Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kurud — Zəngəzur mahalının Qafan rayonunda kənd.
| Kurud | |
|---|---|
 | |
| Ölkə |  Ermənistan |
| Rayon | Qafan rayonu |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Kurud Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında, indiki Qafan rayonunda kənd. Kurud kəndi rayon mərkəzindən 40 km şimal-qərbdə Şotalı çayının yuxarı axarında, dəniz səviyyəsindən 2.200 m hündürlükdə, Kirs dağının ətəyində, bir tərəfdən Sisyan, digər tərəfdən Goruş rayonları ilə həmsərhəd ərazidə yerləşir. 1918-ci il qaçqınlığı dövründə Kurud kəndi bilavasitə keçid məntəqəsinə çevrilmişdir. Ermənilərin azərbaycanlı kəndlərində törətdikləri qırğınlar Kuruddan da yan keçməmişdir. Kənd 1988ci ildə erməni daşnakları tərəfindən tamam dağıdılmış, əhalisinin əksəriyyəti həlak olmuşdur. Əhalinin bir hissəsi dağlardan aşaraq Naxçıvan ərazisinə qaçqın düşmüşdür. 1922-ci ildə kəndin əhalisinin bir qismi yenidən öz yurdlarına dönmüşdü. Qonşu Çiriş və Kirs kəndləri ilə birlikdə yenidən özləri üçün güzəran yaratmışdı. Heyvandarlıq və əkinçilik əhalinin güzəranını yaxşılaşdırmağa xeyli kömək etmişdi. Kənddə səkkizillik məktəb, klub, kitabxana, tibb məntəqəsi, rabitə şöbəsi yaradılmışdı. Sonralar orta məktəb açılmışdı. Kolxoz quruculuğu dövründə erməni hökuməti kurudlulara qarşı qəddarlıq etmişdir. 1959-cu ildə Ermənistan KP MK-nm birinci katibi millətçi Y.Zarobya- nın şəxsi təşəbbüsü ilə ermənilər Zəngəzur azərbaycanlılarının ev-eşiyini, var-dövlətini yerlə-yeksan edən, minlərlə günahsız insanların qanını su kimi axıdan, quldur Andranikin və onun dəstəsinin vəhşi əməllərini ört- basdır etmək məqsədilə "Zəngəzur" bədii filmi çəkiblər. Filmdə göstərirlər ki, 1918-20-ci illərdə qırğını guya ermənilər yox, azərbaycanlılar törətmişlər. Kino lentində göstərilirdi ki, "günahsız" ermənilərin qanmı dağlarda, düzlərdə, dərələrdə, təpələrdə axıdan azərbaycanlılar olublar. 1965-ci ildən sonra Kurud kolxozu da ləğv edilib yenicə yaranmış Gığı sovxozuna birləşdirildi. Bu da mədəni yolla Kurud əhalisini Azərbaycana qovmaq mənasına gəlirdi. 1968-ci ildə rayon ərazisində baş vermiş zəlzələ isə bu prosesi daha da gücləndirdi. Çünki zəlzələnin törətdiyi dağıntıları bərpa etmək üçün Ermənistan hökuməti azərbaycanlılara maddi yardım göstərmədi. Kəndin xeyli hissəsi Culfa və Ordubad rayonlarına, bir hissəsi isə Bakıya köçdü. Başqa azərbaycanlı kəndləri kimi, Kurud kəndində də sosial məsələlər çox pis vəziyyətə düşdü. Bu vəziyyət artıq 1988-ci il prosesinin yaxınlaşmasına sanki bir növ xəbərdarlıq idi. Kurudlular Zəngəzurda özlərinə məxsus qonaqpərvərlik və əyilməzliklər! ilə həmişə seçiliblər. 1988-ci ildə 600 nəfərdən artıq əhalisi olan bu kəndin adamları var-yoxları əllərindən alınmaqla doğma yurdlarından qovuldular.
Coğrafiyası və iqlimi
Toponim Azərbaycan dilinin yazıya qədərki dövründə «dağ» mənasında işlənən kur sözünə -ud şəkilçisinin artırılmasından düzəlib «dağlıq, uca, yüksək yerdə yerləşən kənd, yaşayış yeri» mənasını verir. Relyeflə bağlı yaranan toponimdir. Kurud kəndi uca dağlıq bir yerdə yerləşir. Deməli, kəndin adı ilə onun yerələşdiyi yer arasında bir eynilik vardır. Quruluşca düzəltmə toponimdir. Qafan ərazisində Kurud, Sisyanda Urud və Culfada Şurud kəndləri bir sacayaq şəklində yerləşiblər.
