı məşhurlaşdıran əsas amillərdən biri onun o vaxta qədər yalnız nominal olaraq moğol hakimiyyətində olan Aşağı Tipperanı tam olaraq ilhaq etməsidir.
Orissa canişinliyi
1734-cü ildə Lütfullah Orissa nizamatı və ya canişini təyin edildi. Onun yerinə isə Dəkkə nizamı/canişini olaraq Məhəmmədşüçanın varisi Sərfəraz xan təyin edildi. Benqal nəvvabı və Lütfullahın qayınatası olan Şüca-əd-din Məhəmməd xan və ya digər adı ilə Məhəmmədşüca xan Avşarın 1739-cu ildə vəfat etməsindn sonra yerinə onun oğlu, Lütfullahın qaynı Sərfəraz xan keçdi. Onun özünün canişinlərindən olan Alıverdi xan uzun müddət idi ki, enqal nəvvabı olmaq istəyirdi. Onun üsyana başlamasından sonra 10 aprel 1740-cı ildə Mürşidabad yaxınlığında baş vermiş Giriya döyüşü nəticəsində Alıverdi xan yeni Benqal nəvvabı oldu. Lütfullahın qaynı və müttəfiqi olan Sərfəraz xan döyüşdə öldürüldü. Orissanın Benqal nəvvablığına daxil olmasına baxmayaraq, Alıverdi xan Orissanın itaət qərarını ala bilməmişdi. Lütfullah xan onu nəvvab olaraq tanımaqdan imtina etmişdi. Lütfullah xan bu qərar da özünün kürəkəni Mirzə Ağa Məhəmməd Baqerin də dəstəyini qazanışdı. Öz kürəkəni Mirzə Ağa Baqer ilə birlikdə, Lütfullah Orissadakı Kuttakdan Balasoreyə irəlilədi. O, 1740-cı ilin dekabr ayında Bihardakı Phulvari Şərif bölgəsində düşərgə saldı. 3 mart 1741-ci ildə baş vermiş döyüş zamanı Lütfullah ağır yaralandı və məğlub edildi. Döyüşdən qaçdıqdan sonra o, Baqer ilə birlikdə Cənubi Hindistandakı Maçilipatnama yollandı. Onun Orissadan ayrılmasından sonra Aliverdi xan Seyid Əhməd xanı Orissanın naib nizami təyin etdi.
Dəkkəndə Lütfullah Heydərabad nizamına xidmət etdi və həyatının yerdə qalan hissəsini orada yaşadı. Onun ədəbi fəaliyyətinin əsas məhsulu olaraq "Maxmur" əsəri hesab edilir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- The History of Bengal, 2017. səh. 426
- Khayyāmṕūr, 1990. səh. 447
- Abdul Karim, 1965. səh. 447
- Lewis, 1868. səh. 36
- Abdul Karim, 1992. səh. 232, 269
- Kia, 2020. səh. 141
- Kia, 2020. səh. 249
- Karim, 2012
- Walsh və Henry, 1902. səh. 135
- Abdul Karim, 1962. səh. 300–301
- Shah, 2012
- Muntasir, 2006. səh. 172
- Sengupta, 2011. səh. 157
- Khan, 2012
Mənbə
- Nitish K. Sengupta. Land of Two Rivers: A History of Bengal from the Mahabharata to Mujib. Penguin Books India. 2011. ISBN .
- Khan, Muazzam Hussain. Aga Muhammad Bakar, Mirza. Dhaka, Bangladesh: Banglapedia Trust, Asiatic Society of Bangladesh. In Sirajul Islam; Miah, Sajahan; Khanam, Mahfuza; Ahmed, Sabbir (eds.). Banglapedia: the National Encyclopedia of Bangladesh (Online ed.). 2012. ISBN .
- KM Karim. Shujauddin Muhammad Khan. Dhaka, Bangladesh: Banglapedia Trust, Asiatic Society of Bangladesh. In Sirajul Islam; Miah, Sajahan; Khanam, Mahfuza; Ahmed, Sabbir (eds.). Banglapedia: the National Encyclopedia of Bangladesh (Online ed.). 2012. ISBN .
- Shah, Mohammad. Alivardi Khan. Asiatic Society of Bangladesh. In Islam, Sirajul; Jamal, Ahmed A. (eds.). Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh (Second ed.). 2012.
- Muntasir Mamun (July 2006). (Updated Version). Dhaka: Anannya. p. 172. . Dhaka Smriti-Bismritir Nogori. Dhaka: Anannya. 2006. ISBN .
- Sir Jadunath Sarkar. The History of Bengal (Vol-2) Muslim Period 1200 AD-1757 AD. B.R. Publishing Corporation. 2017. ISBN .
