Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Layihə – müəyyən vaxt ərzində, tələb olunan büdcə daxilində gözlənilən nəticəyə çatmaq üçün həyata keçirilən işlərdir.
Layihənin gündəlik işlərdən fərqi onun konkret müddətlə bağlı olmasıdır. Layihənin həyata keçirilməsi üçün maliyyə resurslarından (büdcə) başqa, digər resurslar da müəyyən edilir. Bunlara insan resursları, fiziki və informasiya rersursları aiddir.
Xüsusi şərtlərlə, vaxt məhdudiyyəti, qiymət, keyfiyyət, fəaliyyət növü və digər məqsədlərlə xarakterizə olunan nadir işlər çoxluğu Layihə adlarıir.
Layihənin əlamətləri
- Dəyişkənlik əlaməti;
- vaxt məhdudiyyəti əlaməti;
- büdcə əlaməti;
- ehtiyatlar əlaməti;
- təkrarolunmazlıq əlaməti;
- yenilik əlaməti;
- bütövlük, tamlıq əlaməti;
- hüquqi təminat əlamətləri
- təşkilat əlamətləri
- məhdudiyyətçilik əlamətləri;
Dəyişkənlik əlaməti
Layihələrdə bu əlamət əsas xassələrdən biri kimi qiymətləndirilir. Əgər layihədə bu əlamət hiss olunarsa, onda layihə "yaşayır". İlk növbədə, yəni layihənin start dövründə, onun bütün elementləri passiv vəziyyətdə olurlar. Vaxt keçdikcə layihədəki işlər (elementlər) yerinə yetirilir. Bu zaman işlər passiv vəziyyətdən aktiv vəziyyətə keçir. İşlər yerinə tam yetirildikdən sonra onlar passivləşdirilir. Beləliklə hər bir iş (element) ayrılıqda öz məqsədinə çatdıqca layihənin ümumi vəziyyəti dəyişir. Bu səbəbdən layihə dəyişir və layihədə dəyişkənlik əlaməti görünür.
Vaxt məhdudiyyəti əlaməti
Layihələrdə müəyyən vaxt çərçivəsində məqsədə nail olmaq mümükündür. Layihələri digər tədbirlərdən və obyektlərdən fərqləndirən əsas parametrlərdən biri vaxt məhdudiyyətidir. Hər bir işin başlarığıcı və sonu olduğu kimi layihələrin də başlarıma (start) və son (finiş) vaxtları var. Bu vaxt göstəriciləri adətən məhdud olurlar. Bu səbəbdən layihənin uğurla başa çatmasında əsas şərtlərdən biri onun verilmiş vaxt çərçivesində yerinə yetirilməsidir.
Büdcə əlaməti
Hər bir layihə üçün büdcə müəyyənləşdirilir. Bu büdcəyə müəyyən metodlar vasitəsilə nəzarət edilir. Bəzi layihələr büdcə əsasında və çərçivəsində yaradılır. Buna görə də büdcə əlamətinə görə iki növ ləyihə mövcuddur:
1. Layihənin məqsədi formalaşandan sonra onun büdcəsi müəyyənləşdirilir.
2. Büdcə məlum olduqdan sonra ayrılmış vəsaitə uyğun layihələr həyata keçirilir.
Hər iki halda layihənin bütün elementlərinin yerinə yetirilməsində büdcə əlaməti görünür və xüsusi yer tutur.
Ehtiyatlar əlaməti
İstənilən layihənin yerinə yetirilməsində büdcədən başqa digər vəsaitlərdən istifadə edilməsi tələb olunur. Bu ehtiyat növlərinə aiddir: insan, texnika, avadanlıqlar, materiallar və digər ehtiyatlar. Hə bir vəsait büdcə ilə bağlı olduğu üçün onun mənimsənilmə həcmi məhdudlaşdırılır. Bəzən bu məhdudiyyətlər əvvəlcədən müəyyənləşdirildiyi üçün layihənin yerinə yetirilmə müddəti təyin edilir. Layihənin təsdiq edilməsi üçün əsas amillərdən biri də ehtiyatların mənimsəmə qrafikidir. Bu pları-qrafikin düzgün yerinə yetirilməsi layihənin məqsədə çatmasına xidmət edir.
