Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kouz teoremi — transaksiya xərcləri sıfıra bərabər olduqda bazarın istənilən xarici effektin öhdəsindən gəldiyi yeni institusional iqtisadiyyatın mövqeyi.
Tarix
Bu teorem ilk dəfə 1966-cı ildə Corc Stiqler tərəfindən aşağıdakı şəkildə ifadə olunmuşdur:
 | Əgər mülkiyyət hüquqları dəqiq müəyyən edilibsə və transaksiya xərcləri sıfıra bərabərdirsə, onda resursların ayrılması (istehsal strukturu) mülkiyyət hüquqlarının bölüşdürülməsindəki dəyişikliklərdən asılı olmayaraq dəyişilməz və effektiv qalacaqdır. |  |
Stiqler tərəfindən teoremin bu cür ifadə olunması Ronald Kouzun 1960-cı ildə çap olunmuş “Sosial xərclər problemi” (ing. "The Problem of Social Cost" ) adlı məqaləyə əsaslanmışdır.
Kouz bu nəzəriyyəni istənilən fəaliyyətin bilavasitə öz iştirakçılarına deyil, üçüncü şəxslərə aid olan kənar nəticələri – eksternalların nəzərdən keçirilməsi nümunəsində sübut etmişdir.
Daha əvvəl bu problemi iqtisadçı Artur Piqu “Rifah halının iqtisadi nəzəriyyəsi” (ing. "The Economics of Welfare") kitabında nəzərdən keçirmişdir. Piquya görə, eksternallar maddi nemətlərin mənfi eksternallı təkrar istehsalına və müsbət eksternallı istehsal kəsirinə səbəb olur. O, “bazarın fiaskosu” adlandırdığı bu effektlərin neytrallaşdırılması üçün belə hallarda dövlətin iqtisadiyyata müdaxiləsini tövsiyə edirdi.
Kouz eksternalların mütləq “bazarın fiaskosu”na səbəb olması fikrini təkzib edirdi. Onun fikrinə görə, eksternallarla bağlı problemləri neytrallaşdırmaq üçün resurslara mülkiyyət hüququnun dəqiq bölgüsü və transaksiya xərclərinin mnimuma endirilməsi vacibdir. Kouz teoremi mülkiyyət hüquqlarının iqtisadi mənasını ortaya qoyur. Kouza görə, mülkiyyət hüququ nə qədər dəqiq müəyyənləşirsə, xarici xərclər bir o qədər çox daxili xərclərə çevrilirlər.
Ümumiləşdirilmiş Kouz teoremi
İslandiyalı iqtisadçı Trayn Eqqertson "Ümumiləşdirilmiş Kouz teoremi"ni belə ifadə etmişdir:
| | Əgər iqtisadi və siyasi sahələrdə transaksiya xərcləri sıfıra bərabərdirsə, ölkənin iqtisadi yüksəlişi və inkişafı, əsasən, mövcud hökumətin tipindən asılı olmur. Lakin transaksiya xərcləri müsbət olduqda, ölkə daxilindəki hakimiyyət bölgüsü və normativ müəssisələrin institusional strukturu onun inkişafının vacib amilləri hesab edilirlər. Eggertsson, Thrainn. Economic behavior and institutions (Cambridge: Cambridge University Press, 1990) | |
İnstitusional xərclər olmadıqda “oyun qaydalarının” optimal dəsti hər yerdə və hər zaman meydana gələrdi, belə olduğu halda istənilən köhnəlmiş institutu yenisi və daha səmərəlisi ilə əvəz etməyin heç bir faydası olmazdı. Bu cür vəziyyətlərdə, yeni institusionalistlərin göstərdiyi kimi, texniki tərəqqi və kapital (fiziki və insani) yığımı avtomatik və hərtərəfli olaraq iqtisadi artımı təmin edə bilərdi.
Tətbiq sahəsi
Qeyd etmək lazımdır ki, Kouz teoreminin tətbiq edilə bilməyəcəyi bir çox hallar mövcuddur. Bu, danışıqlar mümkün olmadıqda, yaxud bahalı olduqda (məsələn, müqavilə və ya disputda çoxlu sayda tərəflər iştirak etdikdə) baş verir. Transaksiya xərcləri terminindən əvəllər Kouzun “Firmaların təbiəti” əsərində istifadə edilmişdir və müqavilələrin bağlanmasına dair yaranan xərcləri, yəni informasiyanın yığılması və emalına, danışıqların aparılmasına və qərarların qəbul olunmasına, müqavilələrin yerinə yetirilməsinə edilən nəzarətə və onların hüquqi müdafiəsinə sərf olunan xərcləri bildirir.
Ədəbiyyat
- Akee, Randall. "Checkerboards and Coase: Transactions Costs and Efficiency in Land Markets". Discussion Paper Series. IZA DP No. 2438 (English). Bonn, Germany: Forchunginstitute zur Zukunft der Arbeit [Institute for the Study of Labor] (IZA). 2006.
- Теорема Коуза // Микроэкономика. Поведение, институты и эволюция / Пер. с англ. — М.: Изд-во «Дело» АНХ, 2010. — С. 211-219.
Xarici keçidlər
- Гребенников П., Ривера Д. «Теорема Коуза» — реальность или фикция?
- Теорема Коуза
- Новиков В. «Концепция прав собственности Рональда Коуза с точки зрения права и экономической теории»
- Теорема Коуза: попытка диагноза
İstinadlar
- Coase, Ronald H. «The Problem of Social Cost», Journal of Law and Economics 3 (1960), 1-44
- Артур Пигу. Экономическая теория благосостояния = The Economics of Welfare. — Москва: Прогресс, 1985. — Т. 1. — С. 251. — 511 с. — (Экономическая мысль Запада).