Əhalisi
Kənddə 1897-ci ildə 145 nəfər, 1922-ci ildə 172 nəfər, 1926-cı ildə 185 nəfər, 1931-ci ildə 220 nəfər, 1987-ci ildə 600 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır. 1988-ci ilin noyabr ayında kəndin sakinləri Ermənistan dövləti tərəfindən tarixi-etnik torpaqlarından tamamilə deportasiya olunmuşdur. İndi ermənilər yaşayır.
Toponimləri
Qarı pəyəsi, Dəvə boynu, Qarağatlı, Alçalıq, Ala meşə, Anzın, Ağ zəmi, Ağ qaya, Ayrankəsən, Böyük quzey, Böyük qaya, Cəvizlik, Cidalı piri, Dəlik daş, Daşbaşı, Dəflər, Duman xırmanı, Səncər aul, Top gölü, Kəlbi gölü, Qara çeşmə, Sulu dərə, Quru dərə, Rəcəb bağı, Ədilin çeşməsi, Türçən (Tir uçan), Abdullanın zəmisi, Poladın zəmisi, Çanqıllı selav, Köşək, Nav zəmi, Kor çeşmə, Salıq su, Golavar, Uzun güney, Novlu çeşmə, Pireyvət, Piralata, Əhməd ölən, At yeyən, Göy gədik, Yanıq güney, Yanıq kaha, Qızıl aul, Hamar, Tək ağac, Gülxaç, Bayram yeri, Xirmən samanlığı, Ağaşı Novlu çeşmə, Tüsdülü daş, Turab odlayan, Dağarcıq düşən, Sədi əkən, Göbək zəmi, Arxaşan, Pir güneyi, Öküz qayası, Pəhlivan, Qovxədik, Sarı qulaq, İşdənpara, Buz daşı, Heydər düşən və s.
İnanc yerləri
Cidalı piri, Piralata, Pireyvət, Şikarı piri, Dəlik daş, Qara qaya, Cındalı piri
Görkəmli şəxsiyyətləri
- Tamxil Ziyəddinoğlu — Bütöv Azərbaycan qəzetinin təsisçisi və baş redaktoru (2008), Televiziyada "Hərbivətənpərvərlik" şöbəsinin böyük redaktoru, "Zireh" və "Hünər meydanı" verilişlərinin müəllifi.
- İsa Cəfərov - Kimya üzrə fəlsəfə doktoru, ADPU-nun Kimya fakültəsinin “Üzvi kimya və kimya texnologiyası” kafedrasının müəllimi.
İstinadlar
- Հայաստանի 2011 թ. մարդահամարի արդյունքները (erm.).
- İbrahim Bayramov, "Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri" 2015-07-21 at the Wayback Machine, Bakı, "Elm", 2002.
- 123, s.30
- erm. Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931) 2020-09-24 at the Wayback Machine. Հեղինակ: Զավեն Կորկոտյան. Յերեվան: Մելքոնյան ֆոնդի հրատ, 1932.; rus. Население Советской Армении за последние сто лет (1831-1931). Автор: Завен Коркотян. Ереван: Издательство «Мелконян фонд», 1932.; azərb. Son yüzildə Sovet Ermənistanının əhalisi (1831–1931). Müəllif: Zaven Korkotyan. İrəvan: «Melkonyan fond» nəşriyyatı, 1932. s.62-63, 136-137
- Ermənistan azərbaycanlılarının tarixi coğrafiyası, Bakı, «Gənclik», 1995. s.147
Ədəbiyyat
- Əziz Ələkbərli, "Qədim türk-oğuz yurdu "Ermənistan"", Bakı, "Sabah", 1994.
- PDF versiyası. // Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri. Müəllifi: İ. M. Bayramov; Redaktorları: B. Ə. Budaqov, H. İ. Mirzəyev, S. A. Məmmədov. Bakı: "Elm" nəşriyyatı, 696 səh.
- Həbib Rəhimoğlu. "Silinməz adlar, sağalmaz yaralar", Bakı, "Azərnəşr", 1997.