Təkrarolunmazlıq əlaməti
Ele iki layihə yoxdur ki, onlar eyni olsunlar. Hətta bir-birinə çox yaxın oları və oxşayan Iayihələrdə belə fərqlər mövcuddur. Layihə işlər çoxluğudur. Hər bir işi yerinə yetirmək üçün müəyyən vaxt, büdcə ayrılır və müxtəlif ehtiyatlar mənimsənilir. Bu müxtəliflik hər bir isə nadirlik xüsusiyyəti və ya təkrarolunmazlıq əlaməti verir. Layihələrdə hər hansı bir işin müxtəlif vəsaitlərlə və ya müxtəlif vaxtlarla yerinə yetirilməsi onun təkrarolunmazlıq əlaməti sayılır.
Yenilik əlaməti
Hər bir layihə tədqiqat obyektidir və bu səbəbdən layihələrdə həmişə tədqiqat və inkişaf əlamətləri hiss olunur. Yenilik əlamətləri xüsusən təşkilati layihələrdə özünü daha çox büruzə verir. Zaman keçdikcə, ətraf aləm inkişaf etdikcə layihələr qarşısında qoyuları tələblər dəyişir və müasirləşir. Müasir dövrümüzdə oları tələblər mütənasib olaraq layihələrdə öz əksini tapır. Bu səbəbdən hər bir yeni layihədə müasir dövrün tələblərinə cavab verən yeniliklər mövcuddur. Yenilik əlaməti hiss olunmayan layihələrin əksəriyyəti uğursuz və ya qısa müddetli olur.
Bütövlük, tamlıq əlaməti
Tamlıq əlaməti — layihələrin bütün parametrlərlə tam xarakterize olunması deməkdir. Layihələr çoxlu parametrlərlə xarakterizə olunurlar. Layihəyə təsir edən bütün parametrlərin hamısının layihədə öz əksini tapması layihənin bütöv olmasını xarakterizə edir. İlk növbədə layihələrdə nəzərdə tutuları faktorların sayı və layihənin nəticəsinə bir başa və ya dolayısı yolla təsir edən parametrlərin sayını müəyyələşdirmək layihənin tam olmasına gətirir. Bu zaman deyirlər ki, layihə bütövdür və ya tamdır.
Hüquqi təminat əlamətləri
Layihələrdə iştirak edən tərəflərin hüquqi təminatı və onlar arasında münsibətlərin qurulması layihənin uğurlu olması üçün əsas şərtlərdən biridir. Yeni iqtisadi şəraitdə və müstəqil dövlət quruculuğu ərəfəsində layihələrin yerinə yetirilməsində hüquqi nöqteyi nəzərdən problemlər yarana bilər. Bu səbəbdən layihələrdə müvafıq qanunlar və normativ sənədlər öz əksini tapmalıdır.
Təşkilat əlaməti
Təriflərdən göründüyü kimi layihə kiçik bir müəssisədir. Hər bir müəssisənin təşkilati strukturu olduğu kimi layihələrin də yerinə yetirilməsi üçün təşkilati strukturlar tələb olunur. Böyük layihələrdə tələb olunan əsas parametrlərdən biri "təşkilati strukturların yaradılması"dır. Bu struktur kiçik layihələrdə özünü doğrultmadığı üçün onlar tələb olunmur.
Məhdudiyyətçilik əlaməti
Layihə digər obyektlər kimi ətraf mühitlə sıx bağlıdır. Layihədə görülən işlərin hər birinin dəqiq həddi olmalıdır. Ümumiyyətlə, layihələr hər hansı çərçivə daxilində yerinə yetirilir. Layihə yerinə yetirildiyi mühitdə özünü qabarıq şəkildə göstərməlidir. Layihə özünə məxsus xüsusiyyətləri ilə digər işlərdən fərqlənməlidir. Layihələr ətraf mühitlə sıx bağlı və əlaqəli olduqları üçün onlara müəyyən xüsusiyyətə malik oları tam sistem kimi baxmaq olar.
İstinadlar
- "What is Project Management". 2016-07-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-10-02.
- The Definitive Guide to Project Management. Nokes, Sebastian. 2nd Ed.n. London (Financial Times / Prentice Hall): 2007.
- "Project Management Institute". 2022-07-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-02.
- oseph Phillips (2003). PMP Project Management Professional Study Guide. McGraw-Hill Professional, 2003
- Young-Hoon Kwak (2005). "A brief History of Project Management". In: The story of managing projects. Elias G. Carayannis et al. (9 eds), Greenwood Publishing Group, 2005.
- Martin Stevens (2002). Project Management Pathways. Association for Project Management. APM Publishing Limited, 2002
- "1–903494-01-X". 2023-07-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-02.