- ABDUL KARIM. Dacca : The Mughal Capital. Dacca: Asiatic Society of Pakistan Publications No. 15. 1965.
- Khayyāmṕūr, ʻA. فرهن سخنوران. 1. انتشارات طلايه. 1990.
- E M Lewis. Dacca District. Principal Heads of the History and Statistics of the Dacca Division. Calcutta: Calcutta Central Press Company. 1868.
- Abdul Karim. History of Bengal: The reigns of Shah Jahan and Aurangzib. Institute of Bangladesh Studies. 1992. ISBN .
- Mana Kia. Persianate Selves: Memories of Place and Origin Before Nationalism. Stanford University Press. 2020. ISBN .
- Tull Walsh, John Henry. Biographies. A history of Murshidabad District (Bengal): with biographies of some of its noted families. Jarrold. p. 135. 1902.
- Abdul Karim. An Account of Dacca, dated 1800. Journal of the Asiatic Society of Pakistan. 7 (2). 1962.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Lutfullah Tebrizi ve ta II Mursudqulu xan benqalca ম র জ ল ৎফ ল ল হ তবর জ XVIII esrde fealiyyet gostermis tebrizli siyasi xadim O Cahangirnagarki Naib Nazim kimi Benqal hakimiyyeti altinda Dekke ve Orissa seherlerinin hakimi olmusdur Lutfullah hem de xettat olmus Sersehr texellusu ile seirler yazmisdir Lutfullah Tebrizibenqalca ম র জ ল ৎফ ল ল হ তবর জ Dogum tarixi 1684Dogum yeri Surat Qucarat Boyuk Mogol imperiyasiVefat tarixi Deqiq bilinmirVefat yeri Dekken yaylasi Maratha imperiyasiDini IslamFealiyyeti Dekke ve Orissa canisinliyi Sairlik XettatliqFealiyyet illeri 1728 ci ilden olumune qeder Azad el Huseyninin Naubahar i Mursid Qulu Xani kitabi Lutfullaha hesr edilmisdir ve o kitabda Asagi Tipperanin fatehi kimi teqdim edilir Ona qeder yalniz nominal olaraq mogol hakimiyyeti altinda olmus lakin Lutfullahin Naib Nazim kimi canisinliyi dovrunde tam olaraq ilhaq edilmisdir O Benqal nevvabi kimi fealiyyet gosteren ve Efsar turklerinden olan Mehemmedsuca xan Avsarin qizi ile evlenmis ve onun terefinden yuksek vezifelere teyinat almisdir Heyatinin erken dovru ve ailesiMirze Lutfullah 1684 cu ilde Qucaratin Surat seherinde dunyaya gelmisdir Onun atasi Haci Sukrullah eslen Sefevi imperiyasinin Tebriz seherinde idi ve Surata muhaciret etmisdi Lutfullah Aga Hebibullah Isfahaninin rehberliyi altinda tehsil almisdir Atasinin olumunden sonra Lutfullah Suratdan Benqal bolgesine getdi e buradaki fealiyyetleri neticesinde Benqal nevvabinin sarayinda tacir kimi sohret qazandi Lutfullah Suca ed din Mehemmed Xanin qizi Durdane Beyim Sahibe ile evlenmisdi Cutluyun Mirze Mehemmed Yehya xan Bahadir adli ogullari ve iki qizi olmusdur Onlarin boyuk qizlarinin adi Benqali Beyim Sahibe ve ya diger adi ile Mehman Beyim idi Kicik qizlari ise Ela ed din Mehemmed xanin arvadi idi FealiyyetiDekke canisinliyi 1728 ci ilde Lutfullah qayinatasi ve Benqal nevvabi Suca ed din Mehemmed xan terefinden Cahangirnagarin hakimi teyin edildi Bu teyinatla ile birlikde Lutfullaga II Mursudqulu Xan titulu da verildi Lutfullah Tebrizi oz canisinliyi dovrunde Covk Bazar boglgesinde xeyli dukanlar tikdirdi Onun Cahangirnagar canisinliyi ve ya nizamati butun Benqal bolgesinin serq hissesini ehate etmekde idi Bundan basqa Dekke seherine nezaret etme de onun selahiyyetline daxil idi Lutfullahi meshurlasdiran esas amillerden biri onun o vaxta qeder yalniz nominal olaraq mogol hakimiyyetinde olan Asagi Tipperani tam olaraq ilhaq etmesidir Orissa canisinliyi 1734 cu ilde Lutfullah Orissa nizamati ve ya canisini teyin edildi Onun yerine ise Dekke nizami canisini olaraq Mehemmedsucanin varisi Serferaz xan teyin edildi Benqal nevvabi ve Lutfullahin qayinatasi olan Suca ed din