Kulab (tac. Кӯлоб) — Tacikistanın Xatlon bölgəsində yerləçən şəhər. vadisində (Pənc hövzəsi), Düşənbə şəhərindən 175 km cənub-şərqdə, Xəzratişox silsiləsinin ətəyində yerləşir.
Kulab | |
---|---|
Ölkə | |
Tarixi və coğrafiyası | |
İlk məlumat | XIII əsr |
Sahəsi |
|
Mərkəzin hündürlüyü | 580 m |
Saat qurşağı | |
Əhalisi | |
Əhalisi |
|
Rəqəmsal identifikatorlar | |
Poçt indeksi | 735140 |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Əhalisi
Əhalisinə görə respublikada dördüncü şəhərdir: əhalisi 1 yanvar 2015-ci il tarixinə 101.200 nəfər idi; 1 yanvar 2019-cu il tarixinə 105.500 nəfərdir.
Tarixi
Kulab, Xuttalyanın yeni paytaxtı olaraq XVI əsrdə ortaya çıxdı və Abdullah adına görə kiçik bir şəhər idi, lakin üç qapısı olan möhkəm qala vardı: Çarsu (şimal tərəfdə), İmam (qərbdə) və Darb əl-Xaivan (cənub tərəfdə). Şərq tərəfində şəhər dağlarla qorunurdu.
1504-1505-ci illərdə şəhər Özbək xanədanının qurucusu - Şeybani xan tərəfindən tutuldu və Şeybanilər dövlətinin bir hissəsi idi. Şeybani xanın ölümündən sonra, 1510-cu ildə tarixdə Xan Mirzə kimi tanınan Teymurlu Sultan Veys Mirzənin nəsilləri burada hakimiyyəti ələ keçirdi. 1584-cü ilə qədər Süleyman Şahın nəvəsi Şahrux Mirzə burada hökm sürdü və həmin ildə şəhər Şeybanidlərin Özbəklər sülaləsinin nümayəndəsi — II Abdullah Xan tərəfindən yenidən ələ keçirildi və birbaşa dövlətin mərkəzinə tabe edildi — Buxara.
Nadir Məhəmməd Xanın (1642-1645) dövründə Kulab, Özbək Əştərxanilər sülaləsinin hakimiyyəti altındakı ikinci siyasi mərkəz olan Bəlxə təyin edildi. Nadir Məhəmməd xanın oğulları növbə ilə qubernator təyin edildi: Əbdüləziz Sultan, Xosrov Sultan və Bəhram Sultan və II Ubeydulla xanın (1702-1711) dövründə - Mahmud Kataqanın qardaşı oğlu Katağan'ın Özbək qəbiləsindən Buri-bıy
XIX əsrdə Kulab öz növbəsində Kunduzun özbək xanlıqları - Murad-bek, Kokand - Madali-xan (1822-1842), Buxara - Nəsrulla-xan (1827-1860) və Müzəffər-xan rəhbərləri tərəfindən ələ keçirildi. 1860-1886).
Sovet dövründə, 1934 -cü ildə şəhər statusu aldı.
Əsrlər boyu Kulab nəhəng Xatlon bölgəsinin mühüm siyasi, ticarət, iqtisadi və mədəni mərkəzi olmuşdur. Şəhər Böyük İpək Yolunun qollarından birində yerləşirdi və bir çox Şərq və Qərb ölkələri ilə sıx ticarət, iqtisadi və mədəni əlaqələrə malik idi.
Orta əsrlərdə Buxara xanlığının Kulab bekatlığının mərkəzi idi. Orta əsrlərdə Kulab mühüm siyasi, iqtisadi və mədəni mərkəz idi. Burada çoxlu məktəblər (ibtidai məktəblər) və mədrəsələr (ali təhsil müəssisələri) fəaliyyət göstərirdi.
Müxtəlif sənətkarlıq sənayesi və ticarət inkişaf etmiş, ədəbi və elmi dərnəklər fəaliyyət göstərmişdir. XVII—XIX əsrlərdə şəhərdə 40 şair yaşayıb işləmişdir. Onlardan ən məşhurları Abdurahmon Xoca Nasek, Xaci Hüseyn Kangurti, Bismil, Şoxin və başqaları idi.Tapılan binaların qalıqları və məqbərələr memarlıq və inşaatın yüksək inkişafından xəbər verir.