- Body of Knowledge 5th edition, Association for Project Management, 2006
- Young-Hoon Kwak (2005). "A brief History of Project Management". In: The story of managing projects. Elias G. Carayannis et al. (9 eds), Greenwood Publishing Group, 2005. ISBN
- , Roseboom, J. H., Clark, C. E., & (1959). "Application of a technique for research and development program evaluation 2021-04-20 at the Wayback Machine." Operations research, 7(5), 646–669.
- ""Managing Complex Projects that are Too Large, Too Long and Too Costly"". 2021-04-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-10-02.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Layihe mueyyen vaxt erzinde teleb olunan budce daxilinde gozlenilen neticeye catmaq ucun heyata kecirilen islerdir Layihenin gundelik islerden ferqi onun konkret muddetle bagli olmasidir Layihenin heyata kecirilmesi ucun maliyye resurslarindan budce basqa diger resurslar da mueyyen edilir Bunlara insan resurslari fiziki ve informasiya rersurslari aiddir Xususi sertlerle vaxt mehdudiyyeti qiymet keyfiyyet fealiyyet novu ve diger meqsedlerle xarakterize olunan nadir isler coxlugu Layihe adlariir Layihenin elametleriDeyiskenlik elameti vaxt mehdudiyyeti elameti budce elameti ehtiyatlar elameti tekrarolunmazliq elameti yenilik elameti butovluk tamliq elameti huquqi teminat elametleri teskilat elametleri mehdudiyyetcilik elametleri Deyiskenlik elameti Layihelerde bu elamet esas xasselerden biri kimi qiymetlendirilir Eger layihede bu elamet hiss olunarsa onda layihe yasayir Ilk novbede yeni layihenin start dovrunde onun butun elementleri passiv veziyyetde olurlar Vaxt kecdikce layihedeki isler elementler yerine yetirilir Bu zaman isler passiv veziyyetden aktiv veziyyete kecir Isler yerine tam yetirildikden sonra onlar passivlesdirilir Belelikle her bir is element ayriliqda oz meqsedine catdiqca layihenin umumi veziyyeti deyisir Bu sebebden layihe deyisir ve layihede deyiskenlik elameti gorunur Vaxt mehdudiyyeti elameti Layihelerde mueyyen vaxt cercivesinde meqsede nail olmaq mumukundur Layiheleri diger tedbirlerden ve obyektlerden ferqlendiren esas parametrlerden biri vaxt mehdudiyyetidir Her bir isin baslarigici ve sonu oldugu kimi layihelerin de baslarima start ve son finis vaxtlari var Bu vaxt gostericileri adeten mehdud olurlar Bu sebebden layihenin ugurla basa catmasinda esas sertlerden biri onun verilmis vaxt cercivesinde yerine yetirilmesidir Budce elameti Her bir layihe ucun budce mueyyenlesdirilir Bu budceye mueyyen metodlar vasitesile nezaret edilir Bezi layiheler budce esasinda ve cercivesinde yaradilir Buna gore de budce elametine gore iki nov leyihe movcuddur 1 Layihenin meqsedi formalasandan sonra onun budcesi mueyyenlesdirilir 2 Budce melum olduqdan sonra ayrilmis vesaite uygun layiheler heyata kecirilir Her iki halda layihenin butun elementlerinin yerine yetirilmesinde budce elameti gorunur ve xususi yer tutur Ehtiyatlar elameti Istenilen layihenin yerine yetirilmesinde budceden basqa diger vesaitlerden istifade edilmesi teleb olunur Bu ehtiyat novlerine aiddir insan texnika avadanliqlar materiallar ve diger ehtiyatlar He bir vesait budce ile bagli oldugu ucun onun menimsenilme hecmi mehdudlasdirilir Bezen bu mehdudiyyetler evvelceden mueyyenlesdirildiyi ucun layihenin yerine yetirilme muddeti teyin edilir Layihenin tesdiq edilmesi ucun esas amillerden biri de ehtiyatlarin menimseme qrafikidir Bu plari qrafikin duzgun yerine yetirilmesi layihenin meqsede catmasina xidmet edir Tekrarolunmazliq elameti Ele iki layihe yoxdur ki onlar eyni olsunlar Hetta bir birine cox yaxin olari ve oxsayan Iayihelerde bele ferqler movcuddur Layihe isler coxlugudur Her bir isi yerine yetirmek ucun mueyyen vaxt budce ayrilir ve muxtelif ehtiyatlar menimsenilir Bu muxteliflik her bir ise nadirlik