- B.Ə.Budaqov, Q.Ə.Qeybullayev. "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlərin izahlı lüğəti". Bakı, "Oğuz eli", 1998.
- Ermənistan azərbaycanlılarının tarixi coğrafiyası, Bakı, "Gənclik", 1995.
- A.Muradverdiyev. ZƏNGƏZUR-TARİXİMİZİN YADDAŞI. Bakı: Xəzər, 2007. - 1024 s. səh-413
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kurud Zengezur mahalinin Qafan rayonunda kend Kurud39 16 15 sm e 46 07 08 s u Olke ErmenistanRayon Qafan rayonuTarixi ve cografiyasiSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 0 nef 2011 Xeriteni goster gizle Kurud Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiKurud Yelizavetpol Gence quberniyasinin Zengezur qezasinda indiki Qafan rayonunda kend Ku rud kendi rayon merkezinden 40 km simal qerbde Sotali cayinin yuxari axarinda deniz seviyyesinden 2 200 m hundurlukde Kirs daginin eteyin de bir terefden Sisyan diger terefden Gorus rayonlari ile hemserhed era zide yerlesir 1918 ci il qacqinligi dovrunde Kurud kendi bilavasite kecid menteqe sine cevrilmisdir Ermenilerin azerbaycanli kendlerinde toretdikleri qir ginlar Kuruddan da yan kecmemisdir Kend 1988ci ilde ermeni dasnaklari terefinden tamam dagidilmis ehalisinin ekseriyyeti helak olmusdur Ehalinin bir hissesi daglardan asaraq Naxcivan erazisine qacqin dusmusdur 1922 ci ilde kendin ehalisinin bir qismi yeniden oz yurdlarina donmus du Qonsu Ciris ve Kirs kendleri ile birlikde yeniden ozleri ucun guzeran yaratmisdi Heyvandarliq ve ekincilik ehalinin guzeranini yaxsilasdirma ga xeyli komek etmisdi Kendde sekkizillik mekteb klub kitabxana tibb menteqesi rabite sobesi yaradilmisdi Sonralar orta mekteb acilmisdi Kolxoz quruculugu dovrunde ermeni hokumeti kurudlulara qarsi qed darliq etmisdir 1959 cu ilde Ermenistan KP MK nm birinci katibi milletci Y Zarobya nin sexsi tesebbusu ile ermeniler Zengezur azerbaycanlilarinin ev esiyini var dovletini yerle yeksan eden minlerle gunahsiz insanlarin qanini su kimi axidan quldur Andranikin ve onun destesinin vehsi emellerini ort basdir etmek meqsedile Zengezur bedii filmi cekibler Filmde gosterir ler ki 1918 20 ci illerde qirgini guya ermeniler yox azerbaycanlilar toret misler Kino lentinde gosterilirdi ki gunahsiz ermenilerin qanmi daglar da duzlerde derelerde tepelerde axidan azerbaycanlilar olublar 1965 ci ilden sonra Kurud kol xozu da legv edilib yenice yaranmis Gigi sovxozuna birlesdirildi Bu da medeni yolla Kurud ehalisini Azerbaycana qovmaq menasina gelirdi 1968 ci ilde rayon erazisinde bas vermis zelzele ise bu prosesi daha da guclendirdi Cunki zelzelenin toretdiyi dagintilari berpa etmek ucun Er menistan hokumeti azerbaycanlilara maddi yardim gostermedi Kendin xeyli hissesi Culfa ve Ordubad rayonlarina bir hissesi ise Bakiya kocdu Basqa azerbaycanli kendleri kimi Kurud kendinde de sosial meseleler cox pis veziyyete dusdu Bu veziyyet artiq 1988 ci il prosesinin yaxinlas masina sanki bir nov xeberdarliq idi Kurudlular Zengezurda ozlerine mexsus qonaqperverlik ve eyilmez likler ile hemise secilibler 1988 ci ilde 600 neferden artiq ehalisi olan bu kendin adamlari var yoxlari ellerinden alinmaqla dogma yurdlarindan qovuldular Cografiyasi ve