Mehemmed xan ve ya diger adi ile Mehemmedsuca xan Avsarin 1739 cu ilde vefat etmesindn sonra yerine onun oglu Lutfullahin qayni Serferaz xan kecdi Onun ozunun canisinlerinden olan Aliverdi xan uzun muddet idi ki enqal nevvabi olmaq isteyirdi Onun usyana baslamasindan sonra 10 aprel 1740 ci ilde Mursidabad yaxinliginda bas vermis Giriya doyusu neticesinde Aliverdi xan yeni Benqal nevvabi oldu Lutfullahin qayni ve muttefiqi olan Serferaz xan doyusde olduruldu Orissanin Benqal nevvabligina daxil olmasina baxmayaraq Aliverdi xan Orissanin itaet qerarini ala bilmemisdi Lutfullah xan onu nevvab olaraq tanimaqdan imtina etmisdi Lutfullah xan bu qerar da ozunun kurekeni Mirze Aga Mehemmed Baqerin de desteyini qazanisdi Oz kurekeni Mirze Aga Baqer ile birlikde Lutfullah Orissadaki Kuttakdan Balasoreye ireliledi O 1740 ci ilin dekabr ayinda Bihardaki Phulvari Serif bolgesinde duserge saldi 3 mart 1741 ci ilde bas vermis doyus zamani Lutfullah agir yaralandi ve meglub edildi Doyusden qacdiqdan sonra o Baqer ile birlikde Cenubi Hindistandaki Macilipatnama yollandi Onun Orissadan ayrilmasindan sonra Aliverdi xan Seyid Ehmed xani Orissanin naib nizami teyin etdi Dekkende Lutfullah Heyderabad nizamina xidmet etdi ve heyatinin yerde qalan hissesini orada yasadi Onun edebi fealiyyetinin esas mehsulu olaraq Maxmur eseri hesab edilir Hemcinin baxMehemmedsuca xan AvsarIstinadlarThe History of Bengal 2017 seh 426 Khayyamṕur 1990 seh 447 Abdul Karim 1965 seh 447 Lewis 1868 seh 36 Abdul Karim 1992 seh 232 269 Kia 2020 seh 141 Kia 2020 seh 249 Karim 2012 Walsh ve Henry 1902 seh 135 Abdul Karim 1962 seh 300 301 Shah 2012 Muntasir 2006 seh 172 Sengupta 2011 seh 157 Khan 2012MenbeNitish K Sengupta Land of Two Rivers A History of Bengal from the Mahabharata to Mujib Penguin Books India 2011 ISBN 978 0 14 341678 4 Khan Muazzam Hussain Aga Muhammad Bakar Mirza Dhaka Bangladesh Banglapedia Trust Asiatic Society of Bangladesh In Sirajul Islam Miah Sajahan Khanam Mahfuza Ahmed Sabbir eds Banglapedia the National Encyclopedia of Bangladesh Online ed 2012 ISBN 984 32 0576 6 KM Karim Shujauddin Muhammad Khan Dhaka Bangladesh Banglapedia Trust Asiatic Society of Bangladesh In Sirajul Islam Miah Sajahan Khanam Mahfuza Ahmed Sabbir eds Banglapedia the National Encyclopedia of Bangladesh Online ed 2012 ISBN 984 32 0576 6 Shah Mohammad Alivardi Khan Asiatic Society of Bangladesh In Islam Sirajul Jamal Ahmed A eds Banglapedia National Encyclopedia of Bangladesh Second ed 2012 Muntasir Mamun July 2006 Updated Version Dhaka Anannya p 172 ISBN 984 412 104 3 Dhaka Smriti Bismritir Nogori Dhaka Anannya 2006 ISBN 984 412 104 3 Sir Jadunath Sarkar The History of Bengal Vol 2 Muslim Period 1200 AD 1757 AD B R Publishing Corporation 2017 ISBN 978 9386223487 ABDUL KARIM Dacca The Mughal Capital Dacca Asiatic Society of Pakistan Publications No 15 1965 Khayyamṕur ʻA فرهن سخنوران 1 انتشارات طلايه 1990 E M Lewis Dacca District Principal Heads of the History and Statistics of the Dacca Division Calcutta Calcutta Central Press Company 1868 Abdul Karim History of Bengal The reigns of Shah Jahan and Aurangzib Institute of Bangladesh Studies 1992 ISBN 312807950 Mana Kia Persianate Selves Memories of Place and Origin Before Nationalism Stanford University Press 2020 ISBN 978 1 5036 1068 2 Tull Walsh John Henry Biographies A history of Murshidabad District Bengal with biographies of some of its noted families Jarrold p 135 1902 Abdul Karim An Account of Dacca dated 1800 Journal of the Asiatic Society of Pakistan 7 2 1962