XX əsrin əvvəllərində Kulab Şərqi Buxaranın ən böyük şəhəri idi və 20 blokdan ibarət idi. Toxuculuq (yüksək keyfiyyətli ipək parçalar: brokar, aloçi, kurtaçi, suzane), zərgərlik, dulusçuluq və dəri istehsalı, dülgərlik, o cümlədən bıçaq, at qoşquları, silah və digər metal istehsalı da daxil olmaqla müxtəlif sənət növləri yüksək inkişaf etmişdir. məhsullar. Ticarət şəhərdə inkişaf etdi, bazarlar mövcud idi. Kulab özünəməxsus forma və rəngə malik olan tikmələri (gulduzi və çakan) ilə məşhur idi.
İstinadlar
- "Численность населения Республики Таджикистан на 1 января 2015 года. Сообщение Агентства по статистике при Президенте Республики Таджикистан" (PDF). 2015-07-02 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-05-20.
- "Численность населения Республики Таджикистан на 1 января 2019 года. Сообщение Агентства по статистике при Президенте Республики Таджикистан" (PDF). 2015-07-02 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2019-08-04.
- Ахмедов, 1982
- Бартольд, 1963
- Бартольд, 1965
- , Ўзбекистон миллий энциклопедияси: МУЗАФФАР və 2000—2005
- "Кулябский мотострелковый полк 201-й российской военной базы в Таджикистане будет передислоцирован в Душанбе : Министерство обороны Российской Федерации". function.mil.ru (rus). 2020-10-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-23.
Ədəbiyyat
- Ахмедов Б. А. История Балха (XVI—первая половина XVIII в.). Ташкент: «ФАН» Узбекской ССР. Ганковский Ю. В. 1982.
- Бартольд В. В. Общие работы по истории Средней Азии // Сочинения. 2. Москва: Из-во Восточной литературы. Гафуров Б. Г. 1963.
- Бартольд В. В. Работы по исторической географии // Сочинения. 3. Москва: Из-во «Наука» Главная редакция Восточной литературы. Беленицкий А. М. 1965.
- МУЗАФФАР // Ўзбекистон миллий энциклопедияси (PDF). Тошкент: ГУ "Ўзбекистон миллий энциклопедияси". 2000—2005. 788.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kulab tac Kӯlob Tacikistanin Xatlon bolgesinde yerlecen seher vadisinde Penc hovzesi Dusenbe seherinden 175 km cenub serqde Xezratisox silsilesinin eteyinde yerlesir Kulab37 54 43 sm e 69 46 51 s u Olke TacikistanTarixi ve cografiyasiIlk melumat XIII esrSahesi 35 km Merkezin hundurluyu 580 mSaat qursagi UTC 05 00EhalisiEhalisi 106 300 nef 2020 Reqemsal identifikatorlarPoct indeksi 735140Xeriteni goster gizle Kulab Vikianbarda elaqeli mediafayllarEhalisiEhalisine gore respublikada dorduncu seherdir ehalisi 1 yanvar 2015 ci il tarixine 101 200 nefer idi 1 yanvar 2019 cu il tarixine 105 500 neferdir TarixiKulab Xuttalyanin yeni paytaxti olaraq XVI esrde ortaya cixdi ve Abdullah adina gore kicik bir seher idi lakin uc qapisi olan mohkem qala vardi Carsu simal terefde Imam qerbde ve Darb el Xaivan cenub terefde Serq terefinde seher daglarla qorunurdu 1504 1505 ci illerde seher Ozbek xanedaninin qurucusu Seybani xan terefinden tutuldu ve Seybaniler dovletinin bir hissesi idi Seybani xanin olumunden sonra 1510 cu ilde tarixde Xan Mirze kimi taninan Teymurlu Sultan Veys Mirzenin nesilleri burada hakimiyyeti ele kecirdi 1584 cu ile qeder Suleyman Sahin nevesi Sahrux Mirze burada hokm surdu ve hemin ilde seher Seybanidlerin Ozbekler sulalesinin numayendesi II Abdullah Xan terefinden yeniden ele kecirildi ve birbasa