iqlimiToponim Azerbaycan dilinin yaziya qederki dovrunde dag menasinda islenen kur sozune ud sekilcisinin artirilmasindan duzelib dagliq uca yuksek yerde yerlesen kend yasayis yeri menasini verir Relyefle bagli yaranan toponimdir Kurud kendi uca dagliq bir yerde yerlesir Demeli kendin adi ile onun yerelesdiyi yer arasinda bir eynilik vardir Qurulusca duzeltme toponimdir Qafan erazisinde Kurud Sisyanda Urud ve Culfada Surud kendleri bir sacayaq seklinde yerlesibler EhalisiKendde 1897 ci ilde 145 nefer 1922 ci ilde 172 nefer 1926 ci ilde 185 nefer 1931 ci ilde 220 nefer 1987 ci ilde 600 nefer azerbaycanli yasamisdir 1988 ci ilin noyabr ayinda kendin sakinleri Ermenistan dovleti terefinden tarixi etnik torpaqlarindan tamamile deportasiya olunmusdur Indi ermeniler yasayir ToponimleriQari peyesi Deve boynu Qaragatli Alcaliq Ala mese Anzin Ag zemi Ag qaya Ayrankesen Boyuk quzey Boyuk qaya Cevizlik Cidali piri Delik das Dasbasi Defler Duman xirmani Sencer aul Top golu Kelbi golu Qara cesme Sulu dere Quru dere Receb bagi Edilin cesmesi Turcen Tir ucan Abdullanin zemisi Poladin zemisi Canqilli selav Kosek Nav zemi Kor cesme Saliq su Golavar Uzun guney Novlu cesme Pireyvet Piralata Ehmed olen At yeyen Goy gedik Yaniq guney Yaniq kaha Qizil aul Hamar Tek agac Gulxac Bayram yeri Xirmen samanligi Agasi Novlu cesme Tusdulu das Turab odlayan Dagarciq dusen Sedi eken Gobek zemi Arxasan Pir guneyi Okuz qayasi Pehlivan Qovxedik Sari qulaq Isdenpara Buz dasi Heyder dusen ve s Inanc yerleriCidali piri Piralata Pireyvet Sikari piri Delik das Qara qaya Cindali piri Gorkemli sexsiyyetleri Tamxil Ziyeddinoglu Butov Azerbaycan qezetinin tesiscisi ve bas redaktoru 2008 Televiziyada Herbivetenperverlik sobesinin boyuk redaktoru Zireh ve Huner meydani verilislerinin muellifi Isa Ceferov Kimya uzre felsefe doktoru ADPU nun Kimya fakultesinin Uzvi kimya ve kimya texnologiyasi kafedrasinin muellimi IstinadlarՀայաստանի 2011 թ մարդահամարի արդյունքները erm Ibrahim Bayramov Qerbi Azerbaycanin turk menseli toponimleri 2015 07 21 at the Wayback Machine Baki Elm 2002 ISBN 5 8066 1452 2 123 s 30 erm Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում 1831 1931 2020 09 24 at the Wayback Machine Հեղինակ Զավեն Կորկոտյան Յերեվան Մելքոնյան ֆոնդի հրատ 1932 rus Naselenie Sovetskoj Armenii za poslednie sto let 1831 1931 Avtor Zaven Korkotyan Erevan Izdatelstvo Melkonyan fond 1932 azerb Son yuzilde Sovet Ermenistaninin ehalisi 1831 1931 Muellif Zaven Korkotyan Irevan Melkonyan fond nesriyyati 1932 s 62 63 136 137 Ermenistan azerbaycanlilarinin tarixi cografiyasi Baki Genclik 1995 s 147EdebiyyatEziz Elekberli Qedim turk oguz yurdu Ermenistan Baki Sabah 1994 PDF versiyasi Qerbi Azerbaycanin turk menseli toponimleri Muellifi I M Bayramov Redaktorlari B E Budaqov H I Mirzeyev S A Memmedov Baki Elm nesriyyati 696 seh ISBN 5 8066 1452 2 Hebib Rehimoglu Silinmez adlar sagalmaz yaralar Baki Azernesr 1997 B E Budaqov Q E Qeybullayev Ermenistanda Azerbaycan menseli toponimlerin izahli lugeti Baki Oguz eli 1998 Ermenistan azerbaycanlilarinin tarixi cografiyasi Baki Genclik 1995 A Muradverdiyev ZENGEZUR TARIXIMIZIN YADDASI Baki Xezer 2007 1024 s seh 413