- Coase, R. Y. «The Nature of the Firm». Economica. 4 (1937): 1, 386—405 [рус. перев.: Коуз Р. Фирма, рынок и право. М., 1993]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kouz teoremi transaksiya xercleri sifira beraber olduqda bazarin istenilen xarici effektin ohdesinden geldiyi yeni institusional iqtisadiyyatin movqeyi TarixRonald Kouz Bu teorem ilk defe 1966 ci ilde Corc Stiqler terefinden asagidaki sekilde ifade olunmusdur Eger mulkiyyet huquqlari deqiq mueyyen edilibse ve transaksiya xercleri sifira beraberdirse onda resurslarin ayrilmasi istehsal strukturu mulkiyyet huquqlarinin bolusdurulmesindeki deyisikliklerden asili olmayaraq deyisilmez ve effektiv qalacaqdir Stiqler terefinden teoremin bu cur ifade olunmasi Ronald Kouzun 1960 ci ilde cap olunmus Sosial xercler problemi ing The Problem of Social Cost adli meqaleye esaslanmisdir Kouz bu nezeriyyeni istenilen fealiyyetin bilavasite oz istirakcilarina deyil ucuncu sexslere aid olan kenar neticeleri eksternallarin nezerden kecirilmesi numunesinde subut etmisdir Daha evvel bu problemi iqtisadci Artur Piqu Rifah halinin iqtisadi nezeriyyesi ing The Economics of Welfare kitabinda nezerden kecirmisdir Piquya gore eksternallar maddi nemetlerin menfi eksternalli tekrar istehsalina ve musbet eksternalli istehsal kesirine sebeb olur O bazarin fiaskosu adlandirdigi bu effektlerin neytrallasdirilmasi ucun bele hallarda dovletin iqtisadiyyata mudaxilesini tovsiye edirdi Kouz eksternallarin mutleq bazarin fiaskosu na sebeb olmasi fikrini tekzib edirdi Onun fikrine gore eksternallarla bagli problemleri neytrallasdirmaq ucun resurslara mulkiyyet huququnun deqiq bolgusu ve transaksiya xerclerinin mnimuma endirilmesi vacibdir Kouz teoremi mulkiyyet huquqlarinin iqtisadi menasini ortaya qoyur Kouza gore mulkiyyet huququ ne qeder deqiq mueyyenlesirse xarici xercler bir o qeder cox daxili xerclere cevrilirler Umumilesdirilmis Kouz teoremiIslandiyali iqtisadci Trayn Eqqertson Umumilesdirilmis Kouz teoremi ni bele ifade etmisdir Eger iqtisadi ve siyasi sahelerde transaksiya xercleri sifira beraberdirse olkenin iqtisadi yukselisi ve inkisafi esasen movcud hokumetin tipinden asili olmur Lakin transaksiya xercleri musbet olduqda olke daxilindeki hakimiyyet bolgusu ve normativ muessiselerin institusional strukturu onun inkisafinin vacib amilleri hesab edilirler Eggertsson Thrainn Economic behavior and institutions Cambridge Cambridge University Press 1990 Institusional xercler olmadiqda oyun qaydalarinin optimal desti her yerde ve her zaman meydana gelerdi bele oldugu halda istenilen kohnelmis institutu yenisi ve daha semerelisi ile evez etmeyin hec bir faydasi olmazdi Bu cur veziyyetlerde yeni institusionalistlerin gosterdiyi kimi texniki tereqqi ve kapital fiziki ve insani yigimi avtomatik ve herterefli olaraq iqtisadi artimi temin ede bilerdi Tetbiq sahesiQeyd etmek lazimdir ki Kouz teoreminin tetbiq edile bilmeyeceyi bir cox hallar movcuddur Bu danisiqlar mumkun olmadiqda yaxud bahali olduqda meselen muqavile ve ya disputda coxlu sayda terefler istirak etdikde bas verir Transaksiya xercleri termininden eveller Kouzun Firmalarin tebieti eserinde istifade edilmisdir ve muqavilelerin baglanmasina dair yaranan xercleri yeni informasiyanin yigilmasi ve emalina danisiqlarin aparilmasina ve qerarlarin qebul olunmasina muqavilelerin yerine yetirilmesine edilen nezarete ve onlarin huquqi mudafiesine serf olunan xercleri bildirir EdebiyyatAkee Randall Checkerboards and Coase Transactions Costs and Efficiency in Land Markets Discussion Paper Series IZA DP No 2438 English Bonn Germany Forchunginstitute zur Zukunft der Arbeit Institute for the Study of Labor IZA 2006 Teorema Kouza Mikroekonomika Povedenie instituty i evolyuciya Per s angl M Izd vo Delo ANH 2010 S 211 219 Xarici kecidlerGrebennikov P Rivera D Teorema Kouza realnost ili fikciya Teorema Kouza Novikov V Koncepciya prav sobstvennosti Ronalda Kouza s tochki zreniya prava i ekonomicheskoj teorii Teorema Kouza popytka diagnozaIstinadlarCoase Ronald H The Problem of Social Cost Journal of Law and Economics 3 1960 1 44 Artur Pigu Ekonomicheskaya teoriya blagosostoyaniya The Economics of Welfare Moskva Progress 1985 T 1 S 251 511 s Ekonomicheskaya mysl Zapada Coase R Y The Nature of the Firm Economica 4 1937 1 386 405 rus perev Kouz R Firma rynok i pravo M 1993