dovletin merkezine tabe edildi Buxara Nadir Mehemmed Xanin 1642 1645 dovrunde Kulab Ozbek Esterxaniler sulalesinin hakimiyyeti altindaki ikinci siyasi merkez olan Belxe teyin edildi Nadir Mehemmed xanin ogullari novbe ile qubernator teyin edildi Ebduleziz Sultan Xosrov Sultan ve Behram Sultan ve II Ubeydulla xanin 1702 1711 dovrunde Mahmud Kataqanin qardasi oglu Katagan in Ozbek qebilesinden Buri biy XIX esrde Kulab oz novbesinde Kunduzun ozbek xanliqlari Murad bek Kokand Madali xan 1822 1842 Buxara Nesrulla xan 1827 1860 ve Muzeffer xan rehberleri terefinden ele kecirildi 1860 1886 Sovet dovrunde 1934 cu ilde seher statusu aldi Esrler boyu Kulab neheng Xatlon bolgesinin muhum siyasi ticaret iqtisadi ve medeni merkezi olmusdur Seher Boyuk Ipek Yolunun qollarindan birinde yerlesirdi ve bir cox Serq ve Qerb olkeleri ile six ticaret iqtisadi ve medeni elaqelere malik idi Orta esrlerde Buxara xanliginin Kulab bekatliginin merkezi idi Orta esrlerde Kulab muhum siyasi iqtisadi ve medeni merkez idi Burada coxlu mektebler ibtidai mektebler ve medreseler ali tehsil muessiseleri fealiyyet gosterirdi Merkezi meydanda Kulab seherinin 2700 illiyi xatire kompleksiBeynelxalq hava limani Muxtelif senetkarliq senayesi ve ticaret inkisaf etmis edebi ve elmi dernekler fealiyyet gostermisdir XVII XIX esrlerde seherde 40 sair yasayib islemisdir Onlardan en meshurlari Abdurahmon Xoca Nasek Xaci Huseyn Kangurti Bismil Soxin ve basqalari idi Tapilan binalarin qaliqlari ve meqbereler memarliq ve insaatin yuksek inkisafindan xeber verir XX esrin evvellerinde Kulab Serqi Buxaranin en boyuk seheri idi ve 20 blokdan ibaret idi Toxuculuq yuksek keyfiyyetli ipek parcalar brokar aloci kurtaci suzane zergerlik dulusculuq ve deri istehsali dulgerlik o cumleden bicaq at qosqulari silah ve diger metal istehsali da daxil olmaqla muxtelif senet novleri yuksek inkisaf etmisdir mehsullar Ticaret seherde inkisaf etdi bazarlar movcud idi Kulab ozunemexsus forma ve renge malik olan tikmeleri gulduzi ve cakan ile meshur idi Istinadlar Chislennost naseleniya Respubliki Tadzhikistan na 1 yanvarya 2015 goda Soobshenie Agentstva po statistike pri Prezidente Respubliki Tadzhikistan PDF 2015 07 02 tarixinde PDF Istifade tarixi 2016 05 20 Chislennost naseleniya Respubliki Tadzhikistan na 1 yanvarya 2019 goda Soobshenie Agentstva po statistike pri Prezidente Respubliki Tadzhikistan PDF 2015 07 02 tarixinde PDF Istifade tarixi 2019 08 04 Ahmedov 1982 Bartold 1963 Bartold 1965 Ўzbekiston millij enciklopediyasi MUZAFFAR ve 2000 2005 Kulyabskij motostrelkovyj polk 201 j rossijskoj voennoj bazy v Tadzhikistane budet peredislocirovan v Dushanbe Ministerstvo oborony Rossijskoj Federacii function mil ru rus 2020 10 21 tarixinde Istifade tarixi 2019 10 23 EdebiyyatAhmedov B A Istoriya Balha XVI pervaya polovina XVIII v Tashkent FAN Uzbekskoj SSR Gankovskij Yu V 1982 Bartold V V Obshie raboty po istorii Srednej Azii Sochineniya 2 Moskva Iz vo Vostochnoj literatury Gafurov B G 1963 Bartold V V Raboty po istoricheskoj geografii Sochineniya 3 Moskva Iz vo Nauka Glavnaya redakciya Vostochnoj literatury Belenickij A M 1965 MUZAFFAR Ўzbekiston millij enciklopediyasi PDF Toshkent GU Ўzbekiston millij enciklopediyasi 2000 2005 788