xususiyyeti ve ya tekrarolunmazliq elameti verir Layihelerde her hansi bir isin muxtelif vesaitlerle ve ya muxtelif vaxtlarla yerine yetirilmesi onun tekrarolunmazliq elameti sayilir Yenilik elameti Her bir layihe tedqiqat obyektidir ve bu sebebden layihelerde hemise tedqiqat ve inkisaf elametleri hiss olunur Yenilik elametleri xususen teskilati layihelerde ozunu daha cox buruze verir Zaman kecdikce etraf alem inkisaf etdikce layiheler qarsisinda qoyulari telebler deyisir ve muasirlesir Muasir dovrumuzde olari telebler mutenasib olaraq layihelerde oz eksini tapir Bu sebebden her bir yeni layihede muasir dovrun teleblerine cavab veren yenilikler movcuddur Yenilik elameti hiss olunmayan layihelerin ekseriyyeti ugursuz ve ya qisa muddetli olur Butovluk tamliq elameti Tamliq elameti layihelerin butun parametrlerle tam xarakterize olunmasi demekdir Layiheler coxlu parametrlerle xarakterize olunurlar Layiheye tesir eden butun parametrlerin hamisinin layihede oz eksini tapmasi layihenin butov olmasini xarakterize edir Ilk novbede layihelerde nezerde tutulari faktorlarin sayi ve layihenin neticesine bir basa ve ya dolayisi yolla tesir eden parametrlerin sayini mueyyelesdirmek layihenin tam olmasina getirir Bu zaman deyirler ki layihe butovdur ve ya tamdir Huquqi teminat elametleri Layihelerde istirak eden tereflerin huquqi teminati ve onlar arasinda munsibetlerin qurulmasi layihenin ugurlu olmasi ucun esas sertlerden biridir Yeni iqtisadi seraitde ve musteqil dovlet quruculugu erefesinde layihelerin yerine yetirilmesinde huquqi noqteyi nezerden problemler yarana biler Bu sebebden layihelerde muvafiq qanunlar ve normativ senedler oz eksini tapmalidir Teskilat elameti Teriflerden gorunduyu kimi layihe kicik bir muessisedir Her bir muessisenin teskilati strukturu oldugu kimi layihelerin de yerine yetirilmesi ucun teskilati strukturlar teleb olunur Boyuk layihelerde teleb olunan esas parametrlerden biri teskilati strukturlarin yaradilmasi dir Bu struktur kicik layihelerde ozunu dogrultmadigi ucun onlar teleb olunmur Mehdudiyyetcilik elameti Layihe diger obyektler kimi etraf muhitle six baglidir Layihede gorulen islerin her birinin deqiq heddi olmalidir Umumiyyetle layiheler her hansi cercive daxilinde yerine yetirilir Layihe yerine yetirildiyi muhitde ozunu qabariq sekilde gostermelidir Layihe ozune mexsus xususiyyetleri ile diger islerden ferqlenmelidir Layiheler etraf muhitle six bagli ve elaqeli olduqlari ucun onlara mueyyen xususiyyete malik olari tam sistem kimi baxmaq olar Istinadlar What is Project Management 2016 07 08 tarixinde Istifade tarixi 2018 10 02 The Definitive Guide to Project Management Nokes Sebastian 2nd Ed n London Financial Times Prentice Hall 2007 Project Management Institute 2022 07 08 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 10 02 oseph Phillips 2003 PMP Project Management Professional Study Guide McGraw Hill Professional 2003 Young Hoon Kwak 2005 A brief History of Project Management In The story of managing projects Elias G Carayannis et al 9 eds Greenwood Publishing Group 2005 Martin Stevens 2002 Project Management Pathways Association for Project Management APM Publishing Limited 2002 1 903494 01 X 2023 07 26 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 10 02 Body of Knowledge 5th edition Association for Project Management 2006 Young Hoon Kwak 2005 A brief History of Project Management In The story of managing projects Elias G Carayannis et al 9 eds Greenwood Publishing Group 2005 ISBN 1 56720 506 2 Roseboom J H Clark C E amp 1959 Application of a technique for research and development program evaluation 2021 04 20 at the Wayback Machine Operations research 7 5 646 669 Managing Complex Projects that are Too Large Too Long and Too Costly 2021 04 14 tarixinde Istifade tarixi